2C. y.
M I N I S T E R I E
s
/
7
/On
VAN
B U I T E N L A N D S E
Z A K E N
'S-G R A V E N H A G E
i V E R Z O E K E
BI)
B E A N T W O O R D I N G .
K E N M E R K ,
O N D E R W E R P ,
D A T U M
Ministerraad , j
E N
N U M M
BR
T E
V E R H E L D E N
L
9 k APR iqc"7 /J 4 i*^7
DGEM
)nr
6 0
Aan het einde van de d i s c u s s i e i n de M i n i s t e r raad van 15 a p r i l over de onderhandelingen met betrek-
k i n g t o t de V r i j h a n d e l s z o n e , heb i k toegezegd ü nog een nadere aantekening over d i t onderwerp t e z u l l e n t o e zenden. I n deze nota heb i k derhalve enige gedachten wat nader o n t w i k k e l d en zou U w i l l e n vragen h i e r a a n i n g r o t e l i j n e n Uw goedkeuring t e hechten. T e r w i j l i n P a r i j s de onderhandelingen over de V r i j h a n d e l s z o n e en de Europese Economische Gemeenschap op gang komen en de d e l e g a t i e s g e l e i d e l i j k doordringen i n de t e c h n i s c h vaak z e e r gecompliceerde problemen, i s i n B r u s s e l de v o r i g e week de I n t e r i m Comm i s s i e v o o r de Europese Economische Gemeenschap en Euratom v o o r de e e r s t e maal b i j e e n gekomen. Op deze e e r s t e v e r g a d e r i n g van de I n t e r i m Commissie i s afgesproken, d a t de zes r e g e r i n g e n thans op k o r t e t e r m i j n z u l l e n nagaan welke de standpunten z u l l e n z i j n , d i e door hen gemeens c h a p p e l i j k i n P a r i j s z u l l e n worden ingenomen met bet r e k k i n g t o t de b e l a n g r i j k s t e vraagstukken, welke i n het V e r d r a g voor de V r i j h a n d e l s z o n e moeten worden opgelost. Hoewel h e t o v e r l e g over deze standpunten nog n i e t i s aangevangen, h e e f t een e e r s t e oriënterende gedachtenw i s s e l i n g n i e t de i n d r u k gegeven, dat h e t eenvoudig z a l z i j n om over a l l e vraagstukken o n d e r l i n g tussen de Zes v o l l e d i g e eenstemmigheid t e b e r e i k e n . Met name l i j k t - het Aan de H e e r V o o r z i t t e r van de M i n i s t e r r a a d
te
'e-G r a v e n h a g e .
$
7870 - ' S ! d l ! ) -
"
"
het waarschijnlijk, dat de Fransen, die op d i t ogenblik een opmerkelijke terughoudendheid aan de dag leggen ten aanzien van de associatie van de Vrijhandelszone met de Gemeenschappelijke Markt, de vérgaande concessies en waarborgen, welke z i j hebben verkregen i n het Verdrag voor de Europese Economische Gemeenschap ook zullen eisen i n het Verdrag voor de Vrijhandelszone, ondanks het f e i t , dat deze Vrijhandelszone van beperkter strekking en inhoud z a l z i j n dan de Gemeenschappelijke Markt. Deze houding van Frankrijk zou Nederland i n een moeilijke p o s i t i e plaatsen. Voor Nederland i s de V r i j handelszone van belang, zowel p o l i t i e k a l s economisch. P o l i t i e k omdat grotere binding van het Verenigd Koninkr i j k aan Europa, waardoor ook andere Europese landen zullen volgen, een doel van de Nederlandse buitenlandse p o l i t i e k i s ; economisch omdat bestaande bezwaren tegen sommige aspecten van de verdragen tussen de Zes gemitigeerd of opgeheven zouden worden. De totstandkoming van deze Vrijhandelszone zou bovendien de economische samenwerking i n geheel Europa (C.E.E.C.) een nieuwe impuls geven en een verdere verzwakking van het economisch nationalisme en de protectie i n Europa tot resultaat kunnen hebben. Om a l deze redenen moet Nederland dan ook trachten een bijdrage te leveren tot het zo goed mogelijk realiseren van de Vrijhandelszone. Wij zullen moeten zien te voorkomen, dat deze Vrijhandelszone onnodig wordt verzwakt of beperkt en wij zullen ons moeten verzetten tegen pogingen, ook van onze partners, om zodanige eisen en voorwaarden te s t e l l e n voor de verwez e n l i j k i n g ervan, dat men redelijkerwijs kan aannemen, dat de onderhandelingen hierop zullen vastlopen. Dit a l l e s z a l van de Nederlandse delegatie waarschijnlijk een actieve r o l eisen en kan betekenen, dat z i j formeel of informeel i n multilateraal of i n ondershands b i l a t e r a a l overleg meewerkt aan het vinden van constructieve oplossingen voor de vele, vaak uiterst gecompliceerde problemen, welke zich voordoen. Hiertoe - is -
i e n i e t a l l e e n n o d i g , dat de Nederlandse d e l e g a t i e z i c h goed v o o r b e r e i d t op deze problemen, maar i s ook n o d i g , dat z i j een zekere v r i j h e i d h e e f t zowel i n h e t o v e r l e g i n B r u s s e l a l s i n h e t o v e r l e g i n P a r i j s een eigen standpunt kenbaar t e maken en e i g e n o p l o s s i n g e n t e eug— gex*eren. B i t b e t e k e n t , dat z i j deze v r i j h e i d ook moet hebben wanneer t e v o r e n geen v o l l e d i g e overeenstemming kon worden b e r e i k t i n h e t o v e r l e g i n het k a d e r van de I n t e r i m Commissie te B r u s s e l . Nu d i e n t men te
wat
d i t b e t r e f t d r i e categorieën
onderscheiden!
a» problemen, welke u i t s l u i t e n d i n de spelen, zoals de~originebepaling.
Vrijhandelszone H i e r b i j moet t e
B r u s s e l worden g e t r a c h t overeenstemming t e bereiken; l u k t d i t n i e t , dan moet e l k e d e l e g a t i e een eigen s t a n d p u n t i n P a r i j s kunnen innemen. b. v r a a g s t u k k e n ,
w e l k e i n b e i d e verdragen
gelijkelijk
moeten worden g e r e g e l d en t e n a a n z i e n waarvan w i j geen o n d e r l i n g a f w i j k e n d s t a n d p u n t i n P a r i j s kunnen innemen, omdat de v e r d r a g s t e k s t ons b i n d t . c
de p r o b l e m e n , w e l k e t u s s e n de b e i d e voorgaande c a t e gorieën l i g g e n en w a a r b i j h e t e r om gaat of w i j i n het V e r d r a g
van
de V r i j h a n d e l s z o n e wel een
gelijke
r e g e l i n g moeten t r e f f e n a l s i s g e s c h i e d v o o r de
Ge-
meenschappelijke
de
Markt.
Het b e t r e f t h i e r b i j v .
s o c i a l e h a r m o n i s a t i e , de I n v e s t e r i n g s b a n k , gang van
de
over-
de e e r s t e n a a r de tweede étappe enz.
a a n z i e n van
deze
eveneens een P a r i j s een
onderwerpen
Ten
zullen wij
ono
z e k e r e v r i j h e i d moeten voorbehouden i n
eigen g e l u i d te l a t e n horen.
Voorop moet s t a a n , d a t o v e r deze problemen l a i e d e r g e v a l e e r s t i n B r u s s e l o v e r l e g wordt g e p l e e g d en d a t e e r s t moet worden g e t r a c h t a l d a a r z o v e e l m o g e l i j k t o t een g e m e e n s c h a p p e l i j k e e n s l u i d e n d komen.
S l e c h t s wanneer d i t o n m o g e l i j k
standpunt te blijkt,
w i j ons de v r i j h e i d v o o r t e behouden b i n n e n welke h i e r b o v e n
de
dienen grensen,
z i j n u i t e e n g e z e t , i n P a r i j s mede t e — werken —
werken aan het vinden van tussenoplossingen, u i t e r a a r d voorzover d i t n o o d z a k e l i j k zou z i j n . Ik zou e r daarom voor w i l l e n p l e i t e n , dat de Nederlandse d e l e g a t i e i n B r u s s e l het hierboven i n grote l i j n e n aangegeven standpunt d u i d e l i j k maakt aan de partnerlanden en het standpunt v e r d e d i g t , dat voor vers c h i l l e n d e problemen i n het Verdrag van de V r i j h a n d e l s zone zeer goed een i e t s andere o p l o s s i n g kan worden gevonden dan i a geschied i n het Verdrag voor de Gemeens c h a p p e l i j k e Markt. Ik zou deze gedaohte w i l l e n i l l u s t r e r e n met het voorbeeld van de u i t z o n d e r i n g s p o s i t i e van F r a n k r i j k . Ik g e l o o f n a m e l i j k , dat d i t een van de c e n t r a l e , zo n i e t hét c e n t r a l e probleem i s van het vraagstuk waarvoor w i j staan* De Fransen hebben i n het Verdrag van de Gemeenschappelijke Markt v e l e e x t r a waarborgen gekregen en het i s b e g r i j p e l i j k , dat zij de invoer u i t Engeland en de andere OEEC-landen n i e t kunnen t o t l a t e n op betere voorwaarden dan aan de partnerlanden van de Zes z i j n gegeven. De weg van de minste weerstand zou z i j n om aan de Engelsen en de overige GBEO— landen a l l e "extra's * t e vragen, d i e de v i j f landen v o o r n a m e l i j k om p o l i t i e k e redenen aan F r a n k r i j k hebben gegeven. Het i s d u i d e l i j k , dat hiermede de V r i j h a n d e l s zone zou worden getorpedeerd. Aan de Engelsen z a l dus d u i d e l i j k moeten worden gemaakt, d a t z i j n i e t v o o r a l ten aanzien van F r a n k r i j k de v r i j h e i d en de z e k e r h e i d kunnen v e r k r i j g e n van de v i j f p a r t n e r s van F r a n k r i j k zonder de p l i c h t e n van d i e o v e r i g e v i j f op z i c h t e nemen. Deze twee uitgangspunten l e i d e n e r t o e , dat i n het algemeen de o p l o s s i n g moet worden gevonden i n grot e r e mogelijkheden voor F r a n k r i j k om de grenzen t e s l u i t e n i n g e v a l van economische m o e i l i j k h e d e n ten opz i c h t e van de landen b u i t e n de Zes dan z u l k s h e t g e v a l i s ten o p z i c h t e van de v i j f p a r t n e r s . Het andere woorden; i n de c o n s t r u c t i e van de V r i j h a n d e l s z o n e moet e r naar worden g e s t r e e f d , dat F r a n k r i j k k w a n t i t a t i e v e r e s t r i c t i e s kan i n s t e l l e n tegen de landen b u i t e n de Zes. D i t mag e c h t e r - en h i e r l i g t naar m i j n mening 1
- ook -
ook een voor de engelsen aanvaardbaar betekenen* dat de door F r a n k r i j k i n g e s t e l d e r e s t r i c t i e s automatisch behoeven t e worden overgenomen door de andere v i j f p a r t n e r s . Een zodanige o p l o s s i n g brengt o n g e t w i j f e l d t e c h n i s c h e c o m p l i c a t i e s met z i c h mede, maar e r l i j k t mij geen andere keuze t e bestaan, w i l l e n w i j naar een c o n s t r u c t i e v e o p l o s s i n g s t r e v e n . Wanneer w i j de Fransen automatisch zouden v o l g e n , komt óf geen V r i j h a n d e l s z o n e t o t stand óf, wanneer z i j t o t stand komt, worden de o v e r i g e v i j f p a r t n e r s i n hun v e r k e e r i n de V r i j h a n d e l s z o n e steeds neergedrukt t o t h e t zwakste economische n i v e a u . Zeker g e z i e n de g r o t e economische m o e i l i j k h e d e n waarmee F r a n k r i j k de e e r s t e j a r e n z a l hebben t e kampen, i s d i t geen a a n t r e k k e l i j k v o o r u i t z i c h t Pe s o l i d a r i t e i t met de Zes moet daarom naar m i j n mening gelegen z i j n i n h e t steunen van F r a n k r i j k t o t het v e r k r i j g e n van een u i t z o n d e r i n g s p o s i t i e i n de V r i j h a n d e l s zone en i n h e t z o v e e l m o g e l i j k zoeken naar gemeenschapp e l i j k e o p l o s s i n g e n ; z i j moet e c h t e r n i e t gelegen z i j n i n h e t a u t o m a t i s c h volgen van de Franse e i s e n .
U i t e r a a r d z a l deze gedachte voor de v e r s c h i l l e n de onderwerpen nog nader moeten worden u i t g e w e r k t . Waar h e t e c h t e r om gaat i s , dat de onderhandelingen i n P a r i j s een s o e p e l en open k a r a k t e r houden en dat w i j n i e t a p r i o r i moeten t r a c h t e n a l l e b i j z o n d e r e r e g e l i n gen u i t h e t V e r d r a g van de Gemeenschappelijke Markt ook p r e c i e s zo t e doen overnemen i n het Verdrag v o o r de Vrijhandelszone. ' . Het bovenstaande standpunt brengt e c h t e r n i e t mee, dat de V r i j h a n d e l s z o n e een a s s o c i a t i e kan inhouden, welke v o o r e l k d e r t e associëren landen v e r s c h i l l e n d i s . Het i s onaanvaardbaar om v e r s c h i l l e n d e b i l a t e r a l e a s s o c i a t i e - a k k o o r d e n t e s l u i t e n met de v e r s c h i l l e n d e l a n d e n , w a a r i n deze e l k de v o o r hen a a n t r e k k e l i j k e voerdelen k r i j g e n zonder d a a r b i j gebonden t e z i j n aan be- paalde -
paalde v e r p l i c h t i n g e n . Zo i a het met name onaanvaardbaar om met Engeland een verdrag te s l u i t e n u i t s l u i t e n d voor industriële produkten en b i j v . met Denemarken een a s s o c i a t i e - v e r d r a g u i t s l u i t e n d voor agrarische produkten. Het a s s o c i a t i e - v e r d r a g voor een Vrijhandelszone zal een m u l t i l a t e r a a l k a r a k t e r moeten hebben, waarbij de v e r p l i c h t i n g e n en rechten van a l l e leden i n beginael dezelfde üijn en tussen deze rechten en v e r p l i c h t i n g e n een zekere evenredigheid bestaat. Er i s nog één punt, dat i k gaarne onder de aan* dacht van de M i n i s t e r r a a d zou w i l l e n brengen. Het i s mogelijk, dat de d u i d e l i j k e Franse afkeer van de V r i j handelszone-idee mede geïnspireerd i s door de angat, dat het v o o r u i t z i c h t van de Vrijhandelszone de r a t i f i c a t i e i n F r a n k r i j k zou b e m o e i l i j k e n . Wanneer w i j met het oog op d i t probleem enige v e r t r a g i n g i n het tempo van de Vrijhandelszone zouden moeten accepteren, dan l i j k t mij daartegen geen overwegend bezwaar te bestaan. Dit zou dan echter d u i d e l i j k met de Fransen, de overlga p a r t n e r s u i t de Zes en de Engelsen moeten worden besproken. Gaarne zou i k het akkoord van de Raad hebben op da hierboven u i t e e n g e z e t t e algemene g e d r a g s l i j n voor de Nederlandse d e l e g a t i e . Spoedshalve i s een exemplaar van deze nota r e c h t s t r e e k s aan de leden van Uw Raad toegezonden, DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSS ZAKEN,
