JAARVERSLAG 2014 SHOP Den Haag
Jaarverslag 2014
1
Jaarverslag 2014
Voorwoord Dit jaarverslag geeft een beeld van de in 2014 door SHOP behaalde resultaten. Het jaar 2014 is een dynamisch jaar geweest waarbij de focus, net als in 2013, lag op de kwaliteitsverbetering van zorg, huisvesting, dienstverlening en opvang ten behoeve van onze cliënten. Intern hebben op verschillende gebieden veranderingen plaatsgevonden. Er is geïnvesteerd in evaluatie en, waar nodig, (her-)ontwikkeling van de voorzieningen, de primaire en de ondersteunende processen. Zowel op deze terreinen als op het terrein van de managementrapportages zijn goede resultaten geboekt. Het leveren en garanderen van kwalitatief goede zorg kan alleen wanneer medewerkers goed worden gefaciliteerd en door het onderhouden van optimale werkomstandigheden. De investeringen in 2014 waren onder andere gericht op het verbeteren van de ontwikkelingsmogelijkheden van medewerkers en het terugdringen van het ziekteverzuim. Bij de primaire processen is SHOP verder gegaan met de implementatie van de Systematische ReHabilitatie methodiek (hierna SRH); ook is er geïnvesteerd in de samenwerking tussen de verschillende afdelingen van SHOP. Het nieuwe CliëntVolgSysteem (hierna CVS) van Conclusion, dat in 2013 is ontwikkeld, is in 2014 geïmplementeerd. Naast een verbetering van de kwaliteit van de cliëntendossiers beoogt de implementatie van dit nieuwe systeem een verbetering van de managementrapportages. In 2014 zijn bestaande overeenkomsten met derden onder de loep genomen. De evaluatie van de bestaande overeenkomsten heeft geresulteerd in de keuze voor nieuwe leveranciers op het gebied van de ICT infrastructuur en de (salaris-)administratie. Ook is de bestaande overeenkomst met de Kesslerstichting geëvalueerd. De gemaakte keuzes zullen hun weerslag hebben in 2015. In 2014 is ook de 24-uurs Opvang, in overleg met de gemeente Den Haag, geëvalueerd. De resultaten worden in 2015 vertaald naar een verbeterplan voor de 24-uurs Opvang. SHOP stelt haar cliënten centraal. Dat betekent dat de samenwerking met verschillende externe belanghebbenden op gemeentelijk, regionaal, landelijk en internationaal niveau gezien wordt als een belangrijke voorwaarde, zodat alle mogelijkheden voor cliënten benut kunnen worden. Investeren in de samenwerking had in 2014 dan ook de hoogste prioriteit. Zowel op het gebied van de positieverbetering van sekswerkers als op het gebied van de bestrijding van mensenhandel en uitbuiting, hebben in 2014 veel ontwikkelingen plaatsgevonden. SHOP heeft op beide terreinen een actieve bijdrage geleverd. Door het uitvoeren van behoefte-onderzoeken is er in 2014 extra aandacht geweest voor de positie van mannelijke sekswerkers en medewerkers van Chinese massagesalons, Hongaarse en Spaanstalige sekswerkers. Met betrekking tot mannelijke sekswerkers heeft een update van het onderzoek van Paul van Gelder plaatsgevonden; ook is er in verband met dit onderwerp een expertmeeting georganiseerd. Evenals alle zorginstellingen in Den Haag, opereert SHOP in een sterk veranderende omgeving. In 2014 heeft SHOP de ontwikkelingen van de aanloop naar de decentralisatie van taken naar de gemeente, op het gebied van (jeugd-)zorg en de omslag naar een participatie samenleving, actief gevolgd. Deze ontwikkelingen vragen van SHOP om de bestaande samenwerkingen te verbeteren en uit te breiden.
2
Jaarverslag 2014
Nieuwe kansen worden geboden door de extra middelen die het ministerie van Veiligheid & Justitie (hierna V&J) eind 2014 voor vier jaar ter beschikking heeft gesteld om een landelijke dekkend aanbod te realiseren voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen (uitstapprogramma’s RUPS II). Hierdoor is ook de mogelijkheid ontstaan om niet alleen cliënten uit Den Haag, maar ook uit de gemeenten Leiden, Zoetermeer, Gouda en Delft naar een andere dagbesteding te begeleiden. Tot slot wil ik, mede namens het Bestuur, de medewerkers van SHOP bedanken. Gedurende het hele jaar hebben zij naast de dagelijkse hulp- en dienstverlening aan cliënten hard gewerkt om input te leveren voor de realisaties van evaluaties en de implementaties van de verbeteringen. Hun betrokkenheid heeft SHOP weer een stap verder geholpen naar het realisering van de eigen ambities. Maria Scali, directeur SHOP Den Haag, 2015
3
Jaarverslag 2014
Inhoudsopgave Pagina Voorwoord ......................................................................................................................... 2 Inhoudsopgave .................................................................................................................. 4 1.
Inleiding...................................................................................................................... 6 Missie ......................................................................................................................... 6 Werkzaamheden ........................................................................................................ 6 Leeswijzer .................................................................................................................. 7
2.
Speerpunten 2014 ...................................................................................................... 8
3.
24-uurs Opvang ....................................................................................................... 12 3.1 Kerntaak: Crisisopvang en Begeleiding ............................................................. 12 3.2 Kerntaak: Activiteiten voor Dag- & Nachtopvang ............................................... 12 3.3 Kerntaak: Basis Medische Zorg faciliteren......................................................... 13 3.4 Trends en Ontwikkelingen ................................................................................. 15 Ontwikkeling bij de organisatie ................................................................................. 16 Ontwikkeling team .................................................................................................... 16
4.
Ambulante HulpVerlening (AHV) .............................................................................. 18 4.1 Kerntaak: Maatschappelijk werk ........................................................................ 18 4.2 Kerntaak: Begeleiding aan Slachtoffers Mensenhandel ..................................... 21 Informatie en Voorlichting ......................................................................................... 22 4.3 Trends en Ontwikkelingen ................................................................................. 22 Ontwikkelingen van werkprocessen ......................................................................... 23 Ontwikkelingen bij de Teams .................................................................................... 23
5.
Spot 46, Informatie- en Adviescentrum voor Sekswerkers........................................ 26 5.1 Kerntaak: Informatie en Advies (inloopspreekuur) ............................................. 26 Informatie en Advies per telefoon en e-mail.............................................................. 29 Informatie en Advies tijdens Veldwerk ...................................................................... 31 Informatie en Advies via de website van Spot 46 ..................................................... 31 Signalen uit het Veld ................................................................................................ 31 5.2 Kerntaak 2: Ondersteuning bij Professioneel Werken........................................ 32 Spreekuren............................................................................................................... 32 5.3 Kerntaak 3: Positieverbetering .......................................................................... 33
6.
Veldwerk, Informatie & Advies op Locatie ................................................................ 36 6.1 Veldwerk vergunde sector ................................................................................. 37 6.2 Niet-vergunde/illegale sector ............................................................................. 38 6.3 Online ............................................................................................................... 39
4
Jaarverslag 2014
7.
Kennis- en Expertisecentrum ................................................................................... 41
8
SHOP Organisatie .................................................................................................... 45 8.1 Bestuur.............................................................................................................. 45 8.2 Personeel .......................................................................................................... 45 8.3 Verzuim ............................................................................................................. 46 8.4 Werknemersvertegenwoordiging ....................................................................... 46 8.5 Ontwikkelingen .................................................................................................. 47 8.6 Financiële Resultaten ........................................................................................ 48
9.
Vooruitblik 2015 ....................................................................................................... 49 9.1 Procedure rond begroting en activiteiten 2015 .................................................. 49 9.2 Interne speerpunten in 2015.............................................................................. 49
Bijlage 1: Gebruik Tolk- en Vertaaldiensten ..................................................................... 51 Bijlage 2: Signalen uit het Veld ........................................................................................ 52 Bijlage 3: Project ‘Terugkeer’ Hongaarse vrouwen .......................................................... 55 Bijlage 4: Project ‘Chimassa’ ........................................................................................... 56
5
Jaarverslag 2014
1.
Inleiding
De directie heeft het voorliggende jaarverslag opgesteld. Samen met het Bestuursverslag en de jaarrekening vormt het de verantwoording van de uitgevoerde activiteiten en de resultaten van het jaar 2014. SHOP is een Haagse organisatie die diverse vormen van hulp– en dienstverlening aanbiedt aan (ex– )sekswerkers, slachtoffers mensenhandel en overige betrokkenen, ongeacht leeftijd, nationaliteit, sekse of religie. De uitgangspunten waarop de missie van SHOP is gebaseerd, zijn:
Het bieden van seksuele dienstverlening is een beroep welke legitiem is verankerd in de wet;
Het bestrijden van misstanden bij mensen wiens seksuele dienstverlening of andere vormen van arbeid plaatsvindt onder dwang, misleiding, intimidatie en geweld.
Missie SHOP heeft een tweeledige missie. Enerzijds ondersteunt SHOP sekswerkers (vrouw, man, transgender) bij een veilige uitoefening van hun beroep, werkt ze aan de positieverbetering van deze groep(en), aan het verbeteren van het imago van het beroep en ondersteunt voormalige sekswerkers in nieuw gemaakte keuzes. Anderzijds levert SHOP een bijdrage aan de bestrijding van (inter)nationale mensenhandel en ondersteunt ze de slachtoffers en de overige betrokken hiervan. Cliënten van SHOP zijn:
(ex–)Sekswerkers (vrouwen, mannen en transgenders);
(verslaafde) Sekswerkers zonder vergunning (niet–vergunde circuit);
Slachtoffers van mensenhandel nationaal en internationaal;
Overige betrokkenen.
Werkzaamheden De kerntaken van SHOP worden vanuit drie locaties en door drie verschillende teams uitgevoerd: 1.
Team Residentiële Hulpverlening: Team 24–uurs Opvangvoorziening Kerntaken: a)
(Crisis)opvang en begeleiding (verslaafde) sekswerkers zonder vergunning (niet– vergunde circuit). Het gaat om vrouwen en transgenders en (crisis-)opvang en begeleiding slachtoffers mensenhandel nationaal en internationaal;
b)
Dagopvang en dagactiviteiten voor (verslaafde) sekswerkers zonder vergunning (niet– vergunde circuit).
c) 2.
Basis Medische Zorg faciliteren.
Team Niet-Residentiële/Ambulante Hulpverlening (AHV) Kerntaken: a)
Maatschappelijk werk voor sekswerkers;
b)
Praktische en psychosociale begeleiding aan slachtoffers mensenhandel;
c)
Zorgcoördinatie aan slachtoffers mensenhandel.
6
Jaarverslag 2014
3
Team Dienstencentrum voor Sekswerkers Spot 46: Team Sociale Dienstverlening Kerntaken: a)
Het geven van informatie & advies;
b)
Ondersteuning bij professioneel werken;
c)
Positieverbetering;
De drie hierboven genoemde teams voeren, in samenwerking met de directie, het management en de staf, activiteiten uit die vallen onder de overige kerntaken, namelijk: 4.
Veldwerk en Informatie & advies op Locatie.
5.
Kennis– en Expertisecentrum.
Leeswijzer De hoofdstukken 3 tot en met 7 van dit jaarverslag hebben betrekking op de inhoud van het werk. Bij ieder hoofdstuk wordt verslag gedaan conform de in het jaarplan 2014 gemaakte afspraken. Hoofdstuk 2 gaat over de algemene speerpunten uit het jaarplan 2014 en de daarbij horende geboekte resultaten. In hoofdstuk 3 ligt de focus op de resultaten van de 24–uurs Opvang en de basis medische zorg ten behoeve van de cliënten. In hoofdstuk 4 zijn de resultaten van het team Ambulante Hulpverlening (hierna AHV) opgenomen. De resultaten van Spot 46 zijn terug te vinden in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 worden de resultaten van het veldwerk van de drie teams van SHOP besproken. Hoofdstuk 7 geeft een overzicht van de activiteiten die betrekking hebben op de kerntaak van SHOP als Kennis– en Expertisecentrum. Informatie over de organisatie, de organisatieontwikkeling en een vooruitblik op het verdere verloop van 2014 staan vermeld in de laatste twee hoofdstukken. Dit jaarverslag wordt afgesloten met enkele bijlagen.
7
Jaarverslag 2014
2.
Speerpunten 2014
Naast de uitvoering van activiteiten gebonden aan de kerntaken residentiële en niet–residentiële/ ambulante hulp– en dienstverlening, veldwerk en zorgcoördinatie worden in dit jaarplan negen speerpunten benoemd waaraan gedurende het hele jaar van 2014 activiteiten gekoppeld zijn. De activiteiten hebben betrekking op zowel de dienstverlening aan cliënten (1 tot en met 6) als op de samenwerking met partners (7 tot en met 9). Hieronder worden de resultaten per punt beschrijven. Speerpunt 1 Kwaliteitsverbetering van de samenwerking met cliënten en partners. Speerpunt 1 is een doorlopend proces. Belangrijke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan onder andere in de samenwerking met bijvoorbeeld stichting De Haven ten behoeve van het verwerven van financiële middelen in het kader van de uitstapprogramma’s RUPS II. Speerpunt 2 Kwaliteitsverbetering residentiële en niet–residentiële/ambulante hulp– en dienstverlening. Bijzondere aandacht zal besteed worden aan de realisering van diversificatie bij de residentiële hulpverlening.
In het kader van speerpunt 2 heeft in 2014 een evaluatie plaatsgevonden van de 24–uurs Opvang door middel van twee onderzoeken. De resultaten waren begin 2015 bekend (zie hoofdstuk 3 van dit jaarverslag).
Er is, in samenwerking met stichting Wende, gewerkt aan het ontwikkelen van een woonvorm ten behoeve van slachtoffers mensenhandel nationaal. Ook dit onderwerp wordt in het jaar 2015 verder uitgediept.
Speerpunt 3 Beschrijving van (bedrijfs–)werkprocessen en van de systematisch (contextgerichte) hulp– en dienstverleningsmethodiek vanuit de basishouding van de rehabilitatiemethode. In 2014 is vooral geïnvesteerd in de implementatie van de SRH bij het team 24-uurs Opvang. Bij het team AHV is hiermee een start gemaakt in oktober 2014 (zie hoofdstukken 3 en 4). Speerpunt 4 Positieverbetering, vergroten van de maatschappelijke acceptatie, emancipatie en integratie van (voormalige/startende) sekswerkers en sekswerk als beroep. In hoofdstuk 5 (Spot 46) en 7 (Kennis- en expertise centrum) van dit jaarverslag worden verschillende activiteiten beschreven die met speerpunt 4 te maken hebben.
8
Jaarverslag 2014
Speerpunt 5 Doorontwikkeling van het (digitaal) veldwerk, informatie– en advieswerk en hulpverlening. De drie teams hebben tijd en energie geïnvesteerd om het veldwerk inhoudelijk en organisatorisch te vernieuwen en kwalitatief te verbeteren. Er is een multidisciplinair team Veldwerk ontstaan die het werk coördineert. Verslag van de resultaten worden in hoofdstuk 6 besproken. Speerpunt 6 Positieverbetering van enkele specifieke doelgroepen, namelijk Hongaarse sekswerkers en Chinese sekswerkers, die werkzaam zijn in Chinese massagesalons. In 2014 is een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de behoefte aan hulp- en dienstverlening van medewerkers van Chinese massagesalons 1. Ook is vorm gegeven aan een project ten behoeve van begeleide terugkeer van Hongaarse sekswerkers. Zowel het project Chinese massagesalons als het project terugkeer van Hongaarse sekswerkers worden in 2015 gecontinueerd. Meer over de projecten staat in bijlage 3 & 4 van dit jaarverslag. Speerpunt 7 Het vergroten van de bekendheid van SHOP als kenniscentrum door informatie, advies en voorlichting te bieden – binnen en buiten de stad Den Haag – aan organisaties die werken met de verschillende doelgroepen van SHOP. In 2014 is er, in vergelijking met voorgaande jaren, een duidelijk stijging waar te nemen in activiteiten die betrekking hebben op speerpunt 7. De resultaten zijn voornamelijk beschreven in hoofdstukken 5 en 7. Speerpunt 8 Het realiseren van (financiële) afspraken met omringende gemeenten en ketenpartners om hulp– en dienstverlening te bieden aan cliënten uit de regio (zowel voor sekswerkers als voor slachtoffers van mensenhandel). In het kader van de nieuwe subsidieregeling RUPS II 2 welke in oktober 2014 voor 4 jaar is toegekend, zijn er middelen gereserveerd voor het ontwikkelen van samenwerkingsafspraken met de gemeenten Leiden, Zoetermeer, Gouda en Delft om sekswerkers uit deze steden die uit de prostitutie willen stappen, te begeleiden. In dit kader is het belangrijk om de komende periode afspraken te maken over onder andere uitbreiding van veldwerk-activiteiten en andere vormen van hulp- en dienstverlening aan sekswerkers. Speerpunt 9 Het ontwikkelen en uitvoeren (eventueel in samenwerking met externe partners) van projecten ten behoeve van slachtoffers van mensenhandel (nationaal en internationaal) waarvoor middelen gezocht worden via andere overheden (gemeentelijk, nationaal of Europees) en/of fondsen.
1 2
Pahm, H. (2014). Chimassa. Den Haag: SHOP. Ministerie van Veiligheid & Justitie, Staatscourant 9 mei 2014, nr. 12848.
9
Jaarverslag 2014
Het ministerie van V&J heeft, zoals eerder al is aangegeven, een subsidie toegekend ten behoeve van de (regionale) uitbreiding van de uitstapprogramma’s voor sekswerkers. Deze subsidiëring is mogelijk gemaakt doordat de gemeente Den Haag via haar huidige subsidie 25% van het benodigde bedrag co-financiert. Daarnaast is aan SHOP, in samenwerking met het Prostitutie Maatschappelijk Werk (hierna PMW) van de stichting Humanitas te Rotterdam, opnieuw voor vier jaar een subsidie toegekend om drie maal per jaar bijeenkomsten te organiseren voor alle organisaties die in het land uitstapprogramma’s aanbieden. Doelen van deze bijeenkomsten zijn om de reeds bestaande en nieuw verworven kennis op het gebied van (de begeleiding bij) het uitstappen van sekswerkers te vergroten en te delen en om de synergie tussen de betrokken organisaties te vergroten. Voor het project ‘Terugkeer Hongaarse vrouwen’ is co-financiering gerealiseerd met middelen van de gemeente Den Haag, het ministerie van V&J en het SKAN-fonds. Voor de uitvoering van dit terugkeerproject werkt SHOP samen met de organisatie Scharlaken Koord3. De samenwerking met genoemde organisatie bestaat uit het delen van input voor het behoefteonderzoek, het gezamenlijk opzetten van een terugkeernetwerk (zorgketen) in Hongarije en gedurende het project het uitwisselen van ervaringen en ‘best practices’. Het project is na een lange aanloop, eind 2014 van start gegaan.
3
Het Scharlaken Koord is een onafhankelijke christelijke hulpverleningsorganisatie voor prostituees, slachtoffers van mensenhandel en voor meisjes die met loverboys te maken hebben (gehad). URL: http://www.scharlakenkoord.nl/
10
Jaarverslag 2014
11
Jaarverslag 2014
3.
24-uurs Opvang
3.1
Kerntaak: Crisisopvang en Begeleiding
De doelgroep van de 24-uurs Opvang bestaat uit: -
Vrouwen en transgenders die geen (veilig) onderkomen hebben en die werkzaam zijn (geweest) in de seksuele dienstverlening;
-
Slachtoffers van Mensenhandel Nationaal;
-
Slachtoffers van Mensenhandel Internationaal.
De 24-uurs Opvang van SHOP beschikt over 16 bedden. De cliënten die gebruikmaken van een slaapplek kunnen, anders dan in de nacht-/passantenopvang, ook tijdens de dag en avond verblijven in de 24-uurs Opvang. Voor cliënten die geen gebruik maken van de nachtopvang, maar behoefte hebben aan een gesprek, aanspraak of contact met mensen in een vergelijkbare situatie of met een vergelijkbare achtergrond, beschikt SHOP over 10 plaatsen voor dagbesteding. Deze cliënten kunnen gebruik maken van het aanbod aan activiteiten en van de faciliteiten die de 24-uurs Opvang hen biedt, zoals wasgelegenheid voor henzelf en de eigen kleding, internet, computer en lectuur. De dag-cliënten kunnen van 08:00 uur tot 22:00 uur gebruikmaken van de faciliteiten van de 24-uurs Opvang. Tabel 3.1: Bezetting in de 24-uurs Opvang in de jaren 2013 en 2014 (uitgedrukt in absolute aantallen) Bezetting
2014
Aantal unieke cliënten Dagopvang
71
Aantal unieke cliënten Nachtopvang
94
Waarvan
13
Slachtoffers Mensenhandel Nationaal Slachtoffers Mensenhandel Internationaal Sekswerkers (zowel actief als niet meer actief)
Bezettingsgraad Overnachtingen Bezettingsgraad Overdag
2013 Totaal van 854
3 149 83,7%
81,3%
91%
90,0%
In 2014 hebben 71 unieke cliënten gebruik gemaakt van de dagopvang en 94 unieke cliënten van de nachtopvang. Het aantal unieke cliënten laat voor het tweede jaar een stijging zien. Naast een groep cliënten die langdurig gebruik maakt van de nachtopvang (de gemiddelde verblijfsduur is 8 maanden), wordt ook een grotere groep “short stay” cliënten opgevangen. Het gaat hier om crisissituaties waarbij cliënten na een kort verblijf naar een andere voorziening doorverwezen worden of om cliënten die regelmatig voor kort verblijf terug keren.
3.2
Kerntaak: Activiteiten voor Dag- & Nachtopvang
De 24-uurs Opvang organiseert een activiteitenprogramma om de cliënten een zinvolle dagbesteding aan te bieden en hen vaardigheden aan te leren die zijn gericht op het vergroten van de zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid ten behoeve van een toekomstige (zelfstandige) leefsituatie. Het programma is gericht zowel op cliënten die tijdelijk in de 24-uurs Opvang verblijven als op
4
Het totaal aantal cliënten dat in 2013 gebruikt heeft gemaakt van de dag- & nachtopvang.
12
Jaarverslag 2014
cliënten die alleen overdag gebruik maken van de voorziening. De activiteiten hebben met verschillende leefgebieden te maken, onder andere:
Veilig, gezond en schoon. Cliënten worden voorzien van maaltijden, hebben toegang tot basis medische zorg en kunnen aandacht besteden aan de persoonlijke hygiëne.
Motiveren tot en begeleiden naar. Cliënten worden gesteund om binnen het eigen vermogen en vanuit een maatwerk-hersteltraject toe te werken naar zelfstandigheid. Dit gebeurt in samenwerking met het team AHV.
Dagbesteding. Cliënten nemen deel aan laagdrempelige activiteiten gericht op voorlichting, bewustwording, creativiteit en ontspanning. Cliënten leren structuur in de eigen dag(besteding) aan te brengen en binnen het eigen vermogen stappen te zetten in de richting van zelfstandigheid. Het programma bestaat uit zowel educatieve, informatieve, creatieve als sportieve en recreatieve activiteiten. Enkele voorbeelden van activiteiten die zijn uitgevoerd in 2014, zijn: -
Activiteiten in het kader van zelfredzaamheid;
-
Kook- en voedingsactiviteiten;
-
Soa-voorlichting;
-
Workshops Voeding en gezondheid in samenwerking met een student van de Haagse Hogeschool;
-
Workshops over Gezondheid in multicultureel perspectief;
-
Workshops textiele vaardigheden;
-
Handwerken (breien, kleding maken);
-
Yoga en Mindfulness5 meditatie.
Housemeeting. Om de participatie van cliënten en hun medezeggenschap in een dynamische setting als de 24-uurs Opvang vorm te geven, wordt maandelijks een housemeeting georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomst kunnen cliënten ideeën voor verandering en verbetering inbrengen die samenhangen met het gezamenlijk wonen. Ook kunnen er ideeën worden ingebracht voor activiteiten. In het derde kwartaal van het jaar 2014 is de housemeeting geëvalueerd en eind 2014 is een start gemaakt om de housemeeting vorm te geven vanuit de gedachte om cliënten meer verantwoordelijkheid te geven in de organisatie en de uitvoering van deze activiteit. Vanaf 2015 zal het voorzitterschap rouleren en in beheer van de bewoners komen te staan.
3.3
Kerntaak: Basis Medische Zorg faciliteren
Al 18 jaar verzorgt een huisarts, een spreekuur voor straatprostituees; eerst op de tippelzone en sinds de sluiting daarvan op de 24-uurs Opvang van SHOP. Cliënten zijn met deze huisarts vertrouwd. Wekelijks houdt de huisarts het inloopspreekuur op de 24-uurs Opvang. Dak- en thuisloze sekswerkers (vrouwen en transgender) in Den Haag kunnen gebruik maken van het spreekuur. Een groot deel van de vrouwen wordt voor verdere behandeling doorverwezen naar Stichting Haagse Gezondheidscentra (SHG) Vaillantplein, een internist, gynaecoloog, een abortuskliniek, enz. De medicijnverstrekking (recepten en medicijnen op locatie) gebeurt via de Transvaal apotheek.
5
Het is een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment.
13
Jaarverslag 2014
Op verzoek van de gemeente Den Haag heeft de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD)/ Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) de verantwoordelijkheid voor respectievelijk de coördinatie van de medische zorg aan straatprostituees en de administratieve afwikkeling hiervan per 1 januari 2014 aan SHOP overgedragen. Bij vragen op medisch gebied of de kwaliteit van de medische zorg voorziet de GGD/O(G)GZ SHOP van advies. In deze heeft SHOP geen bevoegdheden. In 2014 heeft geen overleg plaatsgevonden tussen SHOP, de huisarts en de GGD/O(G)GZ om de voortgang te bespreken en de trends te signaleren. Ieder kwartaal is er een gesprek geweest tussen de huisarts en de manager van de 24-uurs Opvang. Tussen de huisarts en de directeur van SHOP heeft er 2 x een voortgangsgesprek plaatsgevonden. De kwantitatieve resultaten van 2014 staan in tabel 3.2. De resultaten worden naar het totaal aantal consulten, het aantal unieke vrouwen en het type klacht weergegeven. In totaal heeft de huisarts 48 keer consult gehouden. Het inloopspreekuur is een middel om deze subdoelgroep te bereiken. Het aantal cliënten dat gebruik maakt van het spreekuur wisselt sterk. De ene keer zijn er weinig tot geen bezoekers, een daaropvolgende keer is het spreekuur druk bezocht. Het gaat om een groep zorgmijders die in de loop der jaren een vertrouwensband ontwikkeld heeft met de huisarts. Bovendien is de groep slecht verzekerd; hierdoor kan de groep toch voorzien worden van basis medische zorg. Tabel 3.2: Aantal unieke consulten en soort klachten bij consulten (uitgedrukt in absolute aantallen) Type Klacht
201
2013
Totaal aantal consulten
115
127
Aantal unieke vrouwen
66
51
Zwangerschap
14
Niet geregistreerd
test6
0
7
13
18
HIV
0
1
Hepatitis B
1
Niet geregistreerd
17
Niet geregistreerd
4
SOA
Gesprekken zonder test i.v.m. seksueel overdraagbare aandoeningen
Psychische en sociale problematiek Luchtwegen
6
Bewegingsapparaat
13
Niet geregistreerd
Anticonceptie
10
Niet geregistreerd
Overige klachten
42
Over het algemeen waren de klachten die behandeld werden niet buitengewoon met uitzondering van 01 geval van scabiësbesmetting. Deze kon gelukkig snel behandeld worden. Veel van de problematiek die behandeld en besproken wordt op het spreekuur kan gerelateerd worden aan overmatig drugsgebruik (ook veel alcoholgebruik). Een aantal cliënten kwam bijvoorbeeld onder invloed op het spreekuur. Deze vallen onder de categorie ‘Overige klachten’. 6
Sinds 2014 voert de huisarts in de 24-uurs Opvang de SOA tests niet meer uit. De test wordt gedaan bij de GGD of bij Spot 46. Door het afnemen van de test zijn in 2013 geconstateerd: Chlamydia (1x), Condylomata (genitale wratten) (2x) en Gonorroe (1x).
14
Jaarverslag 2014
Veel cliënten hebben grote problemen van depressieve aard. In het bijzonder in het derde kwartaal is er sprake van een toename van deze problematiek. Het lijkt alsof de cliënten er op sociaal gebied we slechter aan toe zijn ten opzichte van de voorgaande perioden. Ook is er sprake van een toename van slaapproblemen. Bij de overige behandelvragen op het spreekuur valt op dat het relatief veel om zwangerschapsgerelateerde problematieken gaat. Er zijn verschillende cliënten met ongeplande zwangerschappen. De begeleiding hiervan verloopt moeizaam; de cliënten vertonen vaak vluchtgedrag en wantrouwen ten opzichte van de hulpverlening. Daarnaast wordt er een toename gesignaleerd van de vraag naar Deproprovera (prikpil) en anticonceptie-middelen. Bij cliënten die het spreekuur bezochten en van buitenlandse afkomst zijn, speelt vaak ingewikkelde psychische en somatische problematiek. Verstrekking condooms en sponsjes Tot en met het derde kwartaal van 2014 zijn er 970 condooms en 35 sponsjes verstrekt aan 21 unieke cliënten. Dit gebeurt in het kader van soa preventie.
3.4
Trends en Ontwikkelingen
Wat valt op bij de doelgroep?: •
De bezettingsgraad van de gereserveerde bedden voor slachtoffers van mensenhandel internationaal is laag geweest gedurende het hele jaar 2014. Er zijn in totaal 3 cliënten uit deze doelgroep opgevangen. Deze cliënten zijn doorgestroomd naar een voor hen meer optimale vorm van opvang of naar zelfstandige woonruimte. De daling is conform de landelijke trend. CoMensha geeft aan dat er landelijk een daling te zien is in het aantal aanvragen voor opvang; dit geldt ook voor de categorale opvang.
•
De 24-uurs Opvang vangt een cliëntengroep op die dak- en thuisloos is en/of geen veilige verblijfplaats heeft. Over het algemeen kenmerkt deze cliëntengroep zich door een onregelmatig en kortdurend verblijf. Desalniettemin moet worden geconstateerd, dat een steeds groter wordende groep langer dan 6 maanden in de 24-uurs Opvang verblijft, in vergelijking met voorgaande jaren. Hierdoor is er sprake van het ontstaan van een hybride vorm van opvang. In dezelfde fysieke omgeving verblijven cliënten die gebruik maken van de voorziening bad, bed, brood, voor een kortdurend verblijf en cliënten die een langdurig traject doorlopen.
•
Een groot deel van de cliënten van de 24-uurs Opvang valt onder de zogenaamde zorgwekkende zorgmijders. Het starten en continueren van een rehabilitatie- of hersteltraject met deze cliënten is problematisch. De 24-uurs Opvang van SHOP is een vast ijkpunt voor deze cliënten. Er zijn cliënten die al jaren terug komen, ook nadat ze doorgestroomd zijn naar andere voorzieningen. Dit geeft aan dat er mogelijk een extra fasering voor sommige cliënten nodig is voordat ze naar andere voorzieningen of naar zelfstandige woonvormen doorstromen. De persoonlijke problematiek van de cliënten van de 24-uurs Opvang al dan niet in combinatie met middelengebruik heeft geleid tot een aantal incidenten waarbij het personeel van de 24uurs Opvang hulpdiensten heeft moeten inschakelen. De ambulance is 3 maal gekomen voor een incident, de hulp van politie is 2 maal ingeschakeld. Het ging hier om twee suïcidepogingen of cliënten die aangaven suïcidaal te zijn. De ambulance is drie keer ingeschakeld voor gezondheidsproblemen bij cliënten. 1 maal ging het om hartproblemen en 2 maal ging het om overmatig middelen gebruik. Er is een noodprotocol ontwikkeld waarin relevante informatie van de cliënt direct beschikbaar is, zodat deze informatie ten tijde van een incident snel voorhanden is voor hulpdiensten. Bij psychiatrische problemen of als een cliënt suïcidaal is, wordt contact opgenomen met de huisartsenpost die dan gewaarschuwd wordt om de crisisdienst in te zetten.
15
Jaarverslag 2014
Bij de twee keer dat hiervan is gebruik gemaakt, heeft het contact met de huisartsenpost niet geleid tot het inschakelen van de crisisdienst. Terwijl medewerkers van de opvang dit wel raadzaam vonden. Bij een dergelijke problematiek wordt in het vervolg de politie gebeld. De politie heeft beter toegang tot crisisinterventie. Ontwikkeling bij de organisatie De nachtopvang en de dagbesteding zijn in hetzelfde pand gehuisvest. Cliënten maken dan ook gebruik van dezelfde voorzieningen. Er wordt een laagdrempelige vorm van opvang geboden waar veel vrouwen, vaak met een psychiatrische en/of verslavingsproblematiek, gebruik van maken. De afdeling ’24-uurs Opvang’ is sinds 2005 operationeel en bestaat nu bijna 10 jaar. SHOP wilde daarom meer zicht krijgen in de ontwikkelingen die de voorziening en haar doelgroep in de afgelopen jaren hebben doorgemaakt. In samenwerking met de gemeente Den Haag heeft in 2014 een evaluatie plaatsgevonden. Hierin staan de behoeften van de cliënten (verdeeld in de verschillende subgroepen) en de mogelijke verbetering van de voorziening centraal. In het onderzoek zijn de volgende vragen beantwoord: 1.
Wie zijn de doelgroepen, gebruikersgroepen van de 24-uurs Opvang?
2.
Hoe verloopt de in-, door- en uitstroom?
3.
In hoeverre sluit het hulpaanbod aan op de doel-/gebruikersgroep?
Naast het onderzoek dat de productgroep Onderzoek en Integrale vraagstukken van de gemeente Den Haag heeft uitgevoerd, heeft er nog een onderzoek plaatsgevonden bij de 24-uurs Opvang. In dit onderzoek 7 is onderzocht hoe de opvangvoorziening op dit moment georganiseerd is. De resultaten waren begin 2015 beschikbaar en worden gebruikt om de dienstverlening aan cliënten die de opvangvoorziening bezoeken te verbeteren en de werkprocessen efficiënter te organiseren. Ontwikkeling team SHOP is in 2013 begonnen met het invoeren van de SRH methodiek. In 2014 heeft de RINO-groep8 het team begeleid om de implementatie succesvol door te zetten. In samenspraak met de cliënt wordt een traject uitgestippeld met als doel: herstel van de maatschappelijke participatie; alle cliënten volgen een rehabilitatietraject. De medewerkers van de 24-uurs Opvang vullen met de cliënten persoonlijke profielen in om zo de wensen van de cliënt in kaart te brengen en deze vervolgens in concrete haalbare doelen te vertalen. Ook worden de krachten en instrumenten die de cliënten in hun verleden hebben gebruikt in kaart gebracht.
7 8
Het onderzoek is uitgevoerd door mevrouw J. Copal van Bureau Hasper en Van der Toorn. Opleidingen, cursussen en trainingen voor de geestelijke gezondheidszorg en aanverwante sectoren.
16
Jaarverslag 2014
17
Jaarverslag 2014
4.
Ambulante HulpVerlening (AHV)
4.1
Kerntaak: Maatschappelijk werk
Het team AHV biedt diverse vormen van hulpverlening aan verschillende subdoelgroepen, namelijk: -
Maatschappelijk werk ten behoeve van (ex-)sekswerkers;
-
Psycho-sociale en praktische hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel;
-
Zorgcoördinatie aan slachtoffers van mensenhandel;
-
Begeleiding aan relevante betrokkenen van cliënten (onder andere familie en/of partners).
Tabel 4.1: Cliëntenbestand uitgesplitst naar het jaar 2014 & 2013 (in absolute aantallen) Cliëntenbestand
2014
2013
Aantal cliënten
298
379
Aantal nieuwe cliënten
98
153
Aantal afgesloten dossiers
92
117
In 2014 zijn 98 nieuwe cliënten aan het cliëntenbestand toegevoegd. Van deze groep zijn er 28 slachtoffers van mensenhandel; de overige cliënten zijn 70 sekswerkers. Tabel 4.2 laat de verdeling zien van het gehele cliëntenbestand over 2014. In 2014 zijn er ook 5 betrokkenen geregistreerd, in voorgaande jaren waren deze cijfers niet beschikbaar. Tabel 4.2: Cliënten in doelgroepen
Indeling Cliënten in Doelgroepen
Cliënten PMW
MH nationaal
MH internationaal
Betrokkenen
Verklaring van de afkortingen: MH: Mensenhandel PMW: Prostitutie Maatschappelijk Werk
18
Jaarverslag 2014
Cliënten komen via verschillende wegen bij SHOP terecht. Dit kan via instellingen, zoals CoMensha; veelal komen cliënten echter op eigen initiatief (56%). Tabel 4.3 laat de verdeling van de verschillende manieren van aanmelden zien. Tabel 4.3: Verwijzing van Cliënten in het jaar 2014 (in absolute aantallen) Verwijzing van Cliënten
2014
Eigen initiatief
77
Collega instelling
45
Politie Haaglanden, unit Commerciële Zeden (hierna CZ)
9
CoMensha
7
Totaal
138
Het totaal aantal cliënten is hoger dan het aantal nieuwe cliënten doordat niet iedere aanmelding resulteert in een intake dan wel een (hulpverlenings-)traject. Sinds 2015 is het mogelijk om een onderscheid te maken op basis van geslacht. Wanneer op deze manier naar de cijfers van de slachtoffers van mensenhandel wordt gekeken, is zichtbaar dat het merendeel vrouw is, namelijk 144 (= 80%) (zie tabel 4.4). Tabel 4.4: Slachtoffers van Mensenhandel uitgesplitst naar geslacht in het jaar 2014.(in absolute aantallen) Slachtoffers van mensenhandel
2014
Aantal vrouwen
144
Aantal mannen
35
Aantal transgenders Aantal seksuele uitbuiting Waarvan man Aantal overige uitbuiting Waarvan man
20139 Werd niet geregistreerd
1 152 12 26 23
In 2014 stonden 110 sekswerkers in het cliëntenbestand van SHOP. Van deze groep zijn niet alle sekswerkers actief werkzaam. Van het totaal aantal vrouwelijke sekswerkers is iets meer dan de helft actief. De transgenders in het cliëntenbestand zijn allemaal zo goed als actief werkzaam (zie tabel 4.5).
9
Gegevens niet opgenomen in voorgaande jaarverslagen.
19
Jaarverslag 2014
Tabel 4.5: Cliënten Prostitutie Maatschappelijk Werk (hierna PMW) uitgesplitst naar het jaar 2014 (in absolute aantallen) Cliënten prostitutie maatschappelijk werk Aantal vrouwen Actief Aantal mannen Actief Aantal Transgenders Actief
2014 96 56 5 3 9 8
Totaal
110
201310 Werd niet geregistreerd
Wordt er gekeken naar de leeftijd, dan blijkt dat het merendeel van de cliënten in de leeftijdscategorie 21 t/m 30 jaar (= 141) valt. Zij vertegenwoordigen 47% van het totaal aantal cliënten (zie tabel 4.6). Tabel 4.6: Leeftijden van Cliënten (in absolute aantallen) Leeftijden Cliënten11
2014
15-20 jaar
7
21-25 jaar
64
26-30 jaar
77
31-35 jaar
41
36-40 jaar
40
41-45 jaar
37
46-50 jaar
11
51-55 jaar
11
56-60 jaar
7
61-65 jaar
4
Totaal
298
In totaal kwamen 36 cliënten uit Azië. Van deze groep is het grootste deel afkomstig uit China: 12 cliënten (ruim 30%) waren afkomstig uit China (zie tabel 4.7).
10 11
Deze gegevens zijn niet opgenomen in voorgaande jaarverslagen. De vergelijking met voorgaande jaren is niet mogelijk. Het CVS gebruikt een andere categorie-indeling dan Regas.
20
Jaarverslag 2014
Tabel 4.7: Geografische herkomst van Cliënten in het jaar 2014
Herkomst Cliënten
Nederland
Overig EU
Zuid- & Midden-Amerika
Azië
Afrika
N.B.: Van 7 cliënten is de herkomst niet genoteerd.
4.2
Kerntaak: Begeleiding aan Slachtoffers Mensenhandel
SHOP is de zorgcoördinator mensenhandel voor de regio Haaglanden. Verschillende ketenpartners bieden vanuit de SHOP-locatie hun diensten aan cliënten aan. Het gaat om de volgende diensten: -
Uitbetaling en administratieve afhandeling van de Regeling verstrekkingen Bepaalde categorieën vreemdelingen (RvB) De financiële afdeling van SHOP verzorgt wekelijks voor de slachtoffers van mensenhandel de uitbetalingen van de RvB-gelden van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de administratieve afhandeling daarvan.
-
Lessen Nederlandse Taal Wekelijks geven vrijwilligers van de stichting Ontmoeting Buitenlandse Vrouwen (OBV) Nederlandse les aan de cliënten van SHOP. Gemiddeld bezochten wekelijks 8 vrouwen de Nederlandse taallessen. Voor de vrouwen is, naast het leren van de Nederlandse taal, ook de ontmoeting met elkaar belangrijk. N.B.: Omdat de opkomst van de mannengroep steeds lager werd, is besloten om deze voorziening voor deze groep stop te zetten.
-
Deelname aan verschillende activiteiten in de stad Den Haag SHOP is onderdeel van een breed netwerk in Den Haag waarbij instellingen, kerken en/of particulieren betrokken zijn. Deze netwerkpartners zijn actief in het organiseren van activiteiten waar de cliënten van SHOP aan kunnen deelnemen. Cliënten worden gestimuleerd om te participeren om zo het eigen netwerk en hun zelfredzaamheid te vergroten.
21
Jaarverslag 2014
Informatie en Voorlichting Het team AHV verzorgt groepsvoorlichtingen voor professionals en jongeren. De voorlichtingsbijeenkomsten worden op interactieve wijze gegeven, waardoor de deelnemers op een actieve manier betrokken worden bij het onderwerp. Een van de onderwerpen betreft ‘Loverboys’. Het doel van de voorlichtingsbijeenkomsten over ‘Loverboys’ is het leren herkennen van de signalen, zodat men vroegtijdig kan ingrijpen. Met één organisatie is afgesproken om standaard twee maal per jaar een voorlichtingsbijeenkomst te geven. Deze bijeenkomsten hebben in het jaar 2014 ook plaatsgevonden. Het team AHV heeft ook meegewerkt aan een onderzoek naar migratie en prostitutie dat professor Nencel van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam uitgevoerd heeft bij onder andere SHOP/Spot 46, politie Haaglanden, unit CZ, en andere Haagse hulpverleningsinstellingen. Het gaat om een vergelijkend onderzoek en een uitwisseling met Zuid-Afrika. Tabel 4.8: Voorlichtingsbijeenkomsten/Presentaties 2014 Stichting Jeugdformaat
Meidenopvanghuis
Mensenhandel Nationaal
Westeinde Ziekenhuis
Afdeling Gynaecologie
Mensenhandel Nationaal
Workshop
Professionals
Mensenhandel Nationaal
4.3 -
Trends en Ontwikkelingen In 2014 zijn 98 nieuwe cliënten een (hulpverlenings-)traject gestart. Van deze nieuwe cliëntengroep is het overgrote deel (70) sekswerkers. Het aantal aangemelde nieuwe slachtoffers mensenhandel is kleiner dan in de voorgaande jaren. De daling is terug te vinden in de rapportage januari-november 2014 van CoMensha. Onduidelijk is of deze daling een tijdelijke of permanente trend is.
-
Van de 70 sekswerkers is het grootste deel momenteel actief werkzaam.
-
De grootste groep cliënten is afkomstig uit Nederland gevolgd door cliënten uit Oost-Europa. Evenals in 2013 is opvallend, dat er nauwelijks slachtoffers mensenhandel met de Afrikaanse nationaliteit meer aangemeld worden. In 2014 waren onder de slachtoffers mensenhandel 2 afkomstig uit Afrika.
-
De groep Chinese cliënten is groter dan in de voorgaande jaren. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de sluiting van enkele Chinese massagesalons door de gemeente Den Haag en de aanwezigheid van een medewerker die het Mandarijn spreekt. Hierdoor lijkt deze moeilijk bereikbare groep beter in staat om de weg naar SHOP te vinden.
-
Opvallend is dat de meeste cliënten SHOP bereiken via vriendinnen/collega’s die reeds bij SHOP in begeleiding zijn. Bestaande cliënten zijn tevreden over de hulpverlening, waardoor zij het vertrouwen hebben dat collega’s die een hulpvraag hebben, bij SHOP eveneens aan het goede adres zijn. In 2014 waren er minder aanmeldingen via de politie Haaglanden, unit CZ, en CoMensha.
-
Het totale aantal cliënten in de hulpverlening was in het jaar 2014 lager dan in het jaar 2013. De grootste daling is waarneembaar onder het aantal slachtoffers mensenhandel.
-
In het jaar 2014 waren 5 relevante betrokkenen in de hulpverlening. Het betrof familieleden/ gezinnen of de partner van cliënten die van SHOP begeleiding ontvingen. Deze personen vragen begeleiding bij het verwerken en de acceptatie van het feit dat hun kind en/of zus een heden of verleden heeft in de prostitutie. Ook vragen zij steun in het herstel van de relatie.
22
Jaarverslag 2014
-
In 2014 heeft een beleidswijziging met betrekking tot de vergoeding van de kosten van tolk- en vertaaldiensten plaatsgevonden. Tot 2014 werden alle door SHOP gemaakte kosten ingediend en vergoed. Met ingang van 2014 heeft SHOP een aanvulling op de subsidie-aanvraag bij de gemeente Den Haag moeten indienen. Voor de komende jaren zullen hierover opnieuw afspraken hierover gemaakt moeten worden. In bijlage 1 is een overzicht van de gebruikte tolk/vertaaldiensten opgenomen.
Ontwikkelingen van werkprocessen
Centrale Aanmelding. Door een efficiëntere organisatie van de aanmeldings- en intakeprocedure is de wachttijd voor cliënten verkort. Cliënten waar er geen sprake is van een acute crisis hoeven nooit langer dan 2 weken te wachten op een intakegesprek. De hulpverlening kan sneller dan voorheen starten en er kan ook tijdig geïntervenieerd worden. Vanaf 2014 komen de aanmeldingen voor de opvang centraal via het team AHV binnen. In voorgaande jaren gingen cliënten die opvang nodig hadden rechtstreeks naar de 24-uurs Opvang. Niet alle cliënten werden daardoor aangemeld bij het team AHV. Sinds 2014 krijgen alle cliënten van de opvang een intake bij het team AHV; daarna krijgen ze een maatschappelijk werker toegewezen. Het team AHV en het team van de 24-uurs Opvang werken nu samen aan hulpverleningstraject van
de cliënt. ClientVolgSysteem (CVS). In januari 2014 is een nieuw cliëntenregistratiesysteem geïmplementeerd. De migratie van de actieve cliëntendossiers vanuit het CVS van REGAS naar het CVS van Conclusion (hierna nieuwe CVS) hebben de SHOP medewerkers in december 2013 zelf uitgevoerd. Vanaf januari wordt er uitsluitend gewerkt in het nieuwe CVS. Aan het begin van het jaar 2014 is hard gewerkt aan het zich eigen maken van het nieuwe CVS. De kinderziekten zijn er uit gehaald. Door voortschrijdend inzicht zijn er in de loop van 2014 een aantal veranderingen aangebracht, in het bijzonder in de rapportages. Hierdoor zijn de resultaten beter en gemakkelijker zichtbaar. Op dit moment worden de laatste veranderingen in het veldwerk rapportage bekeken. Als dit is aangepast, is er in 2015 ook een beter overzicht van de uitgevoerde activiteiten op dit gebied.
Ontwikkelingen bij de Teams Verbetering van de samenwerking. In 2014 is geïnvesteerd in de verbetering van de inhoud van het gezamenlijk overleg en er zijn nieuwe afspraken gemaakt rond de taakverdeling van de teams AHV en de 24-uurs Opvang rond de begeleiding aan cliënten. De samenwerking tussen de teams AHV en Spot 46 is eveneens verbeterd. Hierdoor zijn knelpunten in de samenwerking opgelost en is de interne doorverwijzing verbeterd. Verbetering van de Cliëntenbespreking. Het team AHV heeft ook gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de cliëntenbespreking. Tevens is er gewerkt aan het ontwikkelen van een format, waardoor de voortgang van cliënten beter gemonitord kan worden. Deskundigheidsbevordering en implementatie van de SRH methodiek. De SRH methode is nog niet volledig geïmplementeerd. Er zijn verschillende trainingsdagen SHOP breed en specifiek voor het team AHV geweest. Daarnaast zijn er 2 themavergaderingen in het team geweest om intern te kijken welke onderdelen van de SRH methodiek goed te gebruiken zijn in de dagelijkse hulpverlening van SHOP. In het najaar heeft een trainingsdag plaatsgevonden die toegespitst was op de praktijk van PMW en zorgcoördinatie mensenhandel nationaal en internationaal. Deze dag heeft meer
23
Jaarverslag 2014
duidelijkheid gebracht bij het team AHV over de toepassing van de SHR methodiek in cliëntencontacten. Intervisie. Maandelijks organiseert het team AHV intervisie met als hoofddoel de bewustwording van het eigen handelen te bevorderen en als nevendoel het handelen van de anderen beter te begrijpen. Signaalkamer. Binnen SHOP worden er veel signalen opgevangen over de positie van sekswerkers en slachtoffers mensenhandel. Door het opzetten van een centraal punt binnen de organisatie die verantwoordelijk wordt voor de signalering is de kans verminderd, dat belangrijke signalen verloren gaan.
24
Jaarverslag 2014
25
Jaarverslag 2014
5.
Spot 46, Informatie- en Adviescentrum voor Sekswerkers
5.1
Kerntaak: Informatie en Advies (inloopspreekuur)
In totaal is Spot 46 in het jaar 2014 1.363 keer bezocht, precies 1.000 keer door vrouwelijke sekswerkers, 31 keer door mannelijke sekswerkers en 61 keer door transgender sekswerkers. Daarnaast is Spot 46 221 keer bezocht door netwerkpartners, 31 keer door familie of vrienden van sekswerkers en 19 keer viel het bezoek in de categorie ‘Overig’ (waarbij de relatie van de bezoeker tot de sekswerker onbekend was). Er is een duidelijke toename waarneembaar in het aantal bezoekers van het inloopspreekuur gedurende het hele jaar (zie grafiek 5.1). In grafiek 5.1 is de toename van het aantal bezoeken door de doelgroep van Spot 46 (vrouwelijke, mannelijke en transgender sekswerkers) goed zichtbaar. Grafiek 5.1 geeft het aantal bezoeken aan Spot 46 in 2014 weer. Grafiek 5.1: Aantal bezoekers van Spot 46
Aantal Bezoeken Doelgroep Spot 46 400 350 300 250 Vrouwen 200
Mannen Transgenders
150 100 50 0 1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
In totaal bezochten 242 unieke bezoekers Spot 46 (tabel 5.1), waaronder 227 vrouwelijke sekswerkers, 5 mannelijke en 10 transgender sekswerkers. Opvallend is, dat het aantal unieke bezoekers niet dezelfde stijging vertoont als het aantal bezoeken aan Spot 46 in 2014. Een mogelijke verklaring is dat er sinds mei 2014 een Spaanssprekende sociaal dienstverlener werkzaam is bij Spot 46, hetgeen heeft geleid tot een toename van het aantal unieke Spaanssprekende bezoekers in het tweede kwartaal. Deze bezoekers blijven mogelijk terugkomen, maar zijn inmiddels geen unieke bezoeker meer. Een dergelijke toename qua aantal bezoekers van een taalgroep is eerder geconstateerd met de Hongaarse doelgroep nadat er een Hongaarssprekende sociaal dienstverlener is aangenomen bij Spot 46.
26
Jaarverslag 2014
Spot 46 geeft, in samenwerking met haar directe netwerkpartners, informatie en advies op diverse terreinen. De thema’s, die in grafiek 5.2 vermeld staan, zijn besproken met bezoekers (inclusief aantallen). Grafiek 5.2: Besproken thema’s inclusief aantallen
Spot 46 Informatie en Advies vragen Overig Gesprek/ Koffie-thee Juridisch Financieel KVK Belasting Welzijn Gezondheid algemeen SOA / HIV Loopbaan / Solliciteren Seksuele dienstverlening 0
50
100
150
200
250
De meest uitdagende thema’s waarmee bezoekers vaak komen, zijn het vinden van woonruimte, een inschrijfadres en hulp bij het vinden van een andere baan. Vooral aan loopbaanadvies is in 2014 veel tijd besteed, met ook enkele succeservaringen: Een sekswerker wil uitstappen en komt naar Spot 46 voor het maken van een CV. Een maand later komt ze terug voor hulp bij het invullen van enkele formulieren. Ze vertelt dat ze een baan heeft gevonden waarop ze met behulp van Spot 46 had gesolliciteerd, via een Nederlands uitzendbureau.
Een cliënte is een aantal malen langs geweest voor een gesprek en voor hulp bij het solliciteren om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering. Dit valt niet mee, omdat zij nauwelijks kan lezen en niet kan schrijven. Ze komt langs om te vertellen dat het haar nu gelukt is om zelf te solliciteren. Ze heeft enkele vacature-websites gevonden die alleen vragen om een reactie en het meesturen van een CV. ‘Nu kan ik in ieder geval zelfstandig een groot aantal sollicitaties versturen!’ En: ‘Het is eigenlijk gemakkelijker dan ik in het begin dacht’. Grafiek 5.3 geeft de nationaliteit van de sekswerkers die Spot 46 in 2014 bezocht hebben weer.
27
Jaarverslag 2014
Grafiek 5.3: Nationaliteiten bezoekers Spot 46
Nationaliteiten Bezoekers Spot 46
Hongarije
Nederland
Latijns-Amerika
Bulgarije
Roemenië
Overig
Gedurende het hele jaar nam het aantal Nederlandse en Latijns-Amerikaanse bezoekers toe. De exacte verdeling varieerde tijdens de verschillende kwartalen, uiteindelijk kwamen de meeste bezoekers van Spot 46 in 2014 uit Hongarije, gevolgd door bezoekers afkomstig uit Nederland, Latijns-Amerika, Bulgarije en Roemenië. De bezoekers uit de categorie ‘Overig’ kwamen uit Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Macedonië, Moldavië, Polen, Rusland, Slowakije, Tsjechië, Aruba, Suriname, Marokko, Ghana, China, Hong Kong, Indonesië en Thailand. Spot 46 heeft sekswerkers op regelmatige basis doorverwezen naar verschillende instanties. In tabel 5.4 wordt hiervan een overzicht gegeven. Tabel 5.4: Aantal doorverwijzingen Spot 46 (in absolute aantallen) Doorverwijzingen
2014
SHOP
29
Verzekering
60
Boekhouding
58
Huisarts
32
GGD/Soa-centrum
29
Advocatuur
29
Kamer van Koophandel (KvK)
23
Belastingdienst
19
Politie Haaglanden, unit CZ
15
Politie
8
Loopbaantraject
3
Totaal
305
28
Jaarverslag 2014
Het aantal doorverwijzingen blijft redelijk constant, maar kent een lichte toename in het tweede half jaar. Regelmatig zijn er ‘reguliere bezoekers’ die opeens verdwenen lijken te zijn. Toch onthouden zij Spot 46, ook als ze inmiddels ergens anders wonen. Spot 46 verwijst soms door naar organisaties of instanties die ver buiten Den Haag liggen, zoals blijkt uit het volgende voorbeeld: Een sekswerker is al enkele maanden niet meer gezien in de raamstraten. Ze belt opeens weer naar Spot 46 en vertelt dat ze eerder voor iemand moest werken, maar nu het contact met hem heeft verbroken en aangifte wil doen, maar niet weet wat ze kan doen. Ze zit in Leeuwarden, maar herinnerde zich de naam ‘Spot 46’ nog en belt ons daarom. Spot 46 verwijst haar door naar een instantie in Friesland. Informatie en Advies per telefoon en e-mail Informatie en advies per telefoon en e-mail vindt ook buiten de inloop spreekuur plaats. Dit is een laagdrempelig instrument die zich in de loop van de laatste twee jaar goed heeft ontwikkeld. Tabel 5.5: Informatie en Advies per telefoon uitgesplitst per kwartaal (in absolute aantallen) Telefoon
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
Vrouwen
70
130
151
209
Mannen
5
2
0
12
Transgenders
0
1
1
6
21
35
42
38
Exploitanten
4
1
0
6
Familie/vrienden
1
1
1
1
Overig
3
2
2
5
Totaal
101
172
197
277
Netwerkpartners
In tabel 5.5 is een duidelijke toename zichtbaar van het aantal keer dat Spot 46 telefonisch informatie en advies gaf aan vrouwelijke sekswerkers en netwerkpartners in 2014. Een mogelijke verklaring voor de toename van het aantal vrouwelijke sekswerkers is de steeds grotere bekendheid van Spot 46 onder de doelgroep en de Spaanssprekende sociaal dienstverlener die sinds mei 2014 werkzaam is bij Spot 46. De toename van het aantal netwerkpartners aan wie telefonisch advies of informatie werd gegeven, kan worden verklaard door een toename van de bekendheid van Spot 46 door bijvoorbeeld aanwezigheid in de media, op congressen en andere bijeenkomsten. Het bereik van mannelijke sekswerkers is nog gering. In 2015 zal hieraan verder aandacht gegeven worden. Het aantal e-mailberichten dat Spot 46 ontving, wordt weergegeven in tabel 5.6.
29
Jaarverslag 2014
Tabel 5.6: Aantal door Spot 46 ontvangen e-mailberichten uitgesplitst per kwartaal (in absolute aantallen) 1e kwartaal
Mail
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
Vrouwen
4
25
23
31
Mannen
1
6
3
7
Transgenders
0
3
0
1
Netwerkpartners
14
33
64
63
Exploitanten
0
0
0
0
Familie/vrienden
0
1
0
0
Overig
0
0
1
1
Totaal
19
68
91
103
Ook in het aantal ontvangen e-mailberichten is een duidelijke toename zichtbaar. Spot 46 is in de loop van 2014 steeds vaker per e-mail benaderd door vooral vrouwelijke sekswerkers en netwerkpartners. Met betrekking tot de toename in het e-mailcontact met netwerkpartners is de verklaring mogelijk vergelijkbaar met die van de toename van telefonisch contact met netwerkpartners. Tijdens de telefoongesprekken en in de e-mailberichten kwamen in 2014 de volgende thema’s aan de orde (inclusief aantallen, grafiek 5.7). Grafiek 5.7: Besproken thema’s Spot 46 per telefoon en e-mail (inclusief aantallen).
Spot 46 Informatie en Advies per telefoon/mail Overig Juridisch Financieel KVK Belasting Welzijn Gezondheid algemeen Soa / Hiv Loopbaan Seksuele dienstverlening 0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
Spot 46 kreeg in 2014 steeds meer vragen van sekswerkers en netwerkpartners uit randgemeentes, zoals Voorburg, Zoetermeer en Leiden. Spot 46 is deze vragen gaan registreren om de behoefte in kaart te brengen. Daarnaast heeft Spot 46 zich in 2014 verder verdiept in de Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV) van de desbetreffende gemeentes om sekswerkers van juiste informatie te kunnen voorzien.
30
Jaarverslag 2014
Informatie en Advies tijdens Veldwerk12 Spot 46 heeft in 2014 wekelijks de raamstraten en maandelijks de vergunde clubs, privéhuizen en massagesalons bezocht. Dit veldwerk wordt sinds begin 2014 organisatie-breed uitgevoerd. De data over het veldwerk van Spot 46 staan in de kwartaalrapportage van ‘Team Veldwerk’. Spot 46 heeft elke twee maanden aandacht besteed aan een specifiek thema. Sekswerkers zijn onder andere geïnformeerd over financiën, gezondheid en loopbaanmogelijkheden. Sinds mei 2014 is Spot 46 gestart met het bezoeken van Chinese massagesalons, met als doel de medewerkers van de massagesalons te informeren over verschillende mogelijkheden in Den Haag voor hulp- en dienstverlening. In 2014 heeft Spot 46 structureel veldwerk gedaan, in samenwerking met het Regionaal soa-centrum, om sekswerkers te informeren over veilig en gezond werken. Als aanvulling op het online veldwerk is Spot 46 in 2014 bij wijze van pilot mee geweest met de Politie Haaglanden, unit CZ, bij controles van thuiswerkers. Spot 46 heeft sekswerkers die thuis werkzaam zijn persoonlijk kunnen informeren over de mogelijkheden voor hulp- en dienstverlening bij SHOP en in het bijzonder bij Spot 46. Informatie en Advies via de website van Spot 46 De website van Spot 4613 is in 2014 per dag gemiddeld 90 keer bezocht. Dit komt neer op een totaal aantal van 23.513 bezoeken; hierbij zijn 298.716 pagina’s bekeken en 15 bestanden geopend. Uit de data blijkt verder dat veel bezoekers van de website rechtstreeks naar de website van Spot 46 surfen. Daarnaast wordt de website van Spot 46 gevonden via de websites Kinky.nl, Geleenstraat.nl en Tippelpagina.nl Het merendeel van de bezoekers van de website Spot46.nl komt uit Nederland. Ook mensen uit Finland, Duitsland, België en Noorwegen bezoeken de website frequent. Uit de data blijkt, dat bezoekers de website vaak langere tijd bezoeken en klikken op verschillende pagina’s; dit zou erop kunnen duiden dat de bezoekers van de website zich laten informeren door de inhoud van de website. Signalen uit het Veld Door middel van veldwerk en het contact met de sekswerkers tijdens de inloopspreekuren van Spot 46, krijgen de medewerkers van Spot 46 veel informatie uit de eerste hand over allerlei zaken die sekswerkers meemaken tijdens hun werk of daarbuiten. De meest opvallende of kenmerkende signalen zijn gedurende het hele jaar 2014 (uiteraard anoniem) geregistreerd. In totaal zijn er circa 50 signalen geregistreerd die onderverdeeld kunnen worden in de volgende thema’s: •
Misbruik door klanten
•
Misbruik door exploitanten
•
Algemene bejegening
•
Geldzaken
•
Kennis & praktijken van sekswerkers
•
Signalen van Mensenhandel
12
13
Vanaf het derde kwartaal is in het online veldwerk aandacht besteed aan thuiswerkers in de randgemeenten van Den Haag. Deze sekswerkers worden niet actief benaderd; het is in eerste instantie de bedoeling om achter de omvang van deze groep te komen. Naar aanleiding hiervan hebben de medewerkers van Spot 46 de rapportage ‘Prostituees, prostitutiebedrijven en hulpvragen vanuit omringende gemeenten – een verkenning’ geschreven. Deze gegevens zullen gebruikt worden om vorm te geven aan het bereik van sekswerkers in het kader van de uitstapprogramma’s (RUPS II regeling van het ministerie van V&J). www.spot46.nl
31
Jaarverslag 2014
Stigma Opvallend is, dat de meeste signalen betrekking hadden op Misbruik van respectievelijk Klanten en Exploitanten of ten aanzien van de Algemene Bejegening. Om recht te doen aan alle thema’s zijn een aantal van de meest opvallende signalen als bijlage opgenomen in dit jaarverslag (zie bijlage 2).
5.2
Kerntaak 2: Ondersteuning bij Professioneel Werken
Spreekuren Spot 46 biedt wekelijks een juridisch spreekuur en een spreekuur van het Regionaal soa-centrum aan. Daarnaast heeft de boekhouder in april een spreekuur gehouden in verband met de aangifte inkomstenbelasting. Om sekswerkers te ondersteunen in het bijhouden van hun inkomsten en uitgaven zijn er kasboekjes uitgedeeld tijdens veldwerk. Tabel 5.8: Aantal bezoekers Spot 46 in 2014 uitgesplitst per spreekuur & kwartaal (uitgedrukt in absolute aantallen) Spreekuren
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
Totaal 2014
Regionaal soa-centrum
32
40
48
51
171
Boekhouder
30
32
19
24
105
Körver Advocatuur
12
20
22
24
78
Totaal
74
92
89
99
354
In tabel 5.8 is een duidelijke toename zichtbaar van het aantal consulten tijdens het spreekuur van het Regionaal soa-centrum. In het totaal is in 2014 171 keer gebruik gemaakt van dit spreekuur. De boekhouder had 105 keer een afspraak met een bezoeker van Spot 46 en de advocaat 78 keer. Medewerkers van Spot 46 hebben in 2014 4 gesprekken gevoerd met sekswerkers in samenwerking met de politie Haaglanden, unit CZ, naar aanleiding van een negatief werkadvies van de unit CZ. Eenmaal per maand staat het Regionaal soa-centrum in een van de raamstraten met de zogenaamde Gezondheidsbus, zodat sekswerkers zich gratis en anoniem vlakbij de eigen werkplek kunnen laten testen. Spot 46 is elke maand aanwezig om de sekswerkers op de Gezondheidsbus te attenderen en, zo nodig, te tolken. Dit leidt ook tot nieuwe bezoekers bij Spot 46, zoals blijkt uit het volgende voorbeeld: Drie Hongaarse vrouwen die voorheen nooit naar de soa-Gezondheidsbus op locatie of Spot 46 wilden komen, kwamen op een bepaald moment toch langs voor een soa test; ze hebben Spot 46 inmiddels vaker bezocht ook om andere zaken te regelen, waaronder het afsluiten van een zorgverzekering. Bewustzijn rondom Seksuele Gezondheid Om sekswerkers te ondersteunen in het veilig en gezond werken, biedt Spot 46 sinds 2014 condooms en sponsjes aan tegen inkoopprijs. Door deze nieuwe dienst heeft Spot 46 veel nieuwe bezoekers, die vervolgens ook gebruik maken van andere diensten, zoals het spreekuur van het Regionaal soa-centrum.
32
Jaarverslag 2014
Klantenactie Haagse Prostitutiestraten In samenwerking met het Regionaal soa-centrum heeft Spot 46 in 2014 tweemaal de klantenactie georganiseerd. Deze klantenactie vond in mei en november 2014 plaats in de Haagse raamstraten. Tijdens de klantenactie werden klanten van sekswerkers geïnformeerd over het belang van veilige (orale) seks, respect voor sekswerkers en het betalen van een goede prijs. Ook konden klanten zich tijdens de actie in de raamstraat testen op soa, in de eerder genoemde Gezondheidsbus. Ook andere organisaties bleken geïnteresseerd in onze werkwijze in het algemeen en de klantenactie in het bijzonder. Zo zijn medewerkers van SOA-Aids en P&G 292 meegegaan tijdens de klantenactie. Nederlandse Taalcursus op mp3-speler Spot 46 heeft in 2014, na de succesvolle Nederlandse taalcursus op MP3 speler voor Hongaarse sekswerkers in 2013, de taalcursus voor Spaanstalige sekswerkers ontwikkeld. De twee taalcursussen zijn ook geëvalueerd. Uit het onderstaande voorbeeld blijkt dat de taalcursussen een succes zijn. Een van de Hongaarse vrouwen die de Nederlandse taalcursus op MP3 speler heeft aangeschaft, die Spot 46 in 2013 is ontwikkeld, durfde bij de eerste contacten zelfs in het Engels niet echt te praten of vragen te beantwoorden. Enkele weken nadat ze de taalcursus heeft gekregen, spreekt ze tijdens het soa-consult opeens zelfstandig met de verpleegkundige en voor een groot deel redt ze zichzelf in het Nederlands. Deskundigheidsbevordering medewerkers Spot 46 Om de doelgroep van Spot 46 te ondersteunen bij professioneel werken, is deskundigheid van de sociaal dienstverleners van Spot 46 nodig. In 2014 zijn er verschillende activiteiten ondernomen om deze deskundigheid te vergroten: Spot 46 signaleert drugsgebruik bij sekswerkers tijdens het werk; daarom heeft Spot 46 in 2013 een training gevolgd in het herkennen van signalen en motiverende gesprekstechnieken. Om een vervolg te geven aan deze verworven kennis heeft Spot 46, in samenwerking met Mainline, in 2014 een folder ontwikkeld over sekswerk en het gebruik van verdovende middelen. Om de deskundigheid van de sociaal dienstverleners te blijven waarborgen, bezoekt Spot 46 regelmatig congressen en conferenties, zoals de Soa Aids-dag en de Safe Return Slotconferentie. Daarnaast hebben de sociaal dienstverleners een training gevolgd van een seks-educator, waarin seksualiteit, werken met sekswerkers en reflectie centraal stonden.
5.3
Kerntaak 3: Positieverbetering
Spot 46 vindt het belangrijk om haar kennis met andere te delen zodat de positieve ervaringen opgedaan in het ontwikkelen van haar werkwijze een bijdrage levert aan de positie verbetering van sekswerkers. Hiervoor hebben medewerkers van SPOT 46 deelgenomen aan verschillende bijeenkomsten en vergaderingen in Den Haag onder anderen aan bijeenkomsten van de Haagsche Maatschap. Het versterken van de medezeggenschap van sekswerkers is ook een belangrijk item. Vanuit haar bijdrage aan de kerntaak Kennis en expertise centrum van SHOP heeft Spot 46 ondersteuning geboden aan het Platform Positieverbetering Prostituees. Door informatie te delen en advies te geven heeft Spot 46 invloed uitgeoefend op beleid en positie verbetering van sekswerkers.
33
Jaarverslag 2014
Advisering Spot 46 heeft in 2014 de gemeente Den Haag en verschillende organisaties geadviseerd over beleid ten aanzien van positieverbetering, dienstverlening en methodiek. Ook is advies uitgebracht aan het Landelijk Programma Prostitutie. Daarnaast heeft Spot 46 een bijdrage geleverd aan een onderzoek van Regioplan naar de positieverbetering bij sekswerkers; bovendien is het Openbaar Ministerie (OM) geadviseerd in verband met een klantencampagne over Illegale prostitutie. Spot 46 werkte daarnaast mee aan een internationaal onderzoek van het ministerie van Justitie van Noord-Ierland naar uitstapprogramma’s voor sekswerkers. Verschillende organisaties waaronder het Leger des Heils en PMW Rotterdam zijn op bezoek geweest bij Spot 46 met vragen over de werkwijze en dienstverlening. In dit kader worden regelmatig verzoeken van (landelijke) organisaties, overheidsinstanties en onderzoekers gedaan om mee te lopen met veldwerk. In 2014 is Spot 46 op 9 verzoeken ingegaan onder andere die van een medewerker van PMW Rotterdam, een ambtenaar van de gemeente Amsterdam, een onderzoeker van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) en het Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel BNRM. Presentaties Spot 46 heeft een presentatie gegeven tijdens een congres op de Vrije Universiteit met als thema sekswerk en migratie. In het kader van dit congres heeft een delegatie uit Zuid-Afrika een bezoek gebracht aan SHOP. Tijdens het bezoek heeft Spot 46 informatie verstrekt over haar methodiek. Spot 46 is ook internationaal actief; zo is er een congres in Hongarije bezocht waar Spot 46 een presentatie heeft gehouden over sekswerk in Nederland en de werkwijze van Spot 46. Dit was de kick-off meeting voor een Hongaars-Belgisch-Nederlandse samenwerking in het opzetten van een transnationaal verwijsmechanisme voor Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. Spot 46 neemt deel aan dit twee jaar durende project. Pers Spot 46 heeft in 2014 verschillende malen contact gehad met de pers; zo hebben er artikelen gestaan in de Algemeen Dagblad/Haagse Courant, de Posthoorn en de Telegraaf. Ook heeft er een interview plaatsgevonden met de radio- zender FunX voor jongeren in de grote steden over de klantenactie. De Hongaarse media hebben bijzonder aandacht gegeven aan het bovengenoemde Congres. De Hongaarssprekende medewerkster van Spot 46 is meermalen geïnterviewd en heeft een TV interview gegeven aan Duna TV over sekswerk in Nederland.
34
Jaarverslag 2014
35
Jaarverslag 2014
6.
Veldwerk, Informatie & Advies op Locatie
SHOP verricht sinds haar oprichting, naast de residentiële/ambulante hulp– en dienstverlening, ook outreachend werk. Zo houdt SHOP nauw contact met haar cliënten en volgt ze intensief de ontwikkelingen en trends die in het werkveld van de seksuele dienstverlening plaatsvinden. Hierdoor kan SHOP optimale dienstverlening aan de cliëntgroep(en) leveren. Door outreachend te werken tracht SHOP contact te leggen met cliënten die de weg naar haar hulp– en dienstverlening nog niet kennen. Tabel 6.1 geeft het aantal uren weer dat het team AHV, Spot 46 en het team 24-uurs Opvang gedurende 2014 hebben besteed aan veldwerk. Hieronder vallen activiteiten als: het bezoeken van de raamstraten, clubs, privéhuizen en massagesalons, online veldwerk en het veldwerk in de nietvergunde sector. In totaal is er 1.411 uren besteed aan veldwerk. Tabel 6.1: Aantal veldwerkuren per kwartaal (in absolute aantallen) 1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
110
174
267*
265*
Clubs/privéhuizen
24
48
Massagesalons
12
30
Online
22
64
Niet-vergund/illegaal
37
56
Veldwerk gerelateerd
73
86
73
70
278
458
340
335
Aantal uren Raamstraten
Totaal *
Het nieuwe registratiesysteem CVS dat SHOP gebruikt kan nog geen rapportage genereren voor het veldwerk per locatie. Hieraan wordt gewerkt. De eerste twee kwartalen van 2014 zijn handmatig verwerkt.
Grafiek 6.2 laat zien hoe de aan veldwerk besteedde uren in 2014 zijn verdeeld onder de verschillende locaties (inclusief online veldwerk).
36
Jaarverslag 2014
Grafiek 6.2: Verdeling van het aantal bezoeken per locatie in 2014
Aantal Bezoeken per Locatie
Club
6.1
Massage (thais)
Niet vergunde sector
Online
Privé
Raam
Veldwerk vergunde sector
In 2014 zijn de raamstraten wekelijks bezocht; daarnaast bezochten de veldwerkers van SHOP in het totaal 20 clubs, privéhuizen en massagesalons. Besproken thema’s Tijdens veldwerkbezoeken aan vergunde prostitutielocaties (raamstraten, clubs, privéhuizen en massagesalons) kwamen de volgende thema’s aan bod, in volgorde van frequentie: a.
Gezondheid
b.
Werk
c.
Introductie Spot 46/SHOP
d.
Financiën
e.
Loopbaan
Het thema Gezondheid is in de loop van het jaar 2014 steeds hoger komen te staan in de hierboven beschreven ‘top 5’. Het thema Loopbaan kwam pas vanaf het derde kwartaal in de top 5 en is sindsdien vaak besproken. Het thema Soa-spreekuur is uit de registratie verdwenen en daarom niet meegenomen in deze top 5. Nationaliteiten In grafiek 6.3 wordt de nationaliteit weergegeven van de sekswerkers, waarmee veldwerkers van SHOP contact hadden.
37
Jaarverslag 2014
Grafiek 6.3: Nationaliteiten sekswerkers tijdens veldwerk SHOP
Nationaliteit Sekswerkers
Spaans
Hongaars
Nederlands
Oost-Europees anders
Bulgaars
Roemeens
Aziatisch
Afrikaans
Anders
Een meerderheid van de sekswerkers die SHOP tijdens het veldwerk ontmoet, zijn van Spaans/ Latijns-Amerikaanse, Hongaarse of Nederlandse afkomst. De nationaliteiten verschillen echter sterk per type locatie (raamstraat, club, privéhuis en massagesalon). In de raamstraten wordt het grootste aantal sekswerkers gezien. In clubs en privéhuizen werken over het algemeen meer Nederlandse vrouwen dan in de raamstraten, in enkele clubs of privéhuizen in Den Haag werken uitsluitend Nederlandse sekswerkers. In (Thaise) massagesalons werken – weinig verrassend – vooral Thaise sekswerkers of sekswerkers van een andere Aziatische afkomst. Sinds 1 januari 2014 mogen Bulgaren en Roemenen ook in loondienst werken in Nederland. Er is een duidelijke toename waarneembaar van het aantal Bulgaarse en Roemeense sekswerkers in verschillende prostitutiebedrijven. De Hongaarse groep blijft groot en ook de mobiliteit onder deze sekswerkers blijft hoog; regelmatig keren de Hongaarse sekswerkers na enkele maanden afwezigheid weer terug. Signalen De medewerkers van SHOP vangen tijdens het veldwerk regelmatig signalen op. In sommige gevallen gaat dit om een vermoeden van mensenhandel, bijvoorbeeld een meisje dat er somber uit ziet en bij een van de raamstraten wordt opgehaald door een geblindeerde auto. Ook worden signalen geregistreerd over de situatie en sfeer in clubs, privéhuizen, massagesalons of in de raamstraten. Een enkele keer geeft de beheerder of exploitant een signaal door, zoals een privéhuis waar men aangaf dat er de laatste tijd opvallend vaak Roemeense auto’s voor de deur stoppen waar dan meisjes uitstappen die zeggen te willen werken. Indien nodig, worden deze signalen meteen doorgegeven aan de daarvoor aangewezen instantie, zoals de Politie Haaglanden, unit CZ.
6.2
Niet-vergunde/illegale sector
In 2014 is SHOP opnieuw gestart met het structureel verrichten van veldwerk in de niet-vergunde sector. Naast het fysiek veldwerk is ook actief gezocht naar online signalen. Met de online opgedane informatie kon het veldwerk in de niet-vergunde sector gepland worden. Deze vorm van veldwerk is
38
Jaarverslag 2014
bijzonder intensief en wordt daarom maximaal 2x per maand uitgevoerd. Het gebeurt ’s nachts en in omgevingen waar “nieuwe” gezichten gemakkelijk de aandacht trekken.. Er is tijd nodig om de omgeving te leren kennen en niet op te vallen. Van de 1.411 uren besteed aan veldwerk in 2014 is 15% besteed aan deze sector. De belangrijke resultaten uit dit eerste jaar zijn: -
Er zijn verschillende signalen gevonden van bijvoorbeeld “cardates”, prostitutie in parken en op parkeerplaatsen. Twee veldwerkers zijn in totaal op 11 plaatsen op zoek gegaan naar signalen van illegale prostitutie.
-
Veldwerk in het niet-vergunde circuit eist een andere aanpak en aangepaste bezoektijden.
-
Signalen kunnen niet gemakkelijk in concrete waarneembare situaties vertaald worden.
-
De signalen online zoeken geven een beeld van waar illegale/niet-vergunde prostitutie plaatsvindt. Deze signalen kunnen worden onderverdeeld in: parken, parkeerplaatsen, hotels, uitgaansgelegenheden en straten/wijken. De signalen die gevonden zijn tijdens het online veldwerk zijn gebruikt om het fysieke veldwerk te plannen.
-
Eenmaal is SHOP ingegaan op een signaal afkomstig uit een Haagse instelling namelijk, Stichting MOOI! Deze gaf vermoedens/signalen aan die buurtbewoners hadden opgevangen. De signalen gingen om plekken waar mogelijk illegale prostitutie zou plaatsvinden. De twee veldwerkers zijn twee maal op deze locatie geweest. De veldwerkers hebben onderzoek gedaan, in de buurt, maar het signaal heeft niets opgeleverd. Tijdens het onderzoek zijn de veldwerkers in een buurtcafé geweest om extra informatie te verzamelen. In dit café zijn de vermoedens van illegale prostitutie in de wijk bevestigd. SHOP blijft dit signaal monitoren.
Voor deze specifieke sector is in 2014 een flyer in een handzaam formaat ontwikkeld, dat in zes talen vertaald is. De flyer geeft compact weer hoe en waarvoor men met SHOP contact kan leggen. Om plekken in de stad te vinden waar niet-vergunde prostitutie plaatsvindt en om in contact te kunnen komen met de doelgroep uit deze sector, wordt in 2015 een pilot gestart om cliënten te betrekken die willen mee-denken en signalen willen delen met de veldwerkers. Zij moeten overigens wel voldoen aan de door SHOP opgestelde (veiligheids-)criteria en zullen een doorsnede moeten zijn van de SHOP doelgroep. In de loop van 2014 is veelvuldig contact gelegd met de wijkbureaus van de politie om de mogelijkheden tot samenwerking te verkennen. De wijkbureaus zijn: Heemstraat, Jan Hendrikstraat en Bureau Laak.
6.3
Online
In 2014 zijn in totaal 417 vrouwen, 141 mannen en 89 transgenders benaderd via de website kinky.nl. Verschillende sekswerkers hebben (positief) gereageerd op de informatie over Spot 46 en SHOP. Ook kwamen er gedurende het hele jaar regelmatig bezoekers bij Spot 46 die aangaven een emailbericht te hebben ontvangen via www.kinky.nl. De meeste vrouwelijke sekswerkers die zijn benaderd zijn Nederlands of Oost-Europees. Bijna alle mannelijke sekswerkers zeggen uit Nederland te komen. De transgenders komen vooral uit Latijns-Amerika. In het eerste kwartaal van 2014 is SHOP gestart om sekswerkers actief te benaderen via e- mails en sms-berichten. Hierop wordt positief gereageerd. De e-mail- en sms-berichten zijn aangepast aan de nationaliteit van de sekswerkers en beschikbaar in het Nederlands, Engels, Hongaars en Spaans.
39
Jaarverslag 2014
In totaal is er circa 25 keer gereageerd op een e-mail- of sms-bericht. Alle reacties waren positief, zoals de volgende voorbeelden laten zien: Na het versturen van een informatiemail, neemt een sekswerker contact op een geeft aan dat ze al een half jaar eigenlijk wil stoppen met het werk. Ze wil graag advies en ondersteuning hierbij. We maken een dag na de mailwisseling kennis met haar op Spot 46 en diezelfde dag maakt ze ook kennis met het team AHV van SHOP.
toppen. Ze wil graag advies en ondersteuning hierbij. We maken een dag na de Door middel van hetzelfde internetveldwerk krijgt Spot 46 af maakt en toe ze mooie zoals mailwisseling kennis met haar op Spot 46 en diezelfde dag ook reacties, kennis met SHOPdeze (2/5/2014): Hai, ik ben wel eens bij jullie geweest, naar aanleiding van een politieAHV. Door middel van hetzelfde internetveldwerk krijgt Spot 46 af en toe mooie reacties, controle, ruim anderhalf jaar geleden. Ik had mijn zaakjes toen nog niet op de rit, maar zoals deze (2/5/2014): Hai, ik ben bij jullie(bij geweest, een politie gelukkig nu wel. Ben aangesloten bijwel eeneens coöperatie jullie ookn.a.v. bekend) en allescontrole, gaat ruim anderhalf jaar geleden. Ik had toen nog niet mijn zaakjes op de rit, maar gelukkig nu eigenlijk erg goed. Goed dat jullie er via dit medium een mailtje uit doen. Groetjes, Monique
wel. Ben aangesloten bij een coöperatie (bij jullie ook bekend) en alles gaat eigenlijk erg goed. Goed dat jullie er via dit medium een mailtje uit doen. Groetjes, Monique versturen De resultaten van deze vernieuwde aanpak zijn aanmoedigend en daarom wordt het in 2015 van deze informatiemail, neemt een sekswerker contact op dat ze al een half jaar het gecontinueerd. versturen van deze informatiemail, neemt een sekswerker contact op dat ze al een half jaar eigenlijk wil stoppen. Ze wil graag advies en ondersteuning hierbij. We maken een dag na de mailwisseling kennis met haar op Spot 46 en diezelfde dag maakt ze ook kennis met SHOP-AHV. Door middel van hetzelfde internetveldwerk krijgt Spot 46 af en toe mooie reacties, zoals deze (2/5/2014): Hai, ik ben wel eens bij jullie geweest, n.a.v. een politie controle, ruim anderhalf jaar geleden. Ik had toen nog niet mijn zaakjes op de rit, maar gelukkig nu wel. Ben aangesloten bij een coöperatie (bij jullie ook bekend) en alles gaat eigenlijk erg goed. Goed dat jullie er via dit medium een mailtje uit doen. Groetjes, Moniqueenlijk wil stoppen. Ze wil graag advies en ondersteuning hierbij. We maken een na de mailwisseling kennis met haar op Spot 46 en diezelfde dag maakt ze ook kennis met SHOP-AHV. Door middel van hetzelfde internetveldwerk krijgt Spot 46 af en toe mooie reacties, zoals deze (2/5/2014): Hai, ik ben wel eens bij jullie geweest, n.a.v. een politie controle, ruim anderhalf jaar geleden. Ik had toen nog niet mijn zaakjes op de rit, maar gelukkig nu wel. Ben aangesloten bij een coöperatie (bij jullie ook bekend) en alles gaat eigenlijk erg goed. Goed dat jullie er via dit medium een mailtje uit doen. Groetjes, Monique
40
Jaarverslag 2014
7.
Kennis- en Expertisecentrum
SHOP en Spot 46 hebben in de loop van de jaren, door de activiteiten die zij uitvoeren in het werk– en beleidsveld prostitutie en mensenhandel, grote expertise opgebouwd. SHOP wordt op grond van haar expertise veelvuldig gevraagd om een bijdrage te leveren op het gebied van ontwikkelingen in het werkveld, lokale, nationale en internationale beleidsvorming, methodiek, enz. Met de opgedane kennis en de verzamelde informatie worden activiteiten ontwikkeld, gericht op de positieverbetering van (ex–)sekswerkers en normalisatie van sekswerk in de samenleving bewerkstelligd. Door het stigma dat op het sekswerk rust, worden (ex–)sekswerkers aan de zijkant van de samenleving geplaatst met consequenties op het gebied van maatschappelijke participatie, werk (ook wanneer men uit het beroep wil stappen) en taboes in de privé sfeer. Daarnaast biedt SHOP al jarenlang voorlichting 14 aan jongeren en deskundigheidsbevordering aan professionals over prostitutie en mensenhandel, waaronder het thema ‘loverboys’. Veel activiteiten die SHOP als kenniscentrum heeft ontwikkeld, zijn beschreven in de voorgaande hoofdstukken. Daarnaast heeft onder andere de directie
activiteiten
ontwikkeld
en
uitgevoerd
in
het
kader
van
informatieverstrekking,
kennisoverdracht en/of belangenbehartiging. Op basis van de verschillende aanwezige kennis en deskundigheden worden bij de activiteiten aan leden van de drie teams gevraagd om input te leveren. Onderstaand een beknopt overzicht van de belangrijkste activiteiten in 2014: Overlegplatformen -
Deelname aan de Europese Lobby naar aanleiding van het rapport ‘FEMM, on Sexual Exploitation and Prostitution and its Impact on Gender Equality’. Hierbij heeft SHOP met meer dan 500 Niet Gouvernementele Organisaties (NGO) geageerd tegen het voorstel om het Zweedse model te implementeren in Europa door, in navolging van Frankrijk, cliënten van sekswerkers te criminaliseren.
-
Deelname aan verschillende landelijke platformen (in samenwerking met CoMensha en La Strada International).
-
Naast een faciliterende rol aan het Landelijk Discussie Platform, heeft SHOP een actieve inhoudelijke bijdrage geleverd aan de discussies rond de positieverbetering van sekswerkers. In 2014 heeft SHOP een belangrijke bijdrage geleverd aan de hervorming van dit discussieplatform in een vereniging. Het overleg van het landelijk Platform Positieverbetering Sekswerkers vindt 6-wekelijks plaats.
-
Ook heeft SHOP als extern adviseur een actieve bijdrage geleverd bij het ontstaan van het Landelijk Platform Sekswerkers15.
-
Op 26 mei heeft de directeur deelgenomen aan een besloten expertmeeting van de PvdA-fractie van de Tweede Kamer over de nieuwe Wet Regulering Prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (WRP).
-
Op 25 & 26 juni hebben de directeur en een sociaal dienstverlener van Spot 46, respectievelijk als forumlid en inleider een actieve bijdrage geleverd aan een tweedaagse conferentie over migratie en prostitutie. Tijdens de conferentie zijn de resultaten gepresenteerd van het onderzoek dat professor Nencel van de VU Amsterdam uitgevoerd heeft bij onder andere SHOP/Spot
14 15
Zie paragraaf 4.2. In 2015 zijn uit de twee groepen twee vereniging en ontstaan: SWexpertise 21.NL (waar SHOP lid van is) en PROUD (landelijk vereniging sekswerkers).
41
Jaarverslag 2014
46, politie Haaglanden, unit CZ, en andere Haagse hulpverleningsinstellingen. Het gaat om een vergelijkend onderzoek en een uitwisseling met Zuid-Afrika. -
Op 11 december 2014 heeft de eerste landelijke netwerkdag voor organisaties die betrokken zijn bij de opzet en uitvoering van de RUPS uitstapprogramma’s plaatsgevonden. Samen met de stichting Humanitas heeft SHOP de organisatie op zich genomen. De eerste netwerkdag vormde de aftrap van een serie netwerkbijeenkomsten, met als doel de kennis- en informatie-uitwisseling te faciliteren.
-
Verschillende malen is er input geleverd ten behoeve van het G7 overleg dat belast is met het ontwikkelen van prostitutiebeleid waaronder de positieverbetering van sekswerkers.
-
Er zijn regelmatig gesprekken gevoerd met beleidsmedewerkers van het BNRM.
Bezoeken in het kader van kennisuitwisseling -
Op 27 juni heeft een Zuid-Afrikaanse delegatie een bezoek gebracht aan de 24-uurs Opvang en aan Spot 46. Het project wordt in 2015 afgesloten met een bezoek van een Nederlandse delegatie aan Zuid-Afrika. SHOP is uitgenodigd deel te nemen aan dit bezoek.
Doelgroep Jongens/Mannen -
Paul van Gelder heeft een up date van zijn onderzoek gericht op het online gedrag van mannelijke sekswerkers afgerond. Hiervoor heeft hij vier jaar veldwerk onder mannelijke escorts op het internet verricht. Dit is geresulteerd in de publicatie van het rapport Boys Online/Boys Offline: 2009-2012. Update over seksuele dienstverlening door internetescorts (M$M) in de regio Den Haag.
-
SHOP heeft een opdracht verstrekt aan studenten van de Hogenschool Leiden (A. Bloemendaal & H. Melhem) om een vergelijkend onderzoek te verrichten naar de mogelijkheden om de methodische aanpak van het Boysproject uit Antwerpen in Den Haag toe te passen.
-
In 2013 heeft de gemeente Den Haag de extra middelen voor de doelgroep jongens/mannen stopgezet (€ 60.000,00). Met het wegvallen van deze middelen is de vacature voor de specifieke functionaris jongens/mannen welke eind 2013 ontstaan is, niet vervuld. Het bereiken van en het verbeteren en actualiseren van het dienst- en hulpverleningsaanbod aan mannelijke seksuele dienstverleners binnen de bestaande middelen heeft prioriteit. Twee studenten van de Hogeschool Leiden is daarom gevraagd een kwalitatief onderzoek te verrichten naar de methodische middelen voor het bereiken van de mannelijke seksuele dienstverleners in Den Haag. Het onderzoeksrapport is inmiddels gereed. De uitkomsten van het onderzoek waren onderdeel van het debat van de expertmeeting dat in het najaar is georganiseerd.
-
In de landelijke politiek is nieuwe prostitutiewetgeving in voorbereiding. Gaat de invoering van deze nieuwe prostitutiewet ertoe leiden dat M$M nog meer uit beeld raken? Op 4 november heeft een expertmeeting Boys Online/Boys Offline: Een brede kijk op prostitutie plaatsgevonden. Jongens/mannen prostitutie (M$M) zijn in Nederland sterk onderbelicht. In het prostitutiebeleid zijn vrouwen de norm, waarbij de aandacht het eerst uitgaat naar vrouwen achter het raam. In hoeverre en hoe is deze focus op vrouwen van invloed op het doen en laten van M$M? Tijdens de expertmeeting is het rapport van Paul van Gelder gepresenteerd en aan de hand van de onderzoeksresultaten van Bloemendaal & Melhem heeft ook een debat plaatsgevonden over concrete en uitvoerbare aanbeveling voor de verbetering van het bereik van deze groep.
42
Jaarverslag 2014
-
Op 23 mei heeft Paul van Gelder, onderzoeker/veldwerker, namens SHOP deelgenomen aan een debat over mannenprostitutie in Antwerpen. Aan de conferentie van Boysproject namen ook 2 medewerkers van het team AHV deel.
43
Jaarverslag 2014
44
Jaarverslag 2014
8
SHOP Organisatie
8.1
Bestuur
SHOP is een Stichting en werkt vanuit een model waarin het Bestuur op afstand bestuurt. De dagelijkse leiding is gemandateerd aan een directeur. Het Bestuur stelt ieder jaar een Bestuursverslag op dat onderdeel is van de jaarrekening van SHOP. In de jaarrekening legt SHOP verantwoording af over de financiële gang van zaken. Het is bedoeld voor een ieder die belang stelt in SHOP, waaronder de gemeente Den Haag, als belangrijkste subsidiegever. Het Bestuur van SHOP ontvangt een jaarlijks bedrag als vrijwilligersvergoeding. Meer informatie over het Bestuur en haar activiteiten in 2014 staat in het Bestuursverslag.
8.2
Personeel
Gedurende 2014 hebben enkele wisselingen plaatsgevonden. Bij het team AHV is een medewerker op eigen verzoek uit dienst getreden. Deze medewerker is aansluitend vervangen door een medewerker met een dienstverband voor hetzelfde aantal uren. Bij de 24-uurs Opvang is een medewerker per 1 juli uit dienst gegaan; deze is per 1 september vervangen. Een medewerkster is met zwangerschapsverlof gegaan en vervangen door oproepkrachten. Verder is bij SPOT 46 een medewerker per 1 februari uit dienst getreden; zij is per 1 mei vervangen. Vervanging in verband met zwangerschapsverlof is ingevuld door collega's uitbreiding van uren te geven. Daarnaast zijn er 3 onderzoeksopdrachten uitgezet Hiervoor zijn drie medewerkers met een tijdelijk arbeidscontract aangetrokken. Het betrof de volgende projecten: Onderzoek Chinese Massagesalons
m.i.v. maart 2014
8 uur per week
Boys Online
3 maanden
8 uur per week
Terugkeer Hongaarse vrouwen
4 uur per week
Tabel 8.1: Formatie verloop 2014 uitgesplitst naar aantal fte en aantal medewerkers Op 01-01-2014 Formatie verloop 2014 Team AHV Team 24-uurs Opvang Team Spot 46 Overig
Aantal fte
Aantal medewerkers
Aantal fte
7,5
9
7,5
9
10,67
13
10,99
13
2,2
3
2,61
4
3
4
2,77
4
Oproepkrachten Totaal
Op 01-01-2015
6 23,37
35
Aantal Medewerkers
4 23,87
34
Onder de categorie ‘Overig’ vallen: de directeur, de beleidsmedewerker, de stafmedewerker P&O en het team Ondersteuning. Per 1 november 2014 is de beleidsmedewerker op eigen verzoek uit dienst gegaan. Zij wordt vooralsnog niet vervangen. Tot slot beschikt SHOP over een oproepteam van 6 medewerkers. Deze worden flexibel ingezet bij vakanties, ziektes en/of overname van diensten, bij activiteiten ten behoeve van cliënten of
45
Jaarverslag 2014
scholings-/overlegdagen. Van de medewerkers van SHOP hebben 5 een tijdelijke aanstelling. De oproepkrachten hebben een tijdelijk 0-uren contract.
8.3
Verzuim
Tabel 8.2: Verzuimcijfers uitgesplitst naar de jaren 2011, 2012, 2013 en 2014 2014
2013
2012
2011
34
32
31
30
38
57
74
82
Verzuimpercentage
4,9%
10,7%
8,9%
6,2%
Meldingsfrequentie
1.2
1,8
2,4
2,7
Verzuimduur herstelmeldingen
38
14
16
10
Gemiddeld aantal
werknemers16
Nieuwe ziekmeldingen
Het ziekteverzuim was tot april 2014 heel hoog (11,9%). Dit had vooral te maken met de stijging van langdurig zieken bij de 24-uurs Opvang. Ter illustratie het ziekteverzuim per afdeling geeft het volgende beeld: Team 24-uurs Opvang
9,49%
Team Spot 46
0,28%
Team AHV
1,90%
Overige
0,00%
Er is een medewerker met een chronische aandoening. Twee medewerkers waren met zwangerschapsverlof. Vanaf juni is ook bij het team van de 24-uurs Opvang een daling in het verzuim ingezet. Een langdurig zieke medewerker is na 1,5 jaar succesvol gereïntegreerd en de intensivering van het ziekteverzuimbeleid lijkt vruchten af te werpen. Er worden structureel gesprekken gevoerd over het ziekteverzuim. Waar nodig, worden er externe deskundigen ingezet om de re-integratie activiteiten op maat te kunnen opstellen. De kwartaalcijfers van het ziekteverzuim worden ook in de teams besproken.
8.4
Werknemersvertegenwoordiging
Conform de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) alsmede de CAO ‘Welzijn & Maatschappelijke dienstverlening’ heeft SHOP een door de werknemers gekozen OndernemingsRaad (OR). De OR heeft in het jaar 2014 6 maal vergaderd met de directeur en 1 maal met het voltallige Bestuur van SHOP. Belangrijke onderwerpen voor de agenda in 2014 waren: de Risico Evaluatie en Inventarisatie (RIE), het aanstellen van een vertrouwenspersoon, het instellen van een Cliëntenraad en een Klachtencommissie. Ook de uitstapprogramma’s RUPS II en de begroting en jaarverslagen zijn behandeld. De OR heeft 2 trainingen gevolgd bij FNV Formaat. De onderwerpen die behandeld zijn in de training waren onder andere financiën, RUPS II, visie en begroting.
16
Hierin zijn de ziektevervangingscontracten meegenomen.
46
Jaarverslag 2014
8.5
Ontwikkelingen
De ontwikkelingen binnen de teams zijn onder de verschillende kerntaken in voorgaande hoofdstukken in grote lijnen beschreven. Het proces in verband met kwaliteitsverbetering van de hulp- en dienstverlening en van de bedrijfsvoering is gestaag doorgezet. Personeel Conform het directie werkplan is in het eerste kwartaal het interne klachtenreglement aangepast; ook heeft er, in samenwerking met de OR, een selectieprocedure plaatsgevonden voor het aanstellen van een externe vertrouwenspersoon. Het bureau is in het 2e helft van 2014 aangesteld. Er zijn plannen gemaakt voor een RIE en deze zijn in de tweede helft van 2014 uitgevoerd. Hiermee is bijzondere aandacht gegeven aan het terugdringen van het ziekteverzuim. Ook is gewerkt aan een verbetering van de sollicitatieprocedure. Er is aandacht besteed aan de consequenties van nieuwe wetgeving. De arbeidsovereenkomsten zijn aangepast aan de nieuwe wetgeving en er is een Werkkostenregeling ontwikkeld waarbij rekening is gehouden met de gevolgen van de wijzigingen in de loonbelasting in het loonbegrip en de waardering van (onkosten)vergoedingen. Er is een keuze gemaakt voor een geautomatiseerd personeelsinformatiesysteem. Dit is onderdeel geworden van het programma van eisen dat is opgesteld om te komen tot een overeenkomst met een extern (salaris-) en administratiekantoor. Professionalisering In mei heeft de eerste half jaar evaluatie van de werkplannen van de teams plaatsgevonden. Op deze beleidsmiddag is ook de stand van zaken rond het proces om kwaliteitsverbetering te realiseren besproken. Over de gehele linie is te constateren, dat er in de afgelopen 1,5 jaar veel is veranderd. De omslag in cultuur is zichtbaar en gaat gestaag verder en de bewustwording wat de veranderingen in zowel werkwijze als in samenwerking opleveren is groot. De input van deze beleidsmiddag is de kiem voor de volgende fase in het proces. Bij de eerste fase ging het om de (her–)formulering van duidelijke kaders. In de tweede fase gaat het om de wijze waarop het werk georganiseerd en aangestuurd wordt. Aan de orde is nu de herziening van de organisatiestructuur. Beiden zijn voorwaarden om de kwaliteits- en cultuuromslag die nog gaande zijn te continueren en in te bedden. CVS De implementatie van het nieuwe CVS van Conclusion, dat per januari geïmplementeerd is, staat in de voorgaande hoofdstukken beschreven. Sinds januari 2014 is het systeem volledig operationeel. In september 2014 is het proces geëvalueerd. Over het algemeen is de implementatie goed verlopen met dank aan de inspanningen van alle medewerkers, maar in het bijzonder aan een team CVS waarin leden van alle afdelingen betrokken zijn en die onder de regie van de twee leidinggevenden opereert. Dit team voert het beheer van het systeem uit. Het systeem is nog niet vrij van alle kinderziektes; in 2015 zal opnieuw naar de nodige verbeteringen gekeken worden. Bedrijfsvoering Vanaf het begin van het tweede kwartaal van 2014 wordt gewerkt aan een kwaliteitsslag rond de bedrijfsvoering van SHOP. Dat betekent dat alle bestaande overeenkomsten voor het eind van het derde kwartaal zijn geëvalueerd op de prijs-kwaliteit-verhouding. Een van de belangrijke overeenkomsten is de Service Level Agreement (SLA) met de Kesslerstichting waarvan SHOP
47
Jaarverslag 2014
(naast de huur van het pand aan de Zamenhofstraat) ook verschillende diensten (inclusief de ICT infrastructuur) afneemt. SHOP is in gesprek met de Kesslerstichting om de huidige SLA voor de komende jaren, waar nodig, te herzien. In 2014 heeft SHOP een onderzoek naar de ICT infrastructuur en de service uitgevoerd. Op basis van dit onderzoek zijn scenario’s ontwikkeld waarbij aandacht is besteed aan de prijs, kwaliteit van de service en efficiency. Op basis van 5 offertes is gekozen voor het bedrijf Lancom uit Rotterdam. De migratie is op 1 januari 2015 gestart. De overeenkomst met het extern (salaris-)administratiebureau Maatschap Remmerswaal is opgezegd. Drie bedrijven zijn gevraagd om - op basis van een programma van eisen, waarin naast de uitvoering van de financiële en salarisadministratie ook het kunnen produceren van verbeterde kwalitatieve en kwantitatieve managementinformatie centraal stond - een offerte uit te brengen. Per 1 januari 2015 is een overeenkomst met ROI Financials uit Berkel en Rodenrijs afgesloten. Na 5 jaar nadat de werkzaamheden voor de Jaarrekening 2014 zijn afgesloten, is de relatie met het Maatschap Remmerswaal beëindigd.
8.6
Financiële Resultaten
Meer informatie met betrekking tot de financiële resultaten 2014 zijn terug te vinden de Jaarrekening 2014 en het verslag van het Bestuur van de Stichting. De gemeente Den Haag blijft de belangrijkste subsidiegever van SHOP. In 2014, op verzoek van de gemeente Den Haag, is de begroting voor het eerst opgesteld volgens de Zero–based budget methode. Uiteindelijk heeft de gemeente Den Haag ook voor 2014 een exploitatiesubsidie verstrekt. Sinds oktober 2014 is Bureau D in opdracht van de gemeente Den Haag gestart met een onderzoek om de opbouw van de begroting van SHOP te beoordelen. Het resultaat van dit onderzoek is bekend geworden in februari 2015. In 2014 heeft SHOP drie subsidieaanvragen bij de gemeente Den Haag, dienst OCW ingediend. Alle drie zijn gehonoreerd. In totaal heeft SHOP € 1.949.831,00 aan subsidie ontvangen. Van dit bedrag is €1.936.457,00 gebruikt conform de plannen opgenomen in het Jaarplan 2014 en de plannen met betrekking tot de inzet van Tolk en vertaaldiensten en voor de uitvoering van twee projecten namelijk Terugkeer Hongaarse vrouwen en de implementatie van de aanbeveling van het onderzoek Chimassa, De toekenning van de subsidie van deze twee projecten heeft in november plaats gevonden waardoor € 13.374,00 niet besteed is. SHOP wil de afgesproken activiteiten graag in 2015 uitvoeren en zal bij de gemeente hiervoor een verzoek indienen. In oktober 2014 heeft het ministerie van V&J voor de periode 2014 tot en met juli 2018 ook extra middelen ter beschikking gesteld om activiteiten te ontwikkelen om een landelijke dekkend aanbod te realiseren voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen (uitstapprogramma’s RUPS II). Hierdoor is ook de mogelijkheid ontstaan om niet alleen cliënten uit Den Haag, maar ook uit de gemeenten Leiden, Zoetermeer, Gouda en Delft naar een andere dagbesteding te begeleiden. Naast deze subsidie heeft het ministerie van V&J ook de aanvraag van SHOP gehonoreerd om in samenwerking met PMW van de stichting Humanitas te Rotterdam en voor de periode november 2014 tot en met juli 2018, jaarlijks 3 bijeenkomsten te organiseren in het kader van de samenwerking tussen alle regionale projecten die betrokken zijn bij de uitstapprogramma’s RUPS II.
48
Jaarverslag 2014
9.
Vooruitblik 2015
Uit het voorafgaande blijkt, dat SHOP zich beweegt in een dynamisch en breed, doch specifiek werk– en beleidsveld. In 2015 blijft SHOP werken aan de kwaliteitsverbetering van haar bedrijfsvoering, haar hulp- en dienstverlening en aan het versterken van de samenwerking met externe partners. Naast de uitvoering van de activiteiten welke zijn opgenomen in het Jaarplan 2015, zijn er speerpunten vastgesteld die zowel intern als extern de leidraad voor het jaar 2015 vormen. 9.1
Procedure rond begroting en activiteiten 2015
Bij de Zero–based budget methode wordt er vanuit gegaan dat iedere leidinggevende bij het opstellen van de begroting in de organisatie in detail de activiteiten en de inzet van middelen beschrijft die nodig zijn om de vastgestelde doelen te realiseren. Deze Zero–based budget methode was de basis voor de beschrijving van de kerntaken en de activiteiten voor 2014. Dezelfde methode wordt toegepast bij de opstelling van het jaarplan 2015. SHOP zal hiervoor de toekomstplannen moeten gaan begroten vanuit een “nul situatie”. Met de Zero–based budget methode worden alle activiteiten ieder jaar opnieuw bekeken op inhoud en de daarbij benodigde middelen. Dit betekent dat de activiteiten worden begroot, zonder rekening te houden met het verleden. SHOP werkt sinds medio 2013 met een jaarplan, waarbij de verschillende teams aan de hand van de kerntaken beoogde resultaten hebben opgesteld in een werkplan. In het jaar 2015 worden bepaalde activiteiten, die de basis vormen van het aanbod, gecontinueerd. Andere activiteiten worden in dit document nog in grote lijnen beschreven en zullen na de afronding van de onderzoeken en ontwikkelingen van het komende half jaar, medio 2014 gedetailleerder beschreven worden. In september 2014 werd, samen met het halfjaarverslag, een herziening van het Jaarplan 2015 aangeboden. SHOP gaat zich in 2014 naast haar reguliere activiteiten focussen op een aantal activiteiten voor cliënten dan wel partners. Hieronder volgt een opsomming van enkele van deze activiteiten.
9.2
Interne speerpunten in 2015
Bedrijfsvoering 1.
Verdere implementatie van de vernieuwde (bedrijfs–)werkprocessen (kwaliteitsverbetering van de secundaire werkprocessen). Medio 2015 wordt de implementatie van het nieuwe (salaris)administratie programma in samenwerking met ROI-Financials geëvalueerd.
2.
Verbetering van de managementrapportages.
3.
Herinrichten van de ondersteunende diensten (administratie/HRM/staf).
4.
In samenwerking met het Straat Consulaat ontwikkelen van medezeggenschap instrumenten voor cliënten.
5.
Installeren van een externe klachtencommissie voor cliënten.
6.
Het resultaat en de aanbevelingen van het onderzoek dat Bureau D in opdracht van de gemeente Den Haag in 2014 heeft uitgevoerd om de opbouw van de begroting van SHOP te beoordelen wordt in 2015 besproken. De gemeente Den Haag en SHOP zullen hiervan gebruik maken ten behoeve van de begroting van jaar 2016.
49
Jaarverslag 2014
Hulp- en dienstverlening 8.
Ontwikkeling en start van de implementatie van een verbeterplan voor de 24–uurs Opvang naar aanleiding van de resultaten van de evaluatie die in 2014 heeft plaatsgevonden. Bijzondere aandacht zal gericht zijn op de realisering van diversificatie bij de residentiële hulpverlening (kerntaak 24–uurs Opvang);
9.
Verdere implementatie van de methode SRH binnen de werkprocessen van de hulpverlening (kerntaken 24–uurs Opvang, PMW, begeleiding naar (opstap) ander werk).
10. Implementatie van de ‘Zorgcoördinatie nieuwe stijl’. 11. Implementatie van de resultaten/concrete activiteiten van de onderzoeken gericht op mannelijke dienstverleners (PMW, Sociale Dienstverlening). 12. Intensivering van voorlichtingsactiviteiten met betrekking tot de doelgroep slachtoffers van ‘loverboys’ vanaf 16 jaar en voorlichting over de ‘loverboys-praktijken’ (Kennis– en Expertisecentrum, PMW en Sociale Dienstverlening). 13. Een bijdrage leveren aan de realisatie van vernieuwde woonvormen voor slachtoffers ‘loverboys’ in samenwerking met stichting Wende, Jeugdzorg en andere lokale partners. 14. Implementatie van de aanbeveling van het verkennende onderzoek Chimassa om de doelgroep medewerkers de Chinese massagesalons te bereiken. 15. Uitvoering van het project Terugkeer Hongaarse vrouwen. 16. Uitbreiding van de activiteiten gericht op de begeleiding naar (opstap) ander werk voor sekswerkers (RUPS II regeling) en het hierbij realiseren van (financiële) afspraken met omringende gemeenten en ketenpartners om dienst– en hulpverlening te bieden aan cliënten, sekswerkers en slachtoffers van mensenhandel, uit de regio in het kader van de RUPS II regeling. Extern 17. Heroriëntatie van en - waar nodig - intensivering of het aangaan van samenwerking met partners in de stad naar aanleiding van de veranderingen die door de decentralisatie van taken naar de gemeente heeft plaatsgevonden. 18. Samenwerking met belangenorganisatie(s) van sekswerkers in het bijzonder rond de behandeling van de Wet Regulering Prostitutie (WRP). Beleid 19. Een bijdrage leveren aan de nieuwe Prostitutie Kadernota van de gemeente Den Haag. 20. Het volgen van oe ontwikkelingen rond het wetvoorstel van de Christen Unie (CU), Partij van de Arbeid (PvdA) en de Socialistische Partij (SP) met betrekking tot de strafbaarheidstelling van klanten. 21. De ontwikkelingen rond de nieuwe APV en het landelijke Programma Prostitutie (G7).
50
Jaarverslag 2014
Bijlage 1: Gebruik Tolk- en Vertaaldiensten Indeling per Taal Totaal
Frequentie 315
Telefonisch(adhoc) 212
Gereserveerd 14
Op locatie 89
Duits
2
Spaans
34
3
15
Turks
30
1
2
Bulgaars
23
Hongaars
36
Pools
2 2
Roemeens
2
Hindi
2
Punjab
13
Krio
2
Mandarijn
50
Soussou
2
Tagalog
1
Thai
1
1 71
5
1
51
Jaarverslag 2014
Bijlage 2: Signalen uit het Veld Misbruik door klanten ~ Agressiviteit & Dominantie Een opvallend aantal signalen gaan over de agressiviteit van klanten. Zo vertelt een sekswerker over een klant die al eerder agressief is geweest op haar kamer en haar tevens heeft geslagen. Op een later moment probeerde hij haar kamer opnieuw binnen te komen door te zeggen dat hij zijn telefoon bij de eerste afspraak was vergeten. Bij aankomst roept hij voortdurend op agressieve wijze dat hij zijn mobiele telefoon terug wil en geeft hij de sekswerker hiervan de schuld. Ze probeert de beheerder ervan te overtuigen dat hij weggehaald moet worden, maar krijgt geen steun. Een andere sekswerker vertelt over het soms dominante gedrag van klanten. Soms komen er klanten binnen die zonder kennismaking en/of onderhandeling gewoon binnenstappen. Ze sluiten dan het gordijn en ‘claimen’ als het ware de ruimte. Als de betreffende sekswerker protesteert dat dit niet de normale gang van zaken is, zegt zij vaak het risico te lopen dat de klant agressief wordt. Ze heeft verschillende malen klappen gekregen van klanten die snel hun geduld verliezen en nauwelijks of geen respect tonen. Misbruik door Exploitanten ~ Onduidelijke Kostenposten & Chantage Er zijn ook veel signalen geregistreerd die wijzen op misbruik van exploitanten vanwege de afhankelijkheid van sekswerkers. Een sekswerker bezocht Spot 46, omdat haar financiën een chaos waren. Ze huurde haar werkkamer via haar exploitant en ook haar woonruimte. Ze had veel onoverzichtelijke bonnetjes waar bedragen op stonden die de exploitant nog van haar te goed zou hebben. Het was totaal onduidelijk over welke kosten dit zou gaan. Volgens deze sekswerker gebeurt het vaak dat ze rekeningen moeten betalen die ze of al heeft betaald of waarvan ze niet weet wat het is. Een ander probleem betreft de kwestie dat sekswerkers herhaaldelijk moeten vragen om een factuur ter betaling van hun raam. Als ze de factuur dan uiteindelijk krijgen, klopt het vaak niet. Een andere sekswerker geeft aan, dat ze regelmatig onvoldoende geld heeft voor haar raamhuur. De exploitant vindt dat niet zo erg als zij instemt met het aanbieden van gratis seksuele diensten aan hem. Hij is dan bereid om haar een deel van de kosten kwijt te schelden “te vergeten”. Twee sekswerkers in de Doubletstraat (verschillende beheerders/exploitanten) klagen afzonderlijk van elkaar over de mate waarin zij zich gedwongen voelen om hun kamer 7 dagen per week te betalen, ook als zij redenen hebben om niet 7 dagen te werken. De ene sekswerker wil graag een avond bij haar kind zijn; de andere sekswerker kan door een voetblessure een aantal dagen niet werken, maar wordt verplicht om haar kamer te betalen onder de bedreiging dat ze haar kamer anders zou kunnen kwijtraken. Bejegening ~ Sociale Dienst Sekswerkers krijgen tijdens hun werk en in hun dagelijks leven te maken met vertegenwoordigers van publieke instellingen. De communicatie en benaderingswijze zijn niet altijd correct, omdat dit soms miscommunicatie, onbegrip en/of terughoudende reacties oplevert bij de sekswerkers. Zo is een voormalig thuiswerker in Den Haag, die betrokken was bij een integrale controle door de gemeente Den Haag en de Politie Haaglanden, afdeling CZ, naar eigen zeggen hierna
52
Jaarverslag 2014
geconfronteerd met een aantal uiterst onprettige gesprekken met de Sociale Dienst. Er is haar bijvoorbeeld gevraagd waarom ze dit werk niet gewoon legaal gaat doen en of ze gegevens kan verstrekken van een vriendin die ook sekswerk doet. Ook wordt er volgens deze sekswerker gezegd, dat er altijd nog ‘camera’s kunnen worden geïnstalleerd bij haar woning’, als zij niet meewerkt aan het lopende onderzoek. Geldzaken ~ Miscommunicatie en Misbruik door Boekhouders Wat betreft het thema geldzaken springt de miscommunicatie met boekhouders in het oog. Zo is er een Hongaarse vrouw bij Spot 46 langs geweest. Ze vertelt dat haar Nederlandse boekhouder geen aangiftes voor haar doet en haar nooit heeft uitgelegd hoe belastingzaken in Nederland werken. Ze heeft wel een kasboekje, maar nog nooit belasting betaald, omdat ze niet weet hoeveel ze moet betalen. Twee andere sekswerkers vertellen over een boekhouder die hen elke maand € 100,00 liet betalen voor een zorgverzekering, die vervolgens nooit afgesloten is. Kennis en Praktijken van Sekswerkers ~ Veranderende Normen en onvoldoende Kennis over Gezondheidskwesties De mate waarin sekswerkers goed kunnen verdienen met hun werk en zo min mogelijk risico lopen op gezondheidsproblemen, wordt beïnvloed door de praktijken van andere sekswerkers. Zo vertellen enkele Hongaarse sekswerkers in de Geleenstraat over hun onvrede dat andere sekswerkers wel € 50,00 vragen, maar daarvoor wel seksuele dienstverlening zonder condoom aanbieden. Verschillende keren krijgen medewerkers van Spot 46 te horen van sekswerkers dat veel andere vrouwen in deze tijden van crisis hun normen verlagen en ingaan op de toenemende wens van klant om zonder condoom hun diensten aan te bieden. Dit is schadelijk voor de business van vrouwen die het hoe dan ook wel veilig willen doen. Onvoldoende kennis over de gezondheidsrisico’s speelt een rol bij deze praktijken. Zo geven verschillende sekswerkers aan dat zij Listerine gebruiken na onveilige orale seks, omdat zij denken dat zij dan geen SOA kunnen oplopen. Signalen van Mensenhandel Hoewel het moeilijk is om een situatie van mensenhandel met zekerheid vast te stellen zijn de medewerkers van Spot 46 wel verschillende malen geconfronteerd met mogelijke signalen van mensenhandel. Hierbij vielen vooral de sterke afhankelijkheidsrelaties op die de desbetreffende sekswerkers veel stress bezorgen. Een illustratief voorbeeld betreft een Hongaars meisje dat bij Spot 46 langskwam voor een soacontrole. Ze moet een tijdje wachten en wordt dan gebeld. De Hongaarse man die haar belt, vraagt haar op agressieve wijze waarom het zo lang duurt en zegt dat ze moet opschieten. Aan het eind van het gesprek verandert zijn houding echter en zegt hij hele lieve dingen tegen haar. Het meisje begint dan helemaal te stralen en vertelt hem dat zij ook van hem houdt. Een ander voorbeeld betreft een Engelse vrouw die, in de tijd dat ze bij Spot 46 is, verschillende malen wordt gebeld op haar telefoon. Ze raakt gestrest, maar het lukt haar een aantal keren om de telefoon niet op te nemen. Vervolgens wordt ze weer gebeld en neemt op. Aan de andere kant wordt een onduidelijke opdracht gegeven. Duidelijk is dat zij zich in het nauw gedreven voelt. Uiteindelijk stemt ze in met een onduidelijke afspraak waarna ze snel weg gaat. Een laatste voorbeeld betreft een Hongaarse vrouw die al een jaar bij Spot 46 komt , soms voor de boekhouder en soms om een soa-test te doen. Het vermoeden is, dat ze misschien voor iemand
53
Jaarverslag 2014
werkt, omdat het nooit ter sprake komt, kan het vermoeden niet bevestigd worden. Tot het moment dat ze een keer binnenkomt en zegt dat ze er klaar mee is: ze wil haar geld niet meer afstaan aan haar pooier. Ze is ‘gevlucht’ en wil nu niets meer met hem te maken hebben. Na een oriënterend gesprek met de Politie Haaglanden, unit CZ doet ze met ondersteuning van een medewerker van Spot 46, aangifte van mensenhandel. Stigma Een laatste doch zeker niet onbelangrijk thema waar verschillende signalen onder vallen, betreft het stigma dat rust op sekswerkers. Sekswerkers lopen tegen problemen aan wanneer zij een woning willen huren, zelfs wanneer zij via hun boekhouder een bewijs van reguliere inkomsten kunnen overleggen. Een Hongaarse sekswerker wilde een woning huren. Toen de verhuurder erachter kwam dat zij in de prostitutie werkte, moest zij opeens 5 maanden borg betalen en werd de huur met een paar honderd euro verhoogd. Ook sommige zorgverleners hebben reserves om sekswerkers te voorzien van informatie en advies en/of om hen te behandelen. Zo hielp Spot 46 een sekswerker bij het zoeken naar een nieuwe huisarts bij haar in de buurt. Toen de sekswerker de afspraak had bij de huisarts belde deze naar Spot 46. Zij stelde allerlei vragen waaruit bleek, dat er sprake is van stigma: De huisarts vroeg zich bijvoorbeeld af of sekswerker wel vrijwillig werkte en of zij als huisarts rekening moest houden met mensenhandelaren. Ook stelde zij tijdens het telefoon gesprek voor of het niet beter was dat de sekswerker een andere huisarts zocht, omdat zij haar niet verstond en het allemaal ingewikkeld vond.
54
Jaarverslag 2014
Bijlage 3: Project ‘Terugkeer’ Hongaarse vrouwen Volgens CoMensha staat Hongarije op de tweede plaats in de top 5 van herkomstlanden van slachtoffers van mensenhandel. Deze groep kent een lage aangiftebereidheid. Hongaarse sekswerkers die volgens de Nederlandse definitie slachtoffer van mensenhandel zijn, zien zichzelf niet zo. Zij hebben, bijvoorbeeld vanwege de taalbarrière, hulp nodig om in Nederland te kunnen werken en vinden het logisch dat zij daar geld voor betalen aan een pooier. Als sekswerker in Nederland kunnen zij meer geld verdienen dan zij ooit in Hongarije zouden verdienen, bijvoorbeeld om de eigen familie te kunnen onderhouden of zichzelf een kans te bieden op een betere toekomst. Om dit te bereiken vinden zij het acceptabel dat zij voor een pooier moeten werken. Ook de Roma-afkomst van veel Hongaarse sekswerkers speelt hierin een rol. Het bieden van mogelijkheden tot terugkeer is een nieuwe insteek in het bestrijden van mensenhandel en het verbeteren van de positie van de Hongaarse sekswerkers. Hongaarse slachtoffers van mensenhandel doen nauwelijks aangifte bij de politie en maken vrijwel geen gebruik van de B9regeling. Vrouwen die wel aangeven slachtoffer te zijn van mensenhandel willen de uitbuiting achter zich laten en terugkeren naar Hongarije om een nieuw bestaan op te bouwen. De voorzieningen die hiervoor geboden worden, zijn echter niet toereikend en volgens sommige vrouwen zelfs gevaarlijk. Hongaarse slachtoffers van mensenhandel worden teruggestuurd naar Hongarije waar zij niet begeleid worden. Deze vrouwen komen opnieuw in dezelfde omstandigheden terecht als die waarin zij zich bevonden toen zij slachtoffer werden van mensenhandel. Dit maakt hen zeer kwetsbaar voor revictimisatie (opnieuw slachtoffer worden). Het terugkeerproject van SHOP wordt, in samenwerking met het Scharlaken Koord in Amsterdam, uitgevoerd. Het is een instrument om Hongaarse sekswerkers op een veilige, gedegen en duurzame manier te laten terugkeren naar Hongarije. Dit wordt bereikt door sekswerkers een traject aan te bieden waarin zij een realistisch beeld krijgen van de mogelijkheden van hun terugkeer. Hen worden vooraf handvatten geboden om hun terugkeertraject te laten slagen, zowel in Nederland als in Hongarije. Het terugkeerproject biedt een uitweg voor Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die zichzelf mogelijk niet als slachtoffer zien en dus geen aangifte zullen doen, maar wel uit het werk willen stappen. Het project biedt een bijdrage aan de bestrijding van mensenhandel door de vicieuze cirkel van revictimisatie te doorbreken. De aandacht die in het project besteed wordt aan de perceptie van mensenhandel kan daarnaast als gevolg hebben dat Hongaarse sekswerkers toch besluiten aangifte te doen. In 2014 is het project gestart met een oriëntatie naar samenwerkingspartners in Nederland en Hongarije en met de opzet van een behoeftenonderzoek onder de doelgroep. Het project wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van de gemeente Den Haag, het SKAN fonds en een deel van de RUPS II middelen van het ministerie van V&J.
55
Jaarverslag 2014
Bijlage 4: Project ‘Chimassa’ De verkenning van de hulpbehoefte en gepaste benaderingswijzen bij medewerkers binnen de Chinese wellness–branche was voor Spot 46 een grote uitdaging. Hoewel medewerkers van SHOP ervaring en kennis hebben opgedaan in het begeleiden van Chinese cliënten, hebben deze cliënten zichzelf niet aangemeld bij SHOP; samenwerkingspartners hebben ze bij SHOP aangemeld. Dit was ook de eerste aanzet tot het actief leren kennen van deze groep, met als centrale vraagstelling Op welke terreinen hebben medewerkers binnen de Haagse Chinese massagesalons behoefte aan dienst– en hulpverlening en hoe kan de hulpverlening deze groep tegemoet komen in hun hulpbehoefte? Uit het onderzoek blijkt, dat diverse factoren barrières vormen in het contact met de onderzoeksgroep. Inzicht verkrijgen in deze factoren om ze te kunnen doorgronden, is van wezenlijk belang bij het doorbreken van deze barrières. Deze factoren zijn in zeven categorieën te verdelen, namelijk (1) Sociaal–economische achtergrond, (2) Culturele achtergrond, (3) (Chinese) gemeenschap in Nederland, (4) Persoonlijke situatie in Nederland, (5) Status binnen de salon, (6) Gemeentelijk beleid, en (7) Onderzoeksmethode. Opmerkelijk bij de achtergrondinformatie van de onderzoeksgroep is, dat deze (inclusief de cliënten die SHOP–medewerkers al begeleiden) voornamelijk uit de welvarende oostelijke regio van China komt. Belangrijk bij de sociaal–economische achtergrond is om aandacht te schenken aan het kennisniveau en het vermogen van de medewerker om nieuwe informatie tot zich te nemen. De culturele achtergrond van de medewerker speelt een cruciale rol in het contact. Indirect communiceren en het collectivistisch denken zijn kenmerkend in het cultureel handelen van de Chinese onderzoeksgroep. Binnen de (Chinese) gemeenschap in Nederland zijn angst, loyaliteit, (collectieve) perceptie van de hulpverlening en het al dan niet beschikken over een sociaal vangnet, belangrijke factoren. Ook partners, vrienden en kennissen van Nederlandse komaf zijn invloedrijke personen bij de onderzoeksgroep. In hun overweging om wel of geen contact te leggen met externe bezoekers zijn factoren, die kunnen bijdragen aan een afhankelijkheidsrelatie met hun (naaste) netwerk, belangrijk. Hierbij kan gedacht worden aan de woonsituatie, werk, schulden, documenten en de financiële ondersteuning aan familie in China. Bij hun status binnen de salon spelen sociaal– economische factoren ook een rol. De status is bepalend voor de bewegingsvrijheid, die een medewerker heeft in het contact met externe bezoekers. Het rigide en repressieve beleid van de gemeente Den Haag draagt ook bij aan het wantrouwen en de vijandigheid ten opzichte van de onderzoekers. Als laatste leveren bij het benaderen van deze onderzoeksgroep kwalitatieve onderzoeksmethoden meer op dan het gebruik van een vragenlijst. De bereidheid om de enquête in te vullen, is namelijk erg laag. De hulpbehoefte van de onderzoeksgroep ligt in eerste instantie op het gebied van de taal. De grote afstand tussen de Nederlandse taal en de Chinese talen, in combinatie met het tijdgebrek en de hoge kosten, ontmoedigen hen in het verbeteren van de beheersing van de Nederlandse taal. Ook lijkt de onderzoeksgroep bang te zijn om persoonlijke gegevens vrij te geven. Ze ondernemen mede hierdoor geen activiteiten op het gebied van taalverwerving/–verbetering. Hoewel de onderzoeksgroep niet in grote aantallen kiest voor hulp bij het zoeken van woonruimte, het gebruik van de computer, gezondheids–, regel–, geld– en juridische zaken, betekent het niet dat
56
Jaarverslag 2014
ze hierbij geen hulp nodig hebben. In de huidige situatie zijn het vooral vrienden en andere personen uit het eigen sociaal netwerk die hierbij voor hulp worden benaderd. Onduidelijk is echter in hoeverre er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie met deze hulpaanbieders. In het licht van de bevordering van de zelfredzaamheid van medewerkers en de professionalisering van de Chinese wellness– branche, zijn er voor Spot 46 veel kansen om een bijdrage te leveren. Hiertoe moet Spot 46 haar naamsbekendheid onder de onderzoeksgroep wel vergroten. In de benaderingswijze is het van wezenlijk belang om in acht te nemen dat het bezoeken van de werkplek ongewenst is. Zowel uit de ongestructureerde interviews als uit de enquête blijkt, dat de respondenten de voorkeur geven aan andere methoden, zoals het geven van een adres waar ze langs kunnen gaan, telefonisch of via email hulp bieden. Met de beperkte middelen die Spot 46 tot haar beschikking heeft voor dit onderzoek, heeft ze slechts een korte blik kunnen werpen op de wereld van de medewerkers binnen de Chinese wellness– branche. Dit is onvoldoende om structureel beleid te ontwikkelen in de dienst– en hulpverlening aan deze groep. Desondanks zijn de inzichten van dit onderzoek voldoende om een start te maken in het ontwikkelen van interventie–instrumenten om de positie van de onderzoeksgroep te verbeteren.
57
