Je kunt een opwaartse beweging alleen bereiken als mensen daar met hart en ziel aan werken. RENDO Duurzaam stimuleert transitie naar duurzame energie

NIBENieuwsmagazine Editie 5 – MEI 2012

‘Je kunt een opwaartse beweging alleen bereiken als mensen daar met hart en ziel aan werken’

RENDO Duurzaam stimuleert transitie naar duurzame energie

Exotische vogels gedijen goed bij aardwarmte

NIEUW

MOOI VAN BUITEN, SLIM VAN BINNEN De nieuwe NIBE F1345 solo water/water warmtepomp heeft een elegant en tijdloos design van buiten en een doordachte modulaire opbouw van binnen. Dat betekent dat elk onderdeel – van een simpel kabeltje tot een compressormodule – in een handomdraai kan worden aangesloten of vervangen. Controle en bediening van de warmtepomp is eenvoudig dankzij een kleurendisplay met een helder intuïtief menu in de taal van uw keuze. De F1345 is ontworpen voor grotere woningen en utiliteitsgebouwen en is krachtiger en flexibeler dan ooit. U heeft keuze uit vier types met vermogens van 24, 30, 40 en 60 kW. Daarnaast biedt de F1345 diverse aansluitmogelijkheden en accessoires, onder meer voor warmtapwaterbereiding, monitoring, afstandsbediening via GSM en (passieve) koeling. Meer weten? Neem dan contact op met NIBE. Of kijk op www.nibenl.nl

NIBE™ F1345 | SOLO WATER/WATER WARMTEPOMP – Leverbaar in de volgende capaciteiten: 24, 30, 40 en 60 kW. – Perfecte kostenefficiënte oplossing voor het verwarmen en koelen van grotere woningen en utiliteitsgebouwen.

– Laag geluidsniveau.

– Tot negen warmtepompen in cascade op te stellen voor een maximaal vermogen van 540 kW.

– Eenvoudige installatie.

– Gelijktijdige levering van warmtapwater en ruimteverwarming of passieve koeling mogelijk.

– Ingebouwde energiezuinige bron- en circulatiepompen worden aangestuurd via het display.

– Groot helder meertalig kleurendisplay voor eenvoudige bediening of informatievoorziening. – Twee scroll compressoren werken individueel of samen en schakelen indien nodig in. 2

– Minder dan 3 kg koudemiddel per compressor: geen verplichte jaarlijkse inspecties.

– Opstartinstructies via het display.

– Eigen bronpomp per compressormodule bij 24 en 30 kW uitvoeringen.

NIBE Energietechniek B.V. Steenpad 11 4797 SG Willemstad (NB) Postbus 2 4797 ZG Willemstad (NB) Telefoon: +31(0)168 477 722 Fax: +31(0)168 476 998 E-mail: [email protected] Internet: www.nibenl.nl

INHOUDSOPGAVE Colofon NIBE Nieuwsmagazine is een uitgave van NIBE Energietechniek B.V. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. © 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NIBE Energietechniek B.V. Redactie: NIBE Energietechniek, Willemstad TEM Communicatie, Etten-Leur Eindredactie en productie: TEM Communicatie, Etten-Leur NIBE Energietechniek B.V. Postbus 2, 4797 ZG Willemstad (NB) Steenpad 11, 4797 SG Willemstad (NB) T +31 (0)168 477722 F +31 (0)168 476998 E [email protected] I www.nibenl.nl

Column – 4 Organisatorische ontwikkelingen – 5 Belangstelling NIBE-trainingen sterk toegenomen – 5 Jaarverslag 2011 NIBE Industrier AB – 5 VSK-actie zeer succesvol – 6 Beursagenda 2012 – 6 Nieuw: NIBE F1345 water/water warmtepomp – 6 De NIBE F1330 water/water warmtepomp is onlangs opgevolgd door de NIBE F1345 in vermogens van 24, 30, 40 en 60 kW. De nieuwe warmtepomp biedt diverse voordelen ten opzichte van zijn voorganger. Zo is deze nog stiller en zijn de COP-waarden nog gunstiger. Een ruime keuze aan accessoires maken diverse extra functies mogelijk.

Medewerker aan het woord: Roel Knoll – 7 Roel Knoll (45) is als Sales Manager bij NIBE Energietechniek eindverantwoordelijk voor de verkoopactiviteiten en -resultaten in Nederland. Hij stuurt de Sales Engineers aan en richt zich op de landelijke en regionale groothandel. Duurzame producten zijn Roel op het lijf geschreven. Bij NIBE voelt hij zich dan ook als een vis in het water.

Exotische vogels gedijen goed bij duurzame aardwarmte – 8 Vorig jaar werd in Stramproy in opdracht van het Wisbroek Breeding Center gestart met de bouw van een royaal verblijf voor exotische vogels. Het gebouw wordt verwarmd met behulp van een NIBE F1330 water/water warmtepomp, die afgelopen winter bewees uit­stekend op zijn taak berekend te zijn.

Warmtepompen voor jongerenstudio’s – 10 Als tijdelijke invulling van het braakliggende Bodenterrein bouwde woningcorporatie Nijestee uit Groningen het afgelopen jaar onder meer 345 prefab jongerenstudio’s. RENDO Duurzaam investeerde in een WKO-installatie met distributienetwerk en koos voor de levering van verwarming en koeling voor NIBE F1330 water/waterwarmtepompen.

NIBE Eminent 100 vervangt open geisers – 12 Om de levensduur van de 46 jaar oude galerijflat ‘De Arend’ in Hoogeveen te verlengen en het woongenot tot die tijd te waarborgen, liet wooncorporatie Domesta recentelijk alle 99 appartementen in de flat renoveren. Daarbij werden de verouderde open keukengeisers vervangen door elektrische NIBE Eminent 100 boilers.

nibe nieuwsmagazine mei 2012

3

column Een van de speerpunten voor 2012 in de branche is (het waarborgen van) kwaliteit. Dit jaar zal er immers een nieuw kwaliteitssysteem voor installateurs van hernieuwbare energie in de gebouwde omgeving – lees: warmtepompen, bodemenergie, zonne-energie en bio-energie – worden ingevoerd. En dat is wat NIBE betreft een uitstekend initiatief.

Het kwaliteitssysteem – dat behalve voor de installateur die de installatie plaatst ook voor de ontwerper, dakdekker, adviseur en bronboorder is bedoeld – wordt ontwikkeld door Agentschap NL, in samenwerking met marktpartijen en branches. Aanleiding hiervoor is de uit de Europese Duurzame Energie-richtlijn voor alle lidstaten voortvloeiende verplichting om eind 2012 een kwaliteitssysteem klaar te hebben. Rond de zomer zal het eerste concept gereed zijn, waarna inspraak- en verfijningrondes volgen. Het kwaliteitssysteem moet immers niet alleen aan de eisen van de Europese richtlijn voldoen, maar óók aan de wensen van de markt. Mogelijke onderdelen voor certificering zijn vakbekwaamheid en opleidingen, bedrijfs­ processen, eisen aan oplevering en het functio­ neren van de gehele opgeleverde installatie. Op deelgebieden bestaan er al kwaliteits­ certificaten, zoals de SEI-erkenning (gericht op vakbekwaamheid) en KOMO Instal. Ook zijn er al diverse opleidingen beschikbaar, terwijl het opleidingsaanbod nog wordt uitgebreid. Met het bijbehorende kwaliteitscertificaat krijgt onze branche een in mijn optiek nuttig instrument in handen. Het certificaat geeft consumenten en andere opdrachtgevers vanaf 2013 namelijk zekerheid over het goed functioneren van de opgeleverde installatie. Dat verhoogt het consumentenvertrouwen en stimuleert daarmee de toepassing van duurzame energie. Daarnaast zal het kwaliteitssysteem leiden tot minder faalkosten en daar varen we allemaal wel bij. Daarbij dient wel te worden aangetekend dat het behalen van het kwaliteitscertificaat – met uitzondering van aannemers in bodemenergie – geschiedt op basis van vrijwilligheid.

4

Op de pagina hiernaast hebben we de belangrijkste gegevens uit het jaarverslag van NIBE over 2011 opgenomen. Zoals u kunt zien, heeft de NIBE-groep het afgelopen jaar een uitstekend resultaat met een gezonde omzeten winstontwikkeling gerealiseerd. Maar u weet: resultaten uit het verleden… Dit jaar brengt dan ook weer de nodige uitdagingen met zich mee. Zo is de prognose van Bouw­ kennis van het aantal nieuw te bouwen huizen fors verlaagd, van 60.000 naar 54.000 in 2012 en slechts 52.500 in 2013. Daarmee neemt de druk op de resultaten toe, al vertrouwen we erop dat de toenemende belangstelling voor duurzame energie de effecten voor onze branche enigszins kan verzachten. Dit vertrouwen vertaalt zich wat ons betreft onder meer in het vestigen van een eigen kantoor in het Belgische Merksem. Van hieruit willen we – parallel aan onze samenwerking met enkele gerenommeerde partners – onder aanvoering van Sales Manager België Olivier De Meulder werken aan de verdere versterking van de positie van ons volledige assortiment op de Belgische markt. Tot slot kan ik alvast aankondigen dat we later dit jaar een VIP-programma zullen introduceren waarmee we u als installateur actief willen ondersteunen in de verkoop van warmte­ pompen. In de volgende editie van NIBE Nieuwsmagazine informeren we u uitgebreid over dit nieuwe VIP-programma. Ik wens u veel leesplezier en goede zaken! Toon van Engelen Algemeen directeur

nibe nieuws Organisatorische ontwikkelingen Per 1 maart jl. is Erik Numan (40) in dienst getreden in de functie van Sales Engineer regio West. Erik is de opvolger van Rob van Bergenhenegouwen, die sinds 1 januari jl. binnen de NIBE-organisatie werkzaam is als Projectleider Techniek. Erik heeft in zijn carrière brede commerciële ervaring opgedaan bij diverse bedrijven, onder meer als commercieel-technisch medewerker en hoofd binnendienst. Sinds 1995 was hij hoofdzakelijk werkzaam in de klimaattechniek, waar hij zich met name richtte op de verkoop van producten op het gebied van ventilatie, airconditioning en cv-ketels. De laatste vijf jaar richtte hij als Sales Engineer zijn aandacht vooral op de advisering en verkoop van airconditioning. Vanuit deze functie deed hij tevens de nodige kennis op ten aanzien van lucht/water warmtepompsystemen. In zijn nieuwe functie richt Erik zich in regio West, die een belangrijk deel van Noord- en Zuid-Holland beslaat, primair op het bezoeken en adviseren van installateurs, installatieadviesbureaus, architecten, groothandels en woningcorporaties. U kunt Erik telefonisch rechtstreeks bereiken op 06-30994492 en per mail op [email protected]. Voor de regio Zuid heeft NIBE per 1 april jl. Ton Hooijmaaijers (46) aangesteld als Sales Engineer. Ton is de vervanger van Theo Verharen, die heeft besloten zijn carrière een nieuwe wending buiten de installatiebranche te geven. Ton brengt de nodige branche-ervaring met zich mee. Zo was hij gedurende zes jaar werkzaam bij een landelijke groothandel op het gebied van sanitair, dreef hij als zelfstandig ondernemer een zaak in het luxe badkamersegment en was hij daarvoor werkzaam binnen de installatiebranche. Als Sales Engineer voor de regio Zuid richt Ton zich net als zijn collega Erik Numan in de eerste plaats op het bezoeken en adviseren van installateurs, installatieadviesbureaus, architecten, groothandels en woningcorporaties. Ton is telefonisch bereikbaar op 06-13120505 en per mail op [email protected]

Belangstelling NIBE-trainingen sterk toegenomen In de eerste maanden van dit jaar heeft NIBE 30% meer aanmeldingen voor haar trainingen ontvangen in vergelijking met dezelfde periode in 2011. Het trainingsaanbod op het gebied van warmtepompen omvat een basistraining en een training voor gevorderden. Bij de basistraining wordt ingegaan op onder meer warmtepomp­techniek, de diverse soorten warmtepompen en de bouw­kundige voorwaarden. De training voor gevorderden gaat dieper in op onder meer het ontwerpen en dimensioneren van een installatie, transmissieberekeningen en de invloed van andere installaties. Kijk voor meer informatie over ons trainingsaanbod op www.nibenl.eu/service/training. Of scan de QR-code. Voor alle service­partners van NIBE vond in maart jl. in Willemstad een training plaats om het kennisniveau met betrekking tot de specifieke NIBE-producten te onder­houden en te vergroten.

Jaarverslag 2011 NIBE Industrier AB NIBE heeft over het boekjaar 2011 wederom een zeer bevredigend resultaat gerealiseerd waarin zowel de omzet als de winst een gezonde ontwikkeling vertoonden. Zo steeg de omzet met 25% tot SEK 8.140 miljoen. Hierbij bedroeg de autonome groei 4,6%, terwijl overnames zorgden voor een additionele omzetgroei van 20,4%. Het bedrijfsresultaat nam met 24,5% toe tot SEK 991,3 miljoen. In 2011 werden de volgende acquisities geëffectueerd: • Schulthess Group AG – Zwitserland (98.7% belang) • Thermtec ltd – Groot-Brittannië • Element Division Electrolux Professional AG – Zwitserland • CJSC EVAN – Rusland (resterend 25% belang) • Element Division Emerson Electric Co. – Verenigde Staten • Emerson Electric Co. – Verenigde Staten • Enertech Global (10% belang) – Verenigde Staten Beurskoers NIBE Industrier AB d.d. 1 mei 2012: SEK 106,50 / EUR 11,98

nibe nieuwsmagazine mei 2012

5

VSK-actie zeer succesvol

Nieuw: NIBE F1345

Tijdens de afgelopen vakbeurs VSK 2012 leverde een overweldigend aantal bezoekers op de stand van NIBE hun persoonlijke gelukspenning in om mee te dingen naar een van de fraaie fietsen die NIBE voor deze actie beschikbaar had gesteld. Na afloop van de beurs zijn onder alle deelnemers één elektrische fiets en twee stadsfietsen verloot. Onderstaande winnaars hebben hun prijs inmiddels in ontvangst genomen:

Binnen het assortiment water/water warmtepompen heeft de NIBE F1330 onlangs plaats gemaakt voor de NIBE F1345. Deze nieuwe warmtepomp is leverbaar in de volgende vermogens: 24, 30, 40 en 60 kW. Ook de NIBE F1345 kan worden toe­gepast in een cascadeopstelling met maximaal negen warmtepompen met een totaal vermogen van 540 kW. NIBE levert voor de NIBE F1345 diverse accessoires voor onder meer warmtapwaterbereiding, monitoring, afstandsbediening via GSM en actieve of passieve koeling.

1e prijs – de heer G. Kamphuis (Campus Installatie Techniek B.V., Barneveld): Sparta ION RX+ elektrische fiets t.w.v. € 2.549,2e prijs – de heer E. Bosch (Mantek B.V., Amersfoort): Gazelle Orange Plus stadsfiets t.w.v. € 849,3e prijs – de heer E. van Kampenhout (Van Kampenhout Techniek, Leiden): Gazelle Esprit Trendy stadsfiets t.w.v. € 499,-

De heer G. Kamphuis neemt de 1e prijs in ontvangst.

Ten opzichte van zijn voorganger biedt de NIBE F1345 onder meer de volgende voordelen: • Duidelijk afleesbaar display met icoontjes voor informatie over status, werking en temperaturen • Lager geluidsniveau • Gunstigere COP-waarden • Eenvoudige software update, logfunctie etc. via geïntegreerde USB-poort • Energiezuinig door toeren­ geregelde circulatiepompen • Door communicatie met de RMU 40 kamerthermostaat is het mogelijk de warmtepomp op afstand te bedienen en in te stellen • Eenvoudiger te transporteren door uitneembare compressor­modules Meer weten? Neem dan contact met ons op!

Beursagenda 2012 In 2012 neemt NIBE in ieder geval deel aan de volgende beurzen: Dubo Vakdagen 30 en 31 mei – Dubo Belevingscentrum Zaltbommel Installatie Vakbeurs Hardenberg 11 t/m 13 september – Evenementenhal Hardenberg Solar Najaarsevent 1 t/m 4 oktober – Home Boxx Nieuwegein Energie 2012 9 t/m 11 oktober – Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch We heten u tijdens deze vakbeurzen graag van harte welkom op onze stand. Noteer deze data daarom alvast in uw agenda!

6

ETTEN-LEUR HEAT PUMP CITY OF THE YEAR Eind april jl. is de West-Brabantse gemeente Etten-Leur uitgeroepen tot ‘Heat Pump City Of The Year 2012’. Deze award is een initiatief van de European Heat Pump Association (EHPA). Met de award wil de EHPA lokale overheden helpen meer bekendheid te geven aan hun inspanningen om de toepassing van warmtepompen te bevorderen. Als leverancier van honderden warmtepompen voor diverse projecten in deze gemeente feliciteert NIBE Etten-Leur van harte met de toekenning van deze award!

ken. En omdat fossiele brandstoffen een heel belangrijke rol spelen in de opwarming van de aarde en de vervuiling van onze leefomgeving, kan dat dan maar beter vroeg dan laat zijn. Ik zie het als mijn missie om aan deze transitie een bijdrage te leveren door de producten van NIBE optimaal in de markt te zetten.’

Medewerker aan het woord: Roel Knoll Roel Knoll (45) werkt sinds 3,5 jaar als Sales Manager bij NIBE Energie­ techniek en is in deze functie eindverantwoordelijk voor de verkoop­ activiteiten en -resultaten in Nederland. Hij stuurt diverse Sales Engineers aan en richt zich daarnaast voornamelijk op de landelijke en regionale groothandel. Duurzame producten zijn Roel op het lijf geschreven. Bij NIBE voelt hij zich dan ook als een vis in het water.

Voor zijn komst naar NIBE werkte Roel onder meer bij een grote landelijk opererende installa­teur en bij diverse fabrikanten van producten op het gebied van warmte- en warmtapwatercomfort voor zowel de kleinere vermogens als de utiliteit. Hij beschikt over 21 jaar branche-ervaring – ook op het gebied van duurzame producten – en zag bij NIBE de kans om zich volledig op duurzame energie te richten. Roel: ‘Ik had altijd al interesse in duurzame energie en wilde daar beroepsmatig graag meer mee doen. We weten allemaal dat fossiele brandstoffen eindig zijn, dus

alleen al uit economische overwegingen moeten we vroeg of laat de transitie naar andere – duurzame – energiebronnen ma-

Ook de omgang met mensen en de variatie in zijn werk noemt Roel als aantrekkelijke aspecten van zijn functie. ‘Het is een uitdaging om mensen er op basis van feiten van te overtuigen dat ze jouw product moeten kopen. Maar om dat doel te bereiken, moet je wél voor 100% achter je producten kunnen staan. En niet te vergeten: goed luisteren naar de markt en de ontwikkelingen volgen. Je kunt een opwaartse beweging alleen bereiken als mensen daar met hart en ziel aan werken.’ Het aansturen van de buitendienst van NIBE behoort eveneens tot Roels dagelijkse routine. Of beter gezegd: tot zijn dagelijkse uitdagingen. Roel: ‘In de meeste mensen zit veel méér dan ze zelf beseffen. Het geeft een voldaan gevoel als je je mensen zó kunt aanspreken dat die meerwaarde eruit komt.’ Roel memoreert aan een opmerking van zijn vader die hem altijd is bijgebleven. ‘Hij zei: “We hebben een gezin met acht kinderen en – omdat de karakters zo verschillend zijn – hebben ze allemaal een andere opvoeding nodig”. Zo is het ook in het bedrijfsleven: je geeft leiding aan een aantal mensen, maar die kun je niet allemaal op dezelfde manier coachen. Je moet iedereen individueel begeleiden. Alleen dan kun je het beste uit iemand halen.’ Tot slot stipt Roel de internationale contacten aan die hij de afgelopen jaren in zijn werk – onder meer met de moedermaatschappij in Zweden – heeft opgedaan. ‘Het is enorm leerzaam om met mensen uit andere landen zakelijk in contact te komen. Dit komt je persoonlijke ontwikkeling ten goede en dat is iets wat niemand je meer kan afpakken.’

‘Je kunt een opwaartse beweging alleen bereiken als mensen daar met hart en ziel aan werken’ nibe nieuwsmagazine mei 2012

7

Unieke toepassing voor NIBE warmtepomp Exotische vogels gedijen goed bij duurzame aardwarmte Het Limburgse dorp Stramproy is sinds 2005 de thuisbasis van het Wisbroek Breeding Center, een wereldwijd toonaangevend kweek- en studiecentrum voor exotische vogels. In mei 2011 werd gestart met de nieuwbouw van een 1.000 m2 groot vogelverblijf dat zijn weerga niet kent. Het gebouw wordt verwarmd met behulp van een NIBE F1330 water/water warmtepomp. De installatie is sinds oktober 2011 in gebruik en bewees de afgelopen koude winter ook in deze bijzondere toepassing uitstekend op zijn taak berekend te zijn.

Van vele markten thuis Opdrachtgever voor de nieuwbouw is Vitor Moonen, directeur/eigenaar van de Moonen Group. Onder deze holding vallen acht bedrijven, waaronder een ingenieurs- en adviesbureau, een bouwbedrijf, dienstverleners op het gebied van interim-personeel, detachering, pluimveeservices, vastgoedbeheer, wagenparkbeheer én – enigszins als ‘vreemde eend in de bijt’ – het Wisbroek Breeding Center (WBC). Ondernemingszin en een brede visie zijn de

multidisciplinaire ondernemer Moonen dan ook niet vreemd. Wisbroek Breeding Center Als kleine jongen begon Moonen met het hou­den van zebravinken en kanaries, een hobby die zich ontwikkelde tot een passie voor zeldzame vogels. Toen Moonen in Maastricht bedrijfskunde ging studeren, moesten de vogels wijken. In 2000 pakte hij zijn hobby echter weer op met de aankoop van een koppel

kraanvogels, waarna hij vijf jaar lang broedde op het idee om deze dieren op meer gespecialiseerde wijze te gaan houden. Dit resulteerde in 2005 in de oprichting van het WBC, dat inmiddels is uitgegroeid tot een van de modernste en toonaangevendste kweekcentra voor exotische vogels – zoals kraanvogels, ibissen, ooievaars, neushoornvogels, toekans en toerako’s – ter wereld. Veel van deze vogels zijn zeer zeldzaam en worden in hun natuurlijke habitat met uitsterven bedreigd. Daarnaast houdt het WBC zich sinds kort bezig met het ontwikkelen en vermarkten van voedingsproducten voor zeldzame vogels. Perfecte temperatuurregeling Na de eerdere bouw van twee vogelverblijven in 2005 en 2007 werd in mei 2011 gestart met de realisatie van een imposant derde vogel­ verblijf: een 100 meter lang en 10 meter breed gebouw dat wordt doorsneden door een lange gang waaraan zich aan weerszijden in totaal circa 80 individuele vogelverblijven bevinden. Links ‘wonen’ de zogenaamde fruiteters, rechts de vlees- en viseters en dat heeft volgens directeur Roy Vleeshouwers van Installatiebedrijf Vleeshouwers, dat de comfortinstallaties installeerde, een praktische reden. Vleeshouwers: ‘Fruiteters kunnen niet goed tegen kou en zitten veel langer binnen dan vlees- en viseters. Door deze indeling kunnen we de temperatuur voor alle vogels optimaal naregelen.’

8

staat. Wél is het gebouw voorzien van een WTW-installatie die de nodige energie uit de afvoerlucht terugwint.’ Gesloten bron De warmtepomp onttrekt de benodigde energie aan een gesloten bron die de installateur – tevens gecertificeerd boorder – zelf aanlegde. Met acht verticale lussen van 95 meter lengte is de bron volgens Vleeshouwers bewust overgedimensioneerd om een beter rendement te kunnen behalen. ‘En omdat we hier op een dikke grindlaag zitten, is de grondwaterstroming zo hoog dat het niet nodig is om de bron ’s zomers door middel van koeling te regenereren’, aldus Vleeshouwers. V.l.n.r.: André Versteegen, Roy Vleeshouwers en Daan Witlox

Investeringsoverwegingen Omdat er geen ervaringscijfers van vergelijkbare gebouwen voorhanden waren, kwam bij de keuze voor de warmtebron de nodige intuïtie kijken. Vleeshouwers: ‘Ik zal eerlijk bekennen dat we de keuze voor een energiezuinige warmte­ pompinstallatie in overleg met de aannemer en de opdrachtgever vooral hebben genomen op basis van de aanname dat de hogere investering ten opzichte van een gasgestookte cv-installatie zichzelf – zeker in een gebouw van deze omvang – altijd terugverdient. Gas wordt nu eenmaal steeds duurder en in dit gebouw gaat vanwege de aard en het gebruik ervan nu eenmaal veel warmte verloren.’ Dat wil volgens André Ver­steegen, directeur van VMB Bouw echter nog niet zeggen dat bij het ontwerp van het gebouw de isolatiewaarde van de gebouwschil geen rol heeft gespeeld. ‘Integendeel: de wandpanelen en de dakplaten hebben beide een Rc-waarde van circa 4,0. Maar veel vogels houden er nu eenmaal van om – als het weer dat toelaat – zomer en winter vrij in en uit te lopen. Dat betekent dat er het hele jaar door overal ramen, deuren en luiken open staan. Dat is prima voor het dierenwelzijn, maar helpt uiteraard niet om de warmte optimaal binnen te houden.’

buffervaten. Het bepalen van de benodigde capaciteit was overigens nog niet zo eenvoudig. Vleeshouwers: ‘Zoals gezegd: dit gebouw is uniek in zijn soort. We konden dan ook niet uitgaan van ervaringscijfers, maar moesten met de cijfers die we wél hadden – afmetingen, vloeroppervlak en de isolatiewaarden van vloer, wanden, ramen en dak – een indicatieve berekening maken. Op basis hiervan hebben we de capaciteit van de warmtepomp bepaald. Overigens is deze warmtepomp voorzien van twee scrollcompressoren die afhankelijk van de warmtebehoefte separaat of samen werken. Dat zorgt voor minder slijtage en een betere vermogensregeling.’ De warmtepompinstallatie is uitsluitend bedoeld voor verwarming. Vleeshouwers: ‘Exotische vogels hebben geen behoefte aan actieve of passieve koeling, die gaan bij mooi weer gewoon lekker naar buiten. En voor warmtapwater hebben we vlakbij de tappunten een conventionele elektrische boiler geplaatst, omdat de warmte­pomp daar veel te ver vandaan

Tevreden met prestaties Doordat de installatie nauwelijks een half jaar in gebruik is, zijn er nog geen verbruiksgegevens beschikbaar. Maar daarin komt volgens Vleeshouwers binnenkort verandering: ‘We gaan de installatie nog uitbreiden met een meet- en regelmodule waarmee we de warmtepomp op afstand kunnen aansturen en monitoren. Daarmee krijgen we ook inzicht in zaken als draaiuren en energieverbruik. Wat we de afgelopen winter wél hebben kunnen vaststellen, is dat de installatie de vogelverblijven perfect op een constante temperatuur kan houden. Teamleider Daan Witlox van het WBC is dan ook tevreden: ‘Alles werkt en ik heb er geen omkijken naar. En zo moet het ook, want ik houd me liever bezig met onze vogels.’ Aardig detail: op dit moment is installateur Vleeshouwers bezig met het installatieontwerp voor de bedrijfsgebouwen van zowel VMB Bouw als van een ander bedrijf uit de Moonen Group. En ook hier zullen warmtepompen van NIBE worden toegepast. Meer informatie: www.wisbroek.com

Installatieopzet Vanwege de goede ervaringen met NIBE adviseerde Vleeshouwers zijn opdrachtgever een krachtige NIBE F1330-22 warmtepomp te installeren, met vloerverwarming als afgifte­ systeem. Hiertoe is in de vloer ruim 8 kilometer vloerverwarmingsbuis uitgelegd. De warmtepomp staat opgesteld in een keurig afgewerkte technische ruimte in het hart van het gebouw en is gekoppeld aan twee 1.000 liter grote

nibe nieuwsmagazine mei 2012

9

RENDO DUURZAAM STIMULEERT TRANSITIE NAAR DUURZAME ENERGIE NIBE F1330 WARMTEPOMPEN VOOR GRONINGSE JONGERENSTUDIO’S Jarenlang was het braakliggende Bodenterrein nabij de Groningse binnenstad omwonenden een doorn in het oog. Om een tijdelijke invulling te geven aan het terrein, initieerde de gemeente Groningen in samenwerking met woningcorporatie Nijestee de bouw van prefab jongerenstudio’s en uit containerunits opgebouwde paviljoens ten behoeve van informatieve functies. RENDO Duurzaam investeerde in de aanleg van een WKO-installatie met distributienetwerk en koos voor de levering van verwarming en koeling aan de aangesloten gebouwen voor F1330 water/waterwarmtepompen van NIBE.

Bodenterrein Het Bodenterrein was tot in de jaren ’70 de ‘thuisbasis’ van bodediensten en expediteurs en maakt deel uit van een groot stedenbouwkundig plangebied: het Circus-, Boden- en Gasterrein (CiBoGa). Met name de langdurige aanwezigheid van een in 1854 gebouwde gasfabriek maakte een bodemsanering van het plangebied noodzakelijk. Zo’n 25 jaar geleden werd voor het eerst gesproken over de gefaseerde herontwikkeling van het CiBoGaterrein, maar pas 10 jaar geleden werden de woningen en winkels van fase 1 en 2 van het stedenbouwkundige plan opgeleverd. Daarna nam de woningvraag fors af en stagneerde de ontwikkeling van de volgende fasen, terwijl ook de bouw van een ondergrondse parkeergarage jarenlange vertraging opliep. Tijdelijke invulling Projectleider Jan van het Meer van RENDO Duurzaam: ‘De desolate aanblik die het gebied jarenlang bood, zat de omwonenden niet lekker. Dat heeft de gemeente in overleg met woningcorporatie Nijestee doen besluiten om een deel van het gebied tijdelijk in te vullen.’ Nijestee is met ruim 13.000 huurwoningen de grootste corporatie in de stad en biedt

10

huisvesting aan bijna 30.000 mensen. In haar strategie omschrijft Nijestee jongerenhuisvesting als een extra opgave. Van het Meer: ‘Niet voor niets heeft Nijestee zich hard gemaakt voor de realisatie van tijdelijke jongerenstudio’s op het Bodenterrein. En omdat de gemeente de transitie naar duurzame energie onder het publiek wil bevorderen, zijn op een ander deel van het terrein met containerunits diverse paviljoens gerealiseerd. Deze zijn primair bedoeld voor informatieve functies op het gebied van duurzaamheid, maar bieden inmiddels ook onderdak aan een kinderdagverblijf. Tot slot is naast de paviljoens een aantal containerstudio geplaatst. Over een jaar of 5 moeten deze paviljoens en studio’s plaats maken voor permanente woningbouw. De 345 jongerenstudio’s zijn gebouwd voor een termijn van 15 jaar, maar dat zou ook best wat langer kunnen worden.’ Instapklare jongerenstudio’s De 345 studio’s – bestemd voor jongeren tot 26 jaar – zijn gebouwd aan de Vrydemalaan, op loopafstand van het bruisende stadscentrum. Het complex omvat vijf fraai ontworpen blokken van drie bouwlagen, elk met 69 gestapelde prefab studio’s van 28 m2 die door middel van centrale galerijen met elkaar zijn verbonden. De studio’s omvatten een woon/slaapkamer met open keuken en een badkamer met wastafel, douche, toilet en wasmachineaansluiting en zijn – met vloer- en wandafwerking, gordijnen en zonwering ‘af fabriek’ – instapklaar. Een individueel instelbare ventilatorconvector zorgt voor verwarming en koeling, die wordt geleverd door een F133060 warmtepomp van NIBE. Als back-up en voor warmtapwatervoorziening is voorzien in een cv-ketel van 100 kW. Via deels door NIBE geleverde communicatie-units kan RENDO

Duurzaam de warmtepompen op afstand continu monitoren en bijsturen. Van het Meer: ‘We hebben deze warmtepompen onder meer geselecteerd omdat ze een groot vermogen hebben en toch maar weinig ruimte vergen. Elk woonblok beschikt in de fietsenberging namelijk slechts over een kleine technische ruimte. Ze zijn flexibel qua vermogen doordat ze dankzij de twee scrollcompressoren snel kunnen op- of afschakelen van 0 tot 100% vermogen. En tot slot bieden ze een goede prijs/kwaliteitverhouding.’ Kan elke huurder binnen het collectieve systeem vrij kiezen voor verwarming of koeling? Van het Meer: ‘Nee, het is een change-over systeem waarbij op basis van de buitentemperatuur automatisch collectief wordt omgeschakeld van verwarming naar koeling.’ Gebruikerservaringen Voor het registreren en afrekenen van het verbruik van warmte, koeling, warm en koud water en elektra beschikt elke studio over eigen bemetering. Projectleider Van het Meer: ‘De comfortinstallaties zijn eigendom van RENDO Duurzaam. En om Nijestee volledig te ontzorgen, zijn wij niet alleen verantwoordelijk voor de exploitatie en het onderhoud, maar verzorgen we ook de afrekening van het verbruik.’ Het eerste studioblok werd begin april 2011 turnkey opgeleverd, het laatste half mei. ‘Dat is het voor- én nadeel van containerbouw’, merkt projectuitvoerder Bert Mulderij droog op. ‘Het gaat namelijk razendsnel. Je zag de jongeren bij wijze van spreken op de dag van de sleuteloverdracht met een aanhanger van IKEA komen aanrijden en dezelfde dag woonden ze er al. Hierdoor hebben we de testfase overgeslagen. Dat leverde de eerste maanden wel wat aanloopproblemen op, maar inmiddels draait het systeem goed.’ Warmte- en koudeopslag (WKO) Uiteraard hebben de warmtepompen een bron nodig waaruit ze de benodigde energie kunnen onttrekken. In lijn met de duurzaamheids­ ambities van de gemeente Groningen voor het CiBoGa-terrein investeerde RENDO Duurzaam hiertoe in de aanleg van een collectieve installatie voor warmte- en koudeopslag. ‘We hebben hiervoor op 96 meter diepte in waterhoudende zandlagen twee open bronnen – warm en koud – gecreëerd met een totale capaciteit van 100 m3/uur’, legt Van ’t Meer uit. ‘Daar-

mee levert de WKO-installatie zo’n 800 kW aan vermogen en dat is ruim voldoende. Ter illustratie: op dit moment verbruiken alle jongerenstudio’s, containerwoningen en paviljoens – waarin we ook NIBE F1330 warmtepompen in diverse vermogens hebben toegepast – bij elkaar in pieklast nog geen 50% van het beschikbare vermogen. Uitstekend, want ook de permanente woningen en andere gebouwen die nog zullen worden gerealiseerd, willen we straks op onze WKO-installatie aansluiten en van duurzame energie voorzien.’

RENDO Duurzaam: duurzame energie binnen handbereik RENDO Duurzaam is onderdeel van energie­bedrijf RENDO. Om een bijdrage te leveren aan de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame vormen van energie, ontwerpt, bouwt, financiert en exploiteert het bedrijf duurzame energievoorzieningen en -projecten in de regio Noord Nederland. Naast warmtenetten via warmte- en koudeopslagsystemen participeert RENDO Duurzaam in de ontwikkeling van projecten op het gebied van biomassa, zonneenergie en (rest)warmteprojecten en zet het bedrijf zich in voor onderzoek naar grootschalige duurzame energiesystemen. RENDO Duurzaam wil als maatschappelijke onderneming een significante bijdrage leveren aan het energetisch verduurzamen van de (noordelijke) samenleving. De jarenlange ervaring met energie, infra­ structuur en grootschalige langetermijnprojecten wordt aangewend om een belangrijke rol te spelen in de verdere transitie van duurzame energie in NoordNederland. De regionale aanwezigheid en betrokkenheid zijn daarnaast een belangrijk pluspunt voor de energieservice-activiteiten zoals verkoop, verhuur en installatie van gastoestellen, cv-ketels, zonnepanelen en -boilers etc.

nibe nieuwsmagazine mei 2012

11

BOILERS VOOR ELKE TOEPASSING NIBE EMINENT 100 VERVANGT OPEN GEISERS Om de levensduur van haar in 1965 gebouwde galerijflat ‘De Arend’ in Hoogeveen te verlengen tot 2020 liet wooncorporatie Domesta vorig jaar de 99 appartementen in de flat renoveren. Daarbij verving Ten Kate Installatietechniek uit Hoogeveen de verouderde open keukengeisers door elektrische NIBE Eminent 100 boilers. Hoewel de algemene staat van onder­houd van De Arend goed was, verried het gebouw op tal van details zijn leeftijd. Uit bedrijfseconomische motieven was sloop dan ook te rechtvaardigen. Veel huurders – vooral ouderen en alleen­ staanden – zijn echter verknocht aan ‘hun’ flat en juichen de verlening van de levensduur van harte toe. Liggende montage doorslaggevend ‘Omdat de flat nog maximaal 10 jaar meegaat, is besloten tot een niet al te ingrijpende renovatie’, licht projectleider vastgoedbeheer Harrie Boertien van Domesta toe. ‘We zochten daarom naar een eenvoudig te plaatsen elektrische boiler die de volledige

warmtapwaterbehoefte kan leveren en liggend op de bovenkastjes kan worden gemonteerd. Dan kom je snel bij NIBE uit. Nadat we een NIBE Eminent 100 boiler in een modelwoning hadden geplaatst en de bewoners er een positief oordeel over uitspraken, hebben we dit model in het bestek opgenomen.’

Met die keuze kan directeur Erik Hommes van Ten Kate Installatietechniek prima leven. ‘Wij doen al tientallen jaren zaken met NIBE, zowel voor boilers als warmtepompen. Als middelgrote totaalinstallateur kunnen we onze bijna 90 jaar ervaring vaak al in een vroegtijdig stadium in bouwteamverband laten gelden. Voor dit project had Domesta haar keuze echter al bepaald. Onze meerwaarde moest dus vooral tot uiting komen in de kwaliteit van ons werk. Zo valt of staat een renovatie met een goede organisatie van werkzaamheden. Je wilt bewoners immers zo min mogelijk tot last zijn, maar ook binnen budget blijven. Ook was het een uitdaging om de 130 kilo wegende boilers solide, maar wel zo onzichtbaar mogelijk, boven de keukenkastjes te monteren. Ik denk dat we in alle opzichten in die opzet zijn geslaagd.’ Meer informatie NIBE Eminent Kijk op www.niben.nl. Of scan de QR-code.

Compleet boilerprogramma NIBE levert al ruim 60 jaar het breedste assortiment boilers en boilervaten voor de professionele warmwatermarkt. Ons assortiment omvat indirect verwarmde boilers, elektrische boilers en boilervaten van 5 tot 1.000 liter voor vrijwel elke toepassing. U kunt deze kwaliteitsproducten combineren met alle soorten verwarmingssystemen, inclusief warmtepompen en zonne­ panelen. In combinatie met onze range platenwarmtewisselaars met enkele of droge dubbele scheiding kunt u bovendien een compleet boileroplaadsysteem samenstellen. Erik Hommes (l) en Harrie Boertien (r) voor ‘De Arend’

12