juli

26

6

42

32 6

Als kunstenaar probeert Simon Schrikker

32 Beelden om vrolijk van te worden. Het zijn

74

58 52 Liesbeth van Keulen neemt je mee op haar

op een schilderachtige wijze de realiteit

de beelden die Marjolijn Mandersloot en

ontdekkingsreis door de wereld van het geschil-

weer te geven.

haar man Hans samen maken.

derde portret.

PAGINA

58 In zijn atelier in Eindhoven vertelt Giovanni Dalessi over zijn werk en het kunstenaarschap. ‘Ik wil via

68

92

mijn werk communiceren.’ 68 De Pont is een museum dat zijn waarde al meer

84 006 012 018 020 026 032 038

dan bewezen heeft als een van de belangrijkste podia voor hedendaagse kunst. 12 In de uiterlijke gedaante zijn de schilderijen

38 Andrez Zentveld is 82 jaar en woont in

74 De voorstellingen van Rogier Walrecht zijn

van Maartje Frenken figuratief, maar niet

Egmond. Hij schildert al van jongs af aan,

gedetailleerd, kleurrijk en een beetje paradijselijk.

realistisch.

maar pas echt serieus sinds zijn vroege

En dat terwijl hij voornamelijk inspiratie vindt in zijn

pensionering.

directe omgeving.

20 Ronald Zuurmond heeft stralende ogen als hij probeert te beschrijven wat voor gevoel hij heeft bij het maken van zijn schilderijen. 26 Papier, een eenvoudig en enigszins goed-

42 Dankzij een samenwerking tussen Villa

in CODA Museum Apeldoorn.

84 De 56e editie van de prestigieuze Biënnale van

Mondriaan en de Nolde Stiftung Seebüll

Venetië, opende haar deuren voor het publiek op

worden werken van Emil Nolde vergeleken

zaterdag 9 mei.

46 In Nederland weten een aantal schilders het overbekende en wellicht afgezaagde

aquareltechniek.

titie van Palet met als thema 'Stilleven'. De jury

Inhoud

068

Hij was op slag verliefd op dit medium. 99 Twaalf winnaars in de traditionele Schildercompe-

palet 377 I juni/juli 2015

058

92 Op de academie ontdekte Direk Kingnok de

thema bloemen nieuw leven in te blazen.

4

052

064

met het vroege werk van Piet Mondriaan.

koop materiaal, komt knisperend tot leven tijdens de CODA Paper Art

042 046

was vol lof over de inzendingen. De prijswinnaars plaatsen wij in het – publicitaire – licht.

074 080 081 084 092 098 106 112 113 114

Simon Schrikker, Smeuïge pasteuze buldoggen koppen Maartje Frenken danst weer Palet’s Passie Ronald Zuurmond, Ervaringen geen verklaringen CODA Paper Art Marjolijn Mandersloot, Een vrolijke beestenboel Andrez Zentveld, Tegen de loef in schilderen uitgave Mondriaan en Nolde 377 Nikkie Nobel, Balans een Transparantie juni/juli Liesbeth van Keulen, 2015 Geschiedenis van het geschilderde portret Giovanni Dalessi, De spiritualiteit van het alledaagse Het werkproces van Giovanni Dalessi De Pont belangrijk podium voor hedendaagse kunst Het Paradijs van Rogier Walrecht Pintar Rapido Bubastis Giovanni Dalessi, Biënnale Venetië Maria, 2013, olieverf op doek, Direck Kingnok 150 x 120 cm Uitslag Studie-competitie Agenda Creatieve verkoopadressen Boeken In het volgend nummer palet 377 I juni/juli 2015

5

Tekst Eric Beets Beeld Galerie Majke Hüsstege

Smeuïge, pasteuze SIMON bulldogkoppen

SCHRIKKER Simon Schrikker (Utrecht 1973) woont en werkt in Rotterdam. Als kunstenaar probeert hij op een schilderachtige wijze de realiteit weer te geven. Het schilderij is meer dan een plaatje, ook de verf spreekt een woordje mee. Een filmpje op zijn website laat zien hoe hij aan een klein schilderij werkt: als een beeldhouwer modelleert hij zwart en witte verf tot de kop van een bulldog.

zonder titel, 2014, olieverf op linnen, 100 x 80 cm

6


Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet


7

Plooien

maar zijn bij nader inzien toch verschillend. Er is

De plooien in de huid van de kop lenen zich voor

zeker geen sprake van inspiratieloos seriewerk.

het dik aanbrengen van de verf. Het is heerlijk

Schrikker blijft scherp en neemt zijn zoektocht

Pulpo

wordt in- en uitgezoomd op de grillige vormen

om te zien hoe de serie koppen ontstaat onder

naar een materie-achtige weergave niet te licht

In de indrukwekkende reeks ‘Pulpo’ worden

van het dier, waarbij de verfstreek en tentakels

de handen van Schrikker. Ze lijken op elkaar,

op. Hij houdt ervan om in serie te werken en zo

door Schrikker de vele poses van een inktvis

elkaar lijken te stimuleren. Een mooi voorbeeld

zijn onderwerp verder onder de loep te nemen.

‘belicht’ met olieverf. Je zou deze sequentie als

zonder titel, 2014,

één werk kunnen beschouwen. Met veel lust

olieverf op linnen, 100 x 210 cm

Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 8



9

Tekst Alex de Vries Beeld Toon Laurense

Maartje Frenken DANST WEER De schilderijen van Maartje Frenken (1961) verbeelden in wezenlijke zin innerlijke gemoedsbewegingen. In de uiterlijke gedaante zijn haar schilderijen figuratief, maar niet realistisch. Je herkent er nauwelijks individuele personen in als ze mensen schildert. Toch zijn sommige schilderijen van haar wel degelijk herkenbare portretten.

She and Milly, olieverf op doek, 90 x 70 cm

12



13

Suikerdiefje, olieverf op doek, 120 x 80 cm

Maartje Frenken danst weer

Ook haar bloesems en bloemen, bomen, plan-

grijstinten en ingehouden kleurzwemen. Die

ten, honden of andere onderwerpen hebben

ondergrond bestaat uit dunne plassen verf

nooit een fotografische herkenbaarheid. Wel

waarin het uiteindelijke werk tegelijkertijd oplost

treft ze in ieder schilderij de aard van wat haar

en tevoorschijn komt. Er zijn weinig kunste-

voor ogen staat. Hoewel ze schijnbaar niets in

naars bij wie het schilderen zo fundamenteel

het schilderij minutieus uitwerkt, brengt ze een

een oplossing is. Maartje Frenken gaat op in

elementaire verbeelding van emoties daadwer-

haar schilderijen. Ze laat zich ermee zien. In die

kelijk tot stand. Bij haar is het schilderij het re-

achtergrond brengt ze leven door tijdens het

sultaat van een noodzakelijke dadendrang.

schilderen voortdurend na te gaan wat echt van haar is. Het is een vorm van verheven na-

Totale overgave

turalisme die ze beoefent, want hoewel niets in

Het is een werkproces waarvoor ze tijd nodig

haar schilderijen concreet en tastbaar oogt, is

heeft en waarin veel kan mislukken. Ze begint

het onmiddellijk helder wat ze tot uitdrukking

niet blanco aan een doek. Er is altijd een voor-

brengt. Het is een totale overgave aan het

nemen waardoor ze al voor een formaat kiest,

schilderen van wat haar hart beweegt.

van kleine miniaturen tot monumentale metersgrote werken. Bij ieder schilderij dat ze

Ontdekking in zichzelf

maakt is daardoor de intentie al anders. Ze

Alles in haar schilderijen is ontleend aan wie ze

grondt het doek en zet er dunne lagen olieverf

is, aan haar directe omgeving in ’s-Hertogen-

op waterbasis op, nog zonder vorm of contou-

bosch waar ze al haar hele leven woont, aan

ren. Zo ontstaat een sfeervol fundament van

haar afkomst, aan haar gezin en haar werk. Ze




15

Tekst Myrthe van der Boom Beeld CODA Museum

papier komt tot leven

CODA PAPER ART

Papier, een eenvoudig en enigszins goedkoop materiaal, komt knisperend tot leven tijdens de tweede editie van CODA Paper Art in CODA Museum Apeldoorn. Er is net zo lang gevouwen of geplakt, in papier gesneden of geknipt tot het de vorm aan heeft genomen van reusachtige sculpturen, fijnzinnige sieraden of ruimtelijke installaties. Deze werken van zowel internationale kunstenaars als van kunstenaars van eigen bodem zijn van 7 juni tot en met 25 oktober 2015 te bewonderen. Julie Dodd, Forest Lungs of the World, 2010, recycled paperbacks

26



27

Phillip Valdez, Behind the Gates, 2014, papier. Foto: Elisa Lazo de Valdez

Vleugel

te beperken tot individualistische ambities. Zelf-

‘Harley Pan Head Chopper (Captain America)’.

Bovenin de ingang van de bibliotheek in CODA

gerichtheid voert de boventoon en voor ge-

Hij heeft een compleet uitgevoerde chopper

zit een enorme witte vleugel klem. Berdien

meenschappelijke idealen is nauwelijks ruimte.

gemaakt met alles erop en eraan. Hoewel het

Nieuwenhuizen (1962) heeft dit werk, 7 bij 21

Daarmee belemmer je jezelf en raak je verstrikt

op het eerste gezicht lijkt alsof het werk uit

meter groot, speciaal voor deze tentoonstelling

in je eigen denken.’

hout is gesneden en het daadwerkelijk het vol-

gemaakt. Ze heeft drie maanden lang gesne-

Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet

le gewicht van een mens zou kunnen dragen,

den en genaaid om een vleugel te creëren die

Geweren

is de motor gemaakt van karton. Na het bekij-

zowel krachtig als kwetsbaar oogt. Fragiliteit is

Je staat met deze entree meteen op scherp

ken van deze ingenieus in elkaar gezette

een kenmerk binnen het oeuvre van Nieuwen-

en dat is maar goed ook, want je zal onder an-

sculptuur, zijn dagdromen over zomerse bui-

huizen, dat bestaat uit werken die veelal zijn

dere het werk ‘Arsenal’ van Sarah Frost (1967)

tenritjes op de motor niet ver van de geest.

gemaakt van verschillende papiersoorten of

op je pad tegenkomen. Dit ruimtelijke werk be-

textiel.

staat niet uit onschuldige papieren vliegtuigjes,

Natuur

maar uit papieren geweren. De witte geweren,

De zomer wordt ook naar binnen gehaald door

Icaros

met uiterst strakke vormen, hangen in de lucht

de vele natuurelementen die terugkomen in

De vleugel boven de ingang verwijst naar de

en lijken de ruimte haast te ‘bezetten’.

verschillende papieren werken. Zo vertonen de

mythe van Icaros. Icaros vliegt, ondanks de

De gecreëerde objecten suggereren actie en

elegante maskers van Phillip Valdez organische

goedbedoelde waarschuwing van zijn vader,

functionaliteit en zouden rechtstreeks uit een

vormen. Bij ‘Behind The Gates’ lijken silhouet-

zo hoog dat de bijenwas in zijn zelfgemaakte

videospel kunnen komen.

ten van hele bomen uit het masker te groeien,

vleugels smelt door de zon. Hoogmoed komt

met kleine sprookjesachtige vertakkingen. Ook

voor de val; Icaros stort neer en verdrinkt. De

Motor

bacteriën vormen een inspiratiebron. De kun-

vleugel die Nieuwenhuizen gemaakt heeft, zit

Deze functionaliteit is tevens een kenmerk van

stenaar Rogan Brown maakt met papier een

echter tussen de zuilen gevangen en kan geen

het werk van Chris Gilmour (1973), genaamd

weergave van microben en bacteriën die wor-

Rogan Brown, Outbreak, 2014-2015, papier, installatie op een wand van 3 x 10 meter

kant op. Nieuwenhuizen voegt hiermee een betekenis toe aan deze oude bekende mythe. Zo zegt ze: ‘In de huidige tijd lijken idealen zich Chris Gilmour, Harley Pan Head Chopper (Captain America), 2014, karton en lijm, 160 x 80 x 280 cm

28



29

Tekst Merel van den Nieuwenhof Beeld Peter Cox

Een vrolijke beesten Marjolijn Mandersloot

boel

Grazzly, 2015, kunstgras, hoogte 120 cm

32


In de woning van Marjolijn Mandersloot in Eindhoven loopt de woonkamer over in een ruim atelier met daglicht van boven. Beide ruimten worden bewoond door een veelheid aan dieren: honden, stokstaartjes, apen, leeuwen en olifanten. Het zijn de beelden die Marjolijn en haar man Hans samen maken. Beelden om vrolijk van te worden. palet 377 I juni/juli 2015

33

dat samen onder haar naam beelden maakt. Marjolijn vertelt hoe het fysiek soms bijna noodzakelijk is om met zijn tweeën te werken. Ze hebben vorig jaar een grote beer van kunstgras gemaakt, die deze zomer te zien is in de beeldentuin van Landgoed Anningahof in Zwolle. ‘Dat is qua formaat en materiaal bijna niet te doen in je eentje.’ Deze ‘Grazzly’ kwam voort uit een kleinere beer, gemodelleerd uit een blauwe plastic zak, opgevuld met bolletjes. In een volgende versie werd het beertje uitgevoerd in aluminium, wat hem weer een totaal andere uitstraling gaf. Hans: ‘Nieuwe beelden komen vaak voort uit de vorm of het materiaal van een vorig beeld. Zo spelen we met onze eigen beelden.’ Leren leeuwtje Marjolijn reikt me een klein leeuwtje van leer aan, dat gevuld is met zand. Door het gewicht en de flexibiliteit is het net of ik een welpje in mijn handen houd. Marjolijn demonstreert welke houdingen het beestje allemaal aan kan nemen: zittend, liggend, staand. De naden in het leer vormen een mooi lijnenspel. Het heeft nu een ereplaats in het atelier, maar was ooit een voorstudie voor een beeldengroep van vijf grote leeuwen van gietijzer op een plein in Maastricht. Marjolijn: ‘Het plein vormt een soort arena. We zijn uitgegaan van de uitdrukking “voor de leeuwen”, maar hebben dat gegeven omgedraaid. Alsof de leeuwen luierende toeschouwers zijn.’ Ook op andere plaatsen in de openbare ruimte kun je de beelden van Marjolijn Spelenderwijs Onder het genot van een gebakje vertellen Marjolijn en Hans tussen de naaimachines in het atelier over hun werk. Het stel vult elkaars zinnen moeiteloos aan, terwijl een van de twee zo nu

Mandersloot tegen het lijf lopen. In Amsterdam staan bijvoorbeeld

de rug naar de weg en hun gezicht richting het

mès en maken voor hen een paar unieke beel-

Zaklopers, 2009,

groen te zetten, kijk je mee naar het park.’

den per jaar, die dan wereldwijd te zien zijn in

brons, hoogte 42 cm

‘En als je vanuit het park omhoog kijkt, lijken de

hun pop up stores,’ vertelt Hans. Het restleer,

beelden op van die knikkende hondjes op de

dat bijvoorbeeld vanwege imperfecties door

hoedenplank,’ vult Marjolijn aan. Hans: ‘We

het Franse modehuis niet wordt gebruikt voor

houden altijd rekening met de omgeving. Het is

hun luxe tassen, is nog steeds van uitzonderlijk

leuk om te spelen met de context waarin het

goede kwaliteit en zeer bruikbaar voor Marjolijn

beeld komt te staan.’

en Hans. ‘Wij zijn niet op zoek naar die perfectie. Juist lijnen, huidplooien of zelfs een brand-

twee grote polyester honden op een viaduct boven het

Hermès

merk zijn interessant,’ aldus Marjolijn. Zo’n merk

Op de vloer van het atelier staat een olifantje ei-

is bijvoorbeeld zichtbaar op de rug van een

en dan opspringt om een beeld, boek of model

Rembrandtpark. Hans vertelt: ‘Als je over die

genwijs op zijn achterpoten. Het beeld is net

ezeltje, gemaakt uit koeienhuid. Ondanks hun

Hermès Petit h, 2010,

te laten zien. Ik heb meteen een beeld bij hun

brug rijdt, heb je nauwelijks in de gaten dat

klaar en uitgevoerd in verschillende kleuren

ogenschijnlijke lichtvoetigheid geven de beel-

leer, hoogte 165 cm

samenwerking. Hans en Marjolijn zijn een team

daar onder een park is. Door de beelden met

leer. ‘We werken sinds 2009 samen met Her-

den daarmee ook food for thought, bijvoor-




35

Tekst & Beeld Villa Mondriaan

Mondriaan en Nolde OVEREENKOMSTEN TUSSEN TWEE SCHILDERS Kunstenaars zijn kunstenaars, ook al zijn ze nog niet bekend. Het is dan ook opmerkelijk dat er zo weinig aandacht is voor de weg die een kunstenaar aflegt alvorens hij naam maakt met zijn werk. In de tentoonstelling ‘Mondriaan en Nolde in de natuur’ wordt dit patroon doorbroken. Dankzij een unieke samenwerking tussen Villa Mondriaan en de Nolde Stiftung Seebüll worden nooit eerder vertoonde werken van Emil Nolde (1867-1956) vergeleken met het vroege werk van Piet Mondriaan (1872-1944). En wat blijkt? Er zijn in deze vroege periode opmerkelijke overeenkomsten tussen de kunstenaars, zowel op artistiek als persoonlijk vlak. Emil Nolde, Herfstabend auf Alsen,1903, olieverf op doek, collectie Nolde Stiftung Seebull




43

NIKKIE LE NOBEL BALANS en transparantie In Nederland weten een aantal schilders het overbekende en wellicht afgezaagde thema bloemen nieuw leven in te blazen. Jaren geleden sprak ik een aantal keren met Erik Andriesse, die zich ook met bloemen bezighield. Hij vond het vooral een thema dat over leven en dood ging. Hij wilde sterke vanzelfsprekende beelden maken, die de toeschouwer op Summer Mood, 2006,

verschillende manieren kon interpreteren.

oliverf op doek, 150 x 120 cm, particuliere collectie

46



47

Aerial Roots 2 2013,

Nothing will stay the same 3,

olieverf op doek met

2007, olieverf op doek,

borduurwerk, 150 x 120 cm,

150 x 120 cm,

Contempo Galerie

particuliere collectie

Voor Nikkie Le Nobel lijkt het niet direct om le-

die zij liet zien in een catalogus uit 2009 bevat

nauw contact met hun omgeving, het is een

Oh deer

ven en dood te gaan, maar is het eerder een

een prettige en tegelijkertijd spannende combi-

spel van geven en nemen qua vorm en kleur.

De schilderijen hebben opvallende titels:

poging om een goed schilderij te maken, zoals

natie van abstractie en figuratie. De bloemen-

De bloemen plantvormen voelen zich er goed

‘You’re so vain’, ‘Oh deer’, ‘How can I make it

zij zelf stelt. De titel van het schilderij ‘Don’t

vormen die je als figuratief kunt interpreteren

bij. Zij worden niet zoals bij Erik Andriesse ge-

up to you’. Ze tonen aan dat het schilderen

Make Me Paint Roses’ zegt al genoeg.

worden als kleurige vormen over abstracte

confronteerd met monochrome achtergron-

voor Nikkie ook een emotionele aangelegen-

transparante lagen gedrapeerd. Transparantie

den, maar verhouden zich harmonieus tot hun

heid is. Haar schilderijen zijn geraffineerd ge-

Abstractie en figuratie

lijkt voor Nikkie erg belangrijk. De bloemen ko-

achtergrond. Soms verdringen de achter-

maakt met een groot gevoel voor sfeer. Een

Geen Vanitas-verwijzingen voor Nikkie le Nobel.

men uit de achtergrond tevoorschijn en eisen

grondvormen zachtjes de bloemen, bladeren

zekere tederheid ten opzichte van zowel de

Zij schildert bloemen om een goed, solide schil-

geen hoofdrol op, maar lijken er soms zelfs in

of planten als dat nodig is om het schilderij in

schilderkunst als het onderwerp is ook te on-

derij te maken. De serie bloemenschilderijen

te verzinken. In ieder geval zijn de bloemen in

balans te krijgen.

derkennen. Nikkie wil het onderwerp tevoor-




49

Tekst & Beeld Liesbeth van Keulen

Geschiedenis van het geschilderde

portret

Sinds wanneer worden er levensechte portretten geschilderd? Wie waren de grootste meesters? Waar in Nederland kun je een voorbeeld zien in een openbare collectie? Welke technieken en stijlen zijn er in de loop der tijden gebruikt? En hoe zou jij hiervan iets kunnen gebruiken voor je eigen schilderkunst? Liesbeth van Keulen, portretschilder en oprichter en hoofddocent van Portretschool Amsterdam, neemt je mee op haar ontdekkingsreis door de wereld van het geschilderde portret.

Davide Ghirlandaio, Portret van vrouw en profil,

Aflevering 5: Zelfbewustzijn ten top

tweede helft 15e eeuw, tempera op paneel, 44 x 33 cm

52



53

Maria (detail van La Trinitá),

Het vijftiende-eeuwse Italië was een lappen-

leermeester Ghiberti, die nog in gotische stijl

fresco, Santa Maria Novella,

deken van stadstaatjes. Door de handel van

werkte, mee aan de reliëfs op deuren van het

de kuststeden groeide de welvaart. De zwar-

baptisterium dat naast de dom staat. Maar Do-

te dood, die ook het Italische schiereiland niet

natello was een kunstenaar van zijn tijd. Hij pas-

ongemoeid liet, halveerde de bevolking.

te het zojuist uitgevonden perspectief toe en

Zo kwamen nog meer middelen en goederen

gebruikte dynamische antieke Romeinse

voor minder mensen beschikbaar en groeide

beeldhouwwerken die ook hij in Rome had ge-

de behoefte aan kostbare spullen.

zien als voorbeeld.

Alsmaar rijker

Een jong genie

Florence ligt niet aan zee, maar vergaarde

De schilderkunst hobbelde een beetje achter

toch bijzonder veel rijkdom met de productie

de ontwikkelingen aan, omdat er in en om

van prachtige wollen stoffen. Bovendien was

Florence geen antieke voorbeelden voorhan-

de stad het centrum van de zich modernise-

den waren. Maar het genie van één jongeman

rende financiële sector. De burgerij werd rijk

zou hier spoedig verandering in brengen:

en daardoor ook bijzonder machtig. Tegelij-

Masaccio, geboren in 1401. Hij werd op zijn

kertijd kwam de belangstelling op voor de

zestiende kostwinner, omdat zijn stiefvader

klassieke auteurs als Plato, Cicero en Home-

was overleden. Zeer waarschijnlijk is hij níet

ros. Men noemde dit zeer zelfbewust ‘Il Ri-

vanaf de gebruikelijke leeftijd van twaalf jaar in

nascimento’, de wedergeboorte.

de leer bij een meester geweest. Mogelijk stak

Er ontstond een hernieuwd wereldbeeld

hij bij zijn opa, die een werkplaats had als kis-

waarin de mens centraal stond in plaats van

tenmaker, al iets op. Vanaf zijn achttiende heeft

God. Dit had als gevolg dat de kunstenaars

hij misschien bij zijn zwager Mariotto het een en

ook scherper de werkelijkheid gingen obser-

ander op schildergebied kunnen leren. Alles bij

veren. De Florentijnse ambtenaar Matteo

elkaar is het des te opmerkelijker dat hij zich op

Palmieri schreef in 1432 in zijn boek ‘Over het

zijn eenentwintigste inschreef bij het gilde.

beschaafde leven’, doelend op de Middel-

Alleen heel succesvolle, goedverdienende

eeuwse kunst: ‘De mens werd karikaturaal

meesters deden dat en dan ook nog op veel

weergegeven.’

latere leeftijd. Het is duidelijk dat Masaccio zich

Florence, 1426-28

Masaccio, Portret van een jongeman, 1425, op hout

razendsnel ontwikkelde en zeker was van zijn Florence liep voorop in deze ontwikkeling,

eigen kunnen.

vooral op het gebied van de architectuur, beeldhouwkunst en schilderkunst. De archi-

Hij maakte zich los van de decoratieve gotiek

tect Brunelleschi had in Rome met nieuws-

en probeerde de ruimtelijkheid van Giotto te

gierige ogen het uit de oudheid stammende,

combineren met een monumentale visie. Hij

koepelvormige Pantheon goed bestudeerd.

had goede kennis van het perspectief en keek

Voor de in aanbouw zijnde dom van Florence

met een scherp oog naar de werkelijkheid. De

creëerde hij een tot dan toe ongeëvenaard

hoofden van zijn fresco’s in Brancacci-kapel in

stukje bouwkunst met een reusachtige koepel.

de Santa Maria del Carmine in Florence laten

De beeldhouwer Donatello werkte met zijn

een portrettist pur sang zien. Masaccio leefde voor de schilderkunst, niets anders interesseerde hem. Door zijn harde werken heeft hij

verweesde Filippo was door zijn tante naar een

veel nagelaten, en dat terwijl hij maar zesen-

klooster gebracht om daar op te groeien. Aan-

twintig jaar is geworden.

vankelijk zou de jongen priester moeten worden, maar hij hield vooral van tekenen en krab-

Masaccio en Filippino Lippi (zoon van Fra Filippo Lippi, die het werk voltooide na de

De deugd geëerd

belde vele boeken vol. Toen hij Masaccio aan

dood van Masaccio), De herrijzenis van de

Terwijl Masaccio aan het werk was aan de fres-

het werk had gezien, vroeg hij toestemming

zoon van Theophilus en Petrus op een stoel,

co’s in de Brancacci-kapel stond er een jongen

aan de abt om schilder te worden in plaats van

1427, fresco, 599 x 230 cm

naar hem te kijken. De op zeer jonge leeftijd

priester. Deze stemde toe. Filippo bleef wel al-

Domenico Ghirlandaio, Portret van Giovanna degli Albizzi Tornabuoni, 1488-90, tempera en olieverf op paneel, 77 x 49 cm




55

G

Tekst Merel van den Nieuwenhof Beeld Peter Cox

IOVANNI DALESSI De spiritualiteit van het alledaagse Met sluiers of golvend haar omlijste vrouwenhoofden: sereen, sensueel en gestileerd. Je herkent ze direct als schilderijen van Giovanni Dalessi (1964). In zijn atelier in Eindhoven vertelt hij over zijn werk en het kunstenaarschap. ‘Ik wil via mijn werk communiceren.’

Parel, 2010, olieverf op doek, 70 x 60 cm

58



59

wen, renaissance, Vlaamse Primitieven vind ik

Kauwtje, 2011,

fantastisch. Bij het kijken naar schilderijen zoom

olieverf op doek,

ik vaak in, vind ik bijvoorbeeld één kop heel

50 x 60 cm

mooi.’ Eén kop, daar draait het in Dalessi’s werk ook vaak om. Zijn schilderijen hebben iets geconcentreerds, de voorstellingen zijn ontdaan van alle ruis. Een geabstraheerde versie van de herkenbare werkelijkheid, in trefzekere penseelstreken op het doek gezet. Maar dat wil niet zeggen dat de kunstenaar vooraf exact weet wat hij op het doek gaat zetten. ‘Ik schilder intuïtief, zie tijdens het schilderen wat er moet gebeuren. Het schilderij moet kloppen in compositie, kleur, abstrahering. Al die facetten ondersteunen het verhaal dat een werk vertelt.’ Aan de hand van ‘Margaretha’ laat hij zien hoe het aftasten en worstelen in de verf een gelaagdheid oplevert in het uiteindelijke beeld, en hoe hij tot bepaalde keuzes komt. ‘Tijdens het schilderen zie ik dan dat het schaaltje en de rozenbottels moeten zweven.’ Gouden tip Dalessi komt zelfverzekerd over, maar is ook kritisch op zijn eigen werk. Hij vertelt over de twijfel die hij voelde tijdens het laatste jaar van Ondernemen

werk te exposeren in zeven protestantse ker-

de kunstacademie. ‘Ik wilde stoppen, want ik

Voor Dalessi hoort het ondernemen bij het kun-

ken in Friesland, besloot hij een volledig nieuwe

had het gevoel dat ik niets te vertellen had.’

stenaarschap. ‘In het atelier ben ik bezig met

serie te maken. Voor iedere locatie maakte hij

Docent Rein Dool, met wie hij nog steeds be-

creëren en doe ik geen concessies. Maar als

een schilderij op maat, met als uitgangspunt de

vriend is, gaf de gouden tip: ‘Hij zei: koop pa-

het af is, is het kunstwerk een product en ga je

beschermheilige van de betreffende kerk. ‘Je

pier dat je heel mooi vindt, scheur het in kleine-

ook bedenken hoe je het in de markt zet.’ Wat

moet het zien als hedendaagse iconen. Ik ben

re velletjes en ga hierop twee weken lang al-

mijn moeder. Ze had hem bijna nooit om, maar

betreft de verkoop van zijn werk heeft Dalessi

niet zo religieus ingesteld, maar het alledaagse

leen tekeningen maken die je wilt maken. Leg

toch herinner ik me dat. Het is voor mij een

nooit te klagen gehad. Maar goede verkoop is

aspect, dat Maria een moeder met kind is, dat

ze vervolgens op een stapeltje en bindt ze tus-

symbool voor moederschap geworden.’ Een

voor hem niet leidend: enkele jaren geleden

vind ik mooi. Het is het summum van intimiteit.’

sen twee plankjes. Dit is je ziel.’ Hij begon on-

schilderij van een jongen met een kauw is

maakte hij een statement door weg te gaan bij

Hij laat een schilderij zien van een moeder die

derwerpen uit zijn directe omgeving te teke-

eveneens gebaseerd op een jeugdherinnering.

de galeries die hem in binnen- en buitenland

haar kind de borst geeft. Het biedt een nuchte-

nen: zijn vriendin, het bos bij winter. Die per-

‘Ik had vroeger een kauw,’ vertelt Dalessi. ‘Ik

vertegenwoordigden. Hij nam het heft in eigen

re kijk op de voorstelling van Maria met Chris-

soonlijke thematiek heeft hij sindsdien vastge-

was verlegen, maar had een stoere vogel.’ De

handen. Van private viewings met diner tot de

tuskind, maar geeft ook aanleiding om het ‘ho-

houden. ‘In mijn werk probeer ik heel dicht bij

jongen op het schilderij ligt met zijn hoofd op

crowdfunding voor een lijvig boek: hij regelde

gere’ in aardse moeder-kindrelaties te zien. ‘Ik

mezelf te blijven.’ Een willekeurige toeschou-

de grond. Vanuit zijn perspectief moet de kauw

het allemaal zelf, geholpen door een personal

vind het interessant om het alledaagse op te til-

wer ziet in zijn werk universele personages,

groot zijn, hij kan zich er bijna achter verschui-

assistent.

len, een spirituele lading mee te geven.’

maar bekenden van Dalessi zullen er zijn

len. ‘Jongen met vis’ is al even vertederend en

vrouw, zijn kinderen of de kunstenaar zelf in

eveneens gebaseerd op een gebeurtenis uit

Het alledaagse aspect

Aftasten en worstelen

herkennen.

zijn jeugd. ‘Ik ging vissen met mijn vader en we

Die eigenwijsheid en daadkracht lijken me te-

In andere schilderijen lijkt Dalessi nadrukkelijker

kenend voor Dalessi, als ik zo met hem zit te

te refereren aan de christelijke iconografie. ‘Als

Stoere vogel

erg dat we hem niet terug konden gooien en

praten. Hij doet de dingen graag op zijn manier

kunstenaar ben je opgevoed met de kunstge-

‘Bijna alles wat ik schilder zijn herinneringen.’ Hij

hield de vis in een bak water.’ Ook hier kijken

en vraagt zich daarbij telkens af waarom hij iets

schiedenis, die natuurlijk veel religieuze voor-

laat afbeeldingen zien van schilderijen waarin

we vanuit het perspectief van een jongetje, die

doet. Toen hij werd gevraagd om bestaand

stellingen bevat. De kunst van de middeleeu-

steeds dezelfde parel terugkomt. ‘De parel van

in zijn kinderlijke onwetendheid de vis stevig te-

Bootje, 2004, olieverf op doek, 120 x 100 cm

vingen een karper. Ik vond het vervolgens heel




61

Het paradijs van

Rogier Walrecht In zijn atelier achter in de tuin van zijn huis in Eindhoven werkt Rogier Walrecht (Eindhoven 1970) aan zijn tekeningen. Zijn voorstellingen zijn gedetailleerd, kleurrijk en een beetje paradijselijk. En dat terwijl Walrecht voornamelijk inspiratie vindt in zijn directe omgeving.

De poort van Patagonia, 2014, aquarelpotlood en krijt op papier, 45 cm x 35 cm

74



75

De poort van Patagonia, 2014, aquarelpotlood en krijt op papier, 45 cm x 35 cm

Marokko

wijst niet alleen naar de vrijstaat in het zuiden

De Voltagalvanipoort in de

Walrecht laat een tekening zien van een

van Chili en Argentinië, maar meer nog naar

Edisonstraat in Eindhoven,

straattafereel met Moors ogende

een plek heel dicht bij huis. ‘Zo heet het terrein

architectuur. Omdat de kunstenaar in 2007 een

waar mijn atelier onderdeel van

fietsreis door

uitmaakt,’ vertelt Walrecht. Eindhoven blijkt

Marokko maakte met collega-kunstenaars

verrassend exotisch.

2014, aquarelpotlood op papier, 28 x 40 cm

Joost Conijn en John Treffer, een reis die door Conijn werd vastge-

Beeldcolumn

legd in de film ‘Ol-

De stad komt vaak voor in het werk van Wal-

land’, ga ik ervan uit dat hij nog altijd put uit zijn herinneringen aan dat avontuur. Niets

recht. Zeker sinds hij de tekenaar is van een maandelijkse beeldcolumn voor de cultuurbijla-

Vlinders, 2015,

ge van het Eindhovens Dagblad. In kleurrijke ta-

aquarelpotlood en krijt op

ferelen komen producten van Philips voorbij, evenals het lichtkunstfestival ‘Glow’, door Walrecht sprankelend weergegeven in potlood.

blijkt minder waar.

Maar de mensen en dieren uit zijn werk bevin-

‘Het is nieuwbouw in

den zich niet altijd in een herkenbare omge-

de Edisonstraat, hier

passe-partoutkarton tussen mdf en acrylaatglas, 25 x 35 cm

ving. Vaker nog voelt het alsof de figuren in een

in Eindhoven. Een moderne poort, die Marok-

eigen wereld zijn geplaatst: een wereld die we

kaans lijkt door de bouwstijl en kleuren. De

lijken te herkennen, maar die tegelijkertijd net

palmbomen heb ik er wel zelf bij verzonnen.’

even anders is dan de onze. Of kijkt Walrecht

Ook ‘De poort van Patagonia’, een tekening

gewoon met andere ogen naar de dingen?

van een poort die naar een fris berglandschap leidt, is niet wat het lijkt. De bergen zijn geïnspi-

Individuele ervaring

reerd op het Zwitserse landschap waar Wal-

‘De zoektocht naar vrede’ toont zo’n eigen

recht ’s zomers graag verblijft en de titel ver-

wereld. ‘Ik heb deze tekening tijdens een




77

Amsterdam, Stadschouwburg,

Direk Kingnok

38 x 28 cm

WATERCOLOUR MASTER UIT THAILAND Direk Kingnok (1976) is geboren in het noordoosten van Thailand en groeide op in de stad Nakonratchasima. Waar Direk woonde was hij omringd door de natuur en dat is goed te zien in zijn werk. Als kind was hij al een kleine artiest; hij blonk uit in tekenen en schilderen en won meerdere kunstprijzen in zijn jeugd. Hij wist dus al jong dat hij schilder wilde worden. Na zijn opleiding aan de hogeschool ging hij studeren aan de Khon Kaen universiteit, een academie voor schone en beeldende kunst.

92



93

België, 38 x 28 cm

Farmers in the Field

Op de academie ontdekte Direk de aquarel-

Facebook

38x56 cm

techniek. Hij was op slag verliefd op dit medium

Direk startte zijn professionele carrière in 2001;

hij was vastberaden vanwege de schoonheid

vanaf die tijd kon hij zich volledig op zijn kunst

die de aquareltechniek te bieden heeft. De ef-

richten. Hij hield exposities en kreeg meer be-

fecten die je met aquarel kunt maken vond Di-

kendheid in Thailand. Hij kreeg uitnodigingen

rek het best passen bij hemzelf en bij wat hij

om te exposeren in Bangkok en Hanoi. Ook

wilde laten zien.

werd Direk door de International Watercolor Society (IWS) gevraagd naar Vietnam te

Amsterdam

komen, waar hij demonstraties gaf. Inmiddels is

Toen Direk begin dertig was vroegen een paar

hij op zijn negenendertigste wereldwijd een

in Nederland wonende Thaise vrienden of het

graag geziene kunstenaar.

hem niet leuk leek om een paar weken in Amsterdam te komen werken. Hij had daar wel

Materialen

oren naar. Zo kon hij gelijk Nederland een

Direk gebruikt vooral papiersoorten die katoen

beetje ontdekken en schilderen. De aquarellen

bevatten, zoals Arches en Saunders Waterford

van Amsterdam zijn dan ook ter plaatse ge-

300 grams. Deze papiersoorten staan erom

maakt in onze hoofdstad; wie weleens buiten

bekend dat ze een mooie matte uitstraling ge-

heeft geschilderd, weet hoe lastig dit is.

ven aan de aquarel en zijn uitermate geschikt




95

Biënnale van Venetië toont beide kanten van de medaille

De 56e editie van de prestigieuze en meest

Tekst Myrthe van der Boom Beeld Alessandra Chemollo en Giorgio Zucchiatti

invloedrijke Biënnale binnen de hedendaagse kunstwereld, de Biënnale van Venetië, opende haar deuren voor het publiek op zaterdag 9 mei. 84


Christian Boltanski, Animitas, 2014, video in HD (duur: 24 uur).


85

Padiglione Centrale (Giardini)

rug maakt soms plaats voor zijn brede glimlach

ken. Onderwijl wordt door twee oude vrienden

wanneer hij zich omdraait en recht in de came-

het verhaal van de brute moord op Ashes uit

ra kijkt. Hij geniet.

de doeken gedaan. De moord valt bijna niet te rijmen met het beeld van de levende Ashes.

Waar je aan de ene kant Ashes ziet leven, zie

Het contrast kan bijna niet groter.

je aan de andere zijde hoe zijn grafsteen ge-

Biënnale vanVenetië

maakt wordt. Met zorg en aandacht wordt het

86


cement gemetseld en worden er kruizen uit

Het hele artikel kunt u lezen

gebeiteld. Hoewel traag afgespeeld, blijft het

in de gedrukte versie van Palet

uiterst boeiend om naar deze ambacht te kij-

Okwui Enwezor, de hoofdconservator van

werk tot zijn recht komen. Dit is met name

deze editie, staat bekend om zijn ideologieën.

goed gelukt in het Arsenale, het eerste deel

Bij ‘All the World’s Futures’, de titel van deze

van de tentoonstelling, die wordt voortgezet in

Biënnale, krijgen we echter geen taaie politieke

het centrale paviljoen in Giardini. Hier start je

kunst voorgeschoteld, maar volop poëzie en

met felle neonwerken van Bruce Nauman, die

rijke beelden. Maar liefst 136 kunstenaars uit 56

de woorden life, death, love, hate, pleasure,

verschillende landen nemen deel aan deze

pain voorbij laten schieten. Het zet meteen de

tentoonstelling en tonen gezamenlijk het

toon voor de rest van de tentoonstelling.

Katharina Grosse, Das Bett, 2004, Acryl op wand, vloer en diverse items, 280 × 450 × 400 cm.

verhaal van de mens, waar de dualiteit immer aanwezig is. Enwezor toont beide kanten van

Steve McQueen

de medaille. Iets wat inherent is aan het medi-

Zo is een paar zalen verder deze dualiteit van

um kunst, dat als geen enkele andere discipline

leven en dood, liefde en haat, plezier en pijn let-

paradoxen kan vatten in één beeld.

terlijk te zien in de film van Steve McQueen genaamd ‘Ashes’ (2014-2015). Steve McQueen,

Arsenale

bekend van ‘12 Years a Slave’, toont een exis-

Deze dualiteit binnen het menselijk leven zie je

tentieel werk waarin leven en dood als twee zij-

door de gehele tentoonstelling terugkomen.

den van een papier bij elkaar komen. Zo heeft

Okwui Enwezor laat het letterlijke narratief gro-

het scherm letterlijk twee kanten. Je ziet de be-

tendeels achterwege en laat de verbeelding en

zoekers aan de overkant kijken naar de andere

poëzie spreken. Hij heeft de tentoonstelling

kant van het scherm en hoort de geluiden die

ingenieus in elkaar gewoven. Sculpturen, films,

bij het andere beeld horen.

installaties, doeken, tekeningen, performancekunst en geluidskunstwerken wisselen elkaar

Ashes, een frisse jongeman in de bloei van zijn

ritmisch af, spelen op elkaar in en laten ieder

leven, zit op een boot. Zijn gespierde ontblote


87

juli

Recommend Documents