Joden, geen historisch volk, maar een artificële constructie prof. dr. Shlomo Sand: “The Invention of the Jewish People”
Brief aan mijn grootmoeder "Wie zijn grootmoeder een moeilijke kwestie niet kan uitleggen, heeft het zelf niet begrepen", zei Albert Einstein. Nu had ik het geluk met een slimme grootmoeder, maar helaas kon ik toch niet alles aan haar kwijt. U bent nu even 'mijn grootmoeder (m/v)' en ik ga ervan uit dat u even slim, zo niet slimmer bent dan zij. Laat het u een troost zijn: ik verwijt het mijzelf als het straks blijkt dat ik u deze lastige materie niet volledig begrijpelijk heb kunnen uitleggen. Laten we van start gaan. Dan zien we wel hoever we komen en bovendien de reacties in het blog hebben ruimte genoeg. *
"Het Joodse volk als constructie", een poging tot re-constructie Enkele jaren geleden begon ik een hermeneutisch onderzoekje naar de betekenis van bachar/bachir in de Hebreeuwse bijbel, waar we moeten zoeken naar de basis voor de wordingsgeschiedenis van Israël als ‘am Israel (volk Israël). Ze hadden een lange periode als slaven in Egypte achter de rug. Onder leiding van Moshe trokken ze weg, tezamen met een groot aantal niet-Hebreeërs. G’d was hun bevrijder. Een ding in mijn onderzoekje stond al wel vast: Israël is een volk met een zeer bijzondere oor1 sprong en een ambtelijke opdracht en taak. De oorsprong van Israël als volk is gekoppeld aan de roeping tot 'am JHWH (volk van G’d), de ambtelijke opdracht en taak geven vorm aan het doel van de roeping: representatie van de Eeuwige in de wereld van alledag. De opdracht en doelen zijn op een bijzondere wijze verankerd in de verdragsbepalingen van het Horeb Verbond en neergelegd in Tora, die wij na een lange compositiegeschiedenis met ons meedragen door de tijd. Israël is op grond van deze tweeledige definitie een volk van inhoud en vorm. Hoe bijzonder bepalend deze inhoud en vorm zijn in de identiteit van ons Volk zal ik duidelijk gaan maken. * Voor me ligt een publicatie van het Jerusalem Center for Public Affairs, de onafhankelijke denktank voor politiek en educatie, van de hand van Daniel J. Elazar. De titel van het artikel is "Convenant as the Basis of the Jewish Political Tradition", met als ondertitel "Kinship and Consent (bloedverwantschap en overeenkomst van opdracht)". Uit het artikel blijkt de actualiteit van het Horeb Verbond als basis voor de doorgaande ontwikkeling van Israëlische politiek en educatie. Het politieksociale handelen van de tribale (stamsgewijze) bestuursvorm vanaf de Sinai bestaat uit twee gezagselementen: bloedverwantschap en consensus. Ik kan op deze zaken hier niet ingaan, maar ik heb de vermelding nodig om het volksbestaan en de historische afstamming tegen het licht te houden. Als we het over ons Volk hebben, hebben we het over mensen; mensen die aan de opdracht en taak (vorm) zijn verbonden, maar die met heel hun wezen op de roeping (inhoud) tot 'am JHWH zijn betrokken. Deze mensen zijn niet bijzonder, zodat uit hun bijzonderheid de speciale roeping en taak kan worden afgeleid. Het zijn gewone mensen met een afkomst en een bestemming, opge1
Omschrijving vanuit bachir be ...(verkiezen tot ...)
2
nomen in de geschiedenis van de totale mensheid, maar geconcentreerd in de Vruchtbare Halve Maan, nader gezegd in de Levant, de plek waartoe Kanaän behoorde, met tot taak de verwerpelijke cultuur, waarvan Jericho als sinds 9.000 v.g.j. de hoofdstad was, te beëindigen en een toraistische cultuur, een nadere uitwerking op de vernieuwing van de individuele mens gericht, van de eerdere Noachische samenlevingsopdrachten, te realiseren. De Levant werd bewoond door prehistorische mensen met genetische kenmerken, waarmee zij in verschillende afstammingsgroepen zijn verdeeld. De mensen, waaruit het latere Israël zou voortkomen, vormen een afstammingsgroep die terug gaat tot 18-30.000 jaar voor onze jaartelling. Hierover ga ik het straks hebben. (Met de bijbelse gegevens komt het ook goed!) Vooruitlopend op de bespreking van deze afstammingslijnen neem ik u eerst mee naar mijn verbazing en gefronste wenkbrauwen, geraakt door de studie van Sand. * Als door een horzel gestoken nam ik kennis van de uitspraken van prof. Schlomo Sand, hoogleraar moderne geschiedenis in Tell Aviv, gepubliceerd in het NIW door Simon Round naar aanleiding van Sands boek "The invention of the Jewish People" (De Uitvinding van het Joodse Volk). Zijn uitspraak "Er bestaat niet zoiets als een Joods volk. De Joden zijn een religieuze groep zonder specifieke etnische bindingen met het oude Israël ..." gevoegd bij een aantal andere ongenuanceerde uitspraken bijvoorbeeld over de Ashkenazim en de Chazaren, deden mij besluiten tot het schrijven van deze brief. Joden zijn een religieuze groep zonder ...! Wat zouden de gerim (proselieten) die tot het Volk van de Eeuwige zijn toegetreden hiervan vinden? Zeggen zij niet: “Ik ben niet toegetreden tot een ‘religieuze groep’, waarvan de geloofsbeleving mij wel aansprak. Religieuze groepjes zijn er genoeg.” Kijk even bij de buren, waar menig ger vandaan komt. De gioer wordt beleefd en erkend als een naturalisatie, als ontvangen van een nieuwe nationaliteit, de Joodse, opgetekend uit het hart vol diepe betrokkenheid op de Joodse geschiedenis.” Nu we het toch even over de buren hebben, wil ik maar direct een consequentie van dit soort uitspraken onder ogen zien. Laat ik duidelijk zijn, het is een lastige kwestie die ik aansnijd en waarvoor ik zal proberen oplossingen aan te dragen. In navolging van Einsteins uitdaging tot ‘uitleg aan mijn grootmoeder van een moeilijke kwestie’ kan ik gelukkig zeggen: “Grootmoeder, ik weet dat je slim bent en je me zult kunnen volgen, kritisch als je bent. Maar het is slechts mijn mening en ik vraag je niet mijn visie te delen. Ik ben eigenwijs genoeg er zeker van te zijn dat het wel de moeite waard is erover na te denken. Zo ken je me, je eigenwijze kleinzoon die ik van je ben. Maar ik heb van je geleerd: “Sta waarvoor je staat!” Negatief effect onvermijdelijk Hoe reageren de buren, de liberale christelijke en islamitische theologen en politici op zulke uitspraken dat wij geen volk zijn maar een religieuze groep zonder historische bindingen met het oude Israël? Worden we door een dergelijke vooringenomen studie niet in een kwaad daglicht gesteld? De christelijke theologie heeft vanaf de start van het christendom geroepen: “Het Joodse volk heeft als volk geen enkele heilshistorische betekenis meer. Hun wetten zijn gefossilleerd en buiten werking gezet, vervangen door het geloof in en de genade van Jezus Christus. Mensen als Gretta Duisenberg, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, die deze vervangingstheologie formeel nog steeds aanhangen, roepen het luidkeels in hun politieke protesten: er is een nieuw volk van God, en wel 'een Israël zonder grenzen' (Lucas Grollenberg en vele katholieken na hem, de huidige Paus met zijn eerste Jezusboek incluis.) De moslimpolitici in de Arabische landen weten het ook goed te brengen:
3
“Het Joodse volk heeft geen historische aanspraken op Palestina en heeft als zelfstandig volk nooit bestaan zonder bezetting door grootmachten.” De Hemel zij geprezen dat archeologen het paleis van David en Salomo hebben ontdekt. Dat scheelt weer een hoop politiek geleuter. Begrijp jij, grootmoeder, waarom Sand ons zo in diskrediet brengt door zulke opmerkingen? En hoe we onszelf als volk tekort doen als we daarmee instemmen? Ik hoor ze roepen, christenen en moslims, fel gekant tegen Israël. Het tettert in mijn oren: "Goed zo Sand, dat roepen wij inmiddels al eeuwen?!" * Er zit natuurlijk waarheid in Sands opmerkingen, maar welke waarheid? De waarheid van zijn politieke bedoelingen, want dat hij zijn boek baseert op zijn vooringenomen politieke stellingen moge duidelijk zijn? Daarover bestaat binnen het NIW-interview ook geen onduidelijkheid. Zijn ongenu2 anceerdheid daagde mij uit. Nee, ik ga niet de technisch-inhoudelijke kant uit. Hier schep ik slechts ruimte voor een andere waarheid omtrent het Joodse volk als volk; een volk dat diepe wortels heeft in de afstammingsge3 schiedenis van de mensheid. Hooggeleerde en gewaardeerde genetici hebben de realiteit van de afstammingsgeschiedenis in het algemeen en van Israël als volk in het bijzonder, opengelegd. Hoewel het genetisch afstammingsonderzoek nog maar pas is begonnen zijn de verwachtingen hoog gespannen en de uitkom4 sten nu reeds richtinggevend. Opnieuw voel ik de steek van de horzel in het interview: Sand heeft geen boodschap aan het DNAonderzoek, zegt hij, uit de pen van Simon Round. Op deze manier sluit je de mogelijkheid van een correctie op je eigen onderzoeksresultaten uit. Maar ook nu weer zit er waarheid in zijn beweringen. DNA is weliswaar bepalend, maar zegt niet alles. Een volk kan zijn volksidentiteit als volk niet biologisch bewijzen. Dat is echter een kwartwaarheid, zoals ik zal proberen aan te tonen. Ik neem als voorbeeld van zo'n stelligheid Sands uitspraak over de Chazaren. Hij zegt: “Dat volk is de afstammingsfundering voor de Oost-Europese Joden, de Ashkenazim”. Hij onderscheidt hen van de Sefardim, uit Noord-Afrika. In tegenstelling tot de grote Joodse historicus Ben Zion Dinur heeft Sand - naar eigen zeggen - geen etnisch lijntje nodig voor de Palestijnse afstamming van de 5 Oost-Europese Joden. Ik volsta op dit moment met de opmerking dat het genetische onderzoek naar de Joodse Chazaren elke stelligheid op losse schroeven heeft gezet, en de verbindingslijnen tussen de Oost-Europese Ashkenazische en Noord-Afrikaanse en Iberische Sefardische Joden naar het Midden-Oosten duidelijker heeft gemaakt. Ik zal hierover verderop globaal verslag doen.
* Lieve grootmoeder, moet je je erg schrap te zetten? Lees maar rustig door, het ziet er fantastisch uit en je zal er blij van worden. Weet je nog: het gaat over de vraag of Joden een volk – een natie - zijn en of zij een historische band hebben met het oude Israël – als tribale en monarchische natie - zoals Tora en de andere bijbelse boeken dat beschrijven. De Perzische koning, die Ezra de opdracht gaf een nationale wetgeving te ontwikkelen voor de Perzische deelstaat Israël 3 eeuwen voor onze jaartelling, leidde 2
Nederlands Israëlitisch Weekblad De afstammingsgeschiedenis is een catalogisering van de mensheid op grond van hun verwantschappen. Dat zal in het verdere duidelijker worden. 4 Nu, enige tijd na de publicatie van het NIW artikel meldde hetzelfde NIW de resultaten van twee andere onderzoekers die tot dezelfde conclusies omtrent het DNA van Aharon zijn gekomen (± 3500 jaar geleden). Hierdoor worden de beweringen van Sand opnieuw ontkracht. 5 Let wel: zijn beweringen over de aanspraken van Israël op Palestina zijn pro-Palestijns gekleurd en maken zijn wetenschappelijke visie niet langer objectief. 3
4
uiteindelijk tot de naam “Tora van Moshe”, waarbij de Moshe moeten zien als de “auctor honoris”, omdat hem de start van de Tora en de mondelinge geschiedenis die is doorgegeven, toekomt. Wij leven in een technische tijd, waarin de waarheid over de afstamming van personen redelijk waterdicht kan worden geleverd door het DNA-onderzoek. Dat onderzoek is zo betrouwbaar dat de rechtspraak erop blindvaart. De fouten die desondanks worden gemaakt, zijn vaak te wijten aan de menselijke interpretatie van de resultaten. Maar dat laat onverlet de waarde van het DNAonderzoek zelf. Ik leg onszelf de volgende vraag voor. “Waarom moeten we bewijzen dat we van Joods historische afkomst zijn en nog wel via de moeder, als we – volgens Sand cs - überhaupt geen aanspraak kunnen maken op historische afstamming?” Als we enkel een religieuze groep zouden zijn, dan zou elk willekeurig mens die zich tot de G'd van Israël aangetrokken voelt een nieuwe Joodse religieuze groep kunnen beginnen. Vergelijk dat met de zelfstandige kerkelijke en evangelische groeperingen die een onafgebroken keten vormen van scheuringen en nieuwe groeperingen. Dat kan bij ons als Joods volk zo niet zijn: onbestaanbaar, vanwege onze historische afstamming waaraan we deel hebben. We zijn één volk, met diverse stromingen, tot aan niet-religieuzen toe, maar we blijven dat ene volk, ontstaan in de geschiedenis, op weg naar het einde van de geschiedenis, met voorgeschreven toetredingseisen. De koning van de Chazaren voelde zich volgens Sand c.s. aangetrokken tot het Judaïsme en kondigde het Joodse geloof en de levenswijze af als "staatsreligie". Een nieuwe Joodse religieuze groep was ontstaan, zonder enige historische band met de geschiedenis van het oude Israël. Als dat waar zou zijn, zou inderdaad het Chazaristische besluit model staan voor de ontwikkeling van het Jodendom als religieuze groep. Wat bij de Chazaren kon, kan op die manier in Nederland dus in principe ook. Waarom een afstammingslijn? Ieder mens die opeens het besef krijgt dat zij of hij Joodse wortels heeft, en hieraan gevolg wil geven, wendt zich tot de rabbijn van zijn of haar keuze en krijgt de vraag naar de genealogie voorgelegd. Hij of zij moet aantonen via afkomst langs de moederlijke lijn lid van het Volk te zijn, of een terugkeerprocedure te volgen, of giejoer te doen, waarna volledige opname als Jood, lid van het Joodse volk een feit is. Als we als volk alleen maar een artificiële constructie blijken te zijn, die, nadat de constructie ergens in de vrij recente geschiedenis tot stand is gekomen, dan pas zijn geschiedenis schrijft, dan is de genealogie geen noodzaak, anders dan alleen maar een van de ‘dictatoriale’ voorschriften van gezaghebbende rabbijnen uit de Joodse geschiedenis van de laatste 2000 jaar. Wat voor doel dient dan de vaststelling van iemands Joodse roots? Wat zijn wortels anders dan de - te testen - erfelijkheid en fysieke afstamming? En als sprake is van fysieke afstamming, dan is ook sprake van DNA-onderzoek als middel om deze afstamming te bevestigen. Deze afstamming kan via de vaderlijke lijn, en de moederlijke lijn. Dat is een ingewikkelde zaak die ik u moet uitleggen. “Grootmoeder, ik had je al gevraagd je even schrap te zetten. Nu gaat het komen.” 1. Ik ga je eerst vertellen wat DNA is. 2. Dan hebben we het over de afstammingslijn via de vader, 3. Daarna over de afstamming via de moeder. 4. Als we daarmee klaar zijn, zal ik je meenemen naar een antwoord op de vraag naar de identiteit van Israël als 'am JHWH.
5
Als we al deze zaken een beetje op een rij hebben, en je hebt het echt begrepen, dan gaat er van alles voor je oplichten en maken we samen een dansje, omdat de Eeuwige zo fantastisch aanwezig is in deze verborgenheden en ontwikkelingen. De moeilijke stukken zal ik je besparen. Ik schrijf ze wel apart op onder aan de bladzijden in een voetnoot. Dat kan je daar wel eens verder op studeren als je dat wilt. * Wat is DNA? DNA is een afkorting van chemische stofjes die ons erfelijk materiaal bevatten. We krijgen van onze beide ouders het erfelijke materiaal doorgegeven. De koppelingen tussen het materiaal dat we van de moeder krijgen en dat wat we van de vader krijgen bepaalt onze individuele eigenheid, die we weer doorgeven aan onze kinderen. Dat materiaal is uniek en verschilt van alle andere individuen. Er zijn vier chemische stofjes die samen verantwoordelijk zijn voor het feit dat we leven. We kunnen zeggen dat heel ons leven bestaat uit een boek, dat is geschreven met oeverloze combinaties van vier letter: A, T, G en C. Dus: DNA zorgt voor leven, voor het aanmaken van eiwitten en onze erfelijke eigenschappen. Deze eigenschappen liggen opgeslagen op 2 x 22 moleculen in het DNA. Deze heten chromosomen. Of we bijvoorbeeld een bruine huidskleur hebben of een grote neus, wordt bepaald door een combinatie binnen deze 2 x 22 chromosomen die we van onze beide ouders hebben ontvangen. Er is nog een ding dat voor ons hier van enorm belang is: de bepaling van het geslacht. De moederlijke lijn heeft een X-chromosoom, die bepaalt dat de bevruchte eicel een meisje wordt. De vaderlijke lijn heeft een Y-chromosoom, die bepaalt dat het een jongen wordt. Dat Y-chromosoom verandert bijna niet. Het wordt van vader op zoon doorgegeven met specifieke kenmerken die alleen bij de vader horen. Zo blijft dat Y-chromosoom vrijwel onveranderd in de generaties aanwezig. Als je dus weet hoe de historische geslachtslijnen lopen - bijvoorbeeld als je weet dat de huidige familie Cohen wereldwijd behoort tot de afstammingslijn van Aharon - dan is het mogelijk om vast te stellen uit specifieke geslachtseigenschappen die in deze familie gezamenlijk worden aangetroffen, wie de "recente gezamenlijke voorouder" (RGV) is geweest van soms wel 1000 generaties te6 rug. Meer informatie over DNA weten? Kijk dan maar in de voetnoot. We gaan ons nu wat meer bezighouden met de "recente gezamenlijke voorouder" (RGV) van vaders en moeders zijde die geldt voor ons als moderne mensen in het algemeen en voor onze Joodse afstamming in het bijzonder.
6
Ons erfelijk materiaal bestaat uit een chemische stof die nucleinezuur wordt genoemd. De Engelse vertaling van nucleinezuur is Deoxy Nucleic Acid, en daarom spreekt men meestal van DNA. DNA bestaat eigenlijk uit vier verschillende nucleinezuren: adenine(A), thymine(T), cytosine(C) en guanine(G). ons DNA bestaat dus uit een keten van A, T, C en G nucleinezuren, die vaak ook basen worden genoemd. De DNA keten is zeer lang en bevat ongeveer 3 miljard van deze basen. De erfelijke code wordt gevormd door de specifieke volgorde van deze basen. De lange draad DNA bestaat eigenlijk uit 46 verschillende draden, die chromosomen worden genoemd. Op deze chromosomen liggen vele verschillende genen die korte stukjes DNA zijn bestaande uit enkele duizenden tot honderdduizenden basen. De mens heeft ongeveer 30.000 genen. De meeste van deze genen zijn verantwoordelijk voor de vorming van een specifiek eiwit. Zo bestaan er dus ook enkele tienduizenden eiwitten, die elk een aparte functie in de cel hebben. In onze cellen bevindt zich een celkern die de verschillende chromosomen bevat. Deze chromosomen zijn lange draden erfelijk materiaal (DNA). Een chromosoom gezien door de microscoop: de lange draad DNA is opgerold in het chromosoom. De uitlopers van de opgerolde DNA draden zijn te zien aan de rand van het chromosoom. Het mitochondrische DNA (mtDNA) dat vrijwel uitsluitend door de moeder wordt doorgegeven, ligt niet opgerold binnen de celkern, maar erbuiten en wel in het cytoplasma, waar het verantwoordelijk is voor de ‘energie aanmaak’ en de ‘warmte van het lichaam’. De chromosomen kunnen gerangschikt worden naar grootte en vorm en worden dan genummerd van groot naar klein. Deze gerangschikte chromosomen vormen een ‘karyotype’. Van elk chromosoom hebben wij in elke lichaamscel 2 exemplaren, waarvan er telkens één van vader en één van moeder is. Er zijn in elke lichaamscel 23 chromosoomparen, dus in totaal 46 chromosomen. In de geslachtscellen (eicel bij de vrouw en spermacel bij de man) zijn er echter maar 23 chromosomen, en is er maar één exemplaar van elk chromosomenpaar aanwezig. Wanneer de 23 chromosomen van de eicel samenkomen met de 23 chromosomen van de spermacel, ontstaat een bevruchte eicel of zygote met 46 chromosomen waaruit het kind zich zal ontwikkelen. 44 van de 46 chromosomen(22 paren) komen zowel bij vrouwen als mannen voor: deze chromosomen worden ‘autosomen’ genoemd. De resterende 2 chromosomen worden geslachtschromosomen genoemd. Er bestaan twee geslachtschromosomen: “het X- en het Y- chromosoom”.
6
Eva en Adam Tijdens een studiedag in de Delftse Synagoge heb ik vrij uitgebreid verteld over de Afrikaanse Eva en Adam, de genetische gezamenlijke voorouders die wij als moderne mensen hebben. De Afrikaanse Eva en Adam vormen geen "stelletje", zoals de bijbelse Adam en Eva. Eva en Adam "out of Africa" verschillen ongeveer 50.000 jaar in leeftijd. Eva leefde omstreeks 135.000 jaar geleden en Adam ongeveer 60-90.000 jaar geleden. In 1987 hebben onderzoekers in het gezaghebbend tijdschrift "Nature" aangetoond op basis van specifiek DNA onderzoek, dat wij als moderne mensen een gezamenlijke voormoeder hebben. Bij alle vrouwelijke personen is eenzelfde DNA-patroon aangetroffen, die steeds door de moederlijke lijn aan het vrouwelijke nageslacht blijkt te zijn doorgegeven. Deze kenmerken kunnen niet door mannen worden overgedragen, zodat deze afstammingslijn uitkomt bij onze recente geza7 menlijke voormoeder Eva. Zie voor meer informatie de voetnoot. Na de vrouwelijke afstammingslijn komt de vader aan de beurt. Deze recente gemeenschappelijke 8 voorvader heeft de wetenschappelijke naam Y-chromosomale Adam gekregen. We moeten deze algemene voorvader van ons als moderne mensen wel noemen, omdat dit de basis vormt voor het afstammingsonderzoek naar de lijn van Aharon en de kohaniem. De specifieke erfelijke kenmerken die van beide ouders worden geërfd, zijn van een andere orde 9 dan de afstammingskenmerken. Dat geef ik weer in de voetnoot. * Genenpaspoort, vingerafdruk van je Joodse nesjomme? Nee! Natuurlijk heeft professor Sand gelijk als hij zegt: "Een volk dat zijn bestaansrecht moet definiëren in biologische termen is er slecht aan toe". Een onderzoeker echter, die het bestaansrecht van een volk koppelt aan een genetische afstamming, heeft voor een doodlopende weg gekozen. Hoe doodlopend dit bloedlijnonderzoek is hebben de nazi's ondervonden met hun Arische raszuiverheid. Een volk is immers niet te definiëren vanuit de genen van zijn individuele leden. Ik kan me dan ook nauwelijks voorstellen dat Joodse wetenschappers serieus het bestaansrecht van ons volk aan het genetisch materiaal willen ontlenen. Hun publicaties laten anders zien. Het doet me denken aan een oude grap van Max Tailleur die zei dat hij de enige man was die onder de douche zijn sigaret in zijn mond droog kon houden. Grote neus, een genetisch kenmerk van een Jood? Onlangs is een onderzoek gepubliceerd dat Hitlers afstammingsgeschiedenis (halplogroep) teruggaat tot de afstammingsgroep waartoe ook de Ashkenazische Joden behoren. Over deze zogenoemde haplogroepen kom ik nog te spreken. 7
Mitochondrische Eva Genetici hebben vastgesteld dat twee vormen van DNA de afstammingslijnen van de mens zichtbaar maken. Het is het DNA dat o.a. verantwoordelijk is voor de verwarming van het lichaam. De naam is mitochondrisch DNA, afgekort tot mtDNA. Dit DNA materiaal wordt nagenoeg onveranderd door de moeder aan de dochter doorgegeven. Opgemerkt moet worden dat deze afstammingsmoeder geen historische bevestiging is van de bijbelse Eva. Die is ook waar, maar dan anders. 8 Y-chromosomale Adam Ongeveer 60-90.000 jaar geleden leefde onze recentste voorvader Adam. Hij heeft geschiedenis gemaakt als de Ychromosomale Adam. Net als de onveranderde mitochondrische DNA van Eva geeft de man zijn mannelijk Y-chromosoom door aan de mannelijke afstamming. Dat Y-chromosoom doet weinig meer dan ervoor zorgen dat na de bevruchting van de vrouwelijke eicel wordt voorkomen dat het kind een meisje wordt. In andere woorden, als er geen Y-chromosoom zou zijn, zouden uit alle bevruchte eicellen meisjes worden geboren. 9 Autosomaal DNA De niet-geslachtbepalende chromosomen zijn dragers van het erfelijke materiaal dat het kind van de beide ouders ontvangt. Dat draagt de naam autosomaal DNA. Specifieke kenmerken kunnen hieruit worden afgelezen. Vooruitlopend op de verdere informatie geef ik hier de Lemba, de Zwarte Joden uit zuidelijk Afrika als voorbeeld. De Joodse afkomst is vastgesteld aan de hand van Y-chromosaal en mtDNA genetisch onderzoek. De 22 paren autosomaal DNA, waarin de erfelijke eigenschappen zijn opgeslagen laten echter zien dat de Lemba volledig Afrikaans zijn. Autosomaal DNA heeft geen directe invloed op de genetische afstammingslijnen. De Lemba's blijken Joods van afstamming en Afrikaans van voorkomen. Deze conclusie is van belang omdat nogal eens wordt gedacht dat door vermenging van een groep de afstamming niet meer helder kan worden gevonden. De discussie rondom de afstamming van de Ashkenazische Joden (Midden-Oosten of Chazaren) wordt hierdoor eigenlijk beheerst. Ook wordt het verschil in uiterlijk aangevoerd om de aan te tonen dat Jood-zijn en genetische bepaaldheid elkaar zouden bijten.
7
Ik kwam op mijn zoektocht een aardig verslag tegen onder het opschrift "Menselijk ras een mythe?" waarin biologen de evolutionaire onmogelijkheid van het bestaan van diverse menselijke 10 rassen aantonen en er een lans voor breken de term “menselijke ras” los te laten. Weet je, lieve grootmoeder, we denken bij afstamming altijd aan onze genetische erfelijkheid. Maar het is nog niet eens een halve waarheid. Dat geldt voor jou en mij als mens, maar ook als groep, als volk en als cultuur. Ik zal je vertellen dat wij uit de evolutionaire ontwikkeling komen als een resultaat van een innige samenwerking tussen ons genetische DNA èn de invloed van de omgeving waarbinnen we opgroeien. Dat laatste noemen sommigen "memen" als een klankovereenkomst met "genen". Memen zijn culturele invloeden, die met de genetische ontwikkelingen samen gaan, en wel zo hecht dat 11 we spreken van een symbiose. Er zijn voor onze ontwikkeling dus twee elementen nodig. Deze elementen noemen we symbionten, omdat ze samen een symbiotische relatie vormen. De conclusie is: de menselijke ontwikkeling is het resultaat uit het samenwerkingsverband van een genetische symbiont en een culturele symbiont. Wij leren taal omdat onze genetische vermogens - onze hersenen, strottenhoofd en stembanden ons daartoe in staat stellen, maar onze moedertaal leren we van onze cultuur. We hebben onze religieuze gevoeligheid genetisch meegekregen, dat zit in iedere cel, maar de dienst aan de Eeuwige komt van buiten (onderricht). Wij leren leven door onze biologische mogelijkheden (genetische symbiont), maar we leren ons specifiek gedragen door de invloeden van buiten (culturele symbiont). Anders gezegd: onze genetische structuur bevindt zich binnen onze cellen, en onze culturele structuur bevindt zich buiten onze huid en binnen ons brein. En toch vormen beide ons tot de mensen die we zijn, levende individuen in een doorgaand proces van vernieuwing. Dat geldt niet slechts voor het menselijk individu. De culturele patronen vertonen hetzelfde beeld, zoals Jung later het collectieve onbewuste zal uitwerken. Als we nadenken over het wezen van het Joodse volk, dan moeten we deze symbiose goed in gedachten houden. Omdat – in vergelijking met de zeer langzame genetische ontwikkelingen en aanpassingen - de culturele invloeden snelle veranderingsprocessen op gang brengen, ontstaan in betrekkelijk korte tijd allerlei varianten binnen de geschiedenis van groepen mensen, die door een gemeenschappelijk gedrag een cultuurpatroon vormen. Maar deze groepen zijn dynamisch en veranderen steeds. Afstamming en bestemming De Joodse gemeenschap van 70 jaar terug verschilt in ruime mate van de huidige. Kijken we naar de Joodse geschiedenis, dan zien we enorme verschillen. Dat komt door de twee bouwstenen voor onze Joodse cultuur: afstamming en bestemming. Zoals ik zal laten zien aan het slot krijgt een ger, na de giejoer deel aan de bestemming van ons Volk. De ger wordt daarmee opgenomen in de afstammingslijnen, zonder de Joodse DNAkenmerken te ontvangen, als die er werkelijk zouden zijn. De begrippen afstamming en bestemming blijken kernbegrippen voor het begrijpen van de identiteit van het Joodse volk door de tijd. Voorbeeld: Ethiopische Joden zijn qua voorkomen niet te vergelijken met de Joden uit de Kaukasus, of de blonde Finse Joden. Ik geef nu in de voetnoot wat uitgebreider informatie over de symbiose tussen genen en memen. 12 Sla het gerust over, want voor mijn verder verhaal is het niet zo nodig.
10 11 12
www.ru.nl/contents/pages/437009/hagendijkesmee.doc een symbiotische relatie is een relatie waarbij het ene element (symbiont) niet zonder het andere kan. Symbiose van "genen" en "memen": het verschijnsel mens
Biologische evolutie We weten inmiddels allemaal wel wat we onder genen moeten verstaan, maar toch nog even een korte opmerking. Onze genen zijn dragers van de erfelijke eigenschappen die we van onze beide ouders ontvangen (kleur van onze ogen, de vorm van ons gelaat). Hoe we die moeten onderscheiden zien we later wel, want er is meer over te zeggen. Natuurlijk bestaan
8
Ondanks de symbiose van de twee bouwstenen is er toch ook genetisch heel veel te zeggen en laat het afstammingsonderzoek zien dat Joodse bevolkingsgroepen veelvuldig wijzen naar het Midden-Oosten als basis. Met mijn voorgestelde bouwstenen afstamming en bestemming komen we aan bij de conclusies van Sand inzake de Chazaren, het volk van de massale giejoer. Oost-Europese Joden, geen band met Israël, maar met de Chazaren Het lijkt erop of Sand zijn politieke doelen heeft willen bereiken door de band met het Oude Israël te ontkennen en de schijnwerpers te richten op het moderne Joodse volk, dat door bekering uit andere volken zou zijn ontstaan, met als gevolg “Joden als een religieuze groep zonder historische binding etc.” De mythe van de Chazaren is de sluitpost van zijn bewering. Hij heeft geen ruimte voor een etnisch lijntje naar Israël, dat hij andere wetenschappers van naam verwijt. Maar hoe sterk is eigenlijk zijn bewering? Ik heb een behoorlijk aantal onderzoeken bekeken en ik ben tot de conclusie gekomen dat er meer tegen dan voor zijn beweringen pleit. Correspondentie met een van de hoofdonderzoekers van de cohen-DNA afstamming bevestigde mij in mijn conclusie. De afstamming van de Oost-Europese Joden lijkt toch terug te gaan naar Israël, via de Sefardische Joden uit Noord-Afrika, waarvan de Ashkenazische Joden zich een 1000 jaar geleden hebben afgesplitst en zich in het Rijnland en andere plaatsen in Midden- en Oost-Europa hebben gevestigd. Een andere visie is dat de Ashkenazim zich vanuit Italie naar het Duitse en Poolse gebied hebben verplaatst en verder oostwaarts zijn getrokken. Het verhaal van de giejoer van de Koning van de Chazaren en zijn volk tot de leefstijl van het Judaisme in de 9e/10e eeuw staat wel vast. Zij hebben zich aangesloten bij een kleine Ashkenazische minderheid en zijn door hun overmacht kennelijk dominant geworden. Het lijkt niet uitgesloten dat zij ook levieten hebben aangesteld en daarvoor toestemming hebben gekregen van "hoger hand", rabbijnen of what ever it may be. In de voetnoot plaats ik een aantal bronnen, waarvan mijn beschrijving een samenvatting is. De uitkomst is tweeledig, zoals ik als conclusie aantrof in een belangwekkende studie "Are Russian Jews Descended from the Khazars?". we uit miljarden cellen waaruit we biologisch zijn gevormd, maar dat is voor ons onderwerp niet belangrijk. Het gaat immers om erfelijkheid en historie met betrekking tot ons Jood-zijn en ons historisch Joodse volk zijn? Samengevat: een gen is een eenheid die ons biologisch erfelijk materiaal bevat en onze biologische evolutie bepaalt. Culturele evolutie Naast onze biologische evolutie, onze fysische menswording, is er ook een culturele evolutie die onvermijdelijk is in het proces van menswording. Deze culturele evolutie kunnen we - net als bij de genen - uitdrukken in eenheden, door o.a. Richard Dawkins memen genoemd. Een meme gedraagt zich in de culturele evolutie vergelijkbaar met de genen in de biologische evolutie. Zij bevatten nu geen erfelijke, biologische informatie, maar bevatten culturele informatie, opgenomen uit de leefomgeving (liefde, muziekklanken, omgevingswarmte, maar ook de moedertaal). Deze informatie dragen zij over op onze hersenen, die zich als maar beter ontwikkelen en die ons uiteindelijk vormen tot de mens die wij zijn geworden. Samengevat: een meme is een eenheid die ons cultureel erfelijk materiaal bevat en onze menselijke ontwikkeling nader bepaalt. Genen en memen vormen een onverbrekelijke eenheid, een symbiotische relatie. Zo zijn we mens geworden. Een symbiose is een heel nauwe verbinding tussen twee elementen. Zij gaan een relatie aan en vormen zo een nieuwe eenheid die niet zonder beide elementen kan bestaan. We spreken van een symbiotische relatie. Willen we weten wie wij als historische mensen zijn, dan kunnen we niet volstaan met genetisch onderzoek, maar zullen we ook de memetische aspecten moeten onderzoeken en in kaart brengen. Conclusie Het verschijnsel mens - jij en ik - mensen vanuit een heel lange geschiedenis, met soms heel specifieke kenmerken, is opgebouwd uit erfelijk materiaal: materiaal van de ouders en van de cultuur waarin de ouders leefden en wij geboren zijn. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat ons menselijk leven groeit op basis van genetisch materiaal uit onze afkomst (voorgeslacht) tezamen met memetisch materiaal uit de leefomgeving, het moment waarop we zijn verwekt op weg naar onze bestemming binnen het volk waartoe we behoren. Afkomst en bestemming zullen sleutelbegrippen blijken in mijn verhandeling over het Joodse volk als historisch volk. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat ons menselijk leven groeit op basis van genetisch materiaal uit onze afkomst (voorgeslacht) tezamen met memetisch materiaal uit de leefomgeving, het moment waarop we zijn verwekt, op weg naar onze bestemming binnen en met het volk waartoe we behoren. Afkomst en bestemming zijn hermeneutische sleutelbegrippen waarmee we de discussie kunnen sturen en van een te falsificeren verklaring voorzien.
9
Het essay eindigt met de conclusie: "I argue that Eastern European Jews descend both from Kha13 zarian Jews AND from Israelite Jews". Het volgende citaat spreekt boekdelen en maakt een einde aan alle stelligheden, omdat het contrasteert met beweringen als van Sand. Ik laat het in het Engels staan, maar dat lukt vast wel, grootmoedertje. Doe je best. Chazaren, geen voor voorouders van de Ashkenazim (samenvatting van het onder zoek van prof. Hammer tijdens een Jewish Genome Conference in Israël) Ik citeer: "Wider genetic studies of diverse present day Jewish communities show a remar kable genetic cohesiveness. Jews from Iran, Iraq, Yemen, North Africa en European Ash kenazim all cluster together with other Semitic groups with their origen in the Middel East ... This genetic research has clearly refuted the once-current libel that the Ashkenazi Jews are not related to the ancient Hebrews, but are descendants of the Kuzar tribe - a pre-10th century Turko-Asian empire which reportedly converted en masse to Judaism. Researchers compared the DNA signature of the Ashkenazi Jews against those of Tur14 kish- derived people, and found no correspondence". Als je verder wilt lezen en mijn beweringen wil onderzoeken, verwijs ik je naar de hoeveelheid literatuur die inmiddels beschikbaar is. Een uitstekende gids daarbij kunnen de publicaties van het Khazaria Info Center op het internet zijn. Een 35 pagina's tellend document met uittreksels en commentaren van gezaghebbende publicaties over deze genetische afstammingsonderzoeken rondom de Chazaren etc. tonen op zijn minst aan dat van alle stelligheid moet worden afgezien. Bovendien wil ik graag aantonen dat het Chazaren-debat een irrelevante discussie is, omdat de relatie van de Joden - van alle tijden en plaatsen - met het Oude Israël door een andere kenmerk wordt bepaald. Maar dat komt aan het slot van mijn betoog. Ergo, ten aanzien van de uitspraken van Sand in het NIW geldt mijn conclusie: "Wees niet te vooringenomen, want dan offer je de wetenschappelijke objectiviteit op aan de politieke doelen die je nastreeft". * Joden, een onderdeel van de mensheid vanaf 30.000 jaar geleden Het Eva- en Adam-afstammingspatroon betreft de gehele moderne mensheid, waarvan de wieg in Afrika stond. Via een geleidelijke verhuizing (migratie) is de mens opgeschoven naar het MiddenOosten - naar o.a. de Levant waar de Neandertalers en vroegmoderne mensen een tijd naast elkaar leefden. Opgravingen toonden het belang van de berg Carmel en omringende locaties. Over deze groep mensen gaat het als we vandaag zoeken naar de genetische afstamming van het Joodse volk. Afstamminggenetici hebben de mensen vanaf 30.000 - 3500 jaar geleden ingedeeld in afstammingsgroepen en gaven deze groepen de naam "haplogroep", ingedeeld naar de specifieke afstammingskenmerken, die door de vaderlijke lijn - het Y-chromosoom - werden doorgegeven. Deze haplogroepen horen bij geografische gebieden waar zij gevestigd waren en zijn. Zij worden aangeduid met de letters van A t/m R. Als vanzelf ontstonden er kleinere indelingen, de subgroepen. De haplogroep die voor ons van groot belang is, is de haplogroep J met zijn twee subgroepen J 1 en J 2. Daarover geef ik een paar bijzonderheden die we nodig hebben om onze afstamming een plaats te geven. Datering en locatie van de Haplogroep J en de beide subgroepen J 1 en J 2 13
Kevin Alan Brook "a Reassesment Based upon the Latest Historical, Archeological, Linguistic and Genetic Evidence (zie: www.khazaria.com/khazar-diaspora.html The DNA Chain of Tradition, The discovery of the "Cohen Gene" by Rabbi Yaakov Kleiman. Zie verder ook: Jewish genetics: Abstracts and Summaries part 2 Cohens and Levites.
14
10
De hoofdgroep J betreft de mensen in de periode 25.000 - 30.000 jaar geleden. Het geografische gebied is Zuidwest Azië, met de Vruchtbare Halvemaan, de Levant en het latere Israël als kernen. De subgroep J 1 betreft de mensen in de periode 15.000 - 24.000 jaar geleden. Het geografische gebied is oostzijde van de Middellandse Zee en het Arabisch schiereiland met de populaties o.a. de Levant en de Semitisch sprekende volken in Noord- en Noordoost Afrika. De subgroep J 2 betreft de mensen in de periode 18.500 - 3.500 jaar geleden. Deze subgroep is van groot belang voor de Sefardische en de Ashkenazische Joden, de Palestijnen en de Koerden in het Noorden. Conclusie Genetisch onderzoek heeft aangetoond dat de mensen die het Oude Israël vormden een onderdeel uitmaakten van deze zeer oude ontwikkelingsgroepen. De subgroepen verdeelden zich in kleinere eenheden en hebben zich - via de mannen die zich om tal van redenen verplaatsten - verspreid door de omringende en verder afgelegen gebieden. Huwelijk met locale vrouwen veroorzaakte vermenging. Daarom is de afstamming via de Eva-lijn voor onderzoekers moeilijk vast te stellen. Het onderzoek naar deze mogelijkheden is nog in volle gang. Dat zet de rabbinische eis van "moeder-Jood-zijn" sterk onder druk. Het is bijna niet mogelijk, grootmoeder, om hier simpel te blijven, want het is een lastige en doolhofachtige zaak. * Mijn naam is Cohen Sinds enige jaren doen genetici van naam en faam wereldwijd onderzoek naar de genealogie van de Cohen-families. Het zijn niet de eerste de besten die menen de afstammingslijnen naar Aharon, 15 de stamvader van de Kohaniem, te hebben vastgesteld. Als het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift "Nature" een onderzoek publiceert, mag je ervan uitgaan dat het een belangwekkend wetenschappelijk onderzoek betreft. Publicatie onder vakgenoten is nodig om verder te komen en kritiek te ontwikkelen. Die is uiteraard ook op dit onderzoek naar de Kohaniem gekomen. De tegenargumenten die werden ingebracht variëren en ogen m.i. niet zo sterk. Voortgaand genetisch onderzoek naar de Joodse afstamming maakt duidelijk dat het niet eenvoudig is, maar zeker van belang blijft. Het gezaghebbende tijdschrift "American Journal of Human Genetics" maakt regelmatig gewag 16 van deze onderzoeken. Het onderzoek dat ons dus het meeste belang inboezemt is het onderzoek naar de Ychrosomatische Aharon, als gemeenschappelijke voorvader van de Kohaniem, aanwezig in de familie Cohen. 17 Deze eigenschap, die de Engelse naam Cohen Modal Haplotype (CMH) draagt, blijkt een kenmerk te zijn van de familie Cohen en is wereldwijd onder hen aangetroffen. Daarmee hebben zij
15
Geleerden als Skorecki, Kaplan (niet de reconstructionist), Rosengartner, Hammer,Goldstein, Nebel, Oppenheim, Feirman en vele anderen hebben zich met het onderzoek of delen ervan bezig gehouden. Via internet kom je veel van hun bevindingen op het spoor. Het zijn meestal erg technische verhandelingen. Binnen ons Onderzoeks- en Studieplatform zullen we bij gelegenheid de voor ons belangrijke inzichten uitwerken en opnemen in onze visie. Ik noem deze namen, die in menigte kunnen worden uitgebreid, om daarmee aan te geven dat we niet met een kleinschalig bevlieging te maken hebben van idealistische hoogleraren, die op zoek zijn om hun religieus Joodse gelijk te bevestigen. Nee, het gaat hier om wezenlijke onderzoekingen op weg naar een herontdekking van de betekenis van ons Joodse volk op mondiaal niveau, woonachtig als volksdeel (natie) binnen de diaspora, binnen de grenzen van een gastvrij land dat de grenzen en het verblijf heeft geopend en ons burgerrechten heeft verschaft, zonder ons het Joodse volksdeel zijn met een halachische rechtspraak te ontnemen. (Zie straks een nieuwe studie.) 16 Y Chromosomos Traveling South: The Cohen Modal Haplotype and the origins of Lemba - the "Black Jews of Southern Africa (Am.J.Hum.Genet. 66:674-686.2000), overgenomen door US National Library of Medicine National Institutes of Health. Contrasting Patterns of Y chromosome variationm in Ashkenazi and host non-Jewish European populations (Hum.Genet (2004) 114:354-365) The Y Chromosome Pool of Jews as Part of the Genetic Landscape of the Middle East (Am.J.Hum.Genet. 69:1095-1112, 2001) 17 Haplo komt uit het Grieks en betekent dat het enkelvoudig voorkomt. Hier betekent deze term: een genetische bijzonderheid die vrijwel alleen in de Cohen-familie wordt aangetroffen. Genetici spreken over een marker, een kenmerk van het Y-
11
ook kunnen vaststellen dat er ook onterechte dragers van deze naam zijn. Dat kan misschien worden veroorzaakt door het onbekende onderzoek naar de verdwenen Tien Stammen, waarnaar sommige onderzoekers nu reeds verwijzen. Het hoeft dus niet per se een falsificatie te zijn. Als de onderzoekers zouden kunnen aantonen dat de huidige Cohen-families inderdaad tot Aharon teruggaan, dan vormt het specifieke Cohen DNA een speciale subgroep binnen een van de haplogroepen J. Dan is de Tora weggetrokken uit handen van de sceptische historici, die aan de Tenach nauwelijks werkelijke historische, wetenschappelijke waarden toekennen. Ook nu weer onderstreep ik hier dat het belangrijk is, maar niet het allesbepalende, want dat ligt ingebed in het mysterie dat we aan het einde zullen onderzoeken. De werkelijkheid van ons volk ligt een fase dieper dan ons modern historisch en genetisch onderzoek zal kunnen aantonen. Terug bij het NIW met de kennis van nu "Het is niet waar dat de Joden afstammen van het Koninkrijk van David en Salomon", kopt het NIW-artikel. Sand: "We namen de bijbel, een theologisch meesterwerk overigens, en probeerden daar een historisch werk van te maken, maar dat was het gewoon niet". Kijk, dit is nu wat ik bedoel met vooringenomenheid die niet kan worden getoetst aan nieuw onderzoek, als DNA-onderzoek eruit wordt geweerd. De bijbel is een meesterwerk, zonder enige twijfel. Maar op het moment dat de term "theologisch" wordt toegevoegd is het meesterwerk van zijn kracht beroofd en verhuist naar de studeerkamer van theologen, rabbijnen en godsdienstige belangstellenden, bestemd voor de religieuze praktijk. Daaruit volgt dat de discrepantie tussen Tora en wetenschap bijna onoverbrugbaar is geworden. Wanneer afstammingsgenetici in staat zijn om via de genoemde DNA-sporen, naast de archeologische vaststelling van de Davidische en Salomo-dynastieën, de historische lijnen te trekken, dan zijn het de genetici, die nieuw licht kunnen werpen op onze geschiedenis. Daarmee wordt ook de Bijbel als historisch bron op zijn feitelijke betrouwbaarheid getoetst. Hiermee willen we binnen ons Onderzoeks- en Studieplatform druk doende zijn. * Pas op de plaats, een conclusie De uitspraak van Sand "een religieuze groep zonder specifieke etnische bindingen" komt op grond van hetgeen ik u heb laten zien in een bedenkelijk en onzorgvuldig licht te staan. Een conclusie uit het voorafgaande Het oude Israël heeft zich ontwikkeld binnen een brede groep met dezelfde genetische afstamming. De naam van deze genetische groep is Haplogroep J. Deze groep betreft alle mensen in Zuidwest-Azië in de periode van 25-30.000 jaar geleden, de periode waarin de anatomisch moderne mens (AMM) zijn intrede deed in het Midden-Oosten en speciaal in de Levant, met de berg Carmel als belangrijke plaats. De genetische afstamming vertakt zich twee groepen J 1 en J 2 (15-24.000 jaar geleden en 18.000-3.500 jaar geleden) en brengt het bijbels-historische Israël in beeld. Bijbelse tijdrekening is gevaar? Laten we besluiten dat een tijdrekening geen absolute waarheid is, maar een constructie om gebeurtenissen te kunnen plaatsen en beter te kunnen begrijpen vanuit de oorzaken en hun gevolgen. Betekenissen veranderen als we ze in een andere omgeving (context) plaatsen. Ik geef je een heel markant voorbeeld, dat nog niet door mij verder is onderzocht, maar op voorhand al een nieuw licht werpt op de uitleg van een mitswa. Ik heb me altijd afgevraagd waarom de stad Jericho nooit mocht worden herbouwd, de versterkte stad die de eerste confrontatie vormde bij de intocht in Kanaän onder leiding chromosoom die in alle afstammingslijnen voortkomt en deze bepaalt. Er zijn enkele uitzonderingen, maar die hebben met vervuiling (mutatie) te maken.
12
van Jehoshua. We lezen bij de verovering dat toen deze stad was gevallen het gehele land voor Israël open lag. Tijdens mijn onderzoekingen kwam ik terecht bij de Natuf-cultuur uit 9000 v.g.j. De hoofd stad van deze cultuur in de Levant en ten Noorden van het huidige Israël is Jericho! Nieuwe inzicht? Tijdens de genoemde studiedag heb ik aandacht gevraagd voor de ontwikkeling van twee menstypes na de laatste IJstijd in het Midden-Oosten: de homo sapiens noachidicus en de homo sapiens sinaiticus. De Noachidische opvolging van de moderne mens (AMM) kreeg een nieuwe cultuuropdracht onder leiding van de zeven voorschriften, die, overigens zeer onzorgvuldig, de Noachidische geboden zijn gaan heten. Daaruit is een nieuw cultuurtype ontstaan dat zich moest richten op recht en gerechtigheid. De homo sinaiticus verenigt in de 'Am JHWH-cultuur ontvangt een nieuwe cultuuropdracht die de "cultuur in verval" binnen het Land, losgeraakt van recht en gerechtigheid en de an dere bepalingen van de Noachidische cultuur, zou moeten vervangen. In het Land wordt de cultuur van de Eeuwige vorm gegeven. De Natuf-cultuur en haar opvolgers worden in Kanaän niet langer getolereerd. Toen ik zag hoezeer Israël deel is van de mensheidsontwikkeling in het Midden-Oosten viel ook op Jericho een ander licht. De verovering van Kanaän is op deze wijze een culturele revolutie onder leiding van de Eeuwige: op weg naar een Sinaitische wereldcultuur die volledig messiaans gerealiseerd zal zijn in de Tikkoen Olam. Afsluiting genetisch onderzoek en conclusie NIW-artikel Het onderzoek naar de afstamming van de dragers van de naam Cohen blijkt representatief voor de nieuwe mogelijkheden op het vlak van de afstammingsgenetica. De aarzelingen omtrent de waarden en de resultaten bij geleerden als Sand is voor mij moeilijk te begrijpen. Waarom is Peter de Knijff, hoogleraar populatiegenetica aan het Leids universitair Medisch Centrum, voor de rechtspraak van groot belang? Omdat hij met zekerheid uit het DNA van mensen bewijs kan aandragen. Ik citeer zijn treffende uitspraak: "Binnen twee jaar kunnen we complete Y-chromosomen sequencen". Toen in 2000-2003 het Menselijk Genoom Project werd afgerond en het complete erfelijk materiaal van de mens in kaart was gebracht, was men nog niet klaar met de afstammingsgenetica. Dat is een kwestie van tijd, als we De Knijff mogen geloven. Dan worden wellicht ook de verloren stammen weer traceerbaar binnen de haplogroepen waarbinnen zij zich bevinden. Nu ik mijn commentaar en aanvullingen naar aanleiding van het artikel van Round heb beëindigd, neem ik u mee naar mijn visie op de identiteit van het Joodse volk om aan te tonen hoezeer de genetische en culturele symbiose, vervlochten met de bouwstenen afstamming en bestemming, de oorsprong, historiciteit en toekomst van het Joodse Volk bepalen. * Ha 'am JHWH en de afstammelingen van Ja'acov, een symbiose Lieve Grootmoeder, ik maak je nu helemaal los van het gesprek tot dusver en neem je mee naar een heel fundamentele gedachte die de basis is voor alles wat we hebben besproken. Het gaat immers om de identiteit van ons volk als volk van de Eeuwige. Om ons volk als Volk van G'd te begrijpen, moeten we eerst de Eeuwige begrijpen. Ik ga hier geen verhandeling geven over de mogelijkheden die er zijn en streef direct naar het doel van mijn verhaal: er is geen Israël zonder de verkiezing tot 'am JHWH. Snap je dat onderscheid? Ik werk het een beetje uit, maar erg diepgaand kan het hier niet zijn, want dat zou te filosofisch worden. 'Am JHWH is geen verschijnsel als volk, maar een status die Israël als volk is toegekend op grond van de besluitvorming van de Eeuwige. Ik heb het je al eerder gezegd: er is sprake van verschil tussen vorm en inhoud.
13
Israël als losse groep mensen, bevrijd uit de onderdrukking komt samen rondom Horeb en organiseert zich daarop als sociopolitieke vorm (een tribale, later monarchale en nog later als democrati18 sche structuur met Verbond en Tora als constitutionele grondslag). Deze vorm kreeg de kwalificatie 'am JHWH als dynamische inhoud op grond van bachar/bachir, het verkiezend voornemen van de Eeuwige. Ergo: om het volk Israël als Volk van G'd te begrijpen, moeten we eerst de Eeuwige begrijpen. Het godsbeeld binnen het dynamische Jodendom is een absolute uitwerking en consequentie van het verbod een beeld van G'd te maken. Iemand die dat tot het uiterste heeft uitgewerkt is Spinoza. Ik zal in de nabije toekomst de nodige aandacht voor hem vragen. Ik ga aan de hand van de poëzie de laatste hand leggen aan mijn verklaringen en mogelijkheden voor ontstaan en toekomst van Israël, het eeuwige Volk van de Almachtige, ha 'am JHWH. * Ik ging naar Bommel om de brug te zien Voor ik dit gedicht hier opneem eerst een korte verklaring van een begrip dat niet bij iedereen bekend is, maar dat wel een goede mogelijkheid geeft om tot een beter verstaan te komen van waarmee we in deze brief bezig zijn. Dichters scheppen in een gedicht een werkelijkheid die alleen maar bestaat in de taal zoals zij die hebben gehanteerd. Zij beschrijven soms een werkelijkheid die we nooit buiten het gedicht zullen tegenkomen. We noemen deze werkelijkheid een "talige werkelijkheid". Nu zijn er ook dichters die een combinatie nastreven en die in hun gedichten een beeld beschrijven van een werkelijkheid of een verschijnsel dat ook los van het gedicht bestaat. We noemen deze werkelijkheid "buiten-talig". Een gedicht over de planeet Mars verwijst naar een buitentalige werkelijkheid, maar een liefdeslied op marsmannetjes en -vrouwtjes bestaat alleen maar in het gedicht of in de roman. Dat is dus een 19 talige-werkelijkheid. De dichter Martinus Nijhoff heeft zich vereeuwigd door zijn sonnet over de brug bij Zaltbommel, die zijn naam draagt. Ik neem het gedicht hier op, omdat het een perfecte illustratie is van wat ik beschreven heb over Bestaan en bestaanden. De moeder de vrouw Ik ging naar Bommel om de brug te zien. Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden Die elkaar vroeger schenen te vermijden, Worden weer buren. Een minuut of tien Dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken, Mijn hoofd vol van het landschap wijd en zijd Laat mij daar midden uit de oneindigheid Een stem vernemen dat mijn oren klonken. Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer Kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren. Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer, En wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren. O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer. Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren. 18
Op een later moment onderzoeken we de mogelijkheid om te spreken over een ‘theonome democratie’. Theos en nomos zijn de Griekse termen voor G'd en wet. Dat maakt tot ‘democratie onder de Wet G'ds’, dus een Tora aangestuurde democratie. Dat brengt een verhandeling over de Mashiach en het messianisme dichterbij. 19 Mijn beschrijving verwijst naar de semiotiek en de structuralistische literatuurwetenschappen waar Peirce het verschijnsel van ik hier beschrijf heeft gedefinieerd als denotatum, een buitentalige werkelijkheid binnen een taligsysteem. In het gedicht is de brug een taalfenomeen, maar de brug over de Waal is de concretisering ervan. Zoals ik nu ga uitwerken is Israël het denotatum binnen het Denken van G'd (Spinozistisch aangezet en vervolgens weer losgelaten), de gedachte realisering van zijn aandrift van verkiezing van het nageslacht van Avraham tot 'am JHWH.
14
Martinus Nijhoff Uit: Verzamelde gedichten Amsterdam, Bert Bakker, 1978 Via de brug bij Israël "Ik ging naar Horeb om het Volk te zien", parodieer ik op het gedicht van Nijhoff. Mijn stelling is dat ‘am JHWH van eeuwigheid het volk is dat bovenhistorisch bestaat in G’ds gedachten, maar tot historische manifestatie komt op Horeb. Het volk bestaat dan niet langer meer uitsluitend in de onzienlijke talige werkelijkheid van G'ds Gedachten, maar heeft een manifestatie in de buitentalige werkelijkheid gekregen. De eeuwige inhoud 'am JHWH heeft een historische, tijdgebonden vorm gekregen in het (historische) volk Israël en later in het Jodendom. Brit mila is het verbindingspunt tussen het lidmaatschap van het eeuwige 'am JHWH en het lidmaatschap van het historische, tijdgebonden volk Israël. De Joodse identiteit wordt dus via het Horeb Verbond bepaald in de verbondenheid tussen de g'ddelijke, voor ons niet zichtbare 'am JHWH en het lidmaatschap van de kehillah vandaag. Jood is dus iemand die zijn leven heeft verbonden met 'am JHWH en is opgenomen in G'ds gedachte en dus in de eeuwige werkelijkheid. Deze beide fenomenen: het eeuwige 'am JHWH en het historische Volk Israël zijn in een eeuwigdurende symbiose verenigd in de trouw van de Almachtige aan Zichzelf. Heeft Hij niet laten weten dat Hij zijn eer aan geen ander zal geven? Dat sluit iedere aanspraak op een nieuw volk van G'd uit. Conclusies Niet het tijdgebonden volk Israël is een volmaakt volk, maar het door de Eeuwige gedachte eeuwige 'am JHWH. Wij - leden van een onvolkomen volk Israël - heiligen ons leven door de mitswot, opdat wij als Volk van de Eeuwige de gelijkenis gaan vertonen met hetgeen Hem voor ogen stond, toen Hij ons bedacht als zijn representanten. Zelfs al zouden we ons niet heiligen, al roepen we om het hardst dat we niet religieus zijn en niets met G'd en Tora hebben, dan nog behoren we tot “het Volk van de Eeuwige Gedachten van G'd”, ondanks alle opvoedkundige maatregelen die het verleden ons ook laat zien. De verstrekkendheid van de uitsluiting en heropname binnen de gemeenschap laat ik hier rusten. Omdat het door G'd gedachte 'am JHWH volledig open is van structuur, hebben ook mensen die niet behoren tot de Haplogroep J van Avraham toegang tot het historische volk Israël. Mensen worden niet toegevoegd aan de historische genealogie van Israël, zodat ze een speciaal DNA ontvangen, maar treden toe tot het bovenhistorische 'am JHWH. Voor deze toetreding heeft de Eeuwige alle verbondsruimte gemaakt. Het kan dus niet bestaan dat er zomaar Joodse religieuze groepen worden gevormd, los van de vorm en de inhoud van het Volk Israël. 1. Wij hebben ons rekenschap te geven van onze afstamming omwille van het eeuwige 'am JHWH waartoe we behoren. 2. Wij behoren de juiste weg te bewandelen als we willen terugkeren naar de actieve beleving van onze wortels bij een herintreding in ons Volk. Wat de juiste weg is, is dynamisch en telkens voorwerp van doordenking, maar nooit los van het Verbond met Avraham Avinoe, dat op Horeb - mozaisch - een definitieve uitbreiding naar alle mensen heeft gekregen. 3. Wij behoren gewetensvol te worden getoetst als we als ger tot het volk Israël of het Jodendom willen toetreden door een Beet Dien en de voorgeschreven procedure te ondergaan in de lijn van de bepalingen van de Eeuwige, zoals Hij in Gedachten heeft gezien en ons daarvan in kennis heeft gesteld in Tora, de Profeten en de Wijsheid. We zijn rond.
15
De genetische afstamming is belangrijk omdat die lijn historisch is verbonden met 'am JHWH, maar de instroom via giejoer - van de enkeling of een heel volk als de Chazaren - staat op één lijn met de afstamming. Deze symbiose vormt de manifestatie van de Eeuwige beslissing tot verkiezing van een Volk, dat onvolmaakt mag zijn en zich heiligt. Aharon en de wereldwijde invloed van de familie Cohen in 2010 Als het allemaal klopt dat de afstammingslijn naar Aharon is ontvouwd, en daar heeft het veel van weg, sterker nog, daar zijn veel gezaghebbende geleerden het inmiddels wel over eens, dan zijn twee opmerkelijke conclusies te trekken. Op de eerste plaats zullen wetenschappers de historische en compositorische waarden van Tenach opnieuw moeten onderzoeken, vooral die wetenschappers die uitgaan van Moshe als een niet-historische, literaire figuur. Tora als informatiebron vraagt dan om herijking en reconstructie. Op de tweede plaats blijkt Aharon, als de genetische stamvader van de familie Cohen, prominent in onze cultuur aanwezig. Voor ik hieraan enige betekenis meegeef krijgt u een globaal overzicht van de culturele invloed die van de Cohens, de niet als zodanig religieus praktiserende kohaniem, uitgaat. In algemene termen is het belangrijkste exportproduct uit Israël in onze dagen: brainpower. Dat is niet nieuw. Sedert de toekenning van de Nobelprijzen in 1903 hebben 152 Joodse wetenschappers deze prijs gewonnen op tal van vakgebieden. Wie inzicht heeft in de verdeling van deze prijzen weet dat dit een score is die door geen enkel ander land wordt gehaald. De natuurwetenschappen zouden niet zijn wie ze zijn zonder de Joodse geleerden, of geleerden die van Joodse afkomst zijn zoals Newton. De gekromde ruimte die door Einstein is gezien, leidt m.i. terug naar zijn Joodse afkomst, omdat hij weet had van de terugkeer van de schepping tot de Bron. Een rechtdoorlopend heelal mist immers de mogelijkheid van afbuiging en terugkeer. Enfin, hier zet ik even een denkspoortje aan de gang. Wanneer we kijken naar de invloed van de familie Cohen, dan zien we de volgende illustratieve in20 vloedsfeer. Natuurwetenschappers Pedagogen Schrijvers Musici Kunstenaars ICT-technici Entertainmentindustrie Topsporters Geheime dienst Politici Bedrijfsleven Juristen Televisiewereld
19 17 16 15 3 1 18 22 3 15 11 5 8
Een mogelijke betekenis De ontdekking van de afstammingslijnen van de familie Cohen en hun positie in de westerse wereld hebben een meerwaarde die ook de belangrijkheid van Israël in de westerse wereld onderstreept. De positie van Aharon was in eerste aanleg: mond van Moshe zijn, omdat deze zichzelf net als alle profeten na hem - onbekwaam achtte voor zijn opdracht. In tweede aanleg is hij de Kohen ha-Gadol, die de verbindende schakel vormde tussen de Eeuwige en het Volk.
20
Zie http://en.wikipedia.org/wiki/Cohen_(surname) voor een nadere uitwerking, maar vooral ook de literatuur over de culturele positie van het Jodendom in de westerse wereld door de eeuwen.
16
Op grond van mijn suggesties inzake de symbiose tussen 'am JHWH (inhoud) en het historische volk (vorm) is Aharon de verpersoonlijking van deze symbiose. Hij draagt daarom de twaalf stammen op zijn hart. Als de conclusies juist zijn en de genetische afstamming van de familie Cohen klopt, dan zijn zij mogelijk de dragers van deze verbindingspositie tussen de Eeuwige en het Volk door de eeuwen, ook al spelen zij zelfs geen actieve religieuze rol en ontkennen zij deze rol voor zichzelf. Het historische volk Israël heeft af en toe ook weinig weg gehad van deze bijzondere inhoudelijke roeping en positie. Desalniettemin is de Eeuwige hen trouw gebleven op grond van zijn eed aan de vade21 ren, in andere woorden op grond van zijn eigen beslissing tot 'am JHWH. Dat deze lijnen nu ontdekt worden past wellicht in onze tijd, waarin de aandacht uitgaat naar Tikkoen Olam en de bezinning op de vernieuwing van de civilisatie (Joodse taakstelling, Levinas). De fundamentele vraag die onvermijdelijk lijkt: hoe worden we weer een actief volk, met een sociopolitieke en culturele invloed als volk (binnen onze landsgrenzen) in de Diaspora en laten we de idee van "een religieuze groep" of een "Joods kerkgenootschap los" ten gunste van de wezenlijke roeping en taak in de wereld? Bereiken we een staat van heiliging, via Tora en mitswot anders dan door een toenemend bewustzijn van de verbondenheid met het eeuwige Plan van G'd, als lid van zijn 'am JHWH, vertegenwoordigd als onvolmaakte mensen, in een onvolmaakte wereld die wacht op de nieuwe rechtsorde: de Tikkoen Olam? Het is de moeite waard hierover fundamenteel in gesprek te gaan. Een warme groet voor mijn zeer gewaardeerde en slimme grootmoeder, je liefhebbende kleinzoon Gideon
21
Wanneer ik spreek over de Eeuwige, dan bedoel ik dat niet als een antropomorfisme (alsof G’d de menselijke vormen zou hebben in de maximale kwaliteit), maar als een specifieke Scheppende Energie waaruit – zij het met een afwijking - de Schepping bestaat, waarvan de frequentie ons niet-meetbaar en dus niet-wetenschappelijk is toevertrouwd. We kunnen echter wel zeggen dat onze menselijke energie (ons brein en onze overige cel-activiteiten die het leven in stand houden en sturing geven) ‘in fase’ moet zijn met de G’ddelijke Energie. Voor de term “in en uit fase” verwijs ik naar de publicaties daaromtrent. Voor ons is “in fase zijn” synchroon zijn met de veronderstelde G’ddelijke Wil (ketèr). Gaan we onze eigen weg, dan hebben we de kans “uit fase” te raken. ‘In fase’ versterkt ons leven en ‘uit fase’ verzwakt onze levensenergie tot we stilvallen in de ontwikkeling. Ik werk aan een boek waarin dit ruimschoots aan de orde komt. G’d is de Altijdaanwezige en het is niet nodig antropomorf (menselijk) over hem te denken, ook al is het ons in de Bijbel toegestaan in vaste beelden over hem te spreken. Dat is niet gelijk aan beelden over Hem te maken, ofschoon taalbeelden minstens zo gevaarlijk zijn als ‘gesneden’ beelden. Hier is een mogelijkheid van een interpretatie en ontmoeting binnen de tijd waarin wij leven en het voortschrijdende bewustzijn ons diepere kennis (da’at) geeft van de Eeuwige en zijn relatie met ons. In dat verband heb ik het algemene pad van ‘religie=godsdienst” verlaten en definieer religie vanuit het werkwoord “re-ligare” waarin G’d ons opnieuw aan zich bindt in zijn Verbond en wij ons opnieuw aan elkaar verbinden als mensheid van de toekomst, onder aansturing van Tora. Religie is dan relatie en relatie is geen godsdienst, maar een levensweg die we met elkaar afleggen. Franz Rosenzweig: “G’d created Creation, but he didn’t created religions!”
