44 | Jezus Christus, Gods Zoon Dit artikel is geschreven ter voorbereiding op de lezing van J.H.C. Kooijman Msc MA, die 25 februari 2016 Deo Volente zal worden uitgesproken. De lezing draagt de titel “Dat Deze waarlijk is de Christus, de Zaligmaker der wereld” en zal gaan over verzoening in wereldgodsdiensten.
Jezus Christus, Gods zoon Islam en de bevrijdende boodschap van het evangelie Al sinds eeuwen is op de gevel van de Rotskoepel te Jeruzalem de inscriptie in het Arabisch te lezen: God heeft geen zoon. Wanneer je binnenkomt zijn er verschillende inscripties over Jezus te lezen, waarbij Zijn Godheid wordt ontkend. De islam eert de grote profeet Jezus, maar wat geloven ze van Hem? Hoe kunnen wij dit gebruiken in contact met moslims? En wat moet aan hen verteld worden over onze Heere Jezus Christus? Tekst: Suzanne de Jong In gesprek Als goed onderlegde, christelijke studenten weten we wel het een en ander van de islam. Iedereen kent de geloofsbelijdenis: ‘Er is geen god dan Allah en Mohammed is zijn profeet’. Deze geloofsbelijdenis is een van de vijf zuilen van de islam. Bij het opnoemen van de andere vier zullen velen ook wel een eind komen; het gebed, het vasten, aalmoezen geven en de bedevaart aar Mekka. We weten van het bestaan af van de soennieten en de sjiieten, hoewel weinigen het verschil zullen weten. Maar ondanks onze basiskennis van de islam blijken gesprekken met moslims moeilijker dan we aanvankelijk dachten. Want op het eerste gezicht lijken ze het wel met christenen eens te zijn. Ze zullen knikken en zeggen dat je gelijk hebt wanneer je zegt dat de Bijbel een openbaring van God is. Wanneer je over Jezus begint zullen ze zeggen dat Hij een groot profeet was, dat Hij nog leeft en dat ze een tweede komst verwachten. En terwijl je nog van je verbazing moet bekomen begint je gesprekspartner: ‘Maar hier zitten jullie fout: …’ Het is dus belangrijk te weten wat
moslims over de Bijbel, en meer in het algemeen, over de openbaring van God zeggen. En het is zeker belangrijk om te weten wie de profeet Jezus is in de islam. Zo ben je beter voorbereid op een gesprek met moslims. In een onderzoek, gepresenteerd door Bureau Onderzoek en Statistiek in Amsterdam in januari 2014, wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van vier grote of voor Amsterdam belangrijke religieuze stromingen. De NederlandsHervormde Kerk was lange tijd de grootste godsdienst in Amsterdam, gevolgd door de Rooms-Katholieke Kerk. Vanaf de jaren ‘30 tot eind jaren ‘90 had de Rooms-Katholieke Kerk de meeste leden onder de Amsterdammers. Tussen 1971 en 2000 daalde het aantal rooms-katholieke Amsterdammers van drieëntwintig naar elf procent. Vanaf eind jaren ‘90 tot heden is de islam de grootste godsdienst in de hoofdstad met dertien procent (Schippers, 2014). Je zou kunnen zeggen dat Amsterdam een zendingsstad is geworden. Deze ontwikkeling vindt niet alleen plaats in Amsterdam maar ook in andere grote steden in Nederland. Het is dus van belang goed voorbereid te zijn op gesprekken met moslims, gezien de islam niet meer alleen een religie is van het Midden-Oosten, maar ook de religie van onze buren. Goddelijke openbaring in islam Er zijn zes grondbeginselen van het islamitisch geloof: “Ik geloof in Allâh de Allerhoogste; in Zijn engelen; in Zijn boeken; in Zijn profeten; in de dag van het
Voorbereidingsartikel lezing J.H.C. Kooijman MSc MA | 45
Oordeel; dat alles, zowel het goede als het kwade, voorbeschikt is door Allâh de Allerhoogste en dat er leven is na de dood” (Vraagislam, 2015a). Het is een onderdeel van het geloof voor elke moslim om te geloven in alle profeten van God en in alle openbaringen van God. Er staan vier openbaringen van Allah vermeld in de koran: de Thora (de vijf boeken van Mozes), de Psalmen, de Evangeliën en de koran. Mohammed wilde geen nieuwe religie creëren, hij was alleen een nieuwe profeet en hervormer. Zijn boodschap bevatte het monotheïsme en de eenheid van God. Hiermee ging hij in tegen het heersende Arabische polytheïsme in zijn omgeving. Maar hoewel zijn boodschap van het monotheïsme aansloot op die van de joden en christenen, zag hij zichzelf ook in dat opzicht als een hervormer. Volgens hem hadden de joden en christenen in zijn tijd de oorspronkelijke openbaring van God vervormd. Daarom ziet de islam Mohammed als de laatste profeet en de koran als de complete, onbedorven openbaring, als een correctie van het ware geloof en boodschap van God (Esposito, Fasching en Lewis, 2011). De islam bevestigt de christelijke gedachte dat het Nieuwe Testament een openbaring is die verder gaat dan het Oude Testament en dat er sprake is van een nieuw verbond. De islam borduurt daarop voort en zegt dat er nu een derde stadium is van de openbaring van God, een derde verbond. De christenen en de Joden zouden in moeten zien dat ze de oorspronkelijke boodschap van God verwrongen hebben en dat de ene, ware God in zijn genade nog eenmaal een complete openbaring heeft geschonken aan zijn laatste profeet Mohammed (Esposito e.a., 2011). Het gevaar bestaat dat we de islam zien als een godsdienst die in 622 vanuit het niets is ontstaan, een nieuwe religie. Maar zo ziet de moslim het niet, hij ziet zijn eigen religie als een voortzetting van een oude traditie. De islam ontstond niet bij Mohammed, maar bij Abraham, net als het jodendom en het christendom. Volgens Mohammed hebben Joden, christenen en
moslims dan ook dezelfde God: ‘Uw God en mijn God zijn één’. In dit artikel wordt Allah door mij ook God genoemd, om aan te geven dat de islam er vanuit gaat dat Allah dezelfde God is als de God van de joden en christenen. Dit betekent niet dat de God van de Bijbel ook echt dezelfde is de God van Mohammed en de islam. Integendeel zelfs, ik ben er van overtuigd dat de God die door moslims aanbeden wordt niet de onze is. Of in ieder geval dat God door de moslims niet gediend kan worden, omdat ze de Drie-eenheid van God ontkennen en de Middelaar missen. Jezus in de islam De informatiewebsite Vraagislam stelt het volgende: Moslims houden van Jezus (vzmh (vrede zij met hem, SdJ)) en vereren hem oprecht. De islam is het alleen niet eens met de christelijke leer dat “Jezus de Zoon van God” is (2015b). Dit is een houding die veel moslims in Nederland aannemen. Ze denken dicht bij de christenen te staan, met maar een klein verschil: Jezus is geen God. Ze beseffen niet dat dit verschil een onoverbrugbare kloof inhoudt. Maar wat zegt de koran nog meer van Jezus? De koran spreekt over een maagdelijke geboorte van Jezus, de verwachte Messias van de joden. “O Marjam (Maria), God kondigt jou een woord van Hem aan, wiens naam zal zijn de masieh (Messias), ‘Isa’ (Jezus). Hij zal in het tegenwoordige leven en het hiernamaals in hoog aanzien staan en behoren tot hen die in de nabijheid (van God) zijn” (Soera 3:45). Jezus was een profeet die er speciaal voor de Joden was. Hij is de voorganger van Mohammed en de opvolger van Mozes. Jezus leefde om de joodse wet te bevestigen en daarbij een nieuwe boodschap te brengen, het evangelie. Hij verrichtte wonderen en wekte ook doden tot leven. Hij wist dat de joden en Romeinen van plan waren hem te doden, maar dit is niet gelukt. De koran zegt dat het leek alsof Jezus werd gekruisigd, maar in werkelijkheid was het Simon van Cyrene die aan het kruis genageld werd. God heeft Hem tot Zich genomen (Soera 4:157,158). De islam gelooft ook in een
46 | Jezus Christus, Gods Zoon
wederkomst van Jezus. Dit wordt niet beschreven in de koran, maar in de Sahih Muslim, een van de zes grootste hadith (de islamitische overleveringen). Te midden van oorlogen, geleid door ‘de rechtvaardige’, tegen de valse Messias (antichrist) zal Jezus terugkomen om ‘de rechtvaardige’ te helpen. Hij zal de valse Messias verslaan, en alle ‘mensen van het boek’ zullen in hem geloven. Dan zal er sprake zijn van één grote islamgemeenschap en Jezus zal ongeveer veertig jaar heersen in een tijd van vrede en voorspoed. Hierna zal hij overlijden en begraven worden. De islamitische teksten spreken in dit verband onder andere ook over de Gog en Magog. Er worden veel verbanden gelegd met de profetieën van Openbaringen. Jezus is dus een belangrijk persoon in de islam. Sommigen zeggen zelfs dat degene die niet in Jezus gelooft, geen moslim kan zijn. Maar de moslims hebben één groot probleem met de christelijke leer: “Mensen van het boek! Gaat niet te ver in jullie godsdienst en zegt over Allah alleen maar de waarheid. De masieh ‘Isa, de zoon van Marjam is Gods gezant.’ Zegt niet ‘drie’. Houdt daarmee op, het is beter voor jullie. Immers, God is één god. Geprezen zij Hij! Dat Hij een kind zou hebben! Van Hem is wat er in de hemelen en wat er op de aarde is. God is goed genoeg als voogd” (Soera 4:171). Het toekennen van goddelijkheid aan iemand anders dan God zelf is shirk, afgoderij (Vragenislam, 2015). Elke zonde wordt volgens de islam vergeven, wanneer oprecht berouw wordt getoond. Maar de zonde van shirk kan niet vergeven worden, het is de enige onvergeeflijke zonde. De islam heeft hierin deels gelijk. Het is ook de boodschap van de Bijbel: “De HEERE, onze God, is een enig HEERE!” (Deut. 6:4). Maar Jezus Christus, Zoon van God, is geen tweede God, de Heilige Geest geen derde God. We spreken over een Drie-enig God. Dit mysterie valt niet aan een ander uit te leggen, het is een geloofszaak.
Het heerlijk evangelie De God van de koran is niet de God van de Bijbel. Allah is een verheven God, onaantastbaar. Maar in de Bijbel komt God veel dichterbij. God is en doet veel meer dan de islam voorstelt. Hij is ook veel groter dan dat wij ons voorstellen. God is heilig, soeverein, onmetelijk groot, hoog verheven en gans anders. Dit zal een moslim beamen. Maar God is meer. Hij is de Nabije, Hij komt heel dicht bij ons. God werd mens, om ons te redden. Een moslim zal net als wij zeggen dat God rechtvaardig is. Toch denkt hij dat berouw voldoende is om vergeven te worden voor de zonde. Dat betekent dat men óf de zonde niet serieus genoeg neemt, óf Gods rechtvaardigheid niet. De mens heeft redding nodig, berouw is niet genoeg en al onze goede werken zijn ook niet goed genoeg. Dat laat God duidelijk zien in Zijn Woord. Er is genoegdoening nodig voor onze zonde. God is genadig, maar deze genade schenkt Hij alleen door Christus. Christus schenkt ons niet alleen vergeving van zonden, maar ook een nieuw leven. Een leven dicht bij God. Omdat God mens werd en zo onze zonden droeg, mogen wij God kennen. Het offer van Christus laat de diepte van onze zonde zien, maar ook de grote rijkdom van Gods liefde! Hierbij verbleekt de islam. Het heerlijk evangelie van Christus gaat veel dieper, hoger en wijder. In het gesprek met een moslim is enige basiskennis belangrijk. Maar er zijn zoveel stromingen dat hetgeen je geleerd hebt vaak net weer niet van toepassing is op de persoon die je aanspreekt (Liefting, 2013). Daarom is het belangrijk om in een gesprek eerst de ander te laten praten. Er zijn veel overeenkomsten en die kun je ook benoemen. Maar het grote verschil zal ook genoemd moeten worden. Wanneer we uitleggen dat God mens is geworden door en in de persoon van Jezus, zullen de meeste moslims negatief reageren. Maar gelukkig is het onze taak niet om te overtuigen, dat zal de Geest moeten doen. We kunnen wel getuigen van de grootte van Gods liefde die schittert in het offer van Zijn Zoon. Het
Voorbereidingsartikel lezing J.H.C. Kooijman MSc MA | 47
geloof in Jezus Christus als Zoon van God verrijkt het leven, en het is dan ook het leven met, in en door Christus dat de moslim kan
laten hunkeren naar het kennen van de ware God.
Literatuur Esposito, J., Fasching, D. en Lewis, T. (2011). World Religions Today. Second Edition. New York, Oxford: Oxford University Press. Liefting, J.D. (2013). Als je niet meer kunt zwijgen! Veenendaal: Evangelisatie Hersteld Hervormde Kerk. Schippers, D. en Wenneker, C. (2014). Religie in Amsterdam. Gelovigen en plaatsen van samenkomst. Amsterdam: Bureau Onderzoek en Statistiek. Te verkrijgen via:
. Vraagislam (2015a). 5 zuilen van de islam. Geraadpleegd op 3 augustus 2015, Vraagislam: . Vraagislam (2015b). Accepteert de islam Jezus? Geraadpleegd op 3 augustus 2015, Vraagislam: . Vragen en islam (2015). Wat is shirk en welke soorten zijn er? Geraadpleegd op 7 augustus 2015, Vragen en islam: . Aan de lector zijn de volgende vragen gesteld: 1. Hoe verkrijgt men in andere wereldgodsdiensten een goede verhouding tussen God en de mens? 2. Wat zijn essentiële aspecten van de verzoeningstheologie rondom Christus? 3. In hoeverre blijkt hieruit de uniciteit van Christus?
Ruimte voor aantekeningen
48 | Jezus Christus, Gods Zoon
