Je Dromen realiseren

Je Dromen realiseren Iedereen heeft dromen voor de toekomst, dromen van gelukkig zijn, iets geweldigs doen of iemand zijn die belangrijk en succesvol is. Deze dromen worden aspiraties genoemd. Ze zijn onze ambities en verlangens. Ze zijn de beelden die we voor onszelf hebben voor onze toekomst. Hier volgen de dromen van enkele adolescenten:

IK DROOM ERVAN OM ONDERWIJZERES TE WORDEN VAN KINDEREN.

AMAICA LUCY, 15, J UWKUNDIG N LANDBO E “IK WIL E EN IK WIL WORDEN INGINEUR WORDEN”. BEROEMD A , ST. LUCI N MARTIN, 18 RSOON ZIJ PE N E E RAAG IES, V D A R “IK WIL G O O TV MEN KOM ELIJK EN NAAR WIE OED HUW G N E E T E M D N NAGER A M M IE N ALS A N EEN BAA MISSCHIE ANTOOR”. VAN EEN K BAGO IDAD & TO E, 17, TRIN IN M IETS T O IS N R A CH LITIEK GA PO E D EN IN EENSCHAP “IK WIL MIJN GEM R O O V N E TE DO ”. MIJN VOLK

MIJN DROOM IS OM EEN PILOOT TE WORDEN.

VOOR MEZELF WIL IK EEN ARTIEST WORDEN ... IK WIL EEN INGINEUR WORDEN!

18, BELIZE R TE TREVENE, EN DANSE VAN OM E R E EN M O IS O N R E “IK D GESCHIED D OM MIJN N A N T E S D R O W LTUREN IN LENDE CU VERSCHIL N”. TE HOUDE , GUYANA ES WANDA, 16 EEN LERAR ERVAN OM M N EN E D R O W “IK DROO E SCHOOL T E R E G N”. E LA OP DE E BEGINN SCHOOL T N E IG E N MIJ

IK DROOM ERVAN OM ARTS TE WORDEN

14 149

JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN

Wat is je droom? Wat wil je worden? Hoe zie je jezelf na 5 jaar? Na 15 jaar? Wie zal je zijn en wat zal je doen? Welke personen wil je in je leven hebben? Dit hoofdstuk gaat over het bereiken van onze dromen. Het gaat over het uitzoeken voor onszelf wat onze dromen zijn en hoe we ze kunnen bereiken. Het gaat over goede beslissingen nemen die ons dichter bij onze droom zullen brengen en over het omgaan met tegenslagen op de weg ernaar toe. Het gaat ook over het helpen van en samenwerken met anderen om positieve veranderingen in de wereld om ons heen teweeg te brengen. Het is niet gemakkelijk om een droom te verwezenlijken. Er is heel veel hard werk en vastberadenheid nodig en het belangrijkste is daarom om iets te doen! Ga na wat je dromen zijn en onderneem actie. Zit niet achterover en wacht niet op de dingen om voor je te gebeuren. Dit is jouw toekomst. Je moet er zelf aan bouwen! JE DROMEN VASTSTELLEN Naarmate mensen ouder worden kunnen hun dromen veranderen. Neem Laura van Belize bijvoorbeeld: • Toen ze 6 jaar oud was wilde ze politieagent worden. • Toen de 8 jaar oud was wilde ze een jazzdanseres worden. • Toen ze 10 jaar oud was wilde ze dierenarts worden. • Toen ze 13 jaar oud was wilde ze onderwijzeres worden. • Nu is ze 19 jaar oud en wil ze ingineur worden. Hoe kan de droom van iemand zo veranderen? Is het slecht om zoveel verschillende dromen te hebben? Nee! Je kunt verschillende dromen samensmelten en nieuwe dingen laten gebeuren. Dromen motiveren ons en maken dat we harder willen werken. Ze helpen ons om in de toekomst te kijken en voor de toekomst te plannen. Voor sommige personen om ons heen kan het lijken alsof ze niet veel dromen hebben of dat ze niet weten wat ze willen zijn als ze volwassen zijn. Ze vinden het misschien moeilijk om een beeld van zichzelf te hebben over 5 jaar. Als dit ook voor jou geldt, maak je geen zorgen. Dit is volkomen normaal. Het betekent niet dat je geen dromen hebt. Het betekent alleen maar dat je nog niet hebt besloten wat ze zijn. Maar je kunt vandaag beginnen om je dromen vorm te geven. De dromen van de meeste mensen worden grotendeels beinvloedt door de mensen om hen heen. Kijk daarom eerst om je heen. Denk aan de mensen in je familie en gemeenschap. Wie bewonder je? Voor wie heb je veel respect en als wie verlang je te zijn? Het kan zijn dat je denkt aan een leraar of lerares die altijd zijn of haar studenten helpt ongeacht of ze de beste leerlingen zijn of niet. Het kan een marathonrenner of renster zijn die aan marathons meedoet om geld te verzamelen voor een organisatie die werkt om rasisme tegen te gaan. Misschien is het een buurtbewoner die aan een campagne werkt om discriminatie tegen jongeren die HIV positief zijn te voorkomen. Het kunnen ook je eigen ouders zijn.

150

Besteedt tijd aan nadenken over je dromen voor de toekomst.

Je Dromen realiseren

Laat je dromen echter niet beperkt blijven tot wat je om je heen ziet. Kijk verder buiten je omgeving. Is er iemand waarover je hebt gelezen in een tijdschrift of krant of die je op de televisie hebt gezien die iets gedaan heeft wat je bewondering heeft gewekt? Misschien is het een wetenschapper die onderzoekt hoe olifanten met elkaar communiceren. Misschien is het een verpleegster die hulp biedt aan vluchtelingen in het midden van een oorlogsgebied. Er zijn veel mensen die interessante en waardige dingen doen met hun leven. Deze personen kunnen dienen als voorbeeldfiguren. Ze kunnen je helpen om over je toekomst te beginnen te dromen. Laat je verbeelding geen grenzen hebben. Beperk jezelf niet door ideeën over wat je wel en niet kunt doen. Bijvoorbeeld, laat geen droom varen gebaseerd op de ouderwetse ideeën over welke banen geschikt zijn voor mannen en vrouwen. Dingen veranderen en vrouwen kunnen tegenwoordig een aantal functies invullen waar hun moeders nooit over hadden durven dromen. Tegenwoordig kunnen vrouwen ingineurs, piloten, artsen, atleten, muzikanten, journalisten en vele andere beroepen hebben. DOELEN VASTSTELLEN Een doel is een specifiek ding waar je naartoe wilt werken. Er zijn twee soorten doelen: lange termijn en korte termijn doelen. Je dromen zijn je lange termijn doelen. Het zijn dingen waarvan je hoopt dat ze in de toekomst zullen gebeuren. Korte termijn doelen zijn directer. Het zijn de dingen waarvan je hoopt dat ze morgen, volgende week of volgend jaar gebeuren. Hier zijn de korte termijn doelen van enkele adolescenten: CHOOL WIL A E MULO S D IC P A O M R A A J , A STE J N KLAS”. SOPHIE, 14 MIJN EER N VAN MIJ EIND VAN NGEN ZIJ LI R E “AAN HET LE E 10 N DE BEST IK ÉÉN VA T GO EEF IN HE AD & TOBA ET MIJN N ID M IN N R E T G , IN 16 ET Z FRANCIS, IK EEN DU JAAR WIL “VOLGEND ”. KERKKOOR IDEN OP R TE BERE ELIZE ZICH VOO M O OR DE N O E V RITA, 16, B LP SEXAMEN USTER HE G Z IN N T IJ LA M E TO “IK WIL T ZE HET MEN ZODA ALT”. A H HAAR EXA E Z U E K AN HAAR SCHOOL V ET A PREKEN M 18, GUYAN BAAR TE S N PE O PATRICK, T E H REN OM IN “IK WIL LE ”. N E W U O R ZELFVERT

Wat zijn je doelen? Wat zijn alle dingen die je wilt doen voor het eind van dit jaar? Voor het eind van volgend jaar? Wat zijn de doelen van de mensen die het dichtst bij je zijn? Hoe kun je jezelf en anderen helpen om deze doelen te bereiken? Wanneer we een doel bereiken of anderen helpen om hun doel te bereiken hebben we een gevoel van succes en dat we iets hebben volbracht. Het maakt dat we ons goed voelen over onszelf en geldt als bewijs dat we succesvol kunnen zijn en anderen kunnen helpen om hetzelfde te zijn! Doelen moeten realistich en haalbaar zijn. Het moet iets zijn dat we kunnen bereiken. Soms stellen mensen onrealistische doelen voor zichzelf. Bijvoorbeeld een jonge man die net geslaagd is van de Middelbare School wil onmiddellijk na zijn slagen een gloednieuwe auto kopen maar hij heeft geen spaargeld of een baan. Voordat hij het doel stelt om een nieuwe auto te kopen zou hij eerder specifieke korte termijn doelen moeten stellen zoals een paar honderd SRD elke maand opzij zetten om te sparen voor deze grote aankoop. Sommige mensen stellen negatieve doelen. Dit zijn geen nuttige doelen en deze doelen bereiken zal waarschijnlijk niet maken dat de persoon zich goed voelt over zichzelf. Denk even na: Heb jij of heeft een van je vrienden simpelweg een doel gesteld omdat jij of zij zich onder druk voelen van leeftijdgenoten? Heb je bijvoorbeeld eens het gevoel gehad dat al je vrienden seks hebben en dat je voelde dat je achter zou blijven als jij dat ook niet deed? Dit zijn geen goede redenen om iets te willen bereiken. 151

14


Denk na over wat je echt wilt bereiken en hou de volgende richtlijnen met betrekking tot het vaststellen van doelen in gedachten. Zorg ervoor dat: • Je doelen van jou zijn en niet van iemand anders. • Je doelen positief en constructief zijn. • Je doelen realistisch en haalbaar zijn. • Door je doelen te bereiken je jezelf en anderen niet in gevaar brengt. • Je plannen maakt om samen te werken met anderen om je doelen te bereiken en anderen helpt om hun doelen te bereiken. Nadat je je doelen hebt vastgesteld denk dan na over hoe je ze zult bereiken. Maak een goed plan voor jezelf. Stel jezelf de volgende vijf vragen: • Waarom? Wat zijn je redenen om naar je doel toe te werken? Waarom wil je dit bereiken? • Hoe? Welke stappen zul je moeten nemen om dit doel te bereiken? Wat zul je moeten doen? • Wanneer? Wanneer zul je elk van de stappen moeten behalen naar je doel? Wanneer zul je je doel kunnen bereiken? • Wat? Wat zul je nodig hebben om je doel te bereiken? • Met wie? Op wie kan je een beroep doen om je te helpen bij het bereiken van je doel? Stel je bijvoorbeeld voor dat je doel is om meer betrokken te zijn in een buurtorganisatie in je omgeving. Waarom wil je dit? Misschien wil je zien dat er bepaalde veranderingen of verbeteringen plaatsvinden in je buurt. Of misschien wil je graag meedoen aan een sociaal doel zoals een campagne tegen racisme of een lokaal radiostation voor vergroting van het bewustzijn over HIV onder adolescenten. Hoe zul je betrokken worden in de buurtorganisatie? Misschien kun je nagaan wat de mogelijkheden zijn om via je school of kerk vrijwilligerswerk te doen. Of misschien vraag je aan je vrienden hoe zij in hun buurt helpen. Wanneer zul je deze stappen beginnen te ondernemen? Misschien besluit je dat je twee uren elke week of een weekend per maand zult besteden aan een gemeenschapsproject. Wat zul je nodig hebben om betrokken te worden in het helpen terug iets terug te geven aan je gemeenschap? Misschien heb je voorstellen nodig over wat je kunt doen of hoe je betrokken kunt worden. Misschien kun je je inschrijven voor een club op school of informatie zoeken over een gemeenschapsproject waar je over gehoord hebt op de radio. Aarzel niet om je vrienden, ouders, leraren of religieuze leiders te vragen naar ideeën. Met wie wil je naar deze doelen toewerken? Ken je personen die speciaal betrokken zijn in gemeenschapsactiviteiten waar je je kunt aansluiten of plaatsen waar je je als vrijwilliger zou kunnen opgeven? Als je over deze stappen nadenkt, goed plant en hard werkt kun je de doelen die je je gesteld hebt bereiken.

152

Een doel bereiken maak dat je je goed voelt over jezelf


GOEDE BESLISSINGEN NEMEN Goede beslissingen nemen kan je helpen om je doelen te bereiken en je dromen te verwezenlijken. Een besluit is een keuze tussen twee of meer mogelijke richtingen om actie te ondernemen. Een besluit nemen is een alledaagse gebeurtenis. Je zult honderden beslissingen moeten nemen op de weg naar het bereiken van je doelen. Moet je na school naar huis gaan om te studeren of moet je met je vrienden gaan spelen? Moet je instemmen om seks te hebben met je vriend of vriendin of moet je wachten? Je moet elke dag beslissingen nemen. Eén van de belangrijkste onderdelen van beslissingen nemen is vooruit kijken om te zien wat kan gebeuren als je iets doet. Dit is resultaten of uitkomsten voorspellen. Hoe beter je bent in het voorspellen van uitkomsten en het begrijpen hoe de uitkomst van je acties andere personen kan beïnvloeden, hoe beter je zult zijn in het nemen van beslissingen die zullen resulteren in wat je wilt.

WEET JE wat de belangrijkste stappen zijn om goede beslissingen te nemen? 1. Omschrijf het probleem, de situatie of kwestie waarvoor een beslissing moet worden genomen. 2. Identificeer alle mogelijke opties of acties die je moet ondernemen. 3. Overweeg alle mogelijke gevolgen of uitkomsten van elke actie. 4. Hou rekening met je eigen waarden en overtuigingen over goed en slecht en welke actie overeenkomt met deze waarden. 5. Denk na over hoe je besluit andere personen kan beïnvloeden. 6. Kies welke actie het beste lijkt op basis van je kennis, waarden en doelen. 7. Evalueer de beslissing en hoe je erover voelt – of je je comfortabel voelt met de keuze die je hebt gemaakt. Stel bijvoorbeeld dat je probeert te besluiten of je naar het huis van een vriend of vriendin zult gaan na school. Als je dat doet, zal het de vriendschap tussen jullie hechter maken. De vriend of vriendin is erg populair op school en ze heeft verschillende vrienden uitgenodigd om te komen. Je wilde al heel lang ook bij deze groep horen en je bent dus heel erg blij dat je bent uitgenodigd. Aan de andere kant zal je moeder misschien boos zijn als je gaat zonder haar te vragen. Hiernaast heb je een belangrijk examen de week daarop en je hebt jezelf en je ouders beloofd dat je deze week zou beginnen met studeren. Als je naar je vriend (vriendin’s) huis gaat zal je minder tijd hebben om je op het examen voor te bereiden en misschien een slecht cijfer krijgen. Beslissingen zoals deze kunnen moeilijk zijn. Je studie en je goede relatie met je moeder zijn erg belangrijk voor je. Maar tegelijkertijd wil je dolgraag vrienden worden met deze groep. Dat is ook belangrijk voor je. Uiteindelijk zul je al deze factoren tegen elkaar moeten afwegen en proberen uit te vinden wat het beste voor je is – wat zal op lange termijn goed zijn voor je. Wat je ook beslist, zorg ervoor dat het jouw beslissing is. Zorg ervoor dat je een van de mogelijkheden kiest omdat jij dat wilt en niet omdat iemand druk op je legt om dat te doen. Evalueer altijd de beslissingen die je al hebt genomen en hoe je je over ze voelt. Voel je je alsof je de juiste beslissing hebt genomen? Indien dit niet het geval is, wat kun je doen om het te veranderen? Wat zou je de volgende keer anders doen? Bijvoorbeeld, misschien besluit je om seks te hebben met je partner maar je weet dat het een verkeerde beslissing voor je is. Je bent hopeloos bezorgd dat je een SOI kunt oplopen en je ouders kan teleurstellen. Je weet dat jij en je partner anticonceptie kunnen gebruiken maar je zou veel liever willen stoppen met seks. 153

14


LATEN WE NAAR MIJN HUIS GAAN NA SCHOOL OKAY?

RAVI HEEFT EEN PLAYSTATION THUIS EN ZE HEBBEN OOK EEN GLOEDNIEUWE TV ....

NEE RAVI, VANDAAG NIET.

MAAR MIJN OUDERS HEBBEN MIJ GEZEGD DAT IK NIET ZONDER HUN TOESTEMMING ERGENS NAARTOE MAG GAAN!

Neem je eigen beslissingen. Laat andere personen ze niet voor je nemen.

Je hebt de kans om nieuwe beslissingen te maken en het is daarom belangrijk dat je altijd je opties bekijkt en nadenkt over wat de beste keuze voor je is en hoe deze keuze anderen om je heen zal beïnvloeden. Je kunt beslissen om te stoppen met seks als dat is wat je verkiest. Het is nooit te laat om een verandering te maken. JE CARRIÉRE PLANNEN Sommige adolescenten zijn bijzonder getalenteerd in een bepaald ding zoals rekenen of muziek of tekenen. Het lijkt soms alsof het talent hen heeft uitgekozen. Ze worden misschien wiskundeleraar, artiest, koordirigent of architect uit een groot aantal andere mogelijke beroepen. Sommige personen zijn heel erg geïnteresseerd in een bepaald ding uit hun kindertijd en deze sterke interesse maakt het gemakkelijker voor hen om te besluiten welk beroep ze willen gaan uitoefenen. Het kan zijn dat je een ouder hoort zeggen: “Ik wist altijd dat John een dierenarts zou worden. Hij zorgde al voor kleine dieren toen hij pas vier jaar oud was”. Maar velen van ons zijn niet als John. We behoren misschien tot de grote groep mensen die het op een aantal verschillende gebieden goed doen. De persoon die we uiteindelijk worden is een mengsel van waar we van houden en waar we een hekel aan hebben, onze bekwaamheden, onze bereidheid om hard te werken en de mogelijkheden die we hebben. In ALLEREERST ZAL IK ERG HARD STUDEREN ZODAT IK MIJN EXAMEN feite kun je boven alles je professionele doelen bereiken door volharding, EN DE UNIVERSITEIT KAN AFMAKEN. wilskracht en hard werken. De meeste mensen zullen een lange en moeilijke weg volgen om hun doelen te bereiken wat met vallen en opstaan gepaard zal gaan. De stappen die je moet nemen om je doelen te bereiken zijn niet altijd duidelijk en er zullen waarschijnlijk veel onverwachte hindernissen op je pad komen waar je creatief mee om zult moeten gaan. Probeer te begrijpen wat het is dat je graag doet en wat je het meest interesseert en onderzoek de mogelijkheden die je in staat stellen meer hierover te leren. Als je niet zeker bent over je interesses probeer dan een aantal verschillende banen uit te oefenen om te zien welke je het leukst vindt. Hoe zul je anders weten welke mogelijkheden er daarbuiten in de wereld voor je liggen? In sommige landen geven jonge mensen zich op als vrijwilligers voor verschillende organisaties tijdens hun vakantieperioden. Ze werken vaak als vrijwilligers of ze ontvangen slechts een heel kleine vergoeding om hun transport te betalen van en naar hun huis. De ervaring van vrijwilligerswerk kan je helpen om persoonlijk en professioneel te groeien en kan je later in het leven helpen om een baan te vinden. 154

DAARNA, ALS JOHN EN IK GETROUWD ZIJN....ZAL IK EEN PAAR JAREN WACHTEN VOORDAT WE KINDEREN KRIJGEN ZODAT IK WERKERVARING KAN OPDOEN.

Bedenk een realistisch plan


Denk niet dat een project niet de moeite waard is om te doen omdat het geen verband houdt met de school of met een betaalde baan. Als je meedoet aan vrijwilligerswerk zul je de ervaring waarschijnlijk zeer leerrijk en nuttig vinden. Bijvoorbeeld, als je je opgeeft als vrijwilliger bij het kantoor van een vriend of familielid kan je de werkomgeving leren kennen en een goed idee krijgen van de dagelijkse taken en verantwoordelijkheden van de mensen die daar werken. Je kan uitzoeken of dit soort carriere of baan wel iets voor je is. Je kan ook nieuwe vaardigheden aanleren, nieuwe interesses ontwikkelen en meer zelfvertrouwen krijgen. Je kan ook vriendschappen opbouwen en nieuwe ondersteunende relaties opbouwen. Als je nadenkt over de mogelijke carriere die je zou willen hebben, denk dan na over de stappen die je zult moeten nemen. Kijk naar de belangrijke voorbeeldfiguren in je leven. Wat denk je dat ze moesten doen om te komen waar ze zijn? Welk soort onderwijs hadden ze nodig? Welk soort praktische training moesten ze krijgen? Een goede manier om uit te vinden hoe mensen geworden zijn wat ze zijn is door hen over hun verleden te vragen. Als het personen zijn die je respecteert en wiens prestaties je bewondert vraag hen als ze eens tijd hebben om je te vertellen hoe ze gekomen zijn waar ze zijn. Alvorens je met hen begint te praten is het goed om een lijst met vragen op te schrijven die je zou willen vragen zoals wat hen heeft doen besluiten om een bepaalde baan te kiezen en welke opleiding en training ze moesten volgen. Wat vinden ze het leukst aan hun werk? Wat vinden ze minder leuk? De meeste mensen zijn erg blij wanneer iemand geïnteresseerd is in wat zij bereikt hebben en hen om advies vraagt. Mensen zullen vaak erg graag hun verhaal met je delen en je proberen te helpen op de weg naar het bereiken van je doel. Er kan moed en durf nodig zijn om een volwassene die je niet goed kent te benaderen maar de meesten zullen verrassend vriendelijk en behulpzaam zijn. Ze kunnen je ook goed advies geven over hoe je naar het opbouwen van je eigen carriere kan werken. Misschien zou je deze personen kunnen vragen over de persoonlijke en professionele waarden die ze met zich meedroegen die hen hebben geholpen om te worden wie ze zijn. Deze waarden kunnen bestaan uit de bereidheid na het werk na te blijven om een collega op een andere afdeling te helpen, beschikbaar zijn om te luisteren naar en een collega te ondersteunen die een moeilijke tijd meemaakt of die geplaagd wordt, of zich opgeven als vrijwilliger om een picknick te organiseren voor het personeel op een bijzondere dag, bijvoorbeeld International AIDS Day. GOED JE BEST DOEN OP SCHOOL Het uitstekend doen op school vereist een heleboel hard werk en vastberadenheid. Het is belangrijk dat je je best doet. Onderwijs is de sleutel tot succes. Het is het beste geschenk dat je jezelf kunt geven. Probeer zo lang mogelijk op school te blijven. Elk jaar krijg je meer kennis en leer je meer vaardigheden die je zullen helpen om je dromen te realiseren. Hier zijn enkele tips om het beste te maken van je onderwijs: • Wees georganiseerd. • Bereidt je voor op de les. Stel het maken van huiswerk niet uit tot het laatste moment. • Maak tijd vrij om te studeren. • Maak tijd vrij voor plezier en ontspanning. Alleen werken en niet spelen maakt iemand saai. Zorg er dus voor om tijd in te plannen voor gezelligheid, lichaamsbeweging en vrienden en familie. • Eet goed en zorg dat je voldoende slaap krijgt zodat je niet sluimert of knikkebolt in de klas. • Neem actief deel aan de les. Zelfs als je heel erg verlegen bent moet je ook meedoen. Laat je leraar zien dat je luistert en hard werkt. Dit is vooral belangrijk voor mensen die bang zijn om zich uit te spreken in de klas waardoor anderen alle aandacht krijgen.

155

14


Meisjes laat je ook horen in de klas! Blijf niet stil en zwijgzaam zitten aardoor de jongens alle aandacht krijgen van de leraar.

DE SCHOOL VROEGTIJDIG VERLATEN / SCHOOLUITVAL Veel adolescenten zijn gedwongen om de school vroegtijdig te verlaten, dus voordat ze hun opleiding hebben afgemaakt. Dit is een moeilijke situatie maar het betekent niet dat je niet in staat zult zijn om iets in je leven te bereiken. Het kan zijn dat je opnieuw moet nadenken over je dromen en doelen maar als je creatief bent kan je ze toch bereiken. Denk niet dat je leven voorbij is. • Kijk om je heen. Hoe proberen anderen jonge mensen die niet op school zitten hun dromen te realiseren? Wat doen zij? • Kijk naar de mogelijkheden en middelen die tot je beschikking staan. Zelfs als je de school niet kan afmaken kunnen er andere manieren voor je zijn om een goede opleiding te krijgen. Bijvoorbeeld, als je de school verlaat omdat je zwanger bent, ga dan na of er een centrum is voor tienermoeders waar je naartoe kunt gaan voor een opleiding of training. Of misschien is er een leningenfonds dat mensen helpt om kleinschalige activiteiten te ontplooien waarmee je een bedrijfje kunt opzetten. • Vraag mensen om advies zoals je ouders, ooms, tantes, buren, iemand die gerespecteerd wordt in de gemeenschap of een van je vroegere leraren. Deze mensen kunnen heel goede ideeën hebben over werk of dingen die je zou kunnen ondernemen. • Denk opnieuw na over je doelen en je strategie om ze te bereiken. Misschien zal het niet mogelijk zijn om een arts te worden maar er zijn voldoende andere dingen die je goed kunt doen. Je kunt misschien besluiten om een klein bedrijf op te starten. Hoe kan je dit doen? Misschien kun je een groep vormen met enkele vrienden. Vraag een ieder om bij te dragen aan een gezamenlijke pot die gebruikt zal worden als een opstartfonds voor het bedrijf. Misschien kun je praten met succesvolle zakenpersonen voor advies over hoe je kunt beginnen. Je kunt ze zelfs vragen om in je bedrijfje te investeren als je hen kunt overtuigen dat het een goed idee is. • Wees creatief. Als al je vrienden naar dezelfde plek uitkijken om te werken is het misschien beter om een andere plek te overwegen of een andere activiteit te ondernemen. OMGAAN MET TEGENSLAGEN Of je nu op school zit of niet, de dingen gaan niet altijd zoals je hebt gepland. Soms komt er een groot obstakel op je weg dat het onmogelijk maakt om je doel en je dromen te bereiken. Deze obstakels worden tegenslagen genoemd. Ze maken het moeilijk om vooruit te gaan en soms laten ze je zelfs terugvalllen. 156


Tegenslagen kunnen heel erg moeilijk zijn maar ze overkomen iedereen. Het is hoe je omgaat met de onvermijdelijke tegenslagen van het leven wat zal bepalen hoe goed je het zal doen in het realiseren van je droom – misschien niet je oorspronkelijke droom maar een droom desalniettemin! Tegenslagen kunnen gebeuren vanwege gebeurtenissen die buiten je controle liggen zoals de economische status van je familie. Misschien gaat het slecht met het bedrijf van je familie of wordt je moeder ziek en kunnen ze niet langer voor je schoolgeld ebtalen. Als dit gebeurt zal je op je eigen kracht moeten bouwen om het probleem op te lossen. Is er een familielid dit je kan helpen om het te betalen. Kan de school de kosten voor je verlagen omdat je een goede leerling bent. Kun je naar een goedkopere school gaan? Tegenslagen kunnen gebeuren vanwege gebeurtenissen die totaal buiten je contrôle liggen. Misschien zijn er 20 plaatsen op de universiteit voor studenten om engineering te studeren. 80 studenten hebben deelgenomen aan het examen en jij eindigde met je resultaten op de 21ste plaats.

Weet je hoe je om moet gaan met tegenslagen? Tom wilde altijd arts worden maar er waren problemen in zijn familie toen hij 15 was en hij moest zijn examens missen. Toen hij de examens eindelijk kon maken had hij geen geld om voor de natuurkundeboeken te betalen en hij moest alleen leren van zijn aantekeningen. Hij haalde het toelatingsexamen voor de medische opleiding niet. Tom was heel erg teleurgesteld maar hij bleef zijn interesse in gezondheidszorg behouden. Zijn ouders moedigden hem toen aan om een cursus te doen in gezondheidsonderwijs. Tom vond dat dit een slechte vervanging was voor zijn artsenstudie maar hij studeerde hard en slaagde na 2 jaren. Hij kreeg een baan als assistent gezondheidsinspekteur in een kleine stad. Hij deed zijn werk heel erg goed en werd later door een organisatie in dienst genomen die hem stuurde om verschillende cursussen te gaan doen. Vorig jaar werd Tom gepromoveerd om het gezondheidsprogramma van de organisatie in drie districten te beheren. Hij had de leiding over drie artsen. Tom is een succes. Enkele sleutels tot zijn succes waren: • Zijn oprechte interesse in gezondheidszorg. • De bereidheid om iets anders te proberen als het eerste plan niet slaagt. • Het vermogen om hard te werken en zich toe te leggen op alles wat hij deed. Dit kan erg moeilijk zijn. Hoe ga je om met dit probleem? Een mogelijkheid is dat je heel erg depressief en ontmoedigd raakt. De andere mogelijkheid is om praktisch en positief te zijn. Je hebt het op 1 na gehaald! Is er een andere opleiding op de universiteit die je kunt volgen en dan later weer teruggaan naar engineering? Is er een andere opleiding of universiteit ergens anders die deze kans biedt? Kun je een herexamen doen? Zullen alle 20 studenten de beschikbare plekken innemen of heb je nog een kans als je het doordrukt? Wat voor tegenslagen je ook tegenkomt, geef niet op en verlies de moed niet. Probeer het probleem op te lossen en vraag daarbij de hulp in van je vrienden en familie. Er is een gezegde “Waar er een wil is, is er een weg”, wat betekent dat als je vastberaden bent je een weg zult vinden om succesvol te zijn. Soms gebeuren tegenslagen vanwege innerlijke problemen die je hebt – het kan zijn dat je niet handelt overeenkomstig de weg die je gekozen hebt of vanwege je houding en de manier waarop je naar dingen kijkt. Tegenslagen die door je eigen zwakheden worden veroorzaakt zijn moeilijk te accepteren. Het kan zijn dat je je hebt toegelegd om iets te doen maar het blijkt dat je niet daarvoor geschikt bent. Je hebt bijvoorbeeld je zinnen gezet om arts te worden maar je bent eenvoudigweg niet goed in biologie en natuurkunde. Je kan deze zaken niet onthouden zelfs als je regelmatig studeert. Je krijgt slechte cijfers voor deze vakken terwijl je voor andere vakken wel goed werkt. 157

14


WEET JE hoe je het beste kunt maken van je sterke kanten? Susan was er zeker van dat ze journalist wilde worden. Ze nam een baan als vrijwilliger bij een damesblad. Haar werkgever gaf haar een paar schrijfopdrachten en gaf haar enkele aanwijzingen hoe ze artikelen kon schrijven. Maar alles wat ze schreef was saai, hoe goed ze ook probeerde. De ideeën raakten op als ze probeerde te schrijven. Het duurde uren voor ze slechts een paragraaf schreef. Ze bracht drie maanden door zonder iets te publiceren. Susan werd bezorgd. Ze had erop gerekend om een cursus journalistiek te volgen na school. Hoewel alle medewerkers van het damesblad aardig tegen haar waren geweest was één van de vrouwen, de persoon die het blad had ontworpen, in het bijzonder heel erg aardig tegen haar. Susan besloot naar haar toe te gaan en haar om advies te vragen. De vrouw vertelde aan Susan om zich niet te veel zorgen te maken. Ze adviseerde haar om verschillende dingen te proberen voor het damesblad. Toen liet ze Susan zien hoe de computer werkte en het bleek dat ze een goed oog had voor afbeeldingen en layout. Ze veranderde haar cursus in een cursus grafisch ontwerpen. Hoewel journalistiek zelf niets voor haar was vond Susan een ander onderdeel van het werk heel erg leuk. Ze was flexibel. Ze gaf niet op. Integendeel maakte ze het beste van haar sterke kanten en van de mogelijkheden om haar heen. Wanneer zoiets gebeurd moet je goed naar jezelf kijken. Kijk naar je zwakke en sterke punten. Wat kun je heel goed doen? Wat zijn je talenten? Wat kun je doen waardoor je het beste haalt uit je sterke kanten? Er achter komen wat je sterke kanten zijn en hoe je het beste uit ze kan halen kan moeilijk zijn. Het is moeilijk om buiten jezelf te treden en objectief naar jezelf te kijken. Als je problemen hebt om je sterke kanten te herkennen probeer dan met iemand te praten die je kent – een ouder, een broer of zus, een oom of tante, of een leraar of counselor op school. Deze personen hebben misschien sterke kanten van je gezien die jij niet bij jezelf herkent. De meeste gevaarlijke oorzaken van tegenslagen hebben te maken met je eigen houding. Op een dag geef je het proberen op. Je bent moe of je voelt je hopeloos. Of je denkt plotseling dat het pad dat je hebt gekozen te moeilijk is en dat de beloning te lang uitblijft. Je eigen gedragingen en gedachten kunnen valstrikken zijn. Enkele van deze valstrikken zijn: • De “NEGATIEVE GEDACHTEN” valstrik. Je vertelt jezelf dat je geen geluk hebt of dat je niet slim genoeg bent en je gebruikt deze gedachten als een excuus om niets te doen. • De “ANGST OM EEN FOUT TE MAKEN” valstrik. Je maakt je te veel zorgen over fouten maken zodat je dingen niet eens probeert. • De “ANGST VOOR SUCCES” valstrik. Je probeert het niet omdat je bezorgd bent over aandacht naar je toetrekken als je succesvol bent. • De “MAAR IK KAN NIET” valstrik. Je vertelt jezelf dat je iets niet kunt doen voordat je het zelfs probeert. • De “ANGST OM NIET TE VOLDOEN AAN DE VERWACHTINGEN VAN ANDEREN” valstrik. Je maakt je zoveel zorgen over het teleurstellen van anderen dat je bang bent om te proberen. Wees alert voor deze valstrikken. Pas op dat je niet in ze valt. Je zult nooit weten wat je in staat bent te doen als je het niet probeert. Praat er niet alleen over of heb niet alleen hoop dat het zal gebeuren. Begin aan je doelen en dromen te werken.

158


Vaak denken we dat de succesvolle mensen waar we over horen geboren zijn met zoveel talent en vaardigheden dat het gemakkelijk voor hen is om te komen waar ze zijn. Als je echter kijkt naar wat deze personen gedaan hebben zul je verbaasd zijn over de vele inspanningen die zij gedaan hebben om hun droom te verwezenlijken. Soms denken we dat succesvolle mensen eenvoudigweg geluk hebben. Maar er is een oud gezegde over geluk: Geluk is daar waar voorbereiding en mogelijkheden elkaar ontmoeten. Zorg ervoor dat je altijd voorbereid bent en let op alle mogelijkheden! Dan zul je geluk tegenkomen. Tenslotte, denk eraan dat succes niet betekent dat je een ‘superstar’ wordt of een mooie auto of veel geld hebt. Succes is iets persoonlijks. Succes betekent verschillende dingen voor verschillende mensen maar voor de meeste personen betekent succes ‘je goed voelen over jezelf en wat je doet’.

Kijk naar je sterke punten: Test je vermogen om uitdagingen te overwinnen! We hebben allemaal innerlijke krachten en vaardigheden die ons helpen om uitdagingen in ons dagelijks leven aan te gaan. Kijk naar je sterke punten en probeer ook erachter te komen aan welke je nog moet werken. Humor

Lach je elke dag? Kun je ook in tijden van uitdagingen de humor van dingen inzien? Zeggen mensen dat je een gevoel voor humor hebt? Kun je anderen laten lachen?

Emotionele intelligentie

Kun je de emoties van anderen aflezen? Ben je bewust van je gevoelens? Is het gemakkelijk voor je om je persoonlijke gevoelens te uiten? Heb je sympathie voor anderen?

Optimisme

Ben je een positief persoon? Ben je vervuld van hoop? Kijk je uit naar nieuwe gebeurtenissen?

Spiritualiteit

Voel je je verbonden met anderen en met de wereld om je heen? Heb je soms een sterk gevoel van innerlijke vrede? Kun je je laten leiden door het vertrouwen om met uitdagingen om te gaan en te accepteren wat buiten je macht ligt.

Een doel in het leven

Zie je het positieve van uitdagende tijden? Wordt je wakker met een gevoel van doelgerichtheid? Als je over je leven nadenkt zie je een reden waarom je leeft?

Veerkracht

Ben je in staat te herstellen van moeilijke situaties? Leer je uit ervaringen van het verleden? Heb je vertrouwen in jezelf tijdens moeilijke tijden? Voel je dat je de macht hebt om met een crisis om te gaan?

Overige

Voel je je echt goed wanneer je anderen helpt? Weet je hoe je hulp moet zoeken van en hulp moet bieden aan anderen? Kun je met anderen communiceren wanneer je je gespannen en verward voelt?

Hoe goed gaat het met je? Denk eraan dat je de innerlijke kracht hebt om uitdagingen en moeilijkheden te overwinnen en een gelukkig en gezond leven te leiden als je in jezelf gelooft! Je bepaalt je eigen succes. Wacht niet op andere mensen om je succesvol te maken. Je succes zal bepaalt worden door je gelukkig gevoel, je spirituele rijkdom, je wijsheid, je flexibiliteit, je wilskracht en je houding tegenover anderen personen. Je hebt de sleutels van je toekomst en je dromen in eigen handen! 159

14


GERICHT BLIJVEN OP JE DOELEN EN DROMEN Soms is het moeilijk om gericht te blijven op je doel of je droom. Soms lijkt het resultaat dat we wensen zo ver in de toekomst te liggen dat het onbereikbaar lijkt. Het kan zijn dat we ons geneigd voelen om liever van het heden te genieten en de toekomst voor zichzelf te laten zorgen. Bijvoorbeeld door te stoppen met hard studeren en liever van onze vrienden te genieten. Op andere momenten zullen anderen ons misschien ontmoedigen om gericht op ons doel te blijven denken. Ze kunnen ons het gevoel geven alsof we ons doel of onze droom nooit zullen kunnen bereiken. Sommige jonge mensen, bijvoorbeeld, krijgen te maken met een heleboel druk om te trouwen of kinderen te krijgen op een leeftijd waarop ze misschien nog niet klaar zijn om deze verantwoordelijkheden op zich te nemen. Het kan ook moeilijk zijn als we proberen een ongebruikelijk pad te volgen door een droom na te streven die verschilt van die van onze leeftijdgenoten.

IK HOOP DAT 19, BELIZE ER ZIJN. IK E IJN IN M G R DELONIE, N A E TER DEREN MA EN COMPU M TE STU HET O P O N “IK WIL E A W K U D O UITENLAN ET ALS VR B H T E IK H T R . A A D N NA E NU AL AL HEBBE ERTELT M OEILIJK Z LS FAMILIE V IE HEEL M D U T EN ZIEN A S LL N N MIJ ALLEEN ZU E TER M PU N M GEBIED VA E N CO N T BEN OM AT DE MA A D A N T E S G G IN E E ZE Z M IN D T IK NIET ME AAN O ED” EN DA MOEDIGEN E “SNOEPGO Z . N E O ING TE D ENGINEER ”. G TE GAAN IN G VERPLE

Het kan moeilijk zijn om gericht te blijven op ons doel wanneer andere personen ons ontmoedigen en ons vertellen dat we iets niet kunnen doen. Het is even moeilijk om gericht te blijven op ons doel als andere personen ons vertellen dat we ons niet zo moeten inspannen en plezier moeten hebben. Wat anderen ook zeggen, blijf vasthouden aan je droom en blijf anderen helpen om ook hun droom te bereiken. Als men je vertelt dat je iets niet zult kunnen bereiken eenvoudigweg omdat je een vrouw bent of een man, bewijs het tegendeel aan hen. Doe tweemaal zo hard je best. Je kan bijna alles doen waar je je gedachten op toelegt. Mannen en vrouwen zijn in gelijke mate in staat om iets te doen zelfs als zij niet altijd dezelfde kansen krijgen. Als je druk ondervindt van je ouders om te trouwen of je school vroegtijdig te verlaten, probeer dan advies te krijgen van een leraar, een tante of oom, een gerespecteerde persoon in je gemeenschap of iemand van de kerk of moskee. Kijk of ze je kunnen helpen om met je ouders te praten over het belang van het voortzetten van je studie. Je dromen zijn belangrijk en het zal moeilijker zijn om ze na te streven wanneer je voor een gezin moet zorgen.

160

Blijf gericht op je droom. Laat anderen je niet van je droom afhouden.


LEIDERSCHAP EN BURGERSCHAP Aangezien we sociale wezens zijn en in gemeenschappen leven, heeft één van de belangrijke dingen van een waardig persoon zijn te maken met onze betrokkenheid bij de wereld om ons heen. We leven in een veranderende wereld en veel kwesties die invloed hebben op jonge mensen of op de wereld die zij zullen erven hebben onze aandacht nu nodig. Jij als jong persoon kan deelnemen aan verschillende activiteiten en deel uit maken van de veranderingen die moeten plaatsvinden om je gemeenschap en de wereld een betere en leefbaardere plaats te maken om in te leven. Dit is een goed moment om betrokken te raken in gemeenschapswerk en aan allerlei activiteiten deel te nemen waarvan velen een positieve invloed zullen hebben op je leven en dat van anderen. Vandaag de dag realiseren veel politieke en sociale groeperingen zich, dat jonge mensen een belangrijke bijdrage moeten leveren om nieuwe mogelijkheden voor jongerenparticipatie te creeren. De ontwikkeling van begrip voor gemeenschapswerk en burgerschap moeten een belangrijk deel vormen van je groei. Grijp de mogelijkheden om je heen aan die er zijn om dit te realiseren! Wat zijn volgens jou de belangrijkste zaken waar jonge mensen mee te maken krijgen in je gemeenschap of in je land? Als je een aanbeveling zou moeten doen aan de beleidsmakers van je land die een positieve invloed zal hebben op het welzijn en de gezondheid van jonge mensen wat zou dat zijn? Wat doen jonge mensen om je heen om een verschil te maken? Wat zijn de mogelijkheden voor participatie om je heen? Ken je deze mogelijkheden? Zou je je bij hen willen aansluiten? Hier zijn enkele suggesties om betrokken te raken: • Op je school: Help een jongere leerling met zijn of haar les of help een leraar(es) om een les voor te bereiden. • In je buurt: Organiseer een vuilophaaldag met een paar vrienden in een park dichtbij. • In de media: Help mee bij een lokale krant om een publieke bewustzijnscampagne te organiseren. • In de politiek: Geef je op als vrijwilliger bij het gemeentehuis of organiseer een burgerbewustzijnsdag. • In de kerk of moskee: Geef je op in de kerk of moskee bij jou in de buurt of neem de tijd om te leren van een spirituele leider die je bewondert. • Met je leeftijdgenoten: Sluit je aan bij een jongerengroep of vorm een jongerengroep met je leeftijdgenoten – kom wekelijks samen om elkaar te helpen met huiswerk. Beloon jezelf daarna met het spelen van spelletjes. Ben je klaar voor actie? Ga dan meteen aan de slag!

14 161


Samenvatting van Hoofdstuk 14

Onze dromen realiseren Onze dromen realiseren vereist veel hard werk en volharding. Wacht niet tot goede dingen je overkomen. Het gaat om jouw toekomst. Je moet er zelf aan werken! Je kunt je dromen vanaf vandaag beginnen vorm te geven. • Kijk om je heen naar de mensen in je gemeenschap. Wie bewonder en respecteer je? Deze personen kunnen voorbeeldfiguren zijn. • Kijk buiten je gemeenschap. Er zijn veel mensen die interessante en waardevolle dingen doen met hun leven. Zij kunnen ook voorbeeldfiguren zijn. • Laat je verbeelding de vrije loop. Laat je ideeën niet beperkt zijn door ideeen over wat je wel en niet kan doen. Of je nu een jongen of een meisje bent, je kan bijna alles doen wat je wilt doen als je je gedachten erop zet en hard werkt. Praat met mensen die dingen doen die je interesseren. Vraag hen hoe ze gekomen zijn waar ze zijn. Welke opleiding hadden ze nodig? Welke training hebben ze gevolgd? Wat vinden ze het leukst aan hun werk? Wat vinden ze het minst leuk? Je dromen zijn je lange termijn doelen – de dingen die je graag zou willen realiseren in de toekomst. Maar je hebt ook directere doelen nodig, dingen die je kunt verwezenlijken op korte termijn. Denk aan wat je deze week, deze maand en dit jaar wilt verwezenlijken. Wanneer je deze doelen bereikt zul je je goed voelen over jezelf. Je zult zien dat wanneer je je gedachten ergens op zet, je kunt slagen. Je dromen realiseren zal niet volgens een duidelijk en gemakkelijk pad lopen. De juiste stappen die je onderweg moet nemen zullen niet altijd duidelijk voor je zijn en je kunt veel onverwachte obstakels tegenkomen. Je zult in staat moeten zijn om: • Goede beslissingen te nemen door naar de mogelijke consequenties te kijken van de opties die voor je liggen. • Gericht te blijven op je droom en jezelf niet ontmoedigd of afgeleid te laten raken door anderen mensen. • Hard te werken. Of je nu op school zit of niet, maak altijd het beste van de mogelijkheden die je hebt. • Te proberen om te gaan met tegenslagen. Geef nooit op. Waar er een wil is, is er een weg. • Ondersteuning te zoeken van en ondersteunend te zijn voor anderen. Ze kunnen je helpen om je dromen te realiseren. Jij bepaalt je eigen succes. Je volharding, creativiteit, wijsheid, flexibiliteit en houding tegenover anderen zijn belangrijk voor je toekomst en je dromen.

162

WOORDENLIJST

A

Abortus

Het einde van een zwangerschap. Dit kan vanzelf gebeuren (spontane abortus of “miskraam”) of het kan veroorzaakt worden door een medische ingreep (gedwongen abortus).

Abces

Ettergezwel. Ophoping van pus in intern of extern organisch weefsel.

Abstinence

Abstinentie. Onthouding van sex.

Acne

Een huidconditie die voornamelijk voorkomt bij adolescenten en die gekenmerkt wordt door een heleboel puistjes vooral op het gezicht.

Aggressief

Gewelddadig, onvriendelijk en vijandig zijn tegenover andere personen

Alcohol Bier, wijn en “sterke” likeuren zijn soorten alcohol. Alcohol maakt dat mensen zich ontspannen en minder zelfbewust voelen. Het haalt remmingen bij hen weg en vertraagt hun reacties. Alcohol is verslavend en kan langtermijn gezondheidsproblemen veroorzaken. Allergie

Een slechte reactie van de huid op voedsel, medicijnen of andere stoffen. Wanneer iemand allergisch is voor iets kunnen ze reacties hebben zoals jeuk, niezen, uitslag, moeilijk ademen of een shock.

Anemie

Bloedarmoede. Een gezondheidsconditie waarin het bloed zwak en dun is en minder rode bloedlichaampjes bevat. Het wordt vaak veroorzaakt door een gebrek aan ijzer in de voeding van de persoon. Kenmerken van bloedarmoede zijn moeheid, bleek tandvlees, een bleke tong, bleke oogleden en handpalmen en gebrek aan energie.

Anesthesie

Verdoving. Een medicijn dat gebruikt wordt om pijn en ongemak tijdens een operatie te verlichten. Anesthesie kan ‘plaatselijk’ (aan een bepaald deel van het lichaam) of ‘geheel’ worden toegediend waarbij de persoon gewoonlijk bewusteloos is.

Anti-schimmel creme

Een medicinale creme die schimmel (bepaalde parasieten) doodt die kunnen groeien in en op je lichaam zoals in de vagina of op de voeten.

163


Antiseptisch

Ontsmettend. Een medicinale substantie (zeep, creme of lotion) die de groei van bacterien voorkomt. Antiseptische middelen worden gebruikt om infecties te voorkomen.

Anus

De opening van het lichaam waar afval (ontlasting) naar buiten komt.

Areola

De ring van donkerder gekleurde huid rond de tepel van de borst (man of vrouw)

Aspiraties

Dromen en hoop voor de toekomst.

Assertief

Je mening en gevoelens duidelijk, zelfverzekerd en krachtig kenbaar maken zonder vijandig, onvriendelijk of onbeleefd te zijn. Je assertief opstellen betekent opkomen voor jezelf en je rechten verdedigen.

Afspraakverkrachting

Een verkrachting die gepleegd wordt door een partner tijdens een afspaakje. Bijvoorbeeld, wanneer iemand zijn of haar partner dwingt om seks tegen zijn of haar wil te hebben.

Afscheiding

Vocht. Seksuele afscheidingen bestaan uit vaginale afscheiding en mannelijke zaadcellen (sperma).

Afkicksymptomen De reactie van het lichaam wanneer een drug waaraan men verslaafd is, niet meer wordt toegediend of ingenomen.

B

Blaas

Het orgaan waarin urine wordt opgeslagen voordat het uit het lichaam gaat

Billen

Het ronde, vlezige gedeelte van het lichaam onder de ruggenwervel waar we op zitten.

Baarmoederhals

De opening of hals van de baarmoeder.

Besnijdenis

Een medische procedure waarbij de losse vel huid aan het eind van de penis van de man (voorhuid) wordt verwijderd.

Bekritiseren

Iets fout vinden; iets negatiefs zeggen over iets of iemand.

Bevalling/baring

Het werk dat het lichaam van een vrouw doet tijdens de geboorte van een kind om de baby uit het lichaam te stoten.

Baarmoeder

Het gespierd orgaan in de buik van de vrouw waarin een foetus groeit.

C

Caloriën

Eenheden waarmee de hoeveelheid energie in voedsel wordt gemeten.

164

WOORDENLIJST

Candidiasis

Een schimmelinfectie in de vagina. Symptomen van candidiasis bestaan uit een afscheiding uit de vagina en jeuk.

Canabis (ook wel Cannabis is een drug die gemaakt wordt van de bladeren van een marihuana, ganja, plant. Mensen roken de bladeren maar soms wordt een sterkere hashiesj of wiet) versie gemaakt van de stam van de plant. Cannabis kan maken dat mensen zich ontspannen, blij en slaperig voelen. Cannabis kan je vermogen om beslissingen te nemen beperken en kan een intens gevoel van paniek of angst veroorzaken. Tandgaatje

Een gaatje in een tand veroorzaakt door verrotting.

Cocaïne

Een illegale drug die maakt dat iemand zich ‘high’ voelt. Het is een zeer verslavende drug.

Condoom

Een zacht omhulsel gemaakt van rubber of latex dat om de penis van de man wordt gedragen voordat men seksuele omgang heeft. Condooms bieden bescherming tegen zwangerschap en seksueel overdraagbare infecties.

Clitoris

Het uitstekend gedeelte aan het geslachtsdeel van de vrouw dat het centraal gedeelte van seksueel genot is voor de vrouw. Het bevindt zich aan de voorzijde van de opening van de urinebuis.

Crush

Een gevoel van intense bewondering en verliefdheid; iemand heel leuk vinden.

D

Deodorant

Een product dat okselgeur tegengaat.

Depressie

Een gevoel van heel erg verdrietig en hopeloos zijn. Depressie is een ernstig emotioneel probleem dat kan leiden tot moeite om na te denken en te kunnen slapen alsook een verlies van eetlust en gedachten over het plegen van zelfmoord.

E

Embryo

De term die gebruikt wordt tussen de tweede en achtste week van een zwangerschap om de massa cellen aan te duiden die zullen groeien tot een foetus.

Erectie

Wanneer een penis hard (stijf) wordt als resultaat van gevoelens van seksuele opwinding.

Eileiders

De twee buizen die leiden van de vrouwelijke eierstokken naar de baarmoeder. Nadat een eitje vrijkomt uit één van de eierstokken, reist het via deze buizen naar onderen naar de baarmoeder.

Eierstokken

De twee smalle, eivormige organen aan elke zijde van de baarmoeder die elke maand een eitje loslaten gedurende de reproductieve jaren van de vrouw.

165


F

Foetus

De term die gebruikt wordt om te verwijzen naar een baby in de baarmoeder vanaf de negende week van de zwangerschap tot de geboorte.

Follikels

Haarzakjes. Kleine gaatjes in de huid vanwaaruit haar groeit.

G

Genitalien/ geslachtsdelen

De buitenste seksuele organen van mannen en vrouwen

Genitale wratten

Vlezige wratten die groeien in het gebied van de geslachtsdelen die veroorzaakt worden door een seksueel overdraagbare infectie.

Gonorroe

Een seksueel overdraagbare infectie die een afscheiding veroorzaakt uit de vagina of penis.

Groeispurt

Een periode waarin het lichaam van een adolescent heel snel groeit.

Gênant, vervelend

Een situatie waarbij je je niet op je gemak, beschaamd, onhandig of niet zelfbewust voelt.

Glijmiddel

Een crème of middel dat gebruikt wordt om droge oppervlakken nat en glibberig te maken. Glijmiddelen worden vaak op condooms gebruikt tijdens seks.

Gesteriliseerde instrumenten

Medische instrumenten die schoon en vrij van bacteriën zijn.

Groeibelemmering Normale groei of ontwikkeling belemmeren of hinderen.

H

Haarroos

Schilfers droge huid op iemands schedel

Haemorrhage

Zware bloeding

Hallucinaties

Visioenen van vreemde dingen en het horen van stemmen die anderen niet zien of horen. Hallucinaties kunnen veroorzaakt worden door het gebruiken van drugs.

Heroïne

Een illegale drugs die hallucinaties veroorzaakt en heel erg verslavend is.

Herpes

Een seksueel overdraagbare infectie die veroorzaakt wordt door een virus en niet genezen kan worden. Het veroorzaakt kleine pijnlijke blaren, meestal op en rond de geslachtsdelen of rond de mond.

166

WOORDENLIJST

Heteroseksualiteit

Seksuele aantrekking tot leden van het ander geslacht (mannen voelen zich aangetrokken tot vrouwen en vrouwen voelen zich aangetrokken tot mannen).

HIV/AIDS

HIV of Human Immunodeficiency Virus, is het virus dat AIDS veroorzaakt. De term HIV/AIDS wordt vaak gebruikt omdat een infectie met HIV uiteindelijk leidt tot AIDS, Acquired Immune Deficiency Syndrome. Een persoon heeft AIDS (en is niet alleen besmet met HIV) wanneer het immuunsysteem zo zwak is geworden dat het normale infecties en ziekten niet meer kan afweren.

Homoseksualiteit

Seksuele aantrekking tot personen van hetzelfde geslacht (vrouwen voelen zich aangetrokken tot vrouwen en mannen voelen zich aangetrokken tot mannen)

Hormonen

Natuurlijke chemicaliën die door het lichaam geproduceerd worden en die dienen als boodschappers om het lichaam te vertellen hoe en wanneer het dingen moet doen zoals groeien.

Hygiene

Handelingen plegen om jezelf schoon te houden.

Huidsmeer

Een vettige stof die door de huid wordt geproduceerd. Teveel huidsmeer kan puistjes veroorzaken.

I

Implantaat/ Norplant

Een vrouwelijke anticonceptiemethode waarbij zes smalle buisjes die hormonen bevatten onder de huid van de bovenarm van de vrouw ingebracht worden door een getrainde arts of gezondheidswerker. Implantaten voorkomen zwangerschap gedurende ongeveer vijf jaren maar kunnen eerder verwijderd worden als de vrouw zwanger wil worden.

Implantatie

Wanneer een bevrucht eitje zich aan de binnenwand van de baarmoeder hecht. Implantatie is het begin van een zwangerschap.

Incest

Seksueel contact tussen leden van een familie.

Inhibities/remmingen

Gevoelens van verlegenheid of schaamte.

IUD (of spiraal)

De IUD (Intra-uterine Device) of spiraal is een methode van anticonceptie. Het wordt ingebracht in de baarmoeder door een arts om zwangerschap te voorkomen en kan weer verwijderd worden wanneer de vrouw zwanger wil worden.

Inhaleermiddelen

Petroleum, lijm, industriële producten. Stoffen die geïnhaleerd kunnen worden om de effecten van drugs te ervaren. Stoffen in spuitbussen kunnen misselijkheid, overgeven, desoriëntatie en verwarring veroorzaken; ze kunnen de hersenen ook beschadigen.

167


K

Keizersnede

Een medische operatie om de baby uit de baarmoeder te halen door middel van en snee in de onderbuik van de vrouw. Deze operatie wordt uitgevoerd wanneer bevalling via de vagina niet mogelijk is of niet wordt aanbevolen.

Klieren

Cellen in de huid die een bepaalde functie hebben, bijvoorbeeld, zweetklieren produceren zweet dat het lichaam helpt om af te koelen.

Kalenderperiode Een methode om zwangerschap te voorkomen die bestaat uit het niet hebben van seks gedurende de dagen waarop een vrouw denkt dat ze vruchtbaar is. Deze methode is niet volkomen veilig en wordt niet aanbevolen voor jonge mensen. Kwetsbaar

Het risico lopen dat men lichamelijk of emotioneel gekwetst wordt; gemakkelijk te kwetsen; gemakkelijk beschadigd.

Karaktertrek, eigenschap

Een herkenbaar kenmerk; een kenmerk dat men erft.

Kalmerende middelen

Soorten drugs die maken dat iemand zich erg rustig, ontspannen en slaperig voelt.

L

Lichamelijk

Van of gerelateerd aan het lichaam.

Lichaamshaar Haar dat groeit op en rond de het lichaam Litteken

Een teken dat op de huid achterblijft nadat een diepe snijwond, verwonding of brandwond genezen is.

M

Medeleven Het vermogen om de bezorgdheden, angsten en noden van iemandanders te kunnen begrijpen. Medelevend zijn betekent dat je je kunt inbeelden in de situatie van iemand anders en kan begrijpen hoe hij of zij zich voelt. Maagdenvlies

Een teer stuk weefsel binnen in de vagina.

Masturbatie

Het eigen lichaam aanraken om seksueel genot te voelen.

Menarche

Het begin van de menstruatie, de eerste menstruatieperiode.

Menopauze

De tijd waarop een vrouw stopt met het krijgen van maandelijkse menstruatieperioden. Meestal tussen 45 en 55 jaar.

Menstruatie, menstruatieperiode, of maandelijkse periode

De vloeiing van bloed en weefsel uit de baarmoeder en uit het lichaam van de vrouw dat ongeveer om de 28 dagen plaatsvindt. De menstruatie begint tijdens de adolescentie en eindigt tussen de leeftijd van 45 en 55 jaar. 168

WOORDENLIJST

Monogaam

De staat van in een toegewijde relatie zijn, emotioneel en/of seksueel, met slechts een persoon tegelijk.

Misselijkheid

Een gevoel van zich ziek voelen en willen overgeven.

N

Noodanticonceptie

Een anticonceptiemethode (voorbehoedsmiddel) dat gebruikt kan worden om zwangerschap te voorkomen nadat men onbeschermde seks heeft, bijvoorbeeld als een condoom scheurt of eraf glijdt. Om effectief te kunnen zijn in het voorkomen van een zwangerschap moet noodanticonceptie binnen vijf dagen na onbeschermde seks gebruikt worden. Noodanticonceptie brengt geen abortus op gang.

Nervositeit

Een gevoel van gespannen, snel opgewonden of geïrriteerd zijn.

Nicotine, sigaretten

Nicotine is het actieve ingredient in sigaretten. Het maakt dat iemand zich energiek voelt en het vermindert de eetlust. Nicotine is erg verslavend. Het veroorzaakt vele soorten kanker en het beschadigt het hart en de bloedvaten.

Natte droom

Het loslaten van sperma (zaadlozing) tijdens de slaap. Een natte droom is een manier waarop het lichaam etveel sperma en zaadcellen loslaat.

O

Onderbuik

Het gedeelte van het lichaam onder de ribben waarin de maag, de lever, de darmen en de reproductieve organen zitten. Het wordt ook de buik genoemd.

Onthouden

Vermijden om iets te doen. Bijvoorbeeld, je kan besluiten om je te onthouden van seks of van drugs of alcohol.

Onthouding

Methode van voorkomen van zwangerschap/SOI dat bestaat uit geen enkele soort seksuele relatie hebben.

Ontsteking

Zwelling veroorzaakt door een verwonding of infectie.

Oestrogeen

De vrouwelijke sekshormonen die door de eierstokken geproduceerd worden. Oestrogeen veroorzaakt de maandelijkse veranderingen in de baarmoeder alsook de ontwikkeling van de borsten en de groei van haar op de vrouwelijke geslachtsdelen.

Orgasme

Het hoogtepunt (climax) van seksueel genot.

Ovulatie

Het loskomen van een eitje van een van de eierstokken. Dit gebeurt gewoonlijk 14 dagen voor de volgende menstruatieperiode.

Ovum, eitje, eicel

Een vrouwelijke eicel dat bevrucht kan worden door sperma wanneer het van de eierstok wordt losgelaten.

169


Ongewenste intimiteiten

Elke vorm van ongewenste seksuele aandacht zoals onprettige seksuele opmerkingen of lichamelijke gebaren.

Onbeschermde seks

Seksuele omgang zonder enige bescherming tegen zwangerschap of SOI’s.

P

Prenataal

De periode voor de geboorte van de baby. Bijvoorbeeld, prenatale zorg is de zorg die nodig is voor een vrouw gedurende de zwangerschap en voor de geboorte van het kind.

Paranoia, vervolgingswaanzin

Extreme en onredelijke bezorgdheid en angst; kan veroorzaakt worden door het gebruik van drugs.

Pelvis, bekken De beenderen in het gebied van de heupen rondom de reproductieve organen. Penis

Het mannelijk seksorgaan; wordt ook gebruikt om urine los te laten.

Pillen, anticonceptiepillen, voorbehoedsmiddelen, geboortebeperkingpillen

Een methode van anticonceptie die het maandelijks vrijkomen van een eicel uit de eierstokken van de vrouw voorkomt. Elke pil bevat een kleine dosis hormonen die de ovulatie (vrijkomen van een eitje) voorkomen. De pillen moeten elke dag ingenomen worden.

Poriën

Hele kleine openingen in de huid. Als de porien geblokkeerd raken met vuil, huidsmeer of zweet kan dit puistjes veroorzaken.

Postnataal

De periode na de geboorte van een kind of bevalling.

Pre-zaadlozing Een kleine hoeveelheid afscheiding dat uit de penis komt wanneer het stijf wordt (erectie). Deze kleine hoeveelheid wordt de pre-zaadlozing genoemd omdat het voor de zaadlozing (orgasme) verschijnt. Het kan ook sperma bevatten en kan een zwangerschap veroorzaken. Prematuur Te vroeg of voor de juiste of gebruikelijke tijd gebeuren. Bijvoorbeeld, een premature baby is een baby die te vroeg wordt geboren. Promiscuïteit

Zich vrij en ongebonden voelen vooral met betrekking tot het hebben van seks. Iemand die promiscue is heeft veel seksuele partners.

Proteine

Een lichaamsversterkende stof die in verschillende soorten voedsel zoals vlees, eieren, melk, bonen en sommige groenten wordt gevonden. Het is noodzakelijk voor de groei en ontwikkeling van het lichaam.

Psychologisch Verband houden met de geest of de hersenen.

170

WOORDENLIJST

Puberteit

De periode in het leven waarin een persoon lichamelijk veranderd van een kind in een volwassene. De meeste jongens en meisjes bereiken hun puberteit tussen de leeftijd van 10 en 16 jaar.

Pus Een witte of gele vloeistof dat ontstaat bij een infectie.

S

Schuimtabletten

Een methode van anticonceptie die in de vagina geplaatst wordt vlak voordat men seksuele omgang heeft. De schuimtabletten bevatten een stof die sperma (zaadcellen) doodt.

Schaamlippen

De binnenste en buitenste vellen huid die de vagina beschermen. Ook wel vaginale lippen genoemd.

Schaamhaar Haar dat groeit rondom de uiterlijke geslachtsdelen (genitaliën) Slijm

Een dikke, glibberige vloeistof die door het lichaam gemaakt wordt om de binnenzijde van de vagina, neus, keel, maag en organen te beschermen.

Speeksel

De vloeistof in iemand’s mond.

Skeptisch

Twijfel en ongeloof voelen.

Scrotum, balzakken

De zakken huid waarin de zaadballen van de man zitten.

Sperma

Een plakkerige, witte vloeistof bestaande uit hele kleine cellen die uit de penis van de man komen bij een zaadlozing. Deze cellen kunnen een eitje van een vrouw bevruchten en een zwangerschap veroorzaken.

Spermazakjes

Twee klieren in het mannelijk reproductief systeem waarin sperma gemaakt wordt.

Spermiciden, zaaddodende pasta

Een crème of gel die sperma (zaadcellen) doodt. Spermiciden worden als een anticonceptiemiddel gebruikt.

Seksueel misbruik

Elke vorm van ongewenst seksueel contact, aanraking of knuffelen.

Seksuele omgang Verwijst meestal naar de daad waarbij een stijve penis in een vagina wordt gestopt. Smegma, ‘kaas’

De witte, vettige stof onder de voorhuid van de penis. Smegma helpt de voorhuid gemakkelijk naar achterglijden over de eikel (kop van de penis).

Sterilisatie

Een permanente methode van anticonceptie voor zowel mannen als vrouwen. Sterilsatie wordt uitgevoerd door middel van een operatie door een gekwalificeerde arts.

Stimuleren

Iemand (seksueel) opwinden.

171


SOI’s

Seksueel overdraagbare infecties. Infecties die van de ene op de andere persoon worden overgedragen door middel van seksueel contact. Ook seksueel overdraagbare aandoening (SOA) genoemd.

Syfilis Een seksueel overdraagbare infectie die kleine wondjes veroorzaakt op de geslachtsdelen. In een later stadium veroorzaakt het koorts, hoofdpijn en pijn in de botten en spieren.

T

Tampon

Smal, hard stuk samengeperst katoen dat in de vagina wordt gestopt om menstruatiebloed op te vangen en te absorberen wanneer het het lichaam verlaat. Er wordt een koordje aan de tampon bevestigd zodat het eruit getrokken kan worden.

Tendens

Een ontwikkeling in een bepaalde richting.

Testikels

Een deel van de mannelijke reprodcutieve organen in de scrotum (balzak) waarin sperma en mannelijke hormonen worden geproduceerd.

Testosteron

Een hormoon dat geproduceerd wordt in het mannelijk lichaam door de testikels en in een kleinere hoeveelheid door de vrouwelijke eierstokken.

Terugtrekking

Wanneer de man zijn penis voor de zaadlozing uit de vagina trekt.

U

Uitbuiting

Iemand of iets gebruiken (meestal negatief). Misbruik maken van iemand.

Uitstrijkje

Een test waarbij een paar cellen uit de baarmoederhals genomen worden en onderzocht worden. Deze test wordt gebruikt om de vroege tekenen van baarmoederhalskanker te ontdekken.

Urinebuis

Een buis die urine van de blaas uit het lichaam brengt.

V

Verslaving

Afhankelijk zijn van een drugs of chemische stof. Iemand met een drugsverslaving kan niet functioneren zonder de drugs te gebruiken.

Veronderstelling

Een geloof dat niet noodzakelijkerwijs gebaseerd is op de volledig feitelijke informatie. Als je een veronderstelling maakt van iets, neem je een geloof voor waar aan gebaseerd op de informatie die je daarover hebt. Je veronderstelling kan echter verkeerd blijken te zijn wanneer meer informatie beschikbaar komt.

172

WOORDENLIJST

Voorhuid

Het gevoelige stuk huid dat de top van de penis van een onbesneden man bedekt.

Verkrachting Gedwongen seksuele omgang (tegen iemand’s wil). Verkrachting door bekende

Een verkrachting die gedaan wordt door iemand die bekend is bij het slachtoffer zoals een buur, vriend, familielid etc.

Vagina

De gang vanuit de baarmoeder van de vrouw naar buiten het lichaam. Het wordt ook het geboortekanaal genoemd.

Vaginale afscheiding

De afscheiding of het vocht dat uit de vagina van de vrouw komt.

Vas deferense

De buis waardoor sperma uit de testikels in de urinebuis wordt gebracht.

Vaten/aders

Smalle buisjes waardoor lichaamsvocht (zoals bloed) door het lichaam wordt gebracht.

Vulva, De externe vrouwelijke geslachtsorganen. schaamspleet Vensterperiode

De tijd tussen het moment waarop HIV het lichaam van iemand binnenkomt en het moment waarop via een test de antilichamen tegen HIV ontdekt worden (3- 6 maanden). Tijdens de vensterperiode kan het zijn dat iemand negatief wordt getest terwijl hij of zij wel met HIV besmet is en ook anderen kan besmetten.

W

Wasmiddel

Een sterke schoonmakende waszeep dat meestal gebruikt wordt om wasgoed schoon te maken.

Z

Zaadlozing

Het vrijkomen van zaadcellen (sperma) uit de penis.

Zweten

Water afstoten door het lichaam.

Zelfbewustzijn Bewustzijn en begrip van de eigen gevoelens en emoties. Zelfvertrouwen

Een gevoel van vertrouwen hebben in zichzelf en in de eigen bekwaamheden en capaciteiten.

Zelfwaardering Zich goed voelen en zichzelf respecteren. Zygote

Een eicel (eitje) dat door sperma is bevrucht.

173


BIBLIOGRAFIE

Bibliography used in the adaptation of the manual for the Caribbean context: Anders, Valerie. The Art of Resilience: Learning to turn Crisis into Opportunity. Intuition: A Magazine for the Higher Potential of the Mind, Issue 17 (1997). Baird, Donna, Edilma Yearwood, and Carrol Perrino. “Small Islands, Big Problem: HIV/AIDS and Youth in Trinidad and Tobago”. Journal Children and Adolescent Psychiatric Nursing 20.4 (2007): 243-51. Bernal, M., and M. López. Mis poderes y recursos frente a la violencia de género [My Powers and Resources Against Gender Violence].1st ed. Mexico. Elige y Red de jóvenes por los Derechos Sexuales y Reproductivos, A.C. [Youth Network for Reproductive and Sexual Rights], 2002. Bloom, Anthony and Caroline Zwicker. Information and Communications Technology. YouthLens Nº 9. Arlington: Family Health International, 2003. Blum, Robert and Marjorie Ireland. “Reducing Risk, Increasing Protective Factors: Findings from the Caribbean Youth Health Survey”. Journal of Adolescent Health 35.6 (2004): 493-500. Blum, Robert, Sarah Lerand, and Marjorie Ireland. “Sexual Behavior in Caribbean Youth”. Journal of Adolescent Health 24.2 (2004): 142-3. Caribbean Food and Nutrition Institute. Healthy Eating for Better Living, A Manual for Health Care Workers (2004), 161. Carman, Lucy and Philippa Durn. Keep the Promise: A Teaching Resource on Advocacy and HIV and AIDS. Geneva: Ecumenical Advocacy Alliance, 2006. Dailard, Cynthia. Understanding Abstinence: Implications for Individual, Programs, and Policies. The Guttmacher Report on Public Policy 6, no.5 (2003). Daileader, Claudia. Abstinence and Delayed Sexual Initiation. YouthLens Nº 8. Arlington: Family Health International, 2003. Duarte, Claudio. Género, Generaciones y Derechos: nuevos enfoques de trabajo con jóvenes. Una caja de herramientas. [Gender, Generations, and Rights: a Toolkit]. La Paz: UNFPA and Family Care International, 2006. Faundes, Anibal and Jose Barzelatto. The Human Drama of Abortion: A Global Search for Consensus. Nashville: Vanderbilt University Press, 2006. Finger, William. Nonconsensual Sex among Youth. YouthLens Nº 10. Arlington: Family Health International, 2004. Finger, William and Maryanne Pribila. Condoms and Sexually Active Youth. YouthLens Nº 5. Arlington: Family Health International, 2003. Finger, William. New Resources Available on Youth Reproductive Health and HIV Prevention. YouthLens Nº1. Arlington: Family Health International, 2002. Fischer, Suzanne, Heidi Reynolds, Irina Yacobson, Barbara Barnett, and Jane Schueller. HIV Counseling and Testing for Youth. A Manual for Providers. Arlington: Family Health International, 2006. 174

Bibliografie

Food and Nutrition Information Center, National Agricultural Library. The New Food Pyramid Guide. United States Department of Agriculture, 2007. International Women’s Health Coalition, Young Adolescents’ Sexual and Reproductive Health and Rights: Latin America and the Caribbean. New York, 2007. Katz, Karen and William Finger. Sexuality and Family Life Education Helps Prepare Young People. YouthLens Nº 2. Arlington: Family Health International, 2002. Krauskopf, Dina. “Youth Service, Participation and Adolescent Development” In Worldwide Workshop on Youth Involvement as a Strategy for Social, Economic, and Democratic Development. The Ford Foundation. Johannesburg: Knoxville Press, 2000. • Partnering with Youth to Build the Future (LAC) 2006 Laski, Laura. “Young People and the Millennium Development Goals” Achieving the Millennium Development Goals: Young Voices against Poverty for United Nations Global Youth Leadership Summit, New York, 30 October, 2006. New York: UNFPA, 2006. Latin American Consortium for Emergency Contraception Promoción y Defensa de la Anticoncepción de Emergencia en América Latina y el Caribe [Promoting and Defending Emergency Contraception in Latin America and the Caribbean.]. Fact Sheets. 2nd ed. Santiago: LACEC, 2005. Marenco, Auxiliadora. Necesito saber…necesito conocer. Manual de Consejería [I Need to Know… I Need to Learn. A Counseling Manual]. Managua: PROFAMILIA Nicaragua, 2000. Parker, Chris. Adolescents and Emergency Contraceptive Pills in Developing Countries. Research Triangle Park: Family Health International, 2005. Pick, Susan and Martha Givaudan. Deja volar a tu adolescente [Let your Adolescent Fly]. Mexico: Ideame Editorial, 2002. Reynolds, Heidi and Kerry Wright. Maternal Care among Adolescents. YouthLens Nº 11. Arlington: Family Health International, 2004. Rodríguez, Gabriela and Mayen, Beatriz. Los caminos de la vida. Manual de capacitación [The Paths of Life: A Training Manual]. Mexico: CONASIDA and Afluentes, 2000. Salinas Mulder, Silvia. Más allá de los sueños y contradicciones: Identidad, poder y sexualidad adolescente de zonas peri-urbanas de La Paz y El Alto [Beyond Dreams and Contradictions: Identity, Power, and Adolescent Sexuality in Suburban Areas of La Paz and El Alto]. La Paz: Population Education (UNESCO – MECD – UNFPA), 1998. Scholl, Ed and William Finger. Expanding Contraceptive Options and Access for Youth. YouthLens Nº 12. Arlington: Family Health International, 2004. Schueller, Jane, William Finger, and Gary Barker. Boys and Changing Gender Roles. YouthLens Nº 16. Arlington: Family Health International, 2005. The Mayo Clinic. “Tattoo and Piercing: What to Know Beforehand”, 2006. Tineo, Jeannette. “Construcción social del género” [The Social Construction of Gender]. Fact sheets. Santo Domingo: Family Care International, 2006. UNAIDS. Report on the Global AIDS Epidemic: Executive summary. Geneva: UNAIDS, 2006. UNAIDS. AIDS Epidemic Update. Geneva: UNAIDS, 2007.

175


UNFPA. The Case of Investing in Young People as Part of a National Poverty Reduction Strategy. New York: UNFPA, 2005. Veldhuis, Ester. “Mi cuerpo, mi intimidad. Reflexiones sobre sexualidad de y para adolescentes” [My Body, My Intimacy. Reflections on the Sexuality of Adolescents, for Adolescents]. La Paz: CIES, Editorial for Sexual and Reproductive Health, 2000. Volpe, Joseph. Effects of Domestic Violence on Children and Adolescents: An Overview. American Academy of Experts in Traumatic Stress, 1996. VVAA. Construyendo nuestra identidad [Building our Identity. Integral Education for Girls, Boys, Adolescents, and Youth]. La Paz: Ministry of Education, Culture and Sports. Alternative Youth Education Program, 2002. VVAA. Hablemos claro sobre sexualidad [Let’s Talk Clearly about Sexuality]. 4th ed. Asunción: PROMESA, 2003. VVAA. Jóvenes, sexualidad y derechos, Cartas de Navegación [Youth, Sexuality, and Rights: Navigation Charts]. Mexico City: Simone de Beauvoir Instituto de Liderazgo, A.C, 2004. VVAA. Razones y emociones [Reasons and Emotions]. Brazil: Ecos, Instituto Promundo, Project H, 2002. VVAA. Sexualidad y salud reproductiva [Sexuality and Reproductive Health]. Brazil: Ecos, Instituto Promundo, Project H, 2002. VVAA. Tú decides... ¿Qué onda con el condón? [You Decide… What’s up with the condom?]. Boletín Informativo para jóvenes Nº 2. México. Católicas por el Derecho a Decidir [Catholics for Free Choice]. WHO. AIDS Epidemic Update: December 2004. Geneva: UNAIDS, 2004. Electronic references: Advocates for Youth http://www.advocatesforyouth.org/youth/ Centro de Derechos Reproductivos [Center for Reproductive Rights] http://www.reproductiverights.org/ Consorcio Latinoamericano de Anticoncepción de Emergencia [Latin American Consortium For Emergency Contraception] www.clae.info Family Care International www.familycareintl.org Family Health International http://www.fhi.org International Planned Parenthood Federation / Western Hemisphere Region http://www.ippfwhr.org/publications/index_s.asp InfoJoven, Chile [YouthInfo, Chile] http://www.infojoven.cl Instituto Chileno de Medicina Reproductiva [Chilean Institute for Reproductive Medicine] http://www.icmer.org Instituto Mexicano del Seguro Social [Mexican Social Security Institute] http://www.adolec.org.mx/espadol/consult/index.htm 176

Bibliografie

International Women´s Health Coalition http://iwhc.org/resources/index.cfm Letra S [S Letter] http://www.letraese.org.mx/ Moving Young. United Nations Population Fund (UNFPA) http://www.unfpa.org/publications/detail.cfm?ID=312&filterListType= Sexual Responses and Sexual Practices http://www.engenderhealth.org/res/onc/sexuality/response/index.html Sexualidades, Salud y Derechos Humanos en América Latina [Sexuality, Health and Human Rights in Latin America] http://www.ciudadaniasexual.org/ The Center for Young Women’s Health Children’s Hospital Boston http://www.youngwomenshealth.org/ Voices of Youth http://www.unicef.org/voy/ Original bibliography of the first edition (2000) of You, Your Life, Your Dreams: Am I ready to have sex? Planned Parenthood of New York City, Inc., New York, 1998. Birth Control Choices for Teens. Planned Parenthood Federation of America, New York, 1997. Changing Bodies, Changing Lives. Edited by Ruth Bell and The Teen Book Project, 3rd ed., Random House, 1998. Choose a Future! Issues and Options for Adolescent Girls. Centre for Development and Population Activities (CEDPA), Washington, D.C., 1996. Contraceptive Technology. 17th ed., written by R.A. Hatcher et al. Ardent Media, Inc. New York, 1998. Choose a Future! Issues and Options for Adolescent Boys. Center for Development and Population Activities (CEDPA), Washington DC, 1998. Feeling Good about Growing Up. Planned Parenthood Federation of America, New York, 1993. Filling the Gaps. Hard to Teach Topics in Sexuality. Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS), New York, 1996. Guidelines for Comprehensive Sexuality Education. 2nd ed. Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS), New York, 1996. Healthy Women, Healthy Mothers: An Information Guide. Family Care International, New York, 1999. HIV Testing. Straight Talk, 7, no.8 (1998). How to Plan My Life: A Latin American Youth Development Program. Advocates for Youth, Washington, DC, 1995 Now, What Do I Do. How to Give your Pre-Teens Your Messages. Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS), New York, 1996. The Preteen’s First Book about Love, Sex, and AIDS. America Psychiatric Press, Inc. Washington, DC, 1995.

177


Responsible Teenage Sexuality. Planned Parenthood of South Africa, (PPASA), 1992. Sexually Transmitted Infections: The Facts. Planned Parenthood Federation of America, New York, 1997. Stay off Drugs and Alcohol. Straight Talk, 7, no. 10 (1999). Talking with Our Children about Sex and Growing Up. UNICEF and the Government of Uganda, Kampala. What’s Happening to My Body? A Book for Boys, written by Lynda Madaras. Newmarket Press, New York, 1988. What’s Happening to My Body? A Book for Girls, written by Lynda Madaras. Newmarket Press, New York, 1988. Where Women Have No Doctor: A Health Guide for Women, written by A.A. Burns et al. The Hesperian Foundation, Berkeley, 1997.

178

Je Dromen realiseren

Recommend Documents