Jaargang 8 nr.2 - 2010
Ugchelen, Mei 2010
Lieve mensen; sponsors en belangstellenden. Vrijdag 30 april zijn wij, Jan en Coby vertrokken naar Roemenie, na een voorspoedige reis - waar we in Passau op voorhand inkopen doen bij de Aldi- arriveren we om 18.00 u in Mosonmagyarovar, Pension Nest. Het is prachtig weer, we wandelen wat rond en gaan op ons vertrouwde adres een hapje eten. Het is er druk, we zitten buiten. De middelbare schoolexamens zijn afgelopen, de diploma’s uitgereikt, binnen wordt gefeest. Na een heildronk op de Koningin en een lekkere maaltijd gaan we op tijd slapen. Zaterdag 1 mei. Na het ontbijt rekenen we af en zien dat de BTW (TVA) 25% is, ook bij het restaurant en de Tesco. Gute Reis, auf Wiedersehen. Igen, visontlatasra. Het rijden gaat goed, de ochtendkou ( circa 5º C ) verdwijnt snel en bij Tata Banya is het al meer dan 20º C. Om 14.00 uur rijden we –na een paspoortcontrole- Roemenie binnen. In Osorhei verwelkomt pastor Joszef ons, met Bunya, een nieuwe langharige hond. Flip is naar de hondenhemel…We laden uit, spreken ons programma door en horen wat dringende zaken aan. Om 18.00 uur zijn we bij Elisabeth, Attila en de zonen. We bespreken de huisbouwplannen, de economische situatie, de gezondheidstoestand van de kinderen, de gezondheidszorg etc. etc. Matthias vraagt waar meneer Herman nu is….Een flinke maaltijd wordt weggewerkt. Bij Joszef nog een Johannes Segen en dan slapen.
Zondag 2 mei. De afsluiting van de Varadinum feestweek in de basiliek van Oradea. Een machtig koor zingt tijdens de dienst en naast de bisschoppen, kanunniken, priesters en pastoors luisteren veel hoogwaardigheidsbekleders de dienst op. Na de ceremoniële rondgang van het goudkleurige beeld met alle notabelen erachter aan wacht ons een ontvangst in het bisschoppelijk paleis, met hapjes (veel) en een drankje. We worden als sponsors persoonlijk begroet door Bisschop Böcskei; Joszef heeft goed voorwerk gedaan. Na een half uur gaan we weg, richting uitgang bewonderen we nog enkele kunstwerken en zien achterstallig onderhoud.
We rijden naar Cauaceu, de moeder van Elisabeth “ helpt”bij het doopfeest van het derde kind van Laslo en Enniko Forro: Gergely. (nov. 2009). Vanaf het bouwperceel van Elisabeth en Attila zien we de veranderde weg-situatie: Samsung heeft een grote fabriek in Cauaceu gezet, de toegangsweg en de hoofdstraat in Cauaceu zijn geasfalteerd. We bezoeken het doopfeest om de ouders te feliciteren, en dit mondt uit in mee-eten… Na een gepaste tijd stappen we op, het bleef er nog lang gezellig…. Maandag 3 mei. Gisteravond hebben we Jocka begroet, de immer goedlachse schoonzus van Joszef . We beantwoorden vragen over Herman, Lodewijk, Henny, Wil, vertellen dat het hen goed gaat en dat iedereen de hartelijke groeten ontvangt. Vanmorgen een afspraak met Mrs. Tenzi Nagy, zij regelt de financiële zaken van Caritas. We vragen naar de voortgang van het Thuiszorgproject/ Sociaal Station in Sacuenie. De verpleegkundige zullen wij donderdag ontmoeten. Op dit moment is het in een opstart fase, de gemeente is heel welwillend, stelt financiën en gebouw ter beschikking. Steungroep Nederland Roemenie kan in een latere fase instappen. We hebben wat vragen bij het jaarverslag 2009. Het financieel staatje in het verslag laat door de koerswijzigingen een vertekend beeld zien: bv. de economische activiteit van de winkel lijkt teruggelopen, is echter in RON wel vooruit gegaan. Omdat er steeds met een andere RON waarde t.o.v. de Euro gerekend wordt: bv. In 2007 was 1 € 3,3 Ron, eind 2008/2009 1 € 4,2 Ron en nu (mei 2010 ) 1€ 4,1 Ron. Daarnaast ontbreken posten die in eerdere jaarverslagen wel voorkwamen waardoor vergelijken moeilijk wordt.
Zij vertelt over de plannen met het vroegere St. Joszef ziekenhuis. Na enige jaren juridisch touwtrekken is dit -gedwongen- teruggegeven door de universiteit aan een Zusterorde. Het is echter (on-)behoorlijk uitgeleefd. Omdat Caritas binnen enkele jaren de huidige verblijfsruimten niet meer huren kan is dit “ziekenhuis” aan Caritas aangeboden, met als grote uitdaging de renovatie en het onderhoud. Samen met Joszef, zijn plaatsvervanger Joszef Egeli en de chauffeur – als body-guard- bezoeken we het gebouw. Als je door de chaos heen kunt kijken heeft het veel mogelijkheden…vooral voor draagkrachtige organisaties…het gebouw heeft zeker enige grandeur gekend: hoge plafonds, grote, brede deuren, een mooie trapopgang. .Het wordt een “ x-jarenplan”, waarin dit jaar de dakrenovatie en isolatie en het herstel van de gevel aan de beurt komen; als dat niet gebeurd, loopt het gebouw door lekkages meer en meer schade op. Na de Caritaslunch vertrekken wij naar St. Martin bejaardenhuis waar we hartelijk begroet worden. Coby geeft een workshop Diabetes Mellitus. Naast een aantal personeelsleden zijn er enkele bewoners bij. In de pauze kan men de bloedsuiker laten meten en na afloop is er voor een ieder een doosje “natrena zoetjes”. De tekst van de workshop is door Mrs. Melinda Csapo, de jonge apotheker, uit het Engels in het Hongaars en het Roemeens vertaald: de PowerPoint presentatie met syllabus kan ik in het Hongaars aanbieden.Na de workshop begroeten we enkele bekenden. We worden gekust en geknuffeld en ja… waar is Herman…? Aan het einde van de middag bezoeken we Monika en Tibi waar we de beenwonden bekijken. We nemen foto’s, bespreken de voortgang van de therapie en de wijzigingen en beantwoorden vragen. Nog steeds wordt Tibi gesponsord door L- Mesitran Maastricht met de honingzalf Mesitran, met supplementen door Vitortho Den Haag en met Wobenzym door Sanopharm Barneveld en onze stichting. Enerzijds:er is verbetering, maar het vraagt veel geduld; anderzijds: vanaf mei 2009 gaat het steeds vooruit terwijl het in de voorgaande 14 jaar alleen maar achteruit ging. Tijdens en na het avondeten bespreken we met Joszef onze eerste indrukken van het St. J. Ziekenhuis. Er zullen nog veel gesprekken volgen.
Dinsdag 4 mei. We bezoeken de Spartakuswinkel, voor openingstijd staan er een twintigtal klanten te wachten. De kleding hangt door elkaar, de schoenen staan keurig uitgestald, de bontjassen en wintermantels hangen er nog. Met dhr. Szabo bespreken we -getolkt door Ilonazijn plannen om de logistiek te verbeteren, we geven nog wat adviezen en vragen naar de verbanddoos. Er komt een onooglijk kastje te voorschijn waar wat gazen en watten uit 2001 in zitten. We beloven hem een mooie doos die aan de muur bevestigd kan worden, onder handbereik bij calamiteiten en niet achter slot in een kantoortje. Via de BHV Centrale te Purmerend ontvangen wij regelmatig Bedrijfsverbanddozen die wij zo nodig met –ook vaak door hen bijgeleverde materialen- op orde brengen. Dit bezoek konden wij 6 verbanddozen een nieuwe bestemming geven. Op ons verzoek zal de Thuiszorg eenmaal per jaar de dozen van de aan de Caritas stations geleverde dozen controleren en verversen. Aan Ilona Hegedüs geven we een “aangevraagde”aantrekhulp voor sokken, met een verlengde schoenlepel en “helping hand”. Dit is voor een man die heupproblemen heeft; kleinschalige, zeer welkome hulp! Bij thuiskomst is er een foto in onze email!! Bij Theranova, Jaco du Plessis, betalen we onze “rekening” voor het aanpassen van kinder- rolstoelen. Jaco heeft aangeboden deze aanpassingen gratis te doen, wij vinden eerlijk werk eerlijk beloond moet worden. Samen met Caritas/ bach is er een aktie geweest voor een beenprothese voor een oudere dame die de zorg voor haar kleinkinderen heeft: 50% wordt vergoed, de andere 50% moet de patiënt zelf bijeen zien te brengen. In een kranten sponsoractie onder naam van Caritas is vrij snel dit geld bijeen gebracht. Hulde voor de goede samenwerking. Theranova opent een filiaal in Sibiu. We bezoeken de nieuwe opslag van medisch en verpleeg materiaal in Osorhei. Zita en Ilona zijn er beiden. Doordat nu “alles”wat maar enigszins verpleegkundig of medisch is naar Osorhei komt, zijn er weleens zaken die niemand kent/ weet te gebruiken. Nu enkele dozen materialen voor apothekers om zelf zalven, clysma’s etc. et maken. Helaas, niet voor Caritas geschikt, doorgeven aan anderen! Zita legt ons het systeem uit; hoewel nu per station maandelijks een aanvraag komt is het ons niet duidelijk hoe de stations weten wat er aan materiaal gekomen is ( bv. genoeg hand desinfectiemateriaal) en hoe gecontroleerd wordt of er doelmatige en efficiënt besteld wordt ( ipv.met gulle hand). De materiaalaanvraag gaat eenmaal per maand van elk station naar Osorhei. Daar wordt de ”bestelling” klaargemaakt en later door de chauffeur afgeleverd of na een bespreking meegenomen. De aanzet is er, het zal nog even duren voordat het gestroomlijnd is. Ilona Magori inventariseert alle binnengekomen materialen; heel veel werk! Na thuiskomst hebben wij, in overleg met Jaap en Trijntje Stellingwerff een “Rabobank Vallei en Rijn computer” met flatscreen ter beschikking gesteld aan Ilona Magori zodat zij de inventarisaties niet meer geheel handmatig uit hoeft te voeren. Deze zal bij het volgende SOEB- transport aan Caritas/ lager Osorhei ter beschikking gesteld worden. We vertrekken naar Ruhama, waar Coby de workshop over diabetes voor de tweede maal deze week zal houden, nu vertaald in het Roemeens met Roemeense syllabus. In tegenstelling tot eerdere berichten van 25 deelnemers zijn er 38 deelnemers. Ook hier in de pauze bloedsuiker prikken. Een deelnemer heeft in de pauze al een wat lage bloedsuiker en ja hoor na de pauze heeft ze heel wat verschijnselen van een lage bloedsuiker.
We prikken ter controle en geven haar glucotabs, na 20 minuten controleren we nogmaals. De ontvangen bloedsuikermeters Lifescan Benelux worden in overleg met de groep aan enkele deelnemers gegeven.
Het is een leuke workshop, met een goede tolkvertaler: Dan Butuc-Mayer, parent in Caminul Felix
www.caminulfelix.org. Dan is met zijn vrouw ouder in een familiehuis voor (voormalige) weeskinderen. We eten bij Joszef en bespreken wat we waargenomen hebben in het Spartakus gebouw en in Osorhei bij de opslag van medische materialen. Woensdag 5 mei. Ontmoeting in de apotheek met Melinda en Ildiko. We bespreken een aantal zakelijke dingen met betrekking tot de door onze stichting geleverde medicijnen en voedingssupplementen. De lichamelijke toestand van Ildiko is fragiel, daarnaast is een belasting dat z ij regelmatig papieren moet laten invullen voor toestemming om de voor haar noodzakelijke behandeling voort te kunnen/mogen zetten. Stressvol. Melinda houdt bij hoeveel cliënten ze per dagdeel heeft. Op deze manier kan ze haar wensen kracht bij zetten dat een volledige apotheek opening niet noodzakelijk is. Van Dr. Corbu (longarts) krijg ik via Ildiko een eerste exemplaar van een patiënten informatiebrochure over borstkanker. Een geweldig en heel noodzakelijk project! Vanuit onze contacten met Mrs. Stella Hanusz, voorzitster van Common Destiny, een Roemeense vereniging van/ voor vrouwen met borstkanker weten wij dat voorlichting aan vrouwen miniem is. Via Willy Mulder van www.knuffelborst.nl ondersteunen we deze groep met borstprothesen. Voor de twee zigeunermannen die werkzaam zijn bij Caritas hebben we van de Waterloopleingroep uit Ugchelen fietsen ontvangen. We hebben ze uitgerust met extra slot, fietstassen, pompjes en reparatiesets. Joszef is er bij als we de fietsen overdragen. Ze zijn positief verrast en heel blij met dit geschenk. Na de lunch naar het Romacentrum van Joszef Barna. Inderdaad zijn er nu twee groepen kinderen; kinderen die na het verlaten van de school toch graag contact houden mogen op zaterdagmiddag komen om te computeren of te tafeltennissen. Hij heeft zijn administratie goed op orde. Hij heeft een extra ondersteuning gekregen voor hout aankopen en door de koers van de Euro: 4,1 lei 2010 t.o.v. 3,3 in 2008 heeft hij een ruimer budget. We betalen hem tot en met september met een extra bijdrage voor schoolmiddelen voor aanvang van het nieuwe schooljaar. De moestuin staat er mooi bij, de kinderen worden getrakteerd, we nemen foto’s voor de sponsorgroep SKKB Eerbeek en gaan weer verder. De dagopvang voor psychiatrische patiënten (Centrul de Zi) ontvangt van onze Stichting handwerk -/ handenarbeid materialen. Vorig najaar hebben we tulpenbollen meegebracht, die hebben, getuige de foto’s, prachtig gebloeid. Nu hebben we gladiolen en irissen meegebracht voor hun tuintje. Wat lekkers voor bij de thee en wat aardigheidjes die in dank aanvaard worden. Foto’s nemen we hier niet; de privacy van deze mensen wordt goed beschermd. Op tijd terug naar Osorhei waar we lekker in de tuin kunnen zitten. Donderdag 6 mei. Bezoek aan het thuiszorgcentrum/sociaal centrum van Sacueni. Daar is met steun van het gemeentebestuur een thuiszorg station geopend door Caritas; een
verpleegkundige met ervaring op allerlei gebied is de zorg gestart en gaat die uitbouwen. We ontmoeten haar in haar kantoor. Ze maakt een goede indruk, is makkelijk in het leggen van contact en heeft haar eigen meningen. Ze krijgt voor dit station een mooie BHV verbanddoos. Hierna gaan we met Mrs. Tenzyi Nagy en pastor Joszef naar het gemeentehuis waar de burgemeester ons ontvangt. Karoly Kiss uit Marghita ( hoofd bejaardenhuis aldaar) is er al. Het gemeentebestuur heeft een bejaardenhuis/ rehabilitatiehuis van 19 bewoners/ plaatsen in “de aanbieding voor Caritas” met de vraag om er zo’n goed lopend instituut van te maken als in Marghita. Het voordeel voor het gemeentebestuur is vrij duidelijk,wat er voor Caritas aan win-situatie in zit is ons, zeker na het bezichtigen van het gebouw, niet duidelijk. Ook Karoly Kiss ontvangt een mooie BHV verbanddoos.
Op tijd terug in Oradea hebben we een lunch en gaan naar Ruhama voor de tweede workshop, over Dementie. Ook bij deze workshop veel deelnemers, vooraf en in de pauze teken ik alle certificaten van deelname: totaal 38 voor de 1e en 45 voor de tweede workshop. Ruhama heeft de zaken goed geregeld, de vertaler is weer Dan Butuc, de groep geïnteresseerd en pro-actief. Na afloop worden 83 certificaten uitgedeeld…Ik krijg er volop energie van.
’s Avonds wonen we een mooi concert bij in het Philharmoniker. Daar ontmoeten we ook Janos Herman met vrouw en zoon(uit Zwolle). Als we naar buiten gaan regent het pijpenstelen, we zetten Ilona Hegedüs af bij Caritas en rijden terug naar Osorhei. Laat zitten we aan tafel, maar niet minder lekker! Vrijdagochtend 7 Mei. Een kort bezoek Caritas om enkele materialen af te geven, daarna nog iets “checken” bij Spartakus lager dan naar Elisabeth. Ze is thuis met Botond en Hunor en heeft weer eten gemaakt, een kleinigheid volgens haar, pizza punten en koeken. De bouw van hun huis in Cauaceu zal zaterdag 8 mei van start gaan. Het moet voor maart 2011 onder de kap zijn, anders moeten ze een nieuwe vergunning kopen. We geven de informatie door met betrekking tot de adviezen voor Hunor, die nog steeds veel en snel ziek is. Na het bezoek gaan we naar de Reaal en Metro om inkopen te doen en prijzen van bv. incomateriaal te noteren, vanavond palenschinken!! Zaterdag 8 mei. We gaan naar het voetgangersgebied om te winkelen. Het grote warenhuis is Crisul is prachtig opgeknapt, duidelijk een beter en duurder assortiment. Het is verbazend stil, net als in de Metro en de Reaal. De economie lijdt onder de recessie, werkende Roemenen uit Italië, Spanje etc. komen werkeloos terug, de ambtenarensalarissen zijn per 1 mei met 25% gekort, de pensioenen met 15 %. Ook bij werkenden ligt het niet eenvoudig; om kosten te sparen (en soms winsten te vergroten) wordt hen door de werkgever dezelfde baan aangeboden maar dan part-time legaal en parttime zwart. Minder afdracht, maar ook minder rechten. Voor jou twee anderen…..
De prijzen in Roemenie zijn, zeker in verhouding tot hun salarissen, hoog. Neem eens een kijkje op de website www.real-hypermarket.ro of www.metro.ro . Het gemiddelde bruto maandloon = 1866 Ron(nov.2009 www.evd.nl/landenpagina/roemenie ) netto blijft daar 1366 Ron van over. (€333). Het wettelijk minimumloon bedraagt sinds 1 januari 2010 705 lei (€172). Werkweek 40 uur. Staatspensioenen worden procentueel gerelateerd aan het minimumloon. Het komt voor dat bejaarden minder dan 400 Ron per maand te besteden hebben, evenals gehandicapte Roemenen die niet in staat zijn in hun onderhoud te voorzien. Een liter benzine is ook hier €1,11 ( tegen 0,91 € in oktober 2009, koers RON okt 2009 4,2 Ron / euro, mei 2010 4,1 Ron euro). Kortom, door de economische en financiële crisis is het leven voor de zwakkeren in de samenleving (nog) moeilijker geworden. Er wordt een groter beroep gedaan op sociaal charitatieve instellingen.
Zaterdagmiddag bezoeken we op uitnodiging een Hongaars festival bij de oude Burcht. We proeven echte gulashsoep; naar aloud recept
We ontmoeten de moeder van Gianna Tatar, het meisje waarvoor Harting Bank Apeldoorn een mooie kinderrolstoel ter beschikking stelde. Terug in Osorhei wordt het vlees door Mici, de broer van Joszef gebarbecued. Na de tuinmaaltijd in het prieel met de familie van Joszef gaan we inpakken. Na een laatste Johannes Segen waarin we afspreken dat de door Steungroep Nederland Roemenie aan Caritas geschonken Karcher hogedrukspuit, ter reiniging van bedden, rolstoelen, etc. voor aflevering aan klanten-, overgedragen zal worden aan Istvan Kiss, de lagerist. Caritas blijft eigenaar, Istvan Kiss degene die het dagelijks gebruik coördineert en verantwoordelijk is voor het apparaat. We bespreken ook het voorlopige geplande bezoek in de eerste week van oktober. Zondag 9 mei. Na een korte nacht vertrekken we om 3.30 uur Nederlandse tijd, uitgewuifd door pastor Joszef naar huis. Onderweg hebben we genoeg stof tot praten, zoveel plannen en uitdagingen, naast enkele “dode paarden” waaraan niet gesjord moet worden. Het is rustig onderweg, om 9.45 uur hebben we Wenen al achter ons liggen. Het vrachtverkeer komt pas omstreeks 18.00 uur op gang. Omstreeks 21 uur zijn we weer veilig thuis dankbaar dat deze week en deze rit zo voorspoedig gegaan zijn. In de afgelopen week hebben plannen vaste vorm aangenomen om een kleine groep mensen die betrokken zijn bij bouw- en verbouwplannen van Caritas uit te nodigen voor oriëntatiebezoeken aan diverse gezondheidszorginstellingen in Nederland. Mede door uw steun en interesse zijn wij in staat om onze bijdrage te leveren aan de ondersteuning van gezondheidszorg en onderwijs in een deel van Roemenie. Namens allen hiervoor heel hartelijk dank! Jan en Coby Willemsen.
