Jaargang 1, Nummer 10, Juni Eten en bewegen

Jaargang 1, Nummer 10, Juni 2010

Eten en bewegen

Jaargang 1, Nummer 10, juni 2010

Eten en bewegen Inhoud In deze Nieuwsflits bespreken we het belang van een goede gezonde voeding in combinatie met bewegen. Zoals een ieder wel weet staat de toename van het aantal jeugdigen en ouderen met overgewicht veel in de actualiteit. Ook in 2010 hebben de Nederlandse gemeentes het terugdringen van overgewicht hoog op de agenda staan. Zoals u van ons gewend bent krijgt u in deze Nieuwsflits achtergrondinformatie: • Wat is goede voeding • Wanneer is er sprake van overgewicht • Kan en moet ik hier iets aan doen • Beweeg- en eettips Daarnaast natuurlijk weer de nodige boeken- en internettips. Een aantal cijfers Uit onderzoek blijkt dat één op de vijf kinderen niet altijd voldoende ontbijt. In grote steden is dit zelfs bijna één op de drie. Niet altijd ontbijten of onvoldoende ontbijten heeft invloed op de concentratie: ruim de helft van de kinderen die niet altijd ontbijten, heeft last van concentratieproblemen. 45% van de kinderen snoept meerdere keren per dag. 20% van de kinderen eet zelfs vijf of meer keer per dag een tussendoortje. 16% van de kinderen is te dik

Eten en bewegen, jaargang 1, nummer 10, juni 2010

Beweging bij kinderen laat nog te wensen over. 33% van de kinderen sport niet en maar liefst 60% speelt niet dagelijks buiten. 25% van de kinderen wordt met de auto naar school gebracht. Meer en meer kinderen krijgen te maken met overgewicht. Dit komt doordat hun ‘energiebalans’ verstoord raakt: ze krijgen meer energie (calorieën) binnen dan ze verbruiken. Anders gezegd: Ze eten veel, maar bewegen te weinig.

Wat iedere ouder wil voorkomen Natuurlijk weet je dat overgewicht gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, zoals harten vaatziekten en diabetes. Maar er zijn ook directe gevolgen, vooral sociaal en emotioneel. Kinderen in de basisschoolleeftijd worden zich steeds meer bewust van zichzelf en hun uiterlijk.

2

Overgewicht maakt een kind onzeker, neerslachtig en eenzaam en dat kan leiden tot gedragsproblemen. Anders dan meestal wordt gedacht: overgewicht gaat niet altijd vanzelf over als een kind groeit. Blijft het gewicht te veel toenemen, dan kan obesitas ontstaan, een ernstige vorm van overgewicht.

activiteiten wil zeggen dat kinderen er behoorlijk voor moeten ademhalen, dat het hart sneller gaat kloppen. Voorbeelden zijn fietsen, wandelen, buitenspelen, traplopen, spelsporten, etc. Daarnaast dienen de activiteiten twee maal per week gericht te zijn op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie) door een sport te beoefenen.

Wat is een gezond gewicht? Bij een gezond gewicht staat het gewicht in een goede verhouding tot de lengte. De Body Mass Index (BMI) geeft aan of iemand te licht is, normaal op gewicht is, overgewicht heeft, of dat er sprake is van obesitas. Je kunt de BMI van je kind testen op de site van het Voedingscentrum. Handig als je zelf twijfelt, maar óók als bijvoorbeeld je dochter denkt dat ze te dik wordt, terwijl dat helemaal niet zo is. Is de BMI van je kind wel iets te hoog, dan helpt minder tussendoor eten en meer bewegen al een heleboel. Is de BMI echt flink te hoog, vraag dan advies aan de schoolarts, huisarts of een diëtist. Voorkom ongezond lijnen.

Nederlandse Norm gezond bewegen voor volwassenen Voor volwassenen geldt als norm: een half uur matig intensief bewegen, tenminste vijf, bij voorkeur alle dagen van de week. U kunt dus prima het goede voorbeeld geven. Als ouder heeft u invloed op het beweeggedrag van uw kind.

Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor kinderen Om gezond te blijven is het voor kinderen goed om elke dag één uur matig intensief te bewegen. Dit heet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Dit hoeft niet aaneengesloten te zijn. Het mag een optelsom zijn van bijvoorbeeld twee keer 15 minuten fietsen en 30 minuten buitenspelen. Matig intensieve

Waarom is bewegen belangrijk? Voldoende beweging is belangrijk voor een gezond lichaam. Het is goed voor sterke botten en spieren, een gezond gewicht en een goede spijsvertering. Veel Nederlanders (65%) denken dat ze voldoende bewegen. Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet het geval is. Meer dan de helft (55%) van de Nederlanders beweegt onvoldoende. Terwijl extra


3

bewegen helemaal niet veel meer tijd hoeft te kosten. Ook kinderen bewegen onvoldoende en steeds minder. Ze spelen minder buiten, zitten meer voor de televisie en achter de computer, ze hebben minder gymuren op school en worden vaker met de auto naar school of ergens anders naar toe gebracht in plaats van met de fiets. Stimuleer uw kind om te gaan sporten en buiten te spelen in plaats van bijvoorbeeld tv kijken of computeren. Een gezonde norm voor tv kijken/ computeren voor kinderen is 1 uur per dag. Zorg in ieder geval dat het niet meer dan 2 uur per dag wordt. De kans op overgewicht neemt dan toe. Tips voor ouders over meer bewegen • Woont u niet ver van de school? Dan kunnen de kinderen op de fiets of lopend naar school. • Ga lopend een boodschapje in de buurt doen en neem de kinderen mee op de step, skates of skeelers. • Zorg dat de kinderen elke dag buiten spelen. Doe een balspelletje met elkaar, pak een skippybal of springtouw. • Ga lopend of op de fiets naar muziekof sportles. • Ga samen een stukje hardlopen, bijvoorbeeld: wie het eerst bij de brievenbus is. • Maak afspraken met uw kinderen over de tijd dat ze achter de computer en voor de tv zitten. • Laat ze extra geld verdienen met helpen in de tuin, de stoep vegen of autowassen.


• Stoei af en toe met uw kinderen of dans samen op hun favoriete muziek. • Goed voorbeeld doet vaak goed volgen: beweeg zelf ook voldoende!

Sportclub helpt om intensief te bewegen Een sportclub heeft als voordeel dat kinderen automatisch elke week minstens twee keer intensief bewegen. Vaak moeten ze één of twee keer trainen en competitie spelen. Sporten bij een sportclub is dus een uitstekende manier om op vaste momenten in de week flink te bewegen. Eten en sporten • Voor en na (gewoon) sporten is geen extra energie nodig in de vorm van een sportdrankje of energiereep. Deze producten leveren meestal veel (nutteloze) calorieën. • Traint je kind rond etenstijd? Zorg dan alvast voor een bodempje. Geef van tevoren bijvoorbeeld een boterham en een beker melk, of geef het toetje

4

vooraf. Voldoende drinken is belangrijk, gewoon water is prima. • Naarmate je kind groter wordt, is het makkelijker om hem erop uit te sturen met een ’beweegklusje’. Hij kan bijvoorbeeld een boodschap voor je doen, de hond uitlaten, even naar de glasbak gaan, of naar de brievenbus. • Zorg verder dat je kind zo veel mogelijk fietst of loopt naar school, naar vriendjes, of de sportclub. Realiseer je dat jij hierbij voor hem het voorbeeld bent. Loop en fiets je zelf veel en gebruik je de auto alleen als het echt nodig is, dan weet je kind niet beter. Het is dan helemaal niet moeilijk voor hem om dagelijks voldoende te bewegen.

Wat zijn goede tussendoortjes? Meestal eten we drie maaltijden per dag en daarnaast nog enkele tussendoortjes. Drie maaltijden per dag waarin alles in zit wat kinderen op een dag nodig hebben is gezond en geeft structuur. Ook tussen de maaltijden door wilt u uw kind graag wat te eten of te drinken geven. Dat is ook prima. Jonge kinderen gebruiken na het ontbijt veel energie en zijn in het eerste speelkwartier dan ook echt toe aan een tussendoortje.


Maar wat geven we ze dan? Belangrijk is dat het tussendoortje niet te groot is, niet te vet en niet te zoet, anders hebben ze geen trek meer tijdens de lunch of het avondeten. Goede tussendoortjes zijn bijvoorbeeld vers fruit (appel, peer, mandarijn, banaan, druiven), groente (wortel, komkommer, tomaat), ontbijtkoek, tussendoorbiscuit (1 evergreen, sultana), rijstwafel of een boterham. Drinken is in ieder geval belangrijk. Goede dorstlessers zijn natuurlijk thee zonder suiker en water. Maximaal 4 tussendoortjes Meer dan drie à vier tussendoortjes heeft een kind niet nodig. Bewaar tussendoortjes voor vaste momenten buiten de drie hoofdmaaltijden om, bijvoorbeeld rond koffie- en theetijd. Te vaak een tussendoortje op een dag is niet alleen ongezond, het is ook een aanslag op de tanden. Na het eten daalt de zuurgraad in de mond en kan het glazuur worden aangetast. Als dit niet te vaak gebeurt, kan het glazuur zich vanzelf herstellen. Ga uit van maximaal 7 eetmomenten, dan heeft het glazuur voldoende tijd om zich te herstellen. Een eetmoment is bijvoorbeeld het ontbijt, de lunch en de avondmaaltijd. Daarnaast kun je dus nog 4 keer iets eten of drinken. Het is beter om een koekje en een glas sap samen te nemen, dan hier een tijd tussen te laten zitten.

5

Tips voor ouders over gezonde voeding Een aantal tips voor gezonde voeding bij kinderen: • Neem de tijd voor een goed ontbijt! Kinderen die niet ontbijten hebben 2 keer meer kans op overgewicht dan kinderen die wel ontbijten. Bovendien blijken deze kinderen slechter te presteren op school. • Jam, honing en appelstroop zijn lekkere belegsoorten die geen vet bevatten en in verhouding met kaas en vleeswaren weinig calorieën leveren. • Bedenk dat de grootste boosdoeners de 3 C’s zijn: Cola, Chips en Chocola. Beperk ook deze producten tot hooguit 1 à 2 keer per week. • Af en toe een boterham met pindakaas is prima. In pindakaas zitten veel calorieën, maar wel weer ‘goede’ onverzadigde vetten in tegenstelling tot volvette kaas (48+). Zorg voor voldoende variatie! • Vermijd zuiveldranken met suiker en chocolademelk. Maak zelf yoghurtdrank door een scheutje siroop zonder suiker en een scheutje halfvolle melk door een beker yoghurt te roeren of combineer yoghurt en sinaasappelsap (half om half). • Vervang extra’s zoals voorverpakte koeken, candybars, etc. door gezonde varianten; een appel of ander fruit, een (mini)krentenbol, rijstwafel of plakje ontbijtkoek. • Voorverpakte koeken bevatten veel calorieën! Lees de etiketten. Geef niet meer dan één koek per keer in plaats van 2 of 3 tegelijk.


• Bedenk dat één candybar of gevulde koek gelijk staat aan 3 sneetjes brood. Patat met mayonaise staat gelijk aan 8 sneetjes brood. • Als u uw kind dan toch af en toe wilt laten snacken, kies dan voor een pizzapunt of loempia in plaats van patat. • Geef uw kinderen Japanse mix of zoute stokjes in plaats van pinda’s of chips.

Trakteren Chips zijn een populaire traktatie in de hogere groepen. Dit extra tussendoortje levert veel calorieën. Zoek liever samen naar een alternatief. Ook oudere kinderen vinden bijvoorbeeld een waterijsje lekker, of een spies met stukjes fruit en wat spekjes. Of bedenk eens een andere traktatie dan iets te eten. Een leuke pen doet het ook altijd goed. Beschouw elk tussendoortje als een duidelijk eetmoment. Duidelijke eetmomenten voorkomen dat voortdurend en gedachteloos eten, drinken en snoepen een gewoonte wordt. Een kind van ongeveer tien jaar kan ’s middags uit school flinke trek hebben. Dat is normaal. Een snoepje hoort erbij, maar geef hem ook fruit, of een boterham, een plak ontbijtkoek, een tosti of beschuit.

6

Dat voorkomt de grote trek in lekkere dingen aan het eind van de middag. Is de tijd tot het avondeten toch te lang, geef je kind dan alvast iets ‘te knagen’, zoals een paar wortels, komkommer, reepjes paprika, nog wat fruit, of een cracker met een beker bouillon (of heldere soep uit een pakje). Krijgt je kind later op de avond weer trek, weersta dan de verleiding om een grote koek of chips en frisdrank toe te staan. Laat hem iets kleins nemen, bijvoorbeeld een volkoren biscuit en een beetje melk. Te dik, wat nu? Laat uw kind niet gaan lijnen in de zin van minder of eenzijdig eten. Sla zeker geen maaltijden over. Blijf goed brood, groente en fruit eten. Houd de tussendoortjes in de gaten, ook die buitenshuis worden gegeten. Schrijf eventueel eens een week lang op wat uw kind eet en drinkt. Kijk welke voedingsmiddelen vervangen kunnen worden door iets met minder vet. Stimuleer uw kind om buiten te spelen of op een andere manier te bewegen. U hoeft hierbij niet meteen te denken aan een intensieve sport. Pak bijvoorbeeld wat vaker de fiets, maak een wandeling in het weekend, stel grenzen aan tv kijken en computeren. Elke dag minstens een uur bewegen is heel belangrijk. Bijvoorbeeld een half uur buiten ravotten en twee keer een kwartier fietsen.

bijvoorbeeld geen (of minder) snoep, chips en dergelijke in huis. Maak eventueel een afspraak voor iets lekkers op een vast tijdstip.

Voorkom dat het lichaamsgewicht toeneemt! Voor een kind in de groei is het beter te proberen op hetzelfde gewicht te blijven. De lengtegroei gaat door en geeft zo geleidelijk aan een betere gewichtsverhouding. Het belangrijkste: motiveer uzelf en uw kind om mee te werken! Gevolgen van overgewicht Kinderen met overgewicht lopen kans dat ze ook als volwassene dik blijven. Vanaf de leeftijd van 9 jaar is de kans dat men dik blijft vrij groot; meer dan 80% van de 9 jarigen met overgewicht zal op latere leeftijd ook met overgewicht te kampen hebben. Dikke peuters en kleuters hebben een kans van één op vier om dik te blijven. Lichamelijk gezien heeft overgewicht nogal wat consequenties. Ernstig overgewicht kan de oorzaak zijn van harten vaatziekten, verschillende vormen van kanker en gewrichtsproblemen. Steeds vaker wordt bij kinderen met overgewicht ouderdoms-diabetes geconstateerd, een ziekte die tot voor kort alleen bij ouderen voorkwam.

Maak het voor uw kind niet te moeilijk, laat het hele gezin meedoen. Neem Eten en bewegen, jaargang 1, nummer 10, juni 2010

7

Overgewicht kan voor kinderen ook een psychische belasting zijn. Dikke kinderen worden snel gepest, kunnen meestal niet goed meedoen met sport en hebben moeite met het kiezen van leuke kleren die passen bij hun leeftijd. Zij kunnen daardoor een negatief zelfbeeld ontwikkelen en zelfs depressief worden. Kids Gym Actief werkt tegen overgewicht bij kinderen Kinderen die iets aan hun overgewicht willen doen kunnen bij Thuiszorg Pantein terecht voor de cursus Kids Gym Actief. De cursus richt zich op een leefstijl met genoeg beweging en gezond en lekker eten, en is opgebouwd uit sportieve activiteiten en themabijeenkomsten.

Met Kids Gym Actief ervaren kinderen dat actief bezig zijn en gezond eten ook plezierig is. Kids Gym Actief wordt gegeven in Boxmeer, Cuijk, Grave, Heeswijk-Dinther, Oss, Uden en Veghel. Je rol als ouder Kinderen nemen de eetgewoonten van hun ouders over. Het goede voorbeeld geven is daarom belangrijk. Het is echt niet moeilijk om jonge kinderen gezonde dingen te leren eten, maar neem de tijd. Realiseer je dat een eenjarige niet zonder


morren met de pot mee zal eten. Laat je kind daarom rustig aan smaken wennen. Zorg dat je kinderen beweging krijgen. Een kind dat voor de tv hangt, gebruikt minder energie dan een kind dat gewoon op een stoel zit! Dat je zelf het goede voorbeeld geeft, is nog belangrijker als je kind ouder wordt. Hij zal je steeds kritischer volgen. Laat dus zelf consequent zien dat je gezond eten en bewegen belangrijk vindt. Vertel waarom je de dingen doet, zoals je ze doet. Uitleggen gaat steeds makkelijker; dat is het voordeel van praten met oudere kinderen. Je legt zo ook een basis voor de tijd dat hij naar de middelbare school gaat. Maak duidelijke afspraken over de besteding van zakgeld. Natuurlijk vinden kinderen het spannend om af en toe zelf wat lekkers te kopen. Maar laat zakgeld meer zijn dan snoepgeld. Televisie kijken en computeren Bij oudere kinderen wordt buiten spelen soms minder vanzelfsprekend. De televisie lokt, of de computer moet aan. Oudere kinderen willen ook internetten, bijvoorbeeld om te MSN-en met klasgenoten. Maar door al dat zitten en staren naar het beeldscherm raken ze hun energie niet kwijt en worden ze duf. Houd daarom als richtlijn aan: per dag maximaal twee uur televisie kijken en computeren.

8

Onderhandelen Je kind vergelijkt jullie huisregels vast met die bij vriendjes thuis en zal met je in discussie gaan. Praat samen over wat er anders is en waarom. Sluit je toch een compromis, bouw dan wel wat ‘wisselgeld’ in. Wil je kind bijvoorbeeld voortaan elke schooldag een bepaald televisieprogramma zien, laat hem dan ook kiezen welk programma hij niet meer hoeft te zien. Anders kijkt hij per week al snel vijf uur televisie extra.

Literatuurlijst Eten en Bewegen Het boekje ’Gezond de basisschool door’ staat vol met praktische informatie voor ouders van kinderen van vier tot en met twaalf jaar. Je kunt het tegen betaling bestellen bij het Voedingscentrum.

Leren omgaan met reclame Fabrikanten verleiden ouders en kinderen met allerlei slimme trucjes om hun koopgedrag te beïnvloeden. Vaak prijzen ze ongezonde producten aan met misleidende teksten, bijvoorbeeld ’echt fruit toegevoegd’, ’met fructose’, of ’met calcium’. Of spaaracties worden ingezet om de verkoop te bevorderen. Maak je kind weerbaar. Kijk eens gericht samen naar reclamespotjes om je kind te laten ervaren hoe men probeert hem iets te verkopen.

Boeken voor kinderen • Gezond eten daar heb je een leven lang lol van F. Langens ISBN 90 3134 8856 • De Kraakfactor Verhalenbundel voor kinderen met overgewicht L. Groenhuijsen en N. ten Hoor ISBN 90 8560 5059 • Gezond eten vrolijk boek voor kinderen (en hun ouders) over gezonde voeding Francoise Langens ISBN 90 313 4885 5 • Als je te dik bent om samen met ouders aan je gewicht te werken (kinderen > 7 jr) Berdien van Wezel ISBN 90 3522 612 7 • Doe mij maar light werkboek voor tieners met overgewicht Berdien van Wezel ISBN 90 3522 7972 • Beheerst eten je leven? Gratis brochure Te bestellen via www.sabn.nl of via tel. 0900-821 24 33


9

Boeken voor ouders Lezenswaardige boeken over gezonde voeding en overgewicht • Kinderen en overgewicht actieplan voor ouders. Ook via www.overgewicht.org Remy Hirasing en Monique Gouwerok ISBN 90 5669 1112 • Overgewicht bij kinderen Karen Sullivan ISBN 90 4431 295 2 • Anders eten en meer bewegen Handleiding voor ouders van dikke kinderen Caroline Braet en M.Winckel ISBN 90 3343 279 • Kinderen met overgewicht + werkboek Een gezond gewicht zonder afvallen Gerbrand van Hout en G.Couturier ISBN 90 8506 1202 • Kleine eters Peuters en kleuters met eetproblemen Els Hofman ISBN 90 8506 2462 • Moeilijke eters effectieve oplossingen voor eetproblemen Lori Ernsperger en Tania Stegen-Hanson ISBN 90 7767 1399 • Beweegplezier voor kinderen vanaf vier brochure te bestellen via www.nisb.nl • Aan de slag met sporten in de BSO brochure te bestellen via www.nisb.nl • Overgewicht bij kinderen en adolescenten Carry Renders ISBN 90 3522 6208 • Je bent toch niet zo gek dat je in diëten geloofd? Voor jongeren en hun ouders Katrientje Hofland ISBN 90 7809 4044 • Afvallen op maat Tatjana van Strien ISBN 90 8506 4596 • Het dikke afvalboek Ivan Wolffers ISBN 90 468 0309


• Een paar kilo minder Een boek voor mensen met overgewicht Voedingscentrum ISBN 90 4390 9488 • Wat is nu gezond? feiten en fabels over voeding Prof.Martin Katan ISBN 90 3513 1339 • Uit de ban van eetbuien Joanna Kortink ISBN 90 2154 4434 • Eetstoornissen de feiten S. Abraham en D. Llewellyn-Jones ISBN 90 3134 7049 • Anorexia nervosa overwinnen Johan Vanderlinden ISBN 9789020960211 Website informatie www.voedingscentrum.nl

(voor het berekenen van de BMI van uw kind)

www.ggdhvb.nl www.hartstichting.nl www.30minutenbewegen.nl www.ouders.nl www.nzo.nl www.kiesbeter.nl/gezondleven/kinderen/ bewegen/kinderen-en-bewegen http://kindereninbeweging.nl

10

Bronvermelding • Ga voor gezond test 2008 • Het voedingscentrum • Folders GGD Hart voor Brabant • Materiaal Kids Gym Actief


11

Voor meer informatie over dit thema of over opvoeden/opgroeien kunt u terecht bij: CJGgeeftantwoord Tel. 0800-2540000 www.cjggeeftantwoord.nl [email protected] In Boekel, Landerd (Schaijk en Zeeland), Sint Oedenrode, Uden en Veghel zijn inlooppunten van het CJGgeeftantwoord waar men zonder afspraak en verwijzing gratis terecht kan. Er is een deskundige medewerker aanwezig om u te woord te staan. Ook is er veel informatie aanwezig.


12

Jaargang 1, Nummer 10, Juni Eten en bewegen

Recommend Documents