DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
Je pensioen regel je samen
u n t s i u J
Straks krijg ik minder pensioen, dan ik aan premie heb betaald. Wat een onzin!
Januari 2012
2
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
Je regelt je pensioen beter samen
Inhoud
2
'Het doel is een zo goed en eerlijk mogelijk pensioen’. Maar pensioen zonder risico bestaat niet.
3
Je regelt het beter samen dan alleen. Solidariteit nu levert straks ook meer op.
4/5
Je werkt één dag in de week voor je oude dag. De pensioenfondsen beleggen dat geld voor je.
‘Het doel is een zo goed mogelijk pensioen’
'
AOW en pensioen, is dat hetzelfde? “Nee. De AOW wordt door de overheid geregeld en is een minimumuitkering die voor iedereen hetzelfde is. Een pensioen is iets waar je zelf, samen met je werkgever, geld voor opzij legt. Als je niet werkt, heb je dus ook geen aanvullend pensioen bovenop je AOW.” Voor wie verzorgen de pensioenfondsen het pensioen? “Pensioenfondsen beheren het pensioen van miljoenen werkende en gepensioneerde Nederlanders. Bijna negentig procent van de werknemers regelt z’n pensioen bij een ondernemings- of bedrijfstakpensioenfonds.” Hoe doen ze dat? “De pensioenfondsen zijn van en voor werknemers, werkgevers en gepensioneerden. Ze maken geen winst: de enige doelstelling is een zo goed mogelijk en betaalbaar pensioen. Voor een goed en betaalbaar pensioen zijn de opbrengsten uit beleggingen onmisbaar. Pensioenfondsen beleggen daarom het geld dat binnenkomt. Ze proberen daarbij met een beperkt risico toch een goed rendement te halen. Als pensioenfondsen
'
6
Verplicht Collectiviteit en solidariteit werken alleen als iedereen meedoet. Negentig procent van alle werkende Nederlanders regelt zijn pensioen samen met z’n collega’s bij een pensioenfonds. De meeste doen dat bij een bedrijfstakpensioenfonds, met de hele bedrijfstak samen. Die verplichte pensioenopbouw, gecombineerd met de AOWuitkering van de overheid, zorgt ervoor dat in Nederland in vergelijking met andere landen weinig ouderen in armoede leven.
nooit belegd hadden en alleen maar gespaard, dan waren de pensioenen nu maar half zo hoog. Al met al levert je premie na een leven lang werken al gauw vier keer de inleg op.” Hebben pensioenfondsen te veel risico genomen? “Pensioenfondsen zijn voorzichtige beleggers. Kijk je naar de rendementen die pensioenfondsen hebben behaald, ook in tijden van crisis, dan zijn dat rendementen die een particulier niet kan maken. Maar er zijn altijd risico’s bij beleggen, want zonder risico kun je geen rendement halen. Daar zijn we als pensioenfondsen in het verleden niet duidelijk genoeg over geweest.”
Moeten we ons zorgen maken over ons pensioen? “We zorgen er samen voor dat we allemaal van een goede oude dag kunnen genieten. Jong en oud. Nu én straks. Maar de realiteit is dat de pensioenen door de economische crisis nu onder druk staan. Het pensioen kan dus minder zijn dan waarop was gerekend. Mensen die nu vijf à tien jaar voor hun pensioen staan, doen er goed aan om daar nu even bij stil te staan. Maar één ding staat vast: wie nu met pensioen is of gaat, ontvangt veel meer euro’s pensioen dan aan premie is betaald. Samen je pensioen regelen bij een pensioenfonds levert dus een hoop op.”
7
Hoezo? “Vijfentwintig jaar geleden kon je de risico’s nog opvangen met de premie. Toen waren er veel meer werkenden dan gepensioneerden. Nu we steeds meer ouderen hebben, zijn we veel afhankelijker van de rendementen. Dat maakt dat risico’s sneller impact hebben op de uitkeringen. Er is wel altijd verteld dat jaarlijks meegroeien met de inflatie, oftewel indexatie, onzeker is, maar we hadden ook duidelijker moeten zeggen dat het pensioen bij extreme tegenslag zelfs verlaagd kan worden.”
Hoe wordt de pijn gelijkmatig verdeeld? “Er worden beelden neergezet die niet
8
kloppen. De jongere van dertig heeft heel veel jaren de tijd om er bovenop te komen. De gepensioneerde van 75 voelt de crisis het meest direct in zijn portemonnee. Maar iedereen betaalt mee en gaat er iets van merken, jong en oud. De opgave waar we met z’n allen voor staan, is op zoek gaan naar een nieuw evenwicht in de verdeling van risico’s en de lusten en de lasten. Dat is wat anders dan de rekening doorschuiven naar de toekomst.” Welke uitdagingen liggen er? “Het is nodig dat de hele pensioensector het vertrouwen van de mensen weer terugvindt. Dat kan door open en eerlijk te communiceren en te laten zien wat je doet. En te laten zien aan al die generaties dat de lasten eerlijk worden verdeeld.”
Meer weten? Bel je pensioenfonds. Kijk op samenstajijsterk.nl voor meer informatie. Je vindt er ook het telefoonnummer van je eigen pensioenfonds.
Samen zorgen voor de oude dag levert meer pensioen op voor dezelfde euro. We hebben de afgelopen decennia met z’n allen veel geld opzij gezet. Dat geld is door de pensioenfondsen belegd. Gezamenlijk hebben we een pensioenpot opgebouwd van 800 miljard euro. Dat is twee keer zoveel als de totale Nederlandse staatsschuld!
jaren. Voor de gemiddelde werknemer is dat meer dan 50 jaar. In die tijd verandert de wereld. Ons pensioen moet mee veranderen om nog te passen bij de nieuwe tijd. De risico’s die al die veranderingen met zich meebrengen, worden ook gedeeld, door alle verschillende generaties die meedoen bij een pensioenfonds. Zo wordt voorkomen dat degene die net op het verkeerde moment met pensioen gaat, zoals tijdens een economische crisis, een arme oude dag tegemoet gaat.
Eerlijk (ver)delen
Ons collectieve stelsel heeft dus veel voordelen: het is goedkoper en samen lopen we minder risico’s. Het idee van solidariteit en collectiviteit Kunnen we de betekent juist dat we pijn verdelen? met elkaar – samen – de Hoe doen pensioenen we dat? goed voor elkaar krijgen. Dat betekent dat we de lusten De grote kracht van het Nederlandse pensioenstelsel en de is de solidariteit tussen generaties. De kosten en de lasten risico’s worden door een grote groep gedeeld. eerlijk Er is door de crisis veel geld verloren. En we worden verdelen. gemiddeld steeds ouder. Kortom, minder geld en De meer kosten. Dat proberen we – met z’n allen – periode op een eerlijke manier op te lossen. Door een dat penmodernisering van ons pensioen, waarbij sioenen de tegenvallers zo eerlijk mogelijk worden over ieders schouders worden opgebouwd en de uitkering verdeeld. wordt genoten, strekt zich uit over vele tientallen
Is er straks nog wel geld voor jouw pensioen? Ja, als je er nu tenminste verstandig mee omgaat.
Krijg ik minder pensioen dan ik premie heb betaald? Nee! En andere mythes over pensioenen.
Maatregelen We hebben bij de pensioenfondsen samen ongeveer 800 miljard euro aan pensioenvermogen opzij gezet. En toch is het nog niet genoeg. Want we leven een stuk langer dan eerder werd gedacht. En dat betekent ook dat we langer willen genieten van pensioen. En de pensioenfondsen hebben al een paar jaar lang veel last van de economische crisis. Dan komt er een moment dat je de vraag moet stellen ‘hoe lang kun je wachten met het nemen van maatregelen?’. Pensioenfondsen mogen en kunnen niet teren op de hoop dat het in de toekomst weer beter gaat. Dan nemen ze het risico dat de problemen alleen maar groter worden. Daarom moeten sommige pensioenfondsen nu maatregelen nemen. Zodat we samen, eerlijk verdeeld over de verschillende generaties, een goed pensioen hebben én houden.
€700,-
Beleggen levert 2 x zoveel op als sparen
Sales Manager Robin Jahshan Product Manager Jessica van Leeuwen Redactie Hans Pieters Loft 238, www.loft238.nl Eindredactie Joost de Jong, Marjolein Zaal, Bram van Els| Backscratch Vormgeving Lydia Hotting Beeld Richard van der Klaauw, Colourbox
Een bedrag van € 100 dat in 1985 door de pensioenfondsen is belegd, is in 2010 ruim zes keer zoveel waard. Op een spaarrekening was hetzelfde bedrag aangegroeid tot € 310. Zonder te beleggen, was ons pensioen dus nu maar ongeveer half zo hoog.
Beleggen
€500,€400,€300,€200,€100,-
1906
1980
1990
1992
1994
1996
1990
2000
2002
2004
2006
2008
2010
Samen goed voor 800 miljard
Hoe lang leeft een 65-jarige na zijn pensioen?
In dertig jaar tijd is de gemiddelde levensverwachting voor iemand die 65 jaar is geworden met vier jaar toegenomen. Dat betekent ook dat de pensioenen vier jaar langer moeten worden uitgekeerd. Op zo’n snelle stijging is in het verleden niet gerekend. Voor die extra jaren is daarom vroeger niet voldoende premie betaald. (bron: CBS). Jaren
De Nederlandse pensioenfondsen beheren gezamenlijk een vermogen van ongeveer 800 miljard euro. Dat bedrag hebben ze voornamelijk belegd in aandelen en obligaties. Pensioenfondsbeleggingen (in miljarden euro’s)
700 600 500
20
400
18
300
16
Voor meer informatie over Metro Custom Publishing of als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opnemen met Robin Jahshan, 020-5114027 of
[email protected]
Sparen
€600,-
200
14
Colofon ‘Je pensioen regel je samen. Juist nu’ is een publicatie van Metro Custom Publishing in samenwerking met Samenstajijsterk.nl, een initiatief van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen.
...dan alleen
Nederland heeft misschien wel het beste pensioenstelsel ter wereld. Uit een vergelijkend onderzoek van het internationale bureau Mercer komt het Nederlandse pensioenstelsel als beste uit de bus, vóór bijvoorbeeld Zweden en Zwitserland. De grote kracht van ons pensioenstelsel is dat we ons pensioen samen regelen. Collectief en solidair. De kosten worden samen gedragen, de risico’s solidair onder elkaar gedeeld. Het levert een beter pensioen op dan wanneer het ieder voor zich is. Samen voor een goede oude dag zorgen is goedkoper en veiliger dan in je eentje je pensioen regelen.
Wat kun je zelf doen aan een goed pensioen? Hoeveel geld heb je straks eigenlijk nodig?
Een goed pensioen zonder risico bestaat niet. Maar dat was in het verleden onvoldoende duidelijk, meent Gerard Riemen, directeur Pensioenfederatie.
3
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
100
12
0 I
10 1971
1974
1977
1980
1983
1986
1989
1992
1995
1998
2001
2004
2007
II
III
IV
I
2009
2010
Buitenlandse beleggingsfondsen
Ontwikkeling sinds 1971 van de verwachte resterende levensduur op 65 jaar (Bron: DNB)
II
III
2010 Lange leningen en overige
Aandelen
Obligaties
4
euro
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
5
ELKE EURO TELT MEE VOOR LATER Elke maand is op je loonstrookje te zien dat een flink deel van je salaris naar je pensioen en je AOW gaat. Al met al werk je ongeveer een dag in de week voor je oude dag.
Rian Varkevisser (30) welzijnswerker
“ Wij jongeren zijn individualisten met de ambitie om solidair te zijn. In plaats van elkaar de bal toe te spelen, moeten we het met z’n allen oplossen. Het is ingewikkeld, maar we moeten er samen uitkomen. Zo is het pensioen: de oudjes gaan weg en dan moeten wij het doen. De meeste pensioenfondsen hebben onvoldoende gecommuniceerd hoe het pensioen is geregeld. De meeste mensen weten niks van hun pensioen. Terwijl het belangrijk is dat je weet hoeveel geld je straks hebt. Je zou je er meer in moeten verdiepen, zodat je weet hoe het werkt.”
Premie
Opbouw
Kosten
Verschil
De hoogte van de premie voor je pensioen wordt voor een belangrijk deel bepaald door wat in je pensioenregeling is afgesproken door werkgevers en werknemers. Daarbij gaat het in de eerste plaats om de vraag hoeveel pensioen je jaarlijks opbouwt maar bijvoorbeeld ook of er een pensioen voor je partner is geregeld als je overlijdt.
De premie die pensioenfondsen ontvangen, is vooral bedoeld voor de opbouw van het pensioen. Maar de pensioenfondsen maken natuurlijk ook kosten. Bijvoorbeeld voor de administratie van de pensioenen en voor het beleggen.
Doordat pensioenfondsen het geld van een grote groep werknemers en gepensioneerden beheren, kunnen ze relatief goedkoop beleggen. Zodat zo veel mogelijk geld overblijft voor het pensioen zelf. Dat doen ze goed.
Die kosten zijn echter zo laag mogelijk. Pensioenfondsen hebben geen winstoogmerk. Er zijn geen aandeelhouders die geld willen verdienen. Het enige doel is een zo goed mogelijk pensioen.
Onderzoek van De Nederlandsche Bank uit 2006 laat zien dat de totale kosten van pensioenfondsen gemiddeld 3,5% van de premie bedroegen. Dat wil zeggen dat van elke honderd euro die een werknemer inlegt, maar liefst € 96,50 voor het pensioen is.
De kosten die je betaalt als je in je eentje een pensioen regelt, bijvoorbeeld via een lijfrente of een pensioenverzekering, zijn veel hoger. Dat de pensioenfondsen de kosten laag houden is belangrijk: lagere kosten betekent extra geld om te beleggen en daarmee uiteindelijk een hoger pensioen.
Meestal is je pensioenuitkering een percentage van het gemiddelde salaris dat je hebt verdiend.
Jaap Janissen (76) gepensioneerd metaalarbeider “ De jonge generatie moet voorrang krijgen. Zij zijn de toekomst. Wij hebben geprofiteerd toen het goed ging. Nu het minder gaat moet je ook solidair zijn. Ik heb 47 jaar gewerkt. Het resultaat als hooggekwalificeerd vakman is een pensioen van € 505,- netto, naast mijn AOW. Daarmee ben ik financieel onafhankelijk. Ook onder gepensioneerden bestaat een tweedeling: het ene deel zit op een cruiseschip, het andere moet de eindjes aan elkaar knopen. Ouderen met een goed pensioen kunnen best wat inleveren. Ikzelf heb veertig jaar voor m’n pensioen betaald, maar ook veertig jaar lang eigenlijk te weinig premie betaald. Dat hoefde ook niet, de beleggingsrendementen waren hoog en we wisten nog niet dat we zo oud zouden worden. Ik ben 76 en van plan om honderd jaar oud te worden. Dat kost veel geld, waarvoor ik niet heb betaald. Die lasten moeten we delen en niet alleen bij de jongeren neerleggen.”
De pensioenen omlaag. Hoe kan dat? Waarom is het bij een deel van de pensioenfondsen nodig extra maatregelen te nemen? En wat ging er mis?
Julia Adam
Tarik Uçar
Een dubbel-interview met Julia Adam en Tarik Uçar, beleidsadviseurs bij de Pensioenfederatie.
Hebben de pensioenfondsen zitten slapen? J: Fondsen zijn steeds meer afhankelijk van de economie en worden daardoor extra zwaar getroffen door de crisis. Een meer structureel probleem is dat we steeds langer leven. Goed nieuws natuurlijk, maar daardoor willen we ook langer pensioen. Die stijging van de levensverwachting gaat veel sneller dan we vroeger dachten, waardoor er te weinig premie is ingelegd. Is er niet veel te risicovol belegd? J: Nee. Zonder risico kun je geen rendement halen. Een zeker
risico is dus nodig. En de fondsen hebben nu alweer meer geld in kas dan voordat de crisis in 2008 begon. Maar door de economische crisis en doordat we steeds ouder worden is het nog niet genoeg. T: Als je dertig, veertig jaar geleden honderd euro had ingelegd, dan is het verschil in opbrengst tussen sparen en beleggen enorm. Met alleen sparen zouden we een arme oude dag hebben. Hoe zit dat met die rente waar je steeds over hoort? J: De rente gebruikten pensioenfondsen om te berekenen hoeveel geld er straks nodig is voor ons
pensioen. In principe heb je bij een pensioenfonds een pot met geld. Is de rente laag, zoals nu, dan is dat potje in de toekomst minder aangegroeid dan wanneer de rente hoog is. En dan moet je nu dus veel meer geld inleggen om over 20 jaar op hetzelfde pensioenkapitaal uit te komen. En dat renteverschil hakt er fors in. Om een idee te geven: één procent lagere rente zorgt dat een gemiddeld pensioenfonds tien tot vijftien procent meer geld opzij moet zetten voor de pensioenen. Levert de premie die je betaalt wel wat op? J: Beleggen is nodig voor een
Getru Diender (44) ambtenaar “ We moeten het leed delen, zodat het niet alleen op het bordje van toekomstige generaties komt. En langer doorwerken om het pensioen ook voor onze kinderen betaalbaar te houden. Ik heb er vertrouwen in dat het over een paar jaar beter zal gaan, maar dat de dubbele dip ook voor mijn pensioen gevolgen zal hebben, is vrees ik onvermijdelijk. Het pensioen leek lange tijd zeker en vast. Dat is niet meer zo. Maar het pensioenstelsel biedt nog altijd meer zekerheid dan zelf je pensioen regelen met eigen spaargeld.”
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft berekend dat 0,25% minder kosten betekent dat je veertig jaar later 7,5% meer pensioenvermogen hebt opgebouwd. Dat scheelt een hoop!
Krijg ik nu minder dan ik heb betaald?
Nee. Zelfs nu bij een aantal pensioenfondsen misschien de pensioenen moeten worden verlaagd, krijg je nog steeds aanzienlijk meer pensioen uitgekeerd dan je aan premie hebt ingelegd. De premie wordt betaald door jezelf en je werkgever samen. Omdat het vermogen collectief wordt belegd, groeit je inleg in de loop der tijd tot veel meer dan het oorspronkelijke bedrag. Dat geldt ook nu nog, in de economische crisis.
goed en betaalbaar pensioen. Van de uiteindelijke uitkering heeft de deelnemer zelf (samen met de werkgever) maar ongeveer een kwart aan premie ingelegd. Doordat de pensioenfondsen beleggen neemt de ingelegde premie zo’n vier keer in waarde toe. Samen je pensioen regelen bij een pensioenfonds loont dus zeker! Verdwijnt het tekort niet als de beurzen aantrekken? T: Deels. De huidige problemen van pensioenfondsen zijn gedeeltelijk veroorzaakt door de beurzen, deels door de lage rente, maar ook doordat we langer leven. J: In welke mate de rente weer gaat stijgen, is heel belangrijk. Als de rente heel laag is, moet je nu veel meer geld reserveren dan wanneer de rente hoger is. Is er te veel beloofd?
T: We zijn allemaal mensen. Toen de zon scheen, hebben we onvoldoende duidelijk gemaakt dat het ook wel eens zou kunnen gaan regenen. J: Iedereen dacht altijd dat er niets zeker is in het leven, behalve je pensioen. Maar de hoogte van je pensioen is altijd al onzekerder geweest dan de mensen dachten. Dat kan ook niet anders. Als je begint te werken als je 20 jaar bent, wil je nog steeds pensioen als je negentig jaar wordt. In die zeventig jaar tijd verandert de wereld. En je pensioen verandert mee. Dat hadden we de afgelopen jaren duidelijker moeten vertellen. Wat merken we ervan? J: Fondsen die echt in de problemen zitten, moeten zo snel mogelijk maatregelen nemen. Anders schuif je de rekening door naar de volgende generatie.
Waarom beleggen de pensioenfondsen? De Nederlandse pensioenfondsen beheren gezamenlijk zo’n 800 miljard euro. Zou je al dat geld gewoon op de bank zetten, dan levert het veel te weinig op voor een goed pensioen. Want het grootste deel van ons pensioen wordt niet betaald uit de premie, maar uit de opbrengsten van beleggen. Als het geld op een spaarrekening was gezet, zou het vermogen van de pensioenfondsen op dit moment half zo groot zijn. En de pensioenen dus maar half zo hoog.
Dat kan bij een deel van de pensioenfondsen betekenen dat uiteindelijk de pensioenen omlaag moeten. Zijn jullie optimistisch over de toekomst? J: Ik ben niet al te somber gestemd. Het positieve is dat mensen zich bewust worden van het pensioen en gaan nadenken ‘hoe is dat allemaal precies geregeld?’. T: Ik hoop dat de les die uit de crisis wordt geleerd is dat we de mensen die het aangaat sneller en duidelijker slecht nieuws durven te vertellen. Dat geldt voor de pensioenfondsen, maar bijvoorbeeld ook voor politici. En één ding blijft overeind: je regelt je pensioen beter samen dan alleen. Dat levert het meeste pensioen op voor dezelfde euro. Juist in moeilijke tijden is dat belangrijk.
Julia Adam en Tarik Uçar samen
6
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
Is er over 30 jaar nog geld voor mijn pensioen? Hoe zorgen de pensioenfondsen er voor dat er over 30, 40 jaar nog voldoende geld in kas is? En de jongeren van nu straks kunnen genieten van een welverdiend pensioen?
Pieter Kasse van APG Het Nederlandse pensioenstelsel draait om solidariteit en collectiviteit. “Dat betekent dat we met elkaar – samen, nu en over verschillende generaties heen – de lusten en de lasten eerlijk verdelen,” vertelt Pieter Kasse van APG, een van grootste pensioenuitvoerders van de wereld. “Dat is de opgave voor de pensioenfondsen op dit moment. Er is straks voldoende geld, als je er nu verstandig mee omgaat en de rekening niet doorschuift naar de toekomstige generaties.” De pensioenfondsen kunnen op verschillende manieren zorgen dat de pensioenen nu en in de toekomst betaalbaar en op niveau blijven: een hogere premie, de pensioenen tijdelijk niet laten meegroeien met de stijgende prijzen, verlaging van de toekomstige pensioenopbouw en als uiterste maatregel een verlaging van
7
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
Hoeveel geld heb ik na mijn pensioen nodig? Je lifestyle bepaalt hoeveel geld je straks nodig hebt. Wat kun je zelf doen?
de pensioenen. Meer premie betekent dat de pensioenfondsen meer geld in kas krijgen. Een lager pensioen betekent dat er minder geld uit gaat. “Deze instrumenten hebben ieder een effect op een andere groep. En daar komt de solidariteit weer om de hoek: van premieverhoging hebben de werknemers en werkgevers last; het verlagen van de pensioenen en het niet indexeren treft iedereen, maar de gepensioneerden merken het direct. Terwijl een wijziging van de toekomstige pensioenopbouw vooral de jongeren treft.” Het verlagen van de pensioenuitkering is in die zin een vorm van solidariteit met de jongeren: “Zou je de pensioenen niet verlagen bij een slechte financiële situatie, dan ben je meer aan gepensioneerden aan het uitbetalen dan er is. Ten koste van de jongeren. Maar van een verlaging hebben jongeren zelf ook last: ook hun pensioen gaat omlaag. Ze voelen dat alleen pas later.”
Komt het ooit nog goed?
Horizon Pensioenfondsen zijn langetermijnbeleggers. “We kijken wat de huidige pensioenen kosten, maar ook de pensioenen over 20, 30, 40 jaar. We weten nu al wat over 40 jaar aan geld nodig is, zodat jongeren straks een eerlijk pensioen hebben”, vertelt Kasse. Hoe zorgen we ervoor dat er straks genoeg geld is om de pensioenen op dat moment te kunnen betalen? Dat is het startpunt. “Pensioen wordt voor ongeveer 20 tot 25% uit premies betaald, de rest uit de opbrengst van beleggen. Dat is de reden waarom je moet beleggen voor je pensioen.”
Hoeveel geld heb je straks nodig?
Dat bedrag verschilt van persoon tot persoon. De een droomt van verre reizen, de ander is met weinig tevreden. “Het is vooral belangrijk om naar je persoonlijke situatie te kijken,” stelt Anna van der Schors van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). “Welke wensen heb je? Hoe hoog zijn je uitgaven? Woon je in een koophuis dat is afbetaald, of in een huurhuis? En hoeveel heb je nodig om al deze uitgaven te betalen? Sommige uitgaven gaan omlaag als je met pensioen bent, zoals het woon/ werkverkeer. Maar andere kosten gaan omhoog, zoals gas en
Stijgende prijzen Om de pensioenen op de lange termijn te laten meegroeien met de stijgende prijzen, is veel geld nodig. De premie die je als werknemer betaalt, is daarvoor bij lange na niet voldoende. Dat maakt dat beleggen nodig is voor een goed en betaalbaar pensioen. Pensioenfondsen beleggen met de lange termijn voor ogen. Om ervoor te zorgen dat er uiteindelijk genoeg geld is om de pensioenen te kunnen financieren, is gemiddeld zes à zeven procent rendement nodig.
Worden we bestolen?
Nee. Als je je leven lang pensioen opbouwt bij een pensioenfonds, krijg je aan het eind van de rit veel meer euro’s pensioen dan je aan euro’s premie hebt betaald. Dat kan oplopen tot meer dan vier keer zoveel. Dat geldt zeker voor de huidige generatie gepensioneerden. Want zij hebben in veel gevallen eigenlijk te weinig premie betaald, omdat we vroeger nog niet wisten dat we zo snel langer zouden leven als vandaag blijkt.
De AOW – precies 65 jaar jong!
De drie pijlers van het pensioenstelsel
De allereerste ouderdomsvoorziening stamt uit 1889, en komt uit de koker van de Duitser Otto von Bismarck. Op zijn 70ste verjaardag mocht de Duitse werknemer met pensioen; de gemiddelde levensverwachting was toen 72 jaar. Je kon dus twee jaar van je pensioen genieten!
Ons pensioen is gebaseerd op drie pijlers: de AOW, het pensioen via de werkgever en de eigen, vrijwillige pensioenopbouw.
Na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, lanceerde Willem Drees in Nederland een noodwet voor ouderenzorg. Tien jaar later opgevolgd door de Algemene Ouderdomswet (AOW). Sindsdien krijgt iedere inwoner van Nederland vanaf zijn 65ste een ouderdomsuitkering van de overheid. De AOW is nog steeds de basis van het Nederlandse pensioenstelsel.
De eerste pijler, de AOW, is het door de overheid geregelde pensioen. Dit is een basisinkomen waar in principe iedereen die in Nederland woont recht op heeft. Bovenop de AOW komt het (aanvullend) werknemerspensioen. Het bedrag dat je daarvoor maandelijks opzij zet, is ondergebracht bij het pensioenfonds. Dat is van werkgevers en werknemers, die er samen de baas zijn. De derde pijler is het privépensioen dat je als je wilt daarbovenop zelf opbouwt. Zzp’ers en ondernemers hebben geen werknemerspensioen. Zij kunnen wel zelf hun pensioen regelen via de derde pijler. Sommige pensioenfondsen moeten door de economische crisis misschien de pensioenen verlagen. Het gaat dan alleen om de tweede pijler. Als je hoort over een verlaging van bijvoorbeeld vijf procent, gaat het alleen om vijf procent van dat deel. De AOW wordt dus niet verlaagd.
elektra, omdat je waarschijnlijk vaker thuis bent.”
Hoeveel inkomen heb je straks?
Niemand kan in de glazen bol kijken, maar de economie zal op een gegeven moment weer herstellen. De veranderingen en maatregelen die nu door de pensioenfondsen worden genomen, zijn nodig om het pensioenstelsel betaalbaar en toekomstbestendig te houden.
“Je moet niet alleen naar je bij je werkgever opgebouwde pensioen kijken, en, maar ook naar extra inkomstenbronnen. Bijvoorbeeld zelf afgesloten regelingen, zoals lijfrentes of Zodat niet alleen de huidige, maar ook banksparen. En natuurlijk je spaargeld of beleggingen. de toekomstige generaties van een En als je straks met pensioen mag, betekent dat nog niet dat je welverdiend pensioen kunnen meteen hoeft te stoppen met werken. Misschien werk je langer genieten. door (bijvoorbeeld in deeltijd), en heb je dus ook langer inkomsten.”
Premie-inleg vs. uitkering
Veel mensen denken dat je bij een pensioenfonds in euro’s minder pensioen krijgt dan in totaal aan premie is betaald. Niets is minder waar. Het voorbeeld van een verpleegkundige die 35 jaar lang fulltime werkte, laat zien dat zij vier keer zo veel aan pensioen ontvangt dan ze aan premie heeft betaald.
dan eerder werd voorspeld. De gestegen levensverwachting kost in haar geval € 60.000, bijna net zo veel als de totale premie-inleg.
Dubbel en dwars
Je ziet dus: de inleg krijg je dubbel en dwars terug. Hoeveel je precies krijgt, of het vier keer de inleg is, of minder of meer, is niet te voorspellen. Zo zullen de jongeren van nu die hoge factor vier waarschijnlijk niet halen, omdat de premie nu meer is dan vroeger. Maar wat wél geldt, zeker ook voor jongeren: samen met je werkgever je pensioen opbouwen, levert het meeste pensioen op voor dezelfde euro.
Fulltime werk
Verpleegkundige Jannie Mulder is geboren in 1945. Zij is op 25-jarige leeftijd gaan werken in de zorg en heeft altijd fulltime gewerkt. Ze verdiende een modaal salaris. Op haar 60ste ging ze met vroegpensioen. Vorig jaar werd ze 65 en ging haar ouderdomspensioen in. Jannie heeft in totaal ongeveer € 35.000 aan premie betaald. Haar werkgever legde daar nog eens € 35.000 euro bij, zodat in totaal € 70.000 euro aan premie werd betaald.
Vier keer de inleg
Jannie ontvangt echter veel meer pensioen dan ze aan premie betaalde. Alleen al tijdens de vijf jaar van haar vroegpensioen ontving zij € 20.000 per jaar, dat is al € 100.000. Als Jannie net zo oud wordt als gemiddeld, bedraagt de totale waarde van haar hele pensioen € 290.000. Dat is ruim vier keer de inleg. Een flink deel van die waarde bestaat uit het pensioen dat ze krijgt omdat ze langer leeft
26%
74%
pensioen gefinancierd uit premie pensioen gefinancierd uit beleggingsopbrengsten
8
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING IN SAMENWERKING MET SAMENSTAJIJSTERK.NL
Zin en onzin over pensioen De vier hardnekkigste pensioenmythes ontmaskerd 1. Die bestuurders van pensioenfondsen zijn allemaal graaiers.
3. Van mijn premie gaat minstens 30% op aan kosten.
60% van de Nederlanders denkt dat de bonussen en salarissen van bestuurders een groot deel van hun premie opslokken. Niet dus! De bestuurders van pensioenfondsen doen hun werk vrijwel altijd als onderdeel van hun gewone baan.
67% van alle Nederlanders denkt dat van elke €100 pensioenpremie maar liefst €30 opgaat aan kosten, zoals bonussen en salarissen. In werkelijkheid gaat maar 3,5% van de premie op aan kosten, zo blijkt uit onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB). Dat is dus €3,50 in plaats van €30. Een pensioenfonds is geen commercieel bedrijf. Pensioenfondsen hoeven dus ook geen winst te maken. Bovendien deel je de kosten met elkaar. Dat betekent meer pensioen voor dezelfde euro. Als je in je eentje je pensioen regelt bij een verzekeraar, ben je veel meer kwijt aan kosten. En krijg je dus minder pensioen.
Voor vakbondsvertegenwoordigers geldt bovendien dat de vergoeding niet naar henzelf gaat, maar naar de vakbond als hun werkgever. Bestuurders van pensioenfondsen krijgen geen bonussen. De beheerders van de pensioenfondsen krijgen een goed salaris. Maar die salarissen zijn duidelijk lager dan die in de rest van de financiële sector.
2. Ik krijg minder pensioen dan ik heb betaald.
Meer pensioen voor dezelfde euro
Maar liefst 72% van de Nederlanders denkt dat je bij een pensioenfonds meer euro’s pensioenpremie betaalt dan je aan euro’s na je pensioen krijgt uitgekeerd. Daar klopt niets van. Zelfs niet nu het wat minder gaat met de pensioenfondsen. Door de lage kosten van een pensioenfonds en de beleggingsopbrengsten op lange termijn krijg je veel meer pensioen uitgekeerd dan je ooit aan premie hebt betaald. Dat kan wel oplopen tot meer dan vier keer zoveel.
Wie betaalt de rekening?
De lusten, maar ook de lasten en de risico’s worden eerlijk tussen jong en oud verdeeld. Omdat we gemiddeld langer leven, zullen we – willen we tot op hogere leeftijd van het pensioen kunnen genieten – met z’n allen langer moeten werken. Voor de generatie die nu van het pensioen geniet, betekent het dat bij veel pensioenfondsen de pensioenuitkering niet automatisch elk jaar omhoog gaat. Bij een aantal pensioenfondsen moet de uitkering misschien zelfs verlaagd worden.
(Bron: onderzoek Motivaction; samenstajijsterk.nl)
4. Pensioenfondsen kunnen maar beter gaan sparen.
De helft van de Nederlanders vindt dat pensioenfondsen maar beter kunnen gaan sparen in plaats van de pensioenpremies te beleggen in aandelen. Een meerderheid vindt zelfs dat beleggen door pensioenfondsen bij wet verboden zou moeten worden. Als de pensioenfondsen dit advies hadden gevolgd, dan zouden ze nu honderden miljarden euro’s minder in kas hebben. Had je in 1985 voor € 100 belegd bij je pensioenfonds, dan was dat nu ruim zes keer zo veel waard geweest (eind 2010: € 650). Had je dezelfde € 100 euro op een spaarrekening gezet, dan had je slechts € 310 aan spaargeld. Zonder te beleggen hadden we nu dus een arme oude dag gehad.
Mijn pensioenoverzicht Hoeveel pensioen ligt voor jou klaar? Nieuwsgierig hoe het met je eigen pensioen is gesteld? Op mijnpensioenoverzicht kun je uitvinden hoeveel pensioen je hebt en waar dat pensioen staat. Zie het als je digitale schoenendoos: nooit meer je pensioen kwijt! Op de website vind je het bedrag dat je bij je pensionering bovenop je AOW aan pensioen ontvangt. Ook zie je wat je nabestaanden krijgen als je overlijdt. Om toegang te krijgen tot de gegevens heb je DigiD nodig. Mijnpensioenoverzicht.nl
Meer weten? Bel je pensioenfonds. Kijk op samenstajijsterk.nl voor meer informatie. Je vindt er ook het telefoonnummer van je eigen pensioenfonds.
