Jacques van Aernsbergen

OR-platforms in soorten en maten

8. Platform OR-en Waterbedrijven

Platform OR-en Waterbedrijven

Jacques van Aernsbergen Inleiding In het licht van de gebruikte terminologie in hoofdstuk 1 van dit boek is het Platform Ondernemingsraden van Waterbedrijven (Platform) een volwassen OR-Platform te noemen. Het is daarbij ook een Platform dat in de loop der jaren kleiner is geworden. Niet omdat er OR-en zijn afgehaakt maar simpel vanwege het feit dat tussen 1990 en 2010 een behoorlijke fusie- en samenwerkingsgolf in de sector heeft plaats gevonden. Momenteel kent de sector nog negen drinkwaterbedrijven, drie waterlaboratoria en één onderzoeksinstelling en 1 bedrijf gespecialiseerd in afvalwatervoorzieningen. In 2014 zijn er ongeveer 5.500 werknemers in de sector. Even ter vergelijk, de eerste bijeenkomst van het Platform in 1990 werd bijgewoond door meer dan 25 ondernemingsraden. De ondernemingsraden van de 14 bedrijven in de sector zijn allemaal lid van het Platform. Een belangrijk bindend element bij de 14 bedrijven is dat ze vallen onder de CAO van de WWb (van de werkgevers- en werknemersorganisaties binnen de sector).Het enige drinkwaterbedrijf dat niet is aangesloten bij het Platform is de drinkwatersectie van Waternet in Amsterdam. Dit gemeentelijke bedrijf valt onder de ambtenaren CAO. De fusiegolf binnen de drinkwaterbedrijven is voorlopig wel even voorbij. De samenwerkingsverbanden (in en buiten de sector) van de waterlaboratoria kent op dit moment wel een hoogtepunt. Organisatie Het Platform is rond 1990 ontstaan vanuit de behoefte om de interne arbeidsvoorwaardelijke bedrijfsregelingen met elkaar te vergelijken en eventueel met elkaar af te stemmen. Ook speelde een rol de steeds groter wordende geruchten over mogelijke omvangrijke fusies en/of samenwerkingsverbanden. Met name binnen de OR-en van de kleinere drinkwaterbedrijven was de behoefte groot om met elkaar in gesprek te komen. In de eerste jaren van het bestaan was het voorzitterschap bij een van de grotere drinkwaterbedrijven waar ook het secretariaat van het Platform werd belegd. Het Bestuur bestond uit een wisselend gezelschap van voorzitters van lokale drinkwaterbedrijven. Jaarlijks werd een Landelijke Dag georganiseerd bij een van de aangesloten bedrijven en werd er een dagdeel gesproken over onderwerpen die alle bedrijven aangingen of mee te maken hadden. Van meet af aan heeft het Platform gebruik gemaakt van externe adviseurs die vooral inhoudelijk betrokken waren bij het voorbereiden van de thema’s en het leggen van contacten met inleiders en deskundigen. Het Platform heeft zich in de eerste jaren van zijn bestaan langzamerhand ontwikkeld tot een forum dat ook behoefte had om met werkgevers en vakorganisaties in gesprek te gaan over de noodzaak van fuseren, de wijze waarop er gefuseerd werd en de werkgelegenheidseffecten voor de medewerkers. Met enige regelmaat heeft het Platform van zich in die tijd laten horen in discussienota’s, op Platformbijeenkomsten en in overleggen met werkgevers, overheden

49


en vakorganisaties. Het Platform kent geen rechtsvorm, maar functioneert op basis van een door de leden ondertekend ‘convenant’. Alleen OR-en van bedrijven die onder de WWb-cao vallen kunnen lid zijn van het Platform. De verkiezingen van vier Bestuursleden is in dat convenant vastgelegd en gereguleerd. De gekozen Bestuursleden kiezen zelf de voorzitter en de vice-voorzitter. Alle leden ven het Bestuur hebben een zittingstermijn van 4 jaar, met dien verstande dat om de twee jaar de helft van de Bestuursleden opnieuw wordt gekozen. Er is geen limiet aan het aantal zittingsperiodes voor Bestuursleden. De enige beperking is dat ze voorzitter van een OR moeten zijn die bij het Platform is aangesloten. Werkwijze Het secretariaat van het Platform is ondergebracht bij een externe adviseur, die ook inhoudelijke en logistieke ondersteuning verleent aan het Bestuur en de leden. Die constructie bestaat sinds 2006. Tot die tijd was het secretariaat ondergebracht bij het bedrijf waar de voorzitter vandaan kwam, meestal ingevuld door de Ambtelijk Secretaris van die OR. Uit efficiencyoverwegingen en vanwege budgettaire effecten is gekozen voor de systematiek die nu wordt gehanteerd. Het Bestuur vergadert maandelijks samen met de externe adviseur. Gemiddeld vier keer per jaar wordt er vergaderd op een locatie van een van de aangesloten bedrijven. Voorafgaand aan de vergadering van het Bestuur vindt dan een werklunch plaats met de OR-leden van dat bedrijf. Er wordt een jaarplanning gehanteerd die na overleg met de leden is vastgesteld. Belangrijkste momenten in die jaarplanning zijn de Landelijke Dagen voor de leden. Een maal per jaar organiseert men één dag in het voorjaar en een keer een tweedaagse bijeenkomst in het najaar. Daarnaast organiseert het Bestuur een dagdeel voor de Ambtelijk Secretarissen, voor de leden van de ARBO-commissies en regelmatig ook voor en met de Voordrachtscommissarissen. Jaarlijks stelt het Bestuur een begroting op die met de leden wordt besproken. Er is onlangs een kascommissie ingesteld die de uitgaven van het Bestuur controleert. Het Platform kent een ruime begroting die door de werkgevers wordt gefaciliteerd. De verdeling van de kosten vindt plaats op basis van de geleverde m3 water aan klanten. De niet-drinkwaterbedrijven betalen het bedrag dat het kleinste drinkwaterbedrijf betaalt. Digitaal Sinds eind 2008 heeft het Platform een eigen website, www.orplatformwater.nl .De website wordt onderhouden door de extern adviseur in overleg met de voorzitter. De site kent een publiek gedeelte en een domein alleen voor de leden. De website heeft ook een ‘vraag en antwoord-sectie’ waar OR-en elkaar kunnen benaderen met vragen over het dagelijks functioneren van de OR-en. Er wordt met de leden gecommuniceerd middels de website, maar ook via de mail, waarbij gebruik wordt gemaakt van verschillende en wisselende adresbestanden, afhankelijk van het onderwerp. Het Platform heeft wel een ‘twitteradres’, maar daar wordt zelden gebruik van ge-

50


maakt, zeker niet namens het Platform. Facebook wordt op geen enkele wijze gebruikt door het Platform. Ook kent het Platform geen gebruik van andere moderne communicatiemiddelen zoals telefonisch vergaderen of beeldvergadering via internet. Er wordt geen jaarverslag gemaakt. De leden worden via de website van het Platform op de hoogte gehouden van de activiteiten van het Bestuur op basis van agenda’s en verslagen van Bestuursvergaderingen en inzicht in het jaarplan en activiteitenplan van het Bestuur. In het algemeen kent het Platform een informeel karakter, maar daar waar het zakelijk ook in orde moet zijn, zijn heldere en eenduidige afspraken gemaakt. Doelen Het doel van het Platform is het beste te omschrijven als het samenbrengen en uitwisselen van belangen, ervaringen, deskundigheden en vragen van de aangesloten ondernemingsraden. Het is een Platform dat zorg draagt voor een goed onderbouwde discussie en besluitvorming in de lokale ondernemingsraden. Het Platform neemt geen collectieve besluiten, maar faciliteert de leden in hun eigen interne besluitvormingsprocessen. De missie van het Bestuur weerspiegelt die doelen ook. MISSIE VAN HET PLATFORMBESTUUR (2014/2015) Eenheid in verscheidenheid Inspiratie • • • • •

Actuele vragen en wensen van de aangesloten leden Bijeenkomsten met ander platforms Ontwikkeling in de sector en de samenleving Het Nieuwe Werken en groei van Sociale Media Vergroten van ‘zichtbaarheid' van het Platform

Perspectief • • • • •

Leden nemen gezamenlijk verantwoordelijkheid en participeren actief in Platformactiviteiten Over de grenzen van de sector heen kijken en verbindingen maken Kennis en ervaringen delen Aansluiten en meebewegen bij cultuurveranderingen in de sector Positieve en proactief ingestelde grondhouding

51


Handelen • • •

Intensieve uitwisseling van ervaringen en initiatieven Stimuleren van beeldvorming en ontwikkelingsmogelijkheden Actuele en informatieve website onderhouden

Activiteiten • • •

Opstellen jaar (actie-) plan en vaststellen na overleg met de leden Inhoudelijke thema's toegankelijk maken Themadagen organiseren en standpunten voorbereiden en uitdragen

Uitdaging • • •

Uitdragen van de waarde van het Platform als gesprekspartner Ambitie omzetten in realistische activiteiten voor en door leden Externe profilering en klankbord voor sociale partners

Het Platform is ooit opgericht met die doelen in het achterhoofd. Nu nog steeds zijn dit de belangrijkste overwegingen om het Platform in stand te houden. Wel is er een tendens dat het Platform zich wat breder dan alleen op de ‘interne markt’ wil profileren. Inmiddels gebeurt dat via samenwerking en gezamenlijke studiedagen met het Platform van OR-en van Waterschappen en het Platform van Netwerkbedrijven. Ook wordt er meer en meer samenwerking gezocht met andere Platforms binnen de brede watersector, zoals met het Koninklijk Waternetwerk uit den Haag. De bovengenoemde doelen komen voldoende uit de verf en het Platform kent weer een groeiende belangstelling vanuit de leden maar ook vanuit andere belanghebbenden, zoals de vakorganisaties, het bestuur van de werkgeversorganisatie, de hoofden HRM uit de sector en de achterbannen van de OR-en in de bedrijven. Bereiken Het Platform kan slechts op één manier zijn resultaten en effectiviteit meten. De tevredenheid van de aangesloten OR-en bepaalt voor het belangrijkste deel de continuering en financiering van het Platform. De bruikbaarheid in eigen kring van kennis, inzichten, werkvormen en technieken van de tijdens de Landelijke Bijeenkomsten aangeboden onderwerpen bepaalt het succes van het Platform. Het Platform floreert dan ook op basis van die intentie. Gezamenlijkheid waar mogelijk, en individualisme waar wenselijk! Eenheid in verscheidenheid! Naast die Landelijke Dagen worden de leden ook regelmatig (op de website) verwezen naar discussies in vakbladen, politiek of in de sector, zodat ze ook daar van kennis kunnen nemen als hen dat nodig of wenselijk lijkt. Tijdens de gezamenlijke bijeenkomsten staan onderwerpen en thema’s centraal die of actueel zijn in de sector, of actueel zijn op het terrein van HRM of die door de leden zijn aangegeven als zijnde belangwekkende thema’s. De afgelopen jaren is er

52


gesproken over zaken als het Nieuwe Werken, sociale componenten in de Benchmark, de werkkostenregeling, technologische en ICT-ontwikkelingen in de sector, medezeggenschap in de toekomst: meebewegen of stilstaan?, gesprek met Voordrachtscommissarissen, duurzaamheid en duurzame inzetbaarheid, papierloos vergaderen, gesprek met de voorzitter van de Werkgevers, ARBO-convenant voor de sector enzovoorts. Bij die bijeenkomsten zijn vrijwel altijd de vakbondsbestuurders aanwezig en ook een afvaardiging van collega-platforms. De inleiders en sprekers komen veelal uit de sector zelf, maar ook vanuit de overheid, universiteit en collega bedrijven of collega-OR-en. De dagen worden normaliter afgesloten met een creatieve en/of humoristische activiteit. De bruikbaarheid in eigen kring verschilt soms nog wel per OR. Dat is ook mede afhankelijk van de onderwerpen die op dat moment in de het bedrijf actueel zijn. Het wordt wel zoveel mogelijk ingericht dat OR-en er ook na enige tijd nog hun voordeel mee kunnen doen. Alle presentaties van inleiders en gasten worden dan ook op de website gepubliceerd. Omdat de leden betrokken worden bij de programmering van de dagen wordt zoveel mogelijk voorkomen dat er ‘miskleunen’ plaats vinden. Beoordeling Het is een goed functionerend Platform en er is beschikking over een reëel budget dat externe ondersteuning en ook het inhuren van externe deskundigheid mogelijk maakt. Er is een zeer actief Bestuur en de contacten met de leden zijn frequent, open en informeel. De interne discussies zijn van een behoorlijk niveau en het Platform heeft een goede reputatie in de sector. Samenwerking met andere Platforms komt gestaag van de grond en de externe profilering van standpunten in sectordiscussies begint weer vorm te krijgen. De verstandhouding met werkgevers is in het algemeen goed en stimulerend. De relatie met de vakorganisatie staat in een constructief en kritisch daglicht. Directeuren en staffunctionarissen uit de bedrijven en de werkgeversvereniging komen graag naar de bijeenkomsten, laten zich van hun beste kant zien en gaan geen discussie uit de weg. Is het dan allemaal rozengeur en maneschijn? Nee, natuurlijk niet. Ook dit Platform is (te) sterk afhankelijk van de activiteiten van de Bestuursleden en de extern adviseur. Meer en meer constateer je dat de OR-en graag ‘bediend’ willen worden, zonder daar zelf extra energie aan te moeten besteden. De betrokkenheid van leden in de voorbereiding van activiteiten komt maar moeizaam op gang. Tegelijk worden de ‘verwachtingen en eisen’ steeds groter en dus de druk op het Bestuur om steeds topkwaliteit te leveren ook. Dat heeft zijn grenzen! Hoe begrijpelijk ook vanuit de dagelijkse drukke praktijken van OR-leden in hun eigen bedrijf, een actief en kwalitatief hoogstaand Platform overleeft niet als de leden niet ook een deel van de verantwoordelijkheid op zich nemen. Ook het ‘afkopen’ van die verantwoordelijkheid middels het uitbesteden van die activiteiten kent zijn grens. Hoe meer er door externen wordt gedaan of georganiseerd, hoe groter de afstand tot de eigen dagelijkse praktijk.

53


Zo vind ik dat een te sterk ‘consument-gedrag’ op den duur de doodsteek is voor dit soort Platforms. Hoe dat te voorkomen is een van de indringende vragen waar ook dit Platform voor staat en waar het antwoord nog niet zo eenvoudig is te geven. De werkgevers en ook de vakorganisaties houden de wat verouderde scheiding tussen werkgever, vakorganisatie en medezeggenschap wat al te strak in stand. Een echte bijdrage van het Platform in bijvoorbeeld de voorbereidingen van de CAOonderhandelingen komt daardoor niet of nauwelijks van de grond. Een direct gesprek tussen het Bestuur van de Werkgevers en het Bestuur van het Platform komt om die reden ook niet echt tot stand. Er zijn voorzichtige pogingen gestart om tot een regulier overleg te komen met de groep HR-managers in de sector, die een eigen inhoudelijk en praktisch overleg hebben georganiseerd. Ook daar is de aarzeling nog wel groot om tot een min of meer regulier overleg over te gaan. Opsteken Een belangrijk leerproces vanuit dit Platform is dat je zonder een werkbaar budget eigenlijk niet zoveel kunt uitrichten. De werkgevers zijn in de loop van de jaren overtuigd geraakt van een goed functionerende medezeggenschap in hun bedrijven. Een afstemming met ondernemingsraden binnen de sector is daar een onderdeel van en moet dus op een behoorlijke manier gefaciliteerd worden. Dat gebeurt hier dan ook! Een ander leerproces is dat de administratieve en secretariële activiteiten tot een aanvaardbaar en werkbaar minimum beperkt zijn. De energie gaat zitten in de voorbereiding en uitvoering van bijeenkomsten, in overdacht van kennis en informatie en in het bouwen en onderhouden van netwerken. Zowel bij de OR-en zelf, bij de bestuurders als ook bij de HR-managers bestaat nog steeds een vorm van koud watervrees om autonomie of zelfstandigheid te verliezen als er tot meer samenwerking, uitwisseling of afstemming wordt overgegaan. Het Platform heeft in zijn bestaan geen nadelen ondervonden van eventuele beperkingen of onmogelijkheden in de Wet op de Ondernemingsraden. Er is één keer gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot medefinanciering van een themacursus via het GBIO. Ook de CAO of interne bedrijfsregelingen hebben geen invloed op het bestaan en werkwijze van het Platform. Vooruit De toekomst van het platform ziet er op zichzelf wel goed uit; de gemeenschappelijke belangen zijn groot en op individueel OR-niveau wordt voldoende ondersteuning geboden. De website heeft een bindende kracht en een voldoende informatief niveau. Een en ander hangt wel samen met de mogelijkheden van de leden om actief bij de werkzaamheden en activiteiten van het Platform betrokken te blijven. Wellicht dat in de toekomst daarvoor ook een beroep gedaan kan worden op de in de CAO verankerde O&O-fonds voor opleiding en ontwikkeling. Het platform is een mooi voorbeeld van groeiende samenwerking en afstemming binnen en met de medezeggenschap in een relatief overzichtelijke sector. Ondanks het werken met en aan eenzelfde product, water, zijn er grote verschillen in bedrijfsomvang, bedrijfsculturen en medezeggenschapservaringen. Toch bindt dat ene product een grote groep medewerkers en hun afvaardigingen in de onderne-

54


mingsraden. Gezamenlijk worden er voortdurend kleine stappen gezet in een medezeggenschap die er toe doet en die gehoord wordt. Het middel van een platform van Ondernemingsraden is daarbij zeer behulpzaam, als het goed wordt ingericht en als de focus ligt op de wensen van de leden.

55

Jacques van Aernsbergen

Recommend Documents