IT-sector vervuiler van formaat

B+P=100% Projecten slagen 100%, zoals het hoort

onderbouwt it-beslissingen Ga op zeker, ga voor B+P www.benp.nl

9

m e i

2 0 0 7

•

n u m m e r

2

•

j a a r g a n g

1

•

w w w . i t - e x e c u t i v e . n l

IT-sector vervuiler van formaat

NIEUWS HET ROMMELT BIJ DELL Computerfabrikant Dell zag het afgelopen kwartaal opnieuw zijn marktaandeel krimpen. Michael Dell kijkt kritisch naar het verkoopmodel, er komen mogelijk overnames en een ontslagronde is niet uitgesloten. p. 4

MANAGEMENT HOE HOT IS UW IT? Het is zaak om de toegevoegde waarde van it opnieuw overtuigend te laten zien. Dat valt niet mee tegenover een sceptische financieel directeur. p. 12

TECHNOLOGIE

foto Nico Boink

Volgens recent onderzoek van Gartner neemt de it 2 procent van de mondiale CO2-emissie voor zijn rekening.

H

et constant stijgende energieverbruik van it-systemen is een belangrijke oorzaak van de hoge en nog steeds toenemende CO2-uitstoot. Daar-

naast produceert de sector ook een grote hoeveelheid afval. De Gartner-onderzoekers hebben de schatting gemaakt door het stroomverbruik van de op dit moment gebruikte hardware op te tellen. Een aantal it-bedrijven heeft het roer omgegooid en de eigen producten en diensten duurzaam gemaakt. Een

voorbeeld daarvan is netwerkfabrikant Cisco. Het concern grijpt de klimaats verandering aan om zijn videocommunicatiesysteem prominent in de markt te zetten. De kassa rinkelt nu al doordat hetzelfde systeem intern een groot deel van de eigen vliegreizen overbodig heeft gemaakt. p. 24

LINUX IN DATACENTER Alle grote applicatieleveranciers ondersteunen nu Linux. De Linux Foundation moet het standaardisatieniveau verder opkrikken. Vooral Windows is een serieuze concurrent. Unix lijkt de strijd verloren te hebben. p. 29

MENS & WERK PORTRET VAN EEN IT-MANAGER Mart de Ras van het KNMI vertelt hoe de wet van Murphy hem uitdaagt. Tijdens een weeralarm kan een technisch probleem optreden. Hij lost het op onder hoge druk. p. 36

1

Werken met Finix® is werken met een voorsprong!!

0 3 8 4

Dr.AlbertSchweitzerlaan 1 • 2731 EA Benthuizen • Telefoon: 079 346 00 80 • Fax: 079 321 80 80 • Internet: www.euroface.nl

0

Binnen enkele jaren marktleider op het gebied van Hypotheken Service Software

1

Eenvoudig • Snel • Kostenbesparend

9

Onze coaches brengen hun cursisten tot grote hoogte.

Coaches van Capgemini Academy komen uit alle werkvelden die de IT bestrijkt. Zij hebben ruime praktijkervaring en staan in contact met 60.000 Capgemini collega’s wereldwijd. Zo voorzien zij de cursisten van waardevolle kennis en kunde uit de eerste hand. Het vormt de basis voor een inspirerende samenwerking tussen coach en cursist, met direct toepasbare kennis als resultaat. Bij Capgemini noemen we dit wereldwijd de Collaborative Business Experience. Of het nu om grote internationale leertrajecten gaat, of een individuele opleiding op maat, dankzij eigentijdse leermethodes en faciliteiten kan dat op de tijd en plaats die cursist en werkgever het beste uitkomt. Meer weten over studeren bij de marktleider? Kijk op academy.capgemini.nl, of stuur een mailtje aan [email protected].

Capgemini Academy. Door ervaring wijzer

REDACTIONEEL

INHOUD KORT NIEUWS 4-11 Nieuwsoverzicht 5 Column Fred van der Molen 7 Trends en feiten 9 Wannahave 11 Column Dominique Deckmyn

De kop is er af

MANAGEMENT 12 14 15 16

Hoe hot is uw it? Evidence based management Column Charles Groenhuijsen Stappenplan voor terugbrengen beheerkosten 18 Management Kort 1 22 Management Kort 2 23 Column George Ataya

TECHNOLOGIE 24 27 29 30 32

Cisco gaat voor groen Column Ron Tolido Linux verovert datacenter Web 2.0 geeft cms nieuwe dimensie Voor it-governance bestaat geen receptenboek

MENS & WERK 35 Percentage vrouwelijke ict-afgestudeerden in Europa daalt 35 Banencaroussel 36 Portret van een it-manager 37 Column René Diekstra

IT Executive is in de lucht. Op 25 april werd het blad feestelijk ten doop gehouden. Voor een volle zaal reikte hoofdredacteur Fred van der Molen het eerste nummer uit aan algemeen directeur Sylvia Roelofs van ICT~Office. Van der Molen: “Aan wie kun je een tijdschrift voor de it-manager beter uitreiken dan aan de directeur van de branchevereniging van it-, telecom-, office- en internetbedrijven in Nederland.” Roelofs toonde zich verheugd over de komst van het nieuwe tijdschrift, dat volgens haar een welkome aanvulling is op het huidige aanbod.

ESCAPE 38 Nerdville 38 Colofon

ADVERTEERDERSINDEX

IT Executive is gericht op hoofden automatisering, cio’s, projectleiders, business managers en vergelijkbare functies. Met het tijdschrift maakt uitgever Kluwer zijn rentree in de it-sector. Business-unit manager Oscar Rouwendal kondigde aan dat er in het kielzog van IT Executive een verzameling van nieuwe diensten en producten zal verschijnen.

01 02 01 40 39 20 28 08

En het bleef na afloop nog lang onrustig in de stad ….

nr 2 • 9 mei 2007

B+P Capgemini Academy Euroface Financial Services Hewlett-Packard Match 4 NGVA SAP SLTN

3

NIEUWS NETWERKEN GROEIEN

Mogelijk overnames en ontslagen bij Dell

Volgens marktonderzoeker Infonetics Research geven zowel grote bedrijven als itdienstverleners in de komende drie jaar meer uit aan netwerken. De totale wereldwijde omzet van telecommunicatie- en netwerkapparatuur bedroeg in 2006 123 miljard dollar. Infonetics voorspelt een stijging van 20 procent in 2010, naar 148 miljard dollar. De toename verklaart zij door de toegenomen rol van spraak en multimedia in datanetwerken, en investeringen in beveiliging en beheer.

Michael Dell overweegt ingrijpende veranderingen bij het bedrijf dat hij in 1984 oprichtte. Behalve over overnames wordt serieus nagedacht over het verkoopmodel, terwijl ook een ontslagronde niet uitgesloten wordt.

H

et nieuws blijkt uit een memo van Dell aan zijn personeel, dat uitgelekt is naar de pers. Dell is het enige bedrijf in de top 5 van pc-leveranciers dat zijn marktaandeel de laatste maanden zag krimpen. Om die problemen het hoofd te bieden moeten de kosten omlaag en moet Dell op zoek naar

GOOGLE STERKSTE MERK De sterkste merknaam ter wereld is ‘Google’. De ranglijst met merknamen wordt samengesteld door marktonderzoeker Millward Brown Optimor, die daarbij let op de financiële prestaties van de bedrijven achter het merk, en de meningen van consumenten. Microsoft, nummer één van vorig jaar, eindigde nu als derde, achter General Electric.

nieuwe groeimogelijkheden, aldus Michael Dell. Bij het omlaag brengen van de kosten denkt Dell aan het wegsnijden van activiteiten in verschillende vestigingen die nu overlap vertonen. In dat verband is ook het model van directe verkoop van zijn pc’s via internet zonder tussenkomst van dealers - waarmee Dell zijn concurrenten aftroefde - niet langer heilig. “Het directe verkoopmodel was een revolutie, maar het is geen geloofsartikel,” schrijft Dell. Daarnaast wil Dell nieuwe markten veroveren, deels door fabrieken in groeimarkten te

vestigen, zoals het al deed in Brazilië en India, maar ook door speciale producten te ontwikkelen voor landen als China en Rusland. Daar makt het pc-gebruik een snelle ontwikkeling door. Ten slotte ziet Dell ook mogelijkheden om marktaandeel in de gevestigde pc-markten terug te winnen door de complexiteit van de it - die volgens hem de klanten nodeloos op kosten jaagt - terug te dringen. Hoe het bedrijf dat moet doen, specificeert hij niet; wel maakt hij duidelijk dat Dell om dit doel te bereiken overnames niet uit de weg gaat.

•

(Bron: Automatiseringgids)

Overname ABN Amro scheelt bijna miljard aan IT De voorgenomen overname van ABN Amro door Barclays levert grote kostenbesparingen op ict-gebied op. Naast een samenvoeging van de infrastructuren tot één standaard it-platform gaat de Engelse bank hoogstwaarschijnlijk veel it-werk offshoren. ABN Amro heeft dit al gedaan.

MICROSOFT GROEIT NOG ALTIJD De cijfers van Microsoft over het eerste kwartaal waarin ook aan consumenten de nieuwe versies van Windows en Office (Vista en Office 2007) werden geleverd, overtroffen de verwachtingen van de analisten. Microsoft rapporteerde over de eerste drie maanden van dit jaar een winst van 4,93 miljard dollar bij een omzet van 14,4 miljard.

B

arclays (123.000 employees) en ABN Amro (105.000 werknemers) praten over een ‘kostensynergie’ in 2010 van in totaal

IMATION KOOPT TDK Imation heeft voor 300 miljoen dollar de opslagmedia van TDK overgenomen. Imation gaat de merknaam TDK voeren voor opslagmedia als magnetische tape, optische media en flash media. TDK blijft als zelfstandig onderdeel binnen Imation functioneren.

4

nr 2 • 9 mei 2007

2,8 miljard euro door het samengaan van de twee bankconcerns. Circa 57 procent komt in dit kostenplaatje voort uit personele besparingen. Zo’n 12.800 banen worden geschrapt en het werk van 10.800 wordt ge-offshored naar lage-lonenlanden. Daaronder bevinden zich naar verwachting veel backoffice- en it-activiteiten van Barclays. Verder is berekend dat 29 procent van de besparingen ict-gerelateerd zijn: minder apparatuur, minder softwarelicenties en lagere ontwikkelkosten. Ook

kunnen datacentra en netwerken worden samengevoegd. De banken maakten bekend dat de backoffice-activiteiten voor het handels- en betalingsverkeer van ABN Amro opgenomen worden in het netwerk van Barclays. ABN Amro voert zelfs in zijn Indiase vestiging al een paar jaar backoffice-activiteiten uit voor de Engelse bank. Voor deze divisie - ABN Amro Central Enterprise Services (Aces) - wordt nu met het oog op de fusie nieuw personeel geworven. (Bron: Computable)

•

COLUMN

Belastingdienst pakt automatisering aan Staatssecretaris De Jager (Financiën) presenteert voor 6 juli een actieplan aan de Tweede Kamer om de automatiseringsproblemen bij de Belastingdienst aan te pakken. Ook komt hij met een plan van aanpak voor de lange termijn.

H

et actieplan moet een einde maken aan de problemen die de Belastingdienst heeft met onder andere de verwerking van de toeslagen voor huur, zorg en kinderopvang. Door systeemfouten in de geautomatiseerde verwerking wachten veel mensen die op tijd een aanvraag indienden nog altijd op geld. Ook heeft de dienst problemen met het terugbetalen van teveel betaalde zorgpremies aan mensen met meerdere werkgevers. Daarnaast zijn per ongeluk duizenden digitale aangiften inkom-

We gaan naar Zandvoort

stenbelasting gewist. Naast het actieplan komt De Jager voor het zomerreces van de Tweede Kamer (6 juli) met een plan van aanpak voor de lange termijn. Daarin staat welke automatiseringssystemen moeten worden aangepakt om de dienstverlening weer op orde te krijgen. “Nu wordt telkens een systeem opgelapt. Het langetermijnplan voorziet in vervanging van systemen of delen ervan,” zegt Ineke Dezentjé van de VVD. Dezentjé wil dat bekeken wordt of de automatisering kan worden uitbesteed. Staatssecretaris De Jager voelde daar eerder niets voor, maar zegt nu dat ‘het op onderdelen handig kan zijn.’

•

Duurzamer inkopen

M

inder dan de helft van de ict-aanbestedingen bij de overheid komt duurzaam tot stand. Het ministerie van VROM bepaalde echter dat in 2010 alles ‘groen’ moet worden ingekocht. Ondanks goede voornemens heeft de Nederlandse overheid nog weinig oog voor duurzame ict. Dat blijkt uit de Monitor 2006 van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). In de afgelopen twee jaar slechts 45 van de 96 onderzochte ict-aanbestedingen duurzaam tot stand kwamen. In andere productgroepen is het niet

veel beter. De overheid heeft nog tweeëneenhalf jaar om het inkoopbeleid te verbeteren. VROM bepaalde dat uiterlijk in 2010 alle inkopen van de overheid duurzaam moeten zijn. Voor lagere overheden, zoals gemeenten en waterschappen, de helft. VROM stelde samen met SenterNovem criteria op waaraan de inkopen moeten voldoen. SenterNovem is het agentschap dat zich toelegt op duurzaamheid en innovatie. Van de leverancier wordt een milieubeleidsverklaring geëist of zelfs een compleet milieuzorgsysteem. (Bron: Computable)

FRED VAN DER MOLEN

Er ging een schok door het redactielokaal: Zandvoort tekent ‘Manifest Open Overheid’ niet. De fractie van Groen Links had daarop aangedrongen. Maar het college houdt moedig stand: het wil zich niet in álle gevallen verplichten software te kopen die aan open standaarden voldoet. We zien het overal in het land, bij de gemeenten, bij het rijk en zelfs in Europa. Terwijl open standaarden en open broncode eerst vooral werden gepromoot door techneuten, nemen politici – vooral van linkse signatuur – dit stokje nu over. Daar lijkt onderhuids een elementaire weerzin tegen multinationals in mee te spelen. Het is toch een wat wonderlijke figuur dat politici zich met it-beslissingen bezig houden, want daar komt het toch op neer. Ze hebben toch ook geen visie op de papierinkoop? Je zou toch verwachten dat bewakers van de democratie tevreden zouden zijn als de it-infrastructuur het doet, betrouwbaar is en niet te veel geld kost. Maar nee, de software moet gebaseerd zijn op open standaarden en liefst nog ‘open source’, wat – ik zeg het nog maar eens – in het geheel niet hetzelfde is. Uiteraard is het verstandig dat overheden zich onafhankelijker willen maken van leveranciers. Met de treurige gevolgen van ‘vendor lock-ins’ bestaat voldoende ervaring. OSOSS streeft beslist zinnige doelen na: toekomstbestendige dataformaten, platformonafhankelijke koppelingen, inzicht in de werking van de software (toegang tot de broncode) en – last but not least – leveranciersonafhankelijke software. Maar die laatste eis leidt bijna onvermijdelijk tot een verplichte keuze voor open broncode software. Dat lijkt me een weinig reëel uitgangspunt, althans niet voor een individuele gemeente. Het is natuurlijk in het belang van gebruikers dat er keuzevrijheid komt of blijft. Een monopolist vraagt altijd teveel geld voor zijn diensten. Tal van grote steden en overheidsorganisaties in Europa hebben Microsoft tot forse prijsverlagingen bewogen door alleen maar te dreigen naar open source alternatieven over te stappen. Maar dat een kleine gemeente als Zandvoort Microsoft of Getronics om principiële redenen in de ban doet, zou niet alleen een potsierlijke maar ook een onverantwoordelijke beslissing zijn. Een gemeente kan beter kiezen voor ‘gesloten’ software die zich bewezen heeft en waarvan de ondersteuning is verzekerd, dan zich in experimenten storten. Als het ‘open’ alternatief zich bewezen heeft en bovendien goedkoper is, dan lijkt me de beslissing eenvoudig. Maar laat het pionieren vooral aan anderen over en doe dat niet over de ruggen van de eigen gebruikers.

•

nr 2 • 9 mei 2007

5

NIEUWS VERKOOP XP STOPT

Nog steeds veel fiasco’s

Microsoft wil langzaam de stekker uit Windows XP trekken nu Vista is verschenen. Contractueel mogen pc-leveranciers XP nog aanbieden, maar dat geldt maar voor één jaar vanaf het verschijnen van Vista. Dat betekent dat in januari volgend jaar XP niet meer te koop is. Dell heeft overigens de ingezette uitfasering van XP voor consumentencomputers weer enigszins teruggedraaid, vanwege negatieve reacties in de markt.

Organisaties zijn hardleers als het gaat om ict-projecten. Ze trappen in dezelfde valkuilen als drie jaar geleden, toen in Nederland een op de zes projecten sneuvelde.

I

n juli 2004 deed Nico Beenker onderzoek naar ict-fiasco’s. De managing consultant bij Ordina concludeerde destijds dat 15 procent van de projecten uitdraait op een complete mislukking. Die projecten werden niet eens opgeleverd. Nog eens de helft van alle projecten werd wel opgeleverd, maar was te laat, te duur of gewoon niet goed. Beenker zag in zijn onderzoek steeds dezelfde valkuilen voorbijkomen: gebrekkige communicatie, verschil in perceptie, het ontbreken van een onderlinge ‘fit’, een verkeerde samenwerkingsvorm en een onduidelijke commerciële dynamiek erachter. Hij

NIEUWE CEO VOOR SGI SGI, van oudsher leverancier van snelle computers, heeft een nieuwe ceo. Robert Ewald was in zijn loopbaan al eens in dienst bij het bedrijf, maar dan als operationeel directeur (coo). SGI heeft een moeilijke tijd achter de rug van reorganisaties en ontslagen, na een periode van surseance van betaling. Ewald wil de strategie voortzetten waarbij SGI zich meer richt op de doorsnee computers, in plaats van op snelle computers.

ziet “weinig aanleiding voor verbetering of verslechtering” sindsdien. De consultant weerspreekt dat het voornamelijk de schuld van de klant zou zijn. “De klant heeft recht op onwetendheid. Het is de taak van de ict-specialist om alles in goede banen te leiden. Bovendien willen klanten de complexiteit zoveel mogelijk beperken. Ook wij als ict’ers proberen vaak de complexe realiteit zodanig plat te slaan dat we alle invloedsfactoren van het project kunnen voorspellen. Dat blijkt niet te kloppen. Ict’ers hebben vaak een utopische kijk op modellen.” Nog steeds lopen veel projecten uit op een drama. Vaak worden schikkingen getroffen en een klein deel eindigt uiteindelijk voor de rechter. Hans Mulder van Stichting Geschillenoplossing Organisatie en Automatisering (SGOA) ziet

ook veel ict-fiasco’s voorbijkomen. Van de honderden aanvragen, neemt de stichting per jaar zo’n veertig gevallen in behandeling voor ‘mediation’ of arbitrage. “Geschillen over steeds grotere projecten worden via ons beslecht. Projecten van dertig of veertig miljoen euro zijn niet ongebruikelijk. Het zijn ook vaker internationale projecten, waarbij meer dan twee partijen betrokken zijn. Onze bemiddeling slaagt in 97 procent van de gevallen.”

•

(Bron: Computable)

Bedrijven denken ‘groener’

GOEDE CIJFERS GOOGLE Google overtrof de verwachtingen met haar cijfers over het eerste kwartaal. De omzet bedroeg 3,66 miljard dollar, een stijging van 63 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2006. De nettowinst kwam uit op 1 miljard dollar, vorig jaar was dat 592,3 miljoen. Google had op 31 maart 12.238 medewerkers.

PALM KRIJGT LINUX

Inkopers denken vaker aan het milieu, zo blijkt uit een onderzoek. Virtualisatie moet apparatuur effciënter maken.

Palm gaat pda’s maken met Linux erin. Oude applicaties moeten kunnen blijven werken, omdat Palm ervoor gaat zorgen dat het traditionele Palm OS bovenop de Linuxversie functioneert. Palm zegt middels Linux de prestaties en de stabiliteit van de pda’s en smartphones te kunnen verbeteren, maar zegt ook Windows Mobile te zullen blijven toepassen.

E

en derde van de 950 ondervraagde it-managers uit Europa, het Midden-Oosten en Afrika zegt dat het milieubeleid van leveranciers een belangrijke rol speelt bij het inkopen van it. De Benelux, Finland en Noorwegen lopen voorop wat groen denken betreft: meer dan een

6

nr 2 • 9 mei 2007

kwart van de bedrijven in deze landen vraagt leveranciers bij de aanschaf van it-apparatuur naar de milieu-aspecten. In de rest van EMEA geeft 15 procent van de bedrijven toe dat milieu-overwegingen geen rol spelen in het beslissingsproces. Bedrijven in Oostenrijk en Zwitserland zijn het minst milieubewust. 28 procent zegt dat het milieu helemaal geen rol speelt bij hun it-investeringen. Het onderzoek werd uitgevoerd door Hitachi Data Systems, dat

zelf actief is met oplossingen voor dataopslag. Het bedrijf schat dat dataopslag verantwoordelijk is voor een derde van het energieverbruik in datacenters. Het bedrijf wijst er dan ook op dat oplossingen die de aanschaf van nieuwe hardware beperken, zoals opslagvirtualisatie, een sleutelrol kunnen spelen in het verbeteren van de energie-efficiëntie in datacenters. Het onderzoek laat zien dat 57 procent van de bedrijven in EMEA virtualisatie inzet in hun opslaginfrastructuur of dit binnen zes maanden heeft gepland. De Benelux, Zweden en Polen zijn de early adopters van virtualisatie, met een score van respectievelijk 72, 72 en 80 procent. De Verenigde Arabische Emiraten lopen met 48 procent duidelijk achter op dit gebied; ook zijn daar geen plannen om virtualisatie in de nabije toekomst in te zetten.

•

(Bron: Automatiseringgids)

TRENDS EN FEITEN

Macht aan het individu Volgens marktonderzoeker Gartner verschuift de focus van it van de onderneming naar de consument. Tijdens het Gartner Symposium ITXPO 2007 lichtte Peter Sondergaard van Gartner nog meer trends toe.

K

lanten, medewerkers en consumenten maken allemaal gebruik van dezelfde infrastructuur en bedrijven spelen daar nog helemaal niet op in. “In 2009 moeten organisaties kleinschalige versies van applicaties, content en diensten met een toegevoegde waarde leveren, aan de klant in zijn persoonlijke, virtuele of thuisomgeving,” aldus Sondergaard. Een tweede trend die hij schildert, is de toegenomen behoefte om te betalen voor toegang

tot een bepaalde technologie en voor de zakelijke mogelijkheden, en niet meer voor het gebruik van de technologie. Hierdoor komen er nieuwe licentiemodellen voor hard- en software en zullen gebruikers steeds meer diensten afnemen in plaats van producten. De derde trend betreft ‘groene it’: voor energiebewust handelen bestaat veel aandacht onder publiek en bij de politiek. Dat zal zijn weerslag hebben op alle leveranciers en gebruikers. Itorganisaties moeten zich ervan bewust zijn welke invloed zij hebben op de CO2-uitstoot. “Groen is belangrijk en onvoorspelbaar,” aldus Sondergaard. “De traditionele it-functies moeten zich meer en meer richten op efficiëntie en vastgestelde dienstenniveaus,” meent Sondergaard.

•

HP verstevigt koppositie Hewlett-Packard heeft haar voorsprong in de pc-markt ten opzichte van Dell verder uitgebreid. Dat blijkt uit rapportages van IDC en Gartner.

H

P’s wereldwijde marktaandeel in pc’s groeide volgens Gartner in het eerste kwartaal van 2007 naar 17,6 procent. In 2006 was dat in het eerste kwartaal nog 14,9 procent. Dell zag daarentegen haar marktaandeel dalen van 16,4 naar 13,9 procent. De cijfers van IDC laten hetzelfde beeld zien, zij

STRATEGISCH ONDERHOUD LOONT Bedrijven die het beheer van bedrijfsmiddelen combineren met elektronisch inkopen zijn goedkoper uit, rekent IDL ons voor. Dit onderzoeksbureau dat in opdracht van Lawson onderzoek deed naar asset management stelt dat het onderhoud op bedrijfsmiddelen goedkoper is naarmate er meer algemeen beschikbare onderdelen gebruikt worden. De prijs van deze artikelen is vaak lager, daarnaast zijn er minder opslagkosten doordat leveranciers te selecteren zijn op een snelle en betrouwbare levering. Volgens Lawson hebben nog maar weinig bedrijven dit beheer geformaliseerd. Bedrijven die wel asset management-systemen gebruiken vinden dat de besparingen van deze systemen moeilijk hard te maken zijn. Daarnaast is de interactie met de rest van het bedrijf beperkt. Bron: IDL

Hoe omschrijf je het systeem voor asset management en reparaties dat je organisatie op dit moment gebruikt?

Kost teveel tijd

Toegevoegde waarde is niet meetbaar Is slecht geïntegreerd met andere systemen

het met iets andere getallen; volgens IDC groeide het marktaandeel van HP van 16,5 procent naar 19,1 procent. Het marktaandeel van Dell daalde volgens IDC van 18,2 naar 15,2 procent. Al deze getallen zijn gebaseerd op aantallen en niet op omzet. Marktonderzoekers Gartner en IDC zijn het erover eens dat de komst van Vista weinig invloed heeft gehad op de pc-verkopen in het eerste kwartaal. Dit is het derde kwartaal op rij waarin HP het beter doet dan Dell.

Is moeilijk te gebruiken

Ontbeert support van leverancier

Biedt te weinig functionaliteit

Is niet altijd beschikbaar

•

0

PC-markt eerste kwartaal

20

40

60

Erg mee eens 19% 15% 7%

47%

Bron IDC

4%

7%

HP

Mee eens

Dell

Neutraal

Lenovo

Mee oneens

Acer

Zeker niet mee eens

Toshiba anders nr 2 • 9 mei 2007

7

80

100

VIRTUALISATIE?

organiseert de volgende themadagen rondom virtualisatie: High Availability Backup and Restore VDI Financial Management Inschrijven of meer informatie via: www.sltn.nl of bel 036-8800222

prem ier

PARTNER

WANNAHAVE

Zuinige servers Nieuwe servers van IBM zijn uitgerust met technieken om energiezuiniger te functioneren.

D

e blade servers bevatten een processor die minder stroom verbruikt, en fl ash geheugen in plaats van harddisks. De Intel quad-core ‘Clovertown’ processor draait op 1,6 GHz in plaats van op 1,8 GHz en verbruikt daarom maar 50 watt in plaats van 80 watt. De nieuwe BladeCenter.servers hebben ook geen harddisk,

maar in plaats daarvan een 4 GB flash disk die volgens IBM 95 procent minder stroom verbruikt. Daarnaast zegt IBM ook de interne efficiëntie van de stroomtoevoer te hebben verbeterd, waardoor de algemene efficiëntie van de blade server bij 90 procent ligt en die van de rack server bij 85 procent. Dit getal drukt uit hoeveel energie er niet door middel van warmte verloren gaat. Volgens IBM ligt het gemiddelde in de markt maar bij 70 procent. (Bron: LanVision)

•

Flash vervangt disk Twee grote fabrikanten van laptops hebben een laptop-model aangekondigd dat kan worden uitgerust met flash-geheugen in plaats van de traditionele harddisk.

I

n Japan is de Sony Vaio Glaptop te koop waarvan de harddisk kan worden vervangen door ssd (solid state disk). Een laptop met ssd is sneller, robuuster en verbruikt minder energie. Daar staat tegenover dat ssd duurder is dan de gewone harddisk; de laptop van Sony kost 65.000 yen (405 euro) meer, wanneer gekozen wordt voor 32 GB fl ash in plaats van de gewone 40 GB harddisk. Ook Dell kondigde aan dat ssd als optie is te bestellen

voor de Latitude D420 en D620notebooks. Dell maakt gebruik van de 1,8 inch 32 GB SanDisk drive, die de laptop 23 procent sneller zou maken, en drieënhalf keer zo robuust (de kans dat de laptop kapot gaat is 3,5 keer zo klein als met een gewone harddisk). De ssd drive, momenteel alleen nog in Noord- en Zuid-Amerika te krijgen, kost 549 dollar.

•

Universeel geheugen? door Dick Simonis Standaardisering is de standaard wens van elektronicagebruikers. Met de muziekcassette is het ooit gelukt, ook met de cd(-rom) en de Specificaties: DVD. Met ‘flashgeheugen’ nog SD-kaart niet. Flashgeheugen wordt geplus USB-stick bruikt in USB-sticks, geheugenlees/schrijfsnelheid kaartjes, camera’s, telefoons, 9-10 MB/sec muziekspelers en steeds meer USB 2.0 high speed elektronica. De SecureDigitalcompatibel kaart heeft het merendeel van de Geheugencapaciteit producenten overtuigd van de 1 of 2 GB noodzaak een algemene stanPrijs daard te gebruiken. Alleen Sony 20,- en 32,- euro, met zijn MemoryStick en Olymexclusief btw pus/Fujifilm met de xD-kaarten zijn de dissonanten en conformeren zich niet of nauwelijks. Lichte wanorde is blijkbaar het kenmerk van markten die sterk in beweging zijn. De USB-stick was een computergerelateerd product, helemaal geënt op de Universele Seriële Busaansluiting en daardoor meteen een standaard. Om de SD-kaart op de computer te kunnen gebruiken moet je een adapter aanschaffen, de kaartlezer. Die adapters communiceren met de computer via een USB-aansluiting. Nou is de convergentiedrang al jaren erg sterk. Waarom heeft het dan zo lang geduurd voordat iemand bedacht dat geheugenkaartje en USB-stick goed te combineren zijn? Niet lang geleden kwam SanDisk met de Ultra II SD plus USB. Hij is helemaal als USB-stick en SD-kaart te gebruiken, heeft geen adapter of kaartlezer meer nodig en is nauwelijks duurder dan de gewone flashgeheugens. Binnenkort is hij ook leverbaar als SDHC-kaart met een opslagcapaciteit die de grens van 2 GB overstijgt. Zo’n eenvoudige conversie, zoveel gebruiksgemak en besparing en toch wist tot nu toe bijna niemand van zijn bestaan. Meer informatie > www.sandisk.nl

Kleurige barcode Microsoft heeft een nieuwe barcode ontwikkeld. Door het toepassen van kleuren in deze barcode, kan deze meer informatie bevatten.

H

et nieuwe barcode-formaat, dat werkt middels vier of acht kleurtinten, is speciaal

bedoeld voor het identificeren van commerciële audiovisuele media zoals films, videospelletjes en andere opnamen. Volgens Microsoft kan de high capacity color barcode al tegen het einde van dit jaar op dvd’s verschijnen. Niet alleen ziet de barcode er leuker uit, maar er

kunnen ook speciale beveiligingstechnieken in worden verwerkt. Bovendien kan de barcode door consumenten zelf worden gescand, met bijvoorbeeld een webcam of een mobiele telefoon met camera, waardoor er meer mee kan worden gedaan. Via de barcode op nr 2 • 9 mei 2007

een dvd zijn bijvoorbeeld gegevens over de film op te vragen, of kan de leverancier een promotionele actie doen. Uiteindelijk moet de consument de barcode kunnen scannen waar hij hem maar tegenkomt, eventueel op een reclamebord of op de televisie.

•

9

NIEUWS VS IS BRON VAN SPAM

Gemeenten onvoldoende digitaal

De VS is goed voor bijna eenvijfde van alle spam. Dat blijkt uit het Dirty Dozenoverzicht dat Sophos publiceert van de twaalf landen die de meeste spam produceren. Opvallend is de forse afname van spam vanuit China in de eerste drie maanden van 2007. Hierbij was de aardbeving in december bij Taiwan van invloed, die zorgde voor het wegvallen van internet van een deel van Azië. Maar spam-vechters in China boeken ook succes. Opvallend is verder dat 5 procent van alle spam bij een enkele Poolse internetprovider vandaan blijkt te komen.

De grote Nederlandse gemeenten slagen er onvoldoende in een klantgerichte digitale dienstverlening te realiseren.

D

at concludeert Ernst & Young op basis van een samen met Informatie Management Groep en het blad Overheid Innovatief uitgevoerd onderzoek. Gemeentefunctionarissen geven vrijwel unaniem aan dat de burger centraal moet staan in dienstverlening, maar dat dit doorgaans niet het geval is. Door de starre interne organisatie zijn gemeenten onvol-

doende in staat veranderingen door te voeren. Ernst & Young ondervroeg bestuurders, directeuren digitale dienstverlening, managers publiekszaken, managers vergunningen en informatiemanagers die werkzaam zijn bij gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Uit de antwoorden komt naar voren dat meer dan de helft van de gemeentefunctionarissen het tempo waarin de digitale diensten vorderen als te traag beoordeelt. Als oorzaken noemt men matige interne communicatie, gebrek aan sturing en onvoldoende resultaatgerichtheid. Ruim de helft van van de

respondenten vindt dat de verantwoordelijkheid voor digitaliseringsprojecten binnen gemeenten onduidelijk is geregeld. Hoewel techniek niet de belangrijkste bottleneck blijkt te zijn, spelen technische factoren wel een rol in het achterblijven van gemeentelijke digitalisering. Als technische knelpunten noemt men onder meer de koppeling tussen front- en backoffice, ontoereikende standaardisatie en verouderde infrastructuur. 80 procent van de ondervraagden vindt dat de rijksoverheid onvoldoende sturing geeft.

•

NEDERLAND GEBRUIKT .EU

Een op zes Europeanen belt via internet

Het top-level internetdomein van Europa heeft in één jaar meer dan 2,5 miljoen registraties weten te boeken. Nederland is in Europa naar aantallen .eu-registraties het derde land met 12 procent. De Duitsers maken met 31 procent van de .eu-registraties het meest gebruik van .eu, tweede is het Verenigd Koninkrijk met 17 procent. De gedeelde vierde plaats is voor Italië en Frankrijk, met ieder 5 procent.

Een op de zes EU-burgers belt via internet. Dat wijst een onderzoek van de Europese Unie uit.

N

a Denemarken en Estland staat Nederland binnen de EU op de derde plaats met de penetratie van telecombundels, bundels met bijvoorbeeld de combinatie internet en telefonie, die hier is opgelopen tot 32 procent. Uit het rapport blijkt ook dat steeds meer huishoudens mobiel bellen terwijl vaste lijnen minder populair worden. Het aandeel van huishoudens dat uitsluitend met GSM-toestellen belt is sinds 2005 toegenomen van 18 procent tot 22 procent. In de nieuwe lidstaten ligt dat

BLACKBERRY OP WINDOWS MOBILE BlackBerry-maker RIM werkt aan virtualisatie-software, waarmee het besturingssysteem van de BlackBerry op Windows Mobile kan draaien, plus alle software, inclusief eventueel de software van derden. Gebruikers van een apparaat met Windows Mobile kunnen dan de software voor de BlackBerry gebruiken, inclusief de infrastructuur met e-mail, en ook schakelen naar de Windows Mobile omgeving. In eerste instantie komt de software beschikbaar voor Windows Mobile 6.0, maar mogelijk ontwikkelt RIM deze ook voor Palm en Linux.

10

nr 2 • 9 mei 2007

percentage significant hoger dan in de oudere EU-landen: 34 procent versus 20 procent. Nederland scoort hier met 7 procent opmerkelijk laag. Gemiddeld beschikt bijna 30 procent thuis over een breedbandaansluiting op internet. Nederland is op dit punt koploper met een penetratie van 65 procent, gevolgd door Denemarken met 60 procent. Ruim een kwart van de Europeanen zegt veel last te hebben van spam en computervirussen. Ons land staat hiermee op een weinig benijdenswaardige vijfde plaats: 38 procent van de Nederlandse consumenten heeft de laatste 12 maanden aanzienlijke problemen ondervonden door spam, virusaanvallen of

spywarebesmettingen. Het overgrote deel van de EU-burgers heeft antivirusproducten (81 procent) en spamfilters (60 procent) geïnstalleerd. Het E-Communications Household Survey vormt de uitkomst van onderzoek onder 27.000 representatieve huishoudens. Het is uitgevoerd in november en december 2006. Volgens Europees Commissaris Vivane Reding (Informatiemaatschappij en media) moet bij de dit jaar geplande herziening van de EUtelecomwetgeving rekening worden gehouden met de snelle technologische veranderingen die uit het rapport naar voren komen. Tegelijk wil zij “doelmatige mededinging” op dit gebied bevorderen.

•

COLUMN

DOMINIQUE DECKMYN

Gevaarlijk web Drie Amerikaanse mensenrechtenorganisaties hebben een klacht ingediend over de overname van DoubleClick door Google.

D

e drie zeggen dat de overname moet worden tegengehouden, tenzij DoubleClick en Google ophouden met het schenden van de privacy. DoubleClick en Google maken zich volgens de organisaties schuldig aan het in kaart brengen van de gedragingen van gebruikers. Nadat een Google-sessie wordt beëindingd, moeten cookies of andere kenmerken waaraan iemands identiteit kan worden ontleend, worden gewist, zo stellen ze. Google houdt van miljoenen internetgebruikers meerdere aspecten in de gaten; wat ze zoeken, waar ze over het internet bewegen, wat ze schrijven en wat ze kopen. Dat alles gebeurt in het kader van het aanbieden van zo goed mogelijk toegesneden advertenties. DoubleClick houdt de bewegingen van gebruikers via cookies gekoppeld aan banners in de gaten. In een reactie zegt Google een prima verklaring voor haar handelen te hebben en volgens DoubleClick is de door haar verzamelde data eigendom van haar klanten en zal het combineren met de Google-data nooit voorkomen.

•

Second Life

I

CT-beroepsvereniging NGI heeft een eiland in de virtuele wereld van Second Life gekocht. Leden van het NGI kunnen elkaar hier ontmoeten en de mogelijkheden van een virtuele wereld ontdekken. Het NGI wil de evenementen en lezingen die zij organiseert in de toekomst ook via Second Life aanbieden.

•

Mashup Buzzwords zijn het levensbloed van de it. Zonder hypes geen fonkelnieuwe computers, geen ambitieuze nieuwe projecten (en geen vakbladen). Het aantal nieuwe buzzwords is dan ook een goede maat van de gezondheid van de it-sector. Of liever, het is – vooruit – een goeie key performance indicator. Na de hamburger-index zou er een buzzword-index moeten komen. In de laten jaren ’90 is het echt hoogconjunctuur: e-business, e-hrm, e-alles, b2b, crm, new economy, eyeballs, stickiness, disintermediatie – er komt geen einde aan. Merk op dat de hype-termen van die periode sterk economisch getint zijn. IT-professionals menen ineens ook van verkoop en marketing verstand te hebben. Sterker nog: oude economische wetmatigheden worden overboord gegooid, want er komt een ‘nieuwe economie’ met eigen spelregels. Tja. Dan de periode 2001-2004. De buzzwordindex duikt. Eigenlijk zijn er in die periode maar twee: Total Cost of Ownership en Return On Investment. Ze hebben niet toevallig allebei te maken met besparen en budgetcontrole. De it-manager als boekhouder. Het is duidelijk: we zitten in een economische depressie In 2005-2006 komt er weer wat schot in. Naast besparen, mogen we ook – hoera! – reorganiseren. Maar dan wel met beleid: it governance, compliance, portfolio management, framework, Corporate Performance Management. De it-manager wordt een soort management consultant, of zelfs auditor. Maar kijk: het is 2007 en de buzzword-index schiet de stratosfeer in. Een aantal zijn technisch van aard, en gaan ondertussen al even mee: Web services, soa, esb, bpm, alle varianten van architecture. De it-manager is ‘back in business’ want dit zijn allemaal hardcore it-termen. We zijn weer thuis. Maar gelijktijdig zien ook vage termen het licht als Web 2.0, avatar-based marketing en mashup. Deze zijn van een nieuwe orde. Neem nu die ‘mashups’. De term komt van de op internet florerende praktijk waarbij bekende muzieknummers door elkaar worden gemixt. Zoals dat radiohitje Rapture Riders, waar Debbie Harry rapt op de muziek

van Riders on the Storm. Een Enterprise Mashup is een toepassing die stukjes uit verschillende bestaande toepassingen combineert. Een corporate portal eigenlijk, maar wie dié term nog gebruikt, laat zich echt wel kennen.

na de hamburger-index zou er een buzzwordindex moeten komen Vandaag is iedereen opeens expert in mashups. Zelfs Oracle. Het bedrijf dat ooit pl/ sql best een vlotte naam vond voor een programmeertaal, verkoopt zijn middleware nu als mashup-technologie. IBM’s eerbiedwaardige Lotus Notes is nu opeens, volgens het persbericht, het ‘ideale platform’ voor mashups. Tegelijk kondigde IBM trouwens Lotus Communications en Quickr aan, twee pakketten die, naar het schijnt, Web 2.0 naar de bedrijfsomgeving brengen. Ja, zelfs Capgemini springt op de boot: het introduceert het idee van mashup corporations. Dat zijn bedrijfsvormen die ontstaan wanneer de diensten van verschillende bedrijven via soatechnologie worden samengevoegd. Deze nieuwe buzzwords zitten amper in het begin van de Gartner hype cycle. U kent ‘m wel, die curve met het heuveltje in het midden met de ‘piek van overdreven verwachtingen’. Het is één van die keukenwijsheden die Gartner-lieden graag voor diepgaand marktinzicht verkopen. Dat het hype-vocabulaire uit de jongerencultuur – zelfs de alternatieve put, is wellicht hoopvol, maar ook een beetje alarmerend. Hopelijk gaat it-professionals niet denken dat ze underground dj’s zijn. Dat kan alleen maar slecht aflopen.

nr 2 • 9 mei 2007

11

MANAGEMENT

Hoe hot is uw it? Hoe je it weer op de agenda in de boardroom krijgt

Aan het einde van de jaren negentig was it hot. Media schreven er massaal over, bestuursvoorzitters en investeerders praatten nauwelijks over iets anders en geld was geen probleem. Tegenwoordig wordt informatietechnologie vaak afgedaan als een ‘commodity’ die zo weinig mogelijk moet kosten. De slinger is bij veel organisaties geheel naar de andere kant doorgeslagen. Hoe krijgt u uw it-afdeling weer onder de aandacht van de Raad van Bestuur?

H

et is nog geen tien jaar geleden, en toch lijkt het een eeuwigheid: de dagen dat de zakenbladen vol stonden met twee magische letters: it. Informatietechnologie zou de business volledig veranderen, zou de manier waarop wij zakendoen op zijn kop gooien, zou die oude, eerbiedwaardige bedrij-

door Ben Kuiken

‘de cio heet weer gewoon it-manager’ ven van naam en faam doen verstenen in dinosauriers die geen partij waren voor de internetstartups. Ceo’s gingen massaal op computercursus en kwamen terug met hosannaverhalen over een nieuwe economie. De cio kreeg een eigen stoel in de raad van bestuur waar het ene na het andere plan voor meer investeringen in it met applaus werd begroet. Hoe anders is de situatie nu. De cio heet weer gewoon it-manager en valt weer keurig onder de cfo die het als zijn persoonlijke opdracht ziet om ook 12

nr 2 • 9 mei 2007

de laatste besparingen nog uit het bedrijf te wringen. De it wordt weer gezien als een kostenpost die, aangezien het geen core-activiteit betreft, prima uitbesteed kan worden. De startups zijn ofwel ter ziele of ze zijn opgeslokt door de dinosauriërs waar ze ooit een bedreiging voor vormden. Business is back to normal. Toch is dat niet het hele verhaal. Natuurlijk zat er veel lucht in de internetzeepbel, maar de zeep was echt. En de beloftes die deze zeepfabrikant deed (nu nog sneller, nu nog efficiënter) zijn nog lang niet ingelost. Er zijn nog veel besparingen en nieuwe kansen mogelijk dankzij de slimme toepassing van it en internet die door veel bedrijven nog nauwelijks worden benut. De meeste bedrijven zijn nog lang niet zover als Cisco, Dell of Amazon, die hun hele bedrijfsproces via internet laten lopen en daarmee gigantische besparingen bereiken. Nog afgezien van de nieuwe mogelijkheden. PROACTIEF Toegegeven, de gekte van de hype was uitermate vermoeiend en we mogen blij zijn dat we daar vanaf zijn. Maar nu is de slinger geheel naar de andere kant uitgeslagen en dat kan toch ook niet de bedoeling zijn. U, it-manager, heeft daardoor een zwaardere taak dan nodig is. Elke keer moet u zichzelf en uw investeringsvoorstellen weer verdedigen tegenover een sceptische financieel direc-

toeleggen. Al die andere taken, zoals het beheer van de it-infrastructuur, bieden geen toegevoegde waarde en die besteedt u uit. Dat hoeft overigens niet meteen naar Verwegistan, u kunt ook een rechterhand aanstellen die die taken voor zijn rekening neemt. Als het maar van uw bordje af is. Zo, nu hebt u de handen vrij om u uitsluitend bezig te houden met die it-activiteiten die toege-

de cfo ziet het als zijn persoonlijke opdracht ook de laatste besparingen uit de it-afdeling te wringen

teur. Dat is voor een belangrijk deel een kwestie van perceptie. Het is aan u om die perceptie te veranderen en het glas weer halfvol te laten lijken. De vraag is alleen: wat doet u als it-manager? Wacht u af totdat er een vraag komt vanuit de business, of gaat uzelf actief op zoek naar nieuwe kansen? Dat lijkt een retorische vraag, want wie wil er nou niet proactief zijn, maar toch zie je nog veel it-managers een afwachtende houding aannemen. Ze worden overspoeld door vragen en problemen van de business, hebben de grootste moeite om de bestaande, vaak verouderde systemen aan de praat te houden en dan schiet dat proactieve deel er nog wel eens bij in. Niet meer! Vandaag is de eerste dag van een nieuw begin. Allereerst gaat u keuzes maken. Welk onderdeel van de it is belangrijk voor de verschillende afdelingen? Niet alleen in het verleden of op dit moment, maar vooral voor de toekomst. Welke onderdelen geven die afdelingen een blijvend concurrentievoordeel. Lastig? Kijk eens goed om u heen. Welke bedrijven lopen voorop in uw sector en in hoeverre is dat te danken aan de toepassing van it? Kijk met name naar Amerika, waar alles nog steeds een paar jaar eerder gebeurt dan hier. Welke bedrijven zijn ‘goed bezig’? Dat geeft u een indicatie welke kant het opgaat met de business. Daar gaat u zich op

voegde waarde bieden. Nu is het zaak om die toegevoegde waarde te laten zien en de business daarvan te overtuigen. Dat valt vaak niet mee, want net als uw it-afdeling heeft de business ook haar eigen legacy-systemen. Zij zijn verknocht aan een bepaalde manier van werken en hebben moeite om daar afscheid van te nemen. Dus is het van belang dat u een ijzersterke case voor ze opzet, compleet met een gedegen financiële onderbouwing. Let daarbij natuurlijk op de kosten, maar veel belangrijker is dat u de toegevoegde waarde laat zien van de investering. Wat wordt ermee bespaard, hoeveel extra winst gaat de onderneming ermee realiseren, welk concurrentievoordeel biedt de investering? Als u dat helder weet aan te tonen, is er geen businessmanager die ‘nee’ zegt. Zijn bonus is er tenslotte van afhankelijk. COMMITMENT De derde stap is het overtuigen van de directie of raad van bestuur. Dat doet u niet alleen, maar samen met de businessmanager. Het is namelijk belangrijk dat de directie ziet dat er commitment is vanuit de business voor uw plannen, anders werkt het niet. Teveel goede plannen zijn gesneuveld omdat ze niet door de business werden gedragen. Dat herinnert de directie zich maar al te goed uit de tijd dat het geld met bakken naar it ging. De tijd is er rijp voor. Na jaren van bezuinigingen wordt er nu weer geïnvesteerd in it, zo blijkt uit vele marktonderzoeken. Er is bovendien een kentering waarneembaar in het denken over outsourcing. Steeds meer bedrijven realiseren zich dat het outsourcen van it de onderneming minder flexibel maakt, waardoor het minder snel kan reageren op een veranderende markt. Dat is allemaal in uw voordeel. Bij de Boston Consulting Group denken ze zelfs dat de cio een sleutelrol speelt bij innovatie. Adviseur Danny Dale stelt zelfs voor om de cio voortaan de transformational cio te noemen. Dat staat toch leuk op uw kaartje, nietwaar? Transformational cio, dat klinkt een stuk beter dan hoofd it.

MAAK JE IT HOT IN 3 STAPPEN! 1. Focus Richt je op de kerntaken van afdelingen en besteed de rest uit. 2. Overtuig Maak een sterke business case, show the money en overtuig de businessmanager. 3. Win Samen met de businessmanager stap je naar de directie. Als je je huiswerk goed doet, kom je met an offer they can’t refuse.

•

nr 2 • 9 mei 2007

13

MANAGEMENT

Evidence-based management

In de medische wereld is het heel normaal dat beslissingen worden gebaseerd op de beste kennis van wat echt werkt.

Beslissen op basis van harde feiten Managers runnen hun organisatie maar al te vaak op basis van strategisch gezwam, twijfelachtige kwakzalversmiddelen, halve remedies en onbeproefde managementwondermiddelen. Terwijl vaak wel precies bekend is wat wel en niet werkt. Waarom maken zij geen gebruik van deze kennis?

I

door Ed Kerkman

n de medische wereld is een nieuwe aanpak stormachtig opgekomen: beslissingen over medische zorg moeten gebaseerd zijn op de nieuwste en beste kennis over wat echt werkt. Dat heet evidence-based besluitvorming. Uit onderzoek blijkt dat slechts 15 procent van de beslissingen van artsen evidence-based is. In ondernemingen is het niet anders, zeggen Jeffrey Pfeffer (Stanford Graduate School of Business) en Robert Sutton (Stanford School of Engineering).

DE KERN

MENSEN PROBEREN JE SOMS TE MISLEIDEN De meeste managers baseren hun beslissingen op achterhaalde kennis die ze lang geleden op school hebben opgedaan, op ver teruggaande maar nooit op effectiviteit of waarheid getoetste tradities, op patronen die ze op basis van hun ervaringen in elkaar hebben geknutseld, op methoden die ze toevallig goed onder de knie hebben en op informatie van externe partijen. Geen wonder dus dat er veel verkeerde beslissingen worden genomen. Hoog tijd voor evidence-based management. Het is moeilijk om evidence-based te werken. Allereerst is er vaak te veel bewijsmateriaal, te veel informatie om uit te selecteren. Verder is er vaak te weinig goede informatie. Over tandpasta of muesli van een paar euro is vaak meer waardevolle informatie te vinden dan over managementtools – interventies waar bedrijven vaak miljoenen aan spenderen. Voorts

• Managers baseren hun beslissingen vaak op zwakke of onjuiste informatie en kennis. • Evidence-based management is gebaseerd op de nieuwste en beste kennis over wat echt werkt. • Vraag om harde bewijzen, kijk kritisch naar de logica van rapporten en voorstellen, en wees nieuwsgierig naar wat je niet weet.

over tandpasta is vaak meer productinformatie te vinden dan over dure managementtools gaat bewijsmateriaal niet 100 procent op, of bijvoorbeeld alleen onder bepaalde omstandigheden. Daarnaast proberen mensen je soms te misleiden. Volgens Pfeffer en Sutton zijn consultants een groot deel van het probleem: “Zij worden altijd beloond voor het binnenhalen van opdrachten, slechts soms voor het afleveren van goed werk en bijna nooit voor het evalueren in hoeverre zij dingen hebben verbeterd.” 14

nr 2 • 9 mei 2007

Soms proberen mensen zichzelf te misleiden. Dan zijn er nog situaties waarin de neveneffecten erger zijn dan de remedie. Soms wijzen de feiten duidelijk op een bepaalde oplossing maar wordt onvoldoende in aanmerking genomen wat de negatieve effecten van die oplossing zijn. En tot slot: een goed verhaal is vaak veel overtuigender. Zo’n verhaal verslaat duizend harde feiten. HOE BEGINNEN? Hoe wordt een onderneming evidence-based, met managers die hun beslissingen funderen op logica en hoogwaardige, adequate kennis? Maak een begin met evidence-based management door de volgende stappen te nemen: Vraag om harde bewijzen (feiten, informatie, kennis). Onderwerp de logica van voorstellen, rapportages enzovoort aan kritisch onderzoek. Behandel de organisatie als een onaf prototype. Het beste bewijsmateriaal is vaak te vinden in de data en ervaring van het bedrijf zelf. Haal ze boven water door er een gewoonte van te maken proefprogramma’s, pilotstudies en kleine experimenten uit te voeren. Kweek een cultuur van wijsheid. Wijsheid is niet het resultaat van zo veel mogelijk kennis verzamelen. Ware wijsheid is respect voor en nieuwsgierigheid naar wat je niet weet. Het gaat om de juiste attitude tegenover kennis. Om de balans tussen deemoed en besluitvaardigheid. Bron: Harvard Business Review

•

COLUMN

CHARLES GROENHUIJSEN

Klagende, slapende en jattende werknemers Een serieuze column deze keer over ontevreden werknemers en het ‘Laatste Nieuws’ over superslaapjes en turbo-tukjes. Eerst de mopperende werknemers. Als u vader of moeder bent, herkent u vast het gevoel. Onze kids weten niet half hoe goed ze het hebben. Ze hebben misschien niet álles wat hun hartje begeert, maar ‘t scheelt niet veel. Toch? En ze vinden het zó vanzelfsprekend. Ik moest aan die ouderlijke verbazing denken bij de berichten uit Nederland over de massa’s ontevreden werknemers. “Werknemer is niet loyaal”, lees ik in de ene krant. “Werknemer krijgt na half jaar al de kriebels”, staat in een andere krant. “Minder dan de helft van werknemers is echt betrokken”, luidt een conclusie. Nederlandse werknemers bijna doodgeknuffeld Snapt u het verband met uw en mijn kinderen? Zij weten niet half hoe goed ze het hebben; werknemers dus ook niet. Natuurlijk, niet iedereen is zeker van zijn baan. Ook in Nederland kun je pardoes op straat komen te staan (Vertel mij wat!). Maar als je het internationaal bekijkt, worden Nederlandse werknemers bijna doodgeknuffeld. Even vergelijken met de VS bijvoorbeeld: Niks ziekteverzekering, WAO, vier of vijf weken vakantie, betaalde ziektedagen, prachtig pensioenplan of bedrijfsspaarregeling. In de VS zijn dat soort voorzieningen geen recht maar een voorrecht. Dus zou je denken: al die verwennerij in Nederland leidt tot massa’s enthousiaste en gelukkige werknemers. Ze kunnen hun baas wel zóenen. Niet dus. Integendeel. Hoe uitbundiger je werknemers knuffelt, hoe chagrijniger ze zijn. Dat blijkt zonneklaar uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek – sorry, het kon niet korter – van de firma Effectory. Een studie van de firma – what’s in a name? – ‘Right Management’ laat hetzelfde beeld zien. Minder dan de helft van de werknemers is echt betrokken bij het werk. Nog erger: Als ze langer bij een bedrijf werken, neemt de betrokkenheid niet toe maar af! Hoeveel gekker mag het worden?

om tevredenheid maar om echt enthousiasme en toewijding van medewerkers. Angela vat de Nederlandse mentaliteit treffend samen: “Het is vergelijkbaar met de Nederlandse cultuur. Als we ontevreden zijn, gaan we klagen. En als we tevreden zijn, doen we niets.”

‘als we tevreden zijn, doen we niets’ Doe me een lol en lees die zin nog een keer. “Als we tevreden zijn, doen we niets”. Poeh. Helemaal waar, hè? Daar kunnen Nederlandse werknemers met hun goudgerande, wieg-tot-graf CAO’s een puntje aan zuigen. Angela slaat de spijker op zijn kop. Ze vervolgt: “Tevreden medewerkers werken niet persé harder of zijn bereid iets extra’s te doen. Geëngageerde medewerkers doen dat juist wel”. Werkgevers moeten hun werknemers dus met nóg meer gunsten proberen te paaien. Want er is krapte op de arbeidsmarkt dus waarom zou je als werknemer je best doen? Er treedt nu een nieuw kabinet aan dat niks aan de luxueuze ontslagbescherming doet. Nederland heeft zo ongeveer de mooiste regeling van het westelijk halfrond! B&B (Balkenende en Bos) houden dat graag zo. Al die ongeïnteresseerde werknemers ook. Sorry, voor de wat ernstige column. Volgende keer – over twee weken – nog een keer een strenge aflevering: Er wordt heel wat gejat op het werk. Eén op de vier werknemers is er slachtoffer van. Boeven op de loonlijst. Ook niet fijn. Hopelijk zijn het wel ijverige, gemotiveerde boeven.... Want daar ging het immers om: een beetje lol en toewijding in je werk.

In het Financieele Dagblad zegt Angela van de Loo van adviesbureau ‘Target Point’ dat het niet gaat nr 2 • 9 mei 2007

15

MANAGEMENT

Begin bij applicaties Stappenplan voor terugdringen beheerkosten Al jaren kijken organisaties uiterst kritisch naar it-uitgaven. Wie echt de kosten wil verlagen moet vooral het beheer aanpakken. Een goed startpunt is het ‘opschonen’ van de gebruikte applicaties.

W

ie de stijging van it-uitgaven structureel wil aanpakken moet primair naar de beheerkosten kijken. Volgens Gartner nemen de beheerkosten momenteel gemiddeld bijna 90 procent van het budget in beslag. Dit aandeel kan worden teruggebracht. Een essentiële stap is daarbij het verminderen van het aantal applicaties, zegt A. J. Gilbert Silvius (verbonden aan de Hogeschool van Utrecht en aan Van Aetsveld verandermanagement & projectmanagement). Silvius heeft een stappenplan ontwikkeld voor het rationaliseren en consolideren van ict-applicaties.

door Gilbert Silvius bewerkt door IT Executive

FASE 1: INVENTARISATIE Voor de inventarisatie volstaat het niet om de gebruikersorganisatie te bevragen. Er moeten specialistische detectietools worden ingezet. Daarbij moeten de mobiele gebruikers niet worden vergeten. Immers: als zij niet zijn ingelogd op het bedrijfsnetwerk, worden ze niet gedetecteerd. Stap 1 - Systematisch positioneren Door de vaak grote hoeveelheid applicaties is het

op ict-beheerkosten is 15 tot 25 procent te besparen een complexe taak om de functionaliteit van elk van de geïdentificeerde applicaties systematisch te ordenen. Monnikenwerk dus, maar wel nodig voor alle vervolgactiviteiten. Stap 2 - Indelen van applicaties Om de applicaties systematisch te kunnen inventariseren, moet er een ‘raamwerk’ van mogelijke functionaliteiten zijn. De tabel op de volgende pagina geeft een goed handvat. Stap 3 - Meten van aantal gebruikers Sommige in de inventarisatie gebruikte softwaretools zullen deze informatie direct kunnen geven. Hierbij is het noodzakelijk om tools enige tijd actief te laten zijn, zodat het gebruik in een bepaalde representatieve tijdsperiode (bijvoorbeeld drie maanden) kan worden vastgesteld. Stap 4 - Inschatten van de gebruiks- en beheerkosten Dit is een lastige klus. Het gaat om de directe kosten van elke applicatie (zoals licenties, onderhoudscontracten, dedicated medewerkers en dedicated servers) én de indirecte kosten. Hieronder 16

nr 2 • 9 mei 2007

vallen de organisatorische kosten (ict-managementkosten, helpdesk, gebruikers) en technische kosten (netwerk en werkstations). De indirecte kosten zijn vaak niet bekend of onzichtbaar. Ook zijn de kosten van verschillende factoren moeilijk toe te rekenen aan individuele applicaties. FASE 2: RATIONALISATIE Met eenvoudige rationalisatieactiviteiten kan al zo’n 10 tot 15 procent van de gebruikte applicaties worden geschrapt. De bijbehorende kostenbesparing ligt dan tussen de 5 en 10 procent. Stap 5 - Verwijderen van niet of nauwelijks gebruikte applicaties Als er bij bepaalde toepassingen geen gebruikers zijn aangetroffen, moet worden gecheckt of er echt geen gebruikers zijn. Het kan ook dat applicatiegebruik seizoengebonden is. Niet-gebruikte applicaties kunnen worden verwijderd. Als toepassingen slechts zeer beperkt worden gebruikt, kan verwijdering worden overwogen. Stap 6 - Opheffen van verschillende versies van dezelfde applicatie In de praktijk komen in organisaties verschillende versies van dezelfde softwareproducten voor (vaak in specialistische applicaties als cad/cam-toepassingen en edi-software). Weg ermee als het even kan. Stap 7 – Verwijderen van ‘dode’ code in maatwerkapplicaties In alle maatwerkapplicaties sluipt vervuiling, bijvoorbeeld in de vorm van niet-gebruikte regels code. In de loop der jaren kan deze ‘dode’ code al snel oplopen tot meer dan 10 procent van de totale code. Er zijn speciale softwaretools voor het opsporen van deze onnodige ballast in het draaien en onderhouden van applicaties. Stap 8 - Standaardiseren van applicaties met gelijke functionaliteit Het gaat hier meestal om specialistische toepassingen. Voor de gebruikers betekent het soms enige concessie qua functionaliteit. FASE 3: CONSOLIDATIE Met de consolidatiefase kan een aanvullende 10 tot 15 procent besparing op applicatiebeheerkosten worden gerealiseerd. Deze fase is complexer: er zijn geen ‘quick wins’ meer en er moeten soms compromissen op het gebied van functionaliteit worden gesloten. Stap 9 - Migreren van toepassingen met overlapping Bij overlappende gebieden moet worden onderzocht of alle applicaties noodzakelijk zijn of dat

één applicatie de rol van de andere kan overnemen. Daarbij zal de ‘business’ soms iets aan functionaliteit inleveren. De afweging: rechtvaardigt de besparing die uitschakeling van een applicatie oplevert het verlies aan functionaliteit? Stap 10 - Benutten van ongebruikte functionaliteit van bestaande standaardapplicaties In sommige gevallen kunnen licentiekosten beter kunnen worden uitgenut als de functionaliteit van al aanwezige standaardapplicaties wordt verbreed. Veel erp-leveranciers leveren bijvoorbeeld tegen gunstige voorwaarden ook crm-functionaliteit. Stap 11 - Optimaliseren van gebruikte ict-platforms Door de ontwikkeling en het beheer van applicaties te concentreren en standaardiseren op een beperkt aantal platforms en door de mogelijkheden van deze platforms optimaal te benutten, kunnen verdere voordelen worden behaald. Stap 12 - Dataoptimalisatie Als veelgebruikte gegevens (bijvoorbeeld over relaties, medewerkers, producten en bedrijfsmiddelen)

in meerdere applicaties worden gebruikt, moeten gegevenswijzigingen in meerdere bestanden worden doorgevoerd. Dat is inefficiënt en foutgevoelig. Een oplossing is het creëren van een enkelvoudig ‘mutatiepunt’ - in de vorm van enkelvoudige bronbestanden. FASE 4: PORTFOLIOMANAGEMENT In de beschreven stappen kunnen rationalisatieen consolidatiemogelijkheden worden geïdentificeerd die samen kunnen resulteren in een ict-beheerkostenreductie van 15 tot wel 25 procent. De volgende stap is dat de besparingen ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. Dat gebeurt door de vervolgprojecten te plannen en uit te voeren. Daarbij moeten voor deze consolidatieprojecten prioriteiten worden gesteld op basis van de projectkosten en de te behalen kostenbesparingen, de snelheid waarmee de besparingen kunnen worden gerealiseerd, de risico’s en afhankelijkheden van de verschillende projecten, en het verandervermogen van de organisatie.

DE KERN • Bij beperking van ict-beheerkosten verschuift de aandacht naar terugdringing van applicatiebeheerkosten. • De eerste stap: vermindering van het aantal - vaak onbeheerst gegroeide - toepassingen. • Op basis van een stappenplan kan de applicatieportfolio worden gerationaliseerd en geconsolideerd.

•

EEN TYPOLOGIE VAN ICT-APPLICATIES Procesontwerp en planning

Analyse/Simulatie Procesplanning

het plannen van het bedrijfsproces of de daarvoor benodigde middelen

Procesuitvoering

Vastlegging en beheren contracten

het vastleggen en beheren van contracten

Vastlegging en beheren relaties

het vastleggen van gegevens over relaties en gerelateerde activiteiten

Vastlegging en beheer producten

het vastleggen van gegevens over eigen producten of diensten

Transactieverwerking

het vastleggen van de in bedrijfsprocessen voorkomende transacties

Procesmanage- Processturing ment en Managementinformatie rapportage Financiële verwerking

Applicatieportfolio

Proces resource management

het analyseren en/of simuleren van bedrijfsprocessen

het geautomatiseerd besturen van de uitvoering van bedrijfsprocessen het analyseren van gegevens uit de uitvoering van bedrijfsprocessen het vastleggen van de financiële weerslag van de uitvoering van bedrijfsprocessen

Voorraadbeheer

het vastleggen van gegevens over magazijnen, voorraden en het beheer hiervan

Beheer APM

het vastleggen van gegevens over actieve productiemiddelen en het beheer hiervan

Logistiek

het vastleggen van goederen- en/of personeelsstromen

Communicatie- Samenwerking-/Kennismanagement het half- of ongestructureerd delen van gegevens productiviteits- Documentmanagement het gestructureerd beheren en delen van documenten tools Workflowmanagement het ondersteunen en bewaken van de afwikkeling van vooraf gedefinieerde processtromen Agenda/Schema’s

Groepsproductiviteits-tools

het voeren van elektronische agenda’s

Projectmanagement

het plannen van projecten en het registreren van de realisatie ervan

Tijdsmanagement

het gestructureerd vastleggen van urenverantwoordingen

Internettoegang

het benaderen van en surfen op het internet

Tekstverwerking

het vrij samenstellen en bewerken van documenten

Spreadsheet

het vrij samenstellen en bewerken van rekenvellen

Presentaties

het vrij samenstellen en bewerken van presentaties

Viewers

het raadplegen of bekijken van benoemde typen bestanden

Imaging en fotobewerking

het bewerken of bekijken van foto’s

Multimedia

het bekijken of bewerken van geluidsbestanden, filmpjes, animaties, enz.

Distributie

het opmaken van documenten of andere uitgaven voor beveiligde verspreiding

Databases

het vrij samenstellen en bewerken van persoonlijke gegevensbestanden

Informatiebanken

het raadplegen van specifieke externe gegevensbestanden

Navigatie/routeplanning Internet/Extranet Persoonlijke productiviteits- Intranet tools Content management

het optimaliseren van routes het ‘draaien’ van websites en portalen voor externe doelgroepen het ‘draaien’ van websites voor interne doelgroepen het bouwen of aanpassen vande informatie-inhoud van websites

Mail

het verzenden en ontvangen van e-mails

Voice

het mogelijk maken van communicatie via spraak nr 2 • 9 mei 2007

17

MANAGEMENT IT-TRENDS TE WEINIG BENUT

Betalen voor nepklikken

Nederlandse organisaties onderkennen het belang van itontwikkelingen maar maken nauwelijks gebruik van specifieke software om organisatieverbetering en innovatie te faciliteren. IT-afdelingen van bedrijven worden niet of nauwelijks betrokken bij organisatieverbetering en innovatie. Terwijl een flexibele en snel aanpasbare it-omgeving essentieel is om adequaat te kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Dat blijkt uit het jaarlijkse IT Trends-onderzoek van het Business & IT Trends Institute (itti.nl). Op zich investeren Nederlandse bedrijven in toenemende mate in it-ontwikkelingen. Opvallend is dat met name de grote bedrijven en instellingen echter minder goed in staat om de ontwikkelingen op het gebied van it te volgen.

Het Google-zoekmachinemodel is een enorm succes maar heeft een keerzijde. Een groeiend aantal klikken is frauduleus. Adverteerders betalen dan voor lucht.

A

ls online-adverteerders betalen voor elke klik op hun advertentie, betalen ze onvermijdelijk ook voor elke nepklik. Dat is altijd al zo geweest, maar het nepklikken begint nu de spuigaten uit te lopen. Er wordt steeds meer gefraudeerd: oplichters verdienen – soms véél – geld door geautomatiseerd of handmatig duizenden keren op advertenties te klikken. Volgens de schattingen van de deskundigen is momenteel 10 tot 15 procent

PRODUCTIEF OMGAAN MET LEVERANCIERS Een goede verstandhouding met je leveranciers is nooit weg. Een paar richtlijnen daartoe van de Britse hr-adviesfirma The Mind Gym. Leg de spelregels vast: geef helder aan wat je wilt en hoe je de leveranciersprestatie gaat evalueren. Als een leverancier een steek laten vallen, laat hem dat dan meteen weten. Vraag zo nodig zijn advies over dingen: zo maak je optimaal gebruik van zijn deskundigheid. Houd vast aan de deal zoals die is gesloten: onderhandel hard, maar kom daarna niet steeds weer terug op (aspecten van) de deal. Houd in de gaten of leveranciers hun service steeds verder verbeteren. En: blijf kijken naar alternatieven - hoe blij je ook met je huidige leveranciers bent. Bron: Management Today

van alle klikken nep. En daarmee hebben we het over miljarden dollars per jaar. Yahoo en

10 tot 15 procent van de klikken is nep Google zeggen dat ze er alles aan doen om fake kliks uit hun systeem te weren, maar het lijkt er niet erg op dat dit lukt. Een voormalige Yahoo-manager, die anoniem wil blijven: “Adverteerders zouden zich grote zorgen moeten maken. Een goed uitgevoerde klikfraudeaanval is nauwelijks, zo niet onmogelijk, te ontdekken.” Advies aan adverterende bedrijven: wees op je hoede. Als je merkt dat je plotseling grote aantallen onverklaarbare klikken krijgt, en al helemaal als die uit exotische landen als Mongolië, Syrië, Zuid-Korea of Kazachstan komen, is er een goede kans dat je wordt getild.

KLIKFRAUDE MET: Paid to read-kringen: groepen met honderden of duizenden wereldwijd verspreide leden gaan gezellig een avondje banners aanklikken op foute ‘parked sites’. Parked sites zijn meestal bonafide maar soms malafide sites van domeinparkeerbedrijven, waarnaar zoekmachines hun advertenties herdistribueren. Clickbots: softwareprogramma’s die worden gebruikt om geautomatiseerd advertenties aan te klikken. Sommige clickbots kunnen ook maskeren wat de bron en het tijdstip van klikken is, wat het bijna onmogelijk maakt om nepklikken van echte klikken te onderscheiden. Botnets: netwerken van computers die zijn geïnfecteerd met software die ervoor zorgt dat ze op afstand kunnen worden bestuurd. Op deze wijze worden meganetwerken van duizenden zombiecomputers ingezet om nepklikken te genereren.

•

De beste businessschools Voor de beste businessschools buiten de Verenigde Staten moet je naar Canada.

B

usinessWeek onderzoekt elke twee jaar welke businessschools binnen en buiten de VS de beste mba-programma’s aanbieden. De rankings zijn vooral gebaseerd op klantentevredenheid. Lees: de meningen van mba-afgestudeerden en de

corporate recruiters die hen in dienst nemen. De beste nietAmerikaanse businessschool is, net als in 2004, Queen’s (Kingston, Ontario, Canada). De Canadese businessschool Western Ontario stijgt van plaats 6 naar 2, Toronto stijgt van 9 naar 3. De hele top-3 is dus Canadees. Ook de negende en tiende plek worden ingenomen door Canadese businessschools. Spanje is verte-

genwoordigd met twee businessschools in de top 10: Esade en IESE. De beste Amerikaanse businessschool is overigens Chicago, de nummer 2 van 2004. Op 2 staat Wharton (University of Pennsylvania), de nummer 1 van 2004 (Kellogg, Northwestern University) is naar 3 gezakt. De Harvard Business School stijgt van 5 naar 4.

•

DE TIEN BESTE MBA-PROGRAMMA’S BUITEN DE VS 2006 2004 School

18

2006

2004

School

1

1

Queen’s (Kingston, Ontario, Canada)

6

3

Insead (Fontainebleau, Frankrijk)

2

6

Western Ontario (London, Canada)

7

4

Esade (Barcelona, Spanje)

3

9

Toronto (Canada)

8

7

IESE (Barcelona, Spanje)

4

2

IMD (Lausanne, Zwitserland)

9

-

York (Toronto, Canada)

5

5

London Business School (Engeland)

10

10

HEC (Montreal, Canada)

nr 2 • 9 mei 2007

It-budgetten anders besteed Nieuwe technologie heeft de gebruikskosten voor it flink verlaagd.

D

ure netwerken maken plaats voor goedkopere, zoals het internetprotocol (ip). Waar gaan de vrijvallende gelden nu naar toe? Volgens onderzoek van Management Scope en onderzoeksbureau Digital Boardroom maken de meeste bedrijven bij de verdeling van hun it-budgetten onderscheid tussen projecten die

netwerkkosten flink omlaag dankzij ip bedoeld zijn om de organisatiedoelen te halen en projecten om it goed te managen.

•

Investeringen om it goed te managen Architectuur- en businessprocessanalysis Project-/programmamanagement Portfoliomanagement en it-governance Inkoop- en leveranciersmanagement Contract- en sla-management It-assetmanagement/it-lifecyclemanagement/licentiemanagement Support/helpdesk Financiële en hrm-systemen voor de it-organisatie 0

10

20

30

40

50

60

0

10

20

30

40

50

60

Investeringen in projecten om bedrijfsdoelen te halen ERP-applicaties Integratie Customer-relationshipmanagement Businessintelligence en datawarehousing Supplychainmanagement Product-lifecyclemanagement Contentmanagement en portalen Documentmanagement Kennismanagement en ‘e-learning’ Businessprocessmanagement en compliance

Respectvol beïnvloeden Hoe kun je met succes invloed uitoefenen op het denken en gedrag van andere mensen?

V

olgens de Belgische consultant Jan Van Der Vurst (Kenaz) – auteur van Respectvol beïnvloeden: van gelijk hebben naar gelijk krijgen – heerst er een groot misverstand: “De meeste mensen gaan

ervan uit dat een idee aanvaard wordt op basis van de kwaliteit ervan. Was het maar zo simpel.” Om andere mensen van iets te overtuigen, is dus meer nodig dan dat. Een paar richtlijnen: Wees geloofwaardig. Om geloofwaardig te zijn, moet je sympathiek gevonden worden en/of autoriteit uitstralen. Van Der Vurst: “Veel mensen overschatten hun geloofwaardigheid. Ze zijn overtuigd van hun eigen gelijk en vinden dat hun boodschap duidelijk is.” Druk op de juiste knoppen. Nauwelijks 5 procent van ons gedrag komt voort uit bewuste reflectie en beslissingen. Voor de andere 95 procent gaan we over op onze automatische piloot en is

“mensen overschatten hun geloofwaardigheid” ons gedrag niet gebaseerd op rationeel nadenken. Er zijn twee manieren om mensen eerder ‘ja’ te laten zeggen: maak je idee zo aantrekkelijk mogelijk en ver-

minder weerstanden tegen het idee. Basisregel: mensen laten zich makkelijker beïnvloeden door bondgenoten. Doe de eerste zet. Als je ‘nee’ hebt gekregen op je eerste verzoek, maakt je tweede verzoek veel meer kans op aanvaarding: mensen zijn na een ‘nee’ eerder geneigd om daarna met ‘ja’ te komen. Doe je tweede verzoek onmiddellijk na de eerste weigering. Doe je huiswerk: zoek uit wat voor de ander echt belangrijk is en waar hij momenteel mee bezig is. Daar kun je dan op inspelen, bijvoorbeeld door relevante informatie te sturen die je toevallig hebt of bent tegengekomen. Verminder de weerstand door de weerstand te benoemen. Als je verwacht dat mensen je boodschap of idee moeilijk accepteren, zeg dat dan hardop tegen ze. Van Der Vurst: “Door de reserves van je publiek te benoemen, toon je dat je hen begrijpt.” En dat vermindert de weerstand.

•

nr 2 • 9 mei 2007

Verandertrajecten West-Europese bedrijven hebben de afgelopen drie jaar gemiddeld zeven grote verandertrajecten in gang gezet.

D

at blijkt uit onderzoek van Capgemini Consulting en The Economist Intelligence Unit. Kostenvermindering en positieverbetering op nieuwe markten zijn de voornaamste redenen voor de transformatieprogramma’s. Bij verreweg de meeste verandertrajecten speelt de mondialisering een rol. Van de ondervraagde managers zegt 86 procent dat het management een belangrijke rol moet spelen in verandertrajecten, maar slechts 30 procent van de managers acht zichzelf capabel genoeg om dergelijke trajecten te leiden. Bijna driekwart kan zich niet goed aan deadlines houden en heeft onvoldoende capaciteiten voor de evaluatie van verandertrajecten. De meeste managers vinden dat zij de noodzaak tot veranderen richting personeel slecht communiceren.

•

19

Donderdag 31 mei 2007 Het Rijk van Nunspeet te Nunspeet

Nationale G voor Autom

Op donderdag 31 mei aanstaande rollen er minder ballen over de mousepads. Op de greens van Het Rijk van Nunspeet des te meer: de ICT-top van Nederland slaat af voor de twaalfde Nationale Golfdag voor Automatisering. In sportieve, informele sfeer worden nieuwe contacten gelegd en bestaande versterkt. Beginners krijgen eerst les van een professional en spelen daarna een wedstrijd op de golfbaan.

Stichting Nationale Golfdag voor Automa

That day I’ll change the digital highway for the fairway!

olfdag

atisering Surf naar www.ngva.nl

en win nu 2 wildcards!* *zowel clinic als wedstrijd Inschrijven is niet mogelijk, deelname geschied alleen op persoonlijke uitnodiging door een van de sponsoren of door het winnen van een wildcard via IT Executive.

atisering • Info: www.ngva.nl

MANAGEMENT OVERSCHOT AAN HOOGOPGELEIDEN?

Slimmer innoveren

Volgens adviesbureau Boston Consulting Group is de vrees voor tekorten aan hoogopgeleiden op de Nederlandse arbeidsmarkt ongegrond. BCG berekende dat er in 2020 structureel 140.000 meer hoogopgeleiden dan fte’s zijn. Als zij allemaal 40 uur per week werken, de arbeidsparticipatie flink stijgt en hoogopgeleiden niet onder hun niveau gaan werken, is er tegen die tijd zelfs een overschot van meer dan een miljoen. Maar er is stevige kritiek op de studie: het onderzoek zou niet kloppen. Andere recente onderzoeken laten tekorten zien aan vooral technisch, medisch en onderwijspersoneel en een overschot van afgestudeerden met een groene of economische opleiding.

Effectief innoveren is geen kwestie van meer geld in innovatie pompen.

D

e r&d-uitgaven blijven wereldwijd toenemen. Maar meer geld voor onderzoek en innovatie leidt niet aantoonbaar tot betere resultaten. Kritisch management van de gehele innovatieketen leidt daarentegen wél tot een betere balans tussen het niveau van de investeringen in r&d en het bedrijfsresultaat. Vooral als het bedrijf een of meer onderdelen binnen die keten extra goed managet. Het gaat niet om meer maar om slimmer investeren en om een duidelijke focus op de innovatiestrategie van het bedrijf. Dat blijkt uit een wereldwijd innovatieonderzoek van adviesfirma Booz Allen Hamilton. De firma analyseerde de duizend bedrijven met de hoogste innovatiebestedingen ter wereld. Deze groep spendeerde in 2005 in totaal 407 miljard dollar aan r&d. Dat is 6 procent meer dan in 2004. Van de top-1000 leveren 94 bedrijven structureel een betere prestatie. Maar de r&d-bestedingen (als percen-

EEN HEEL TEAM WEGSTELEN Voor bedrijven die willen groeien in een bepaald geografisch gebied of op een bepaald functioneel terrein is er een relatief simpele mogelijkheid: een heel team wegstelen bij een concurrent. Dat heet een lift-out. Lift-outs komen steeds vaker voor: in de advocatuur, reclame, dienstverlening en zelfs in de zorg. Het is een snelle en betrekkelijk goedkope manier om een goed op elkaar ingespeelde groep professionals aan boord te halen. Bovendien brengt het de concurrent meestal een gevoelige slag toe. Maar het is niet zonder risico’s. Uit onderzoek blijkt dat een liftout uit vier fases bestaat die goed moeten worden gemanaged: ‘verkering’, leiderschapsintegratie, operationele integratie en volledige culturele integratie. Bron: Harvard Business Review

tage van de omzet) van deze 94 topinnovators liggen onder het sectorgemiddelde. Deze bedrijven beschikken over grote expertise en vaardigheid binnen minstens een van de onderdelen van de innovatiecyclus. Daarnaast schuilt hun kracht in het inzicht in hun klanten. Voorbeelden zijn Google (dat snel ideeën genereert), Toyota (dat producten en processen ef-

Tien ict-trends die je business veranderen Nashuatec heeft het boekje Tien ict-trends die je business veranderen uitgegeven.

D

e trendanalyse is uitgevoerd door Ger Hofstee (lid van Nashuatecs innovatieraad) en Peter Sprenger (directeur van Nashuatec). Een gratis exemplaar kan worden aangevraagd

via [email protected]. Dit zijn de tien trends: • van uit naar overal aan • van domme naar slimme producten • van dragers naar content • van telefoon naar internetdevices • van passief naar ‘on demand’ • van uitwinkelen naar thuiswinkelen • van alleen naar samen spelen • van adverteren naar ‘streamen’ en ‘bloggen’ • van zoeken naar vinden • van informatietechnologie naar informatielogistiek

•

22

nr 2 • 9 mei 2007

fectief en efficiënt ontwikkelt) en Apple en Black & Decker (die hun innovatiestrategie inrichten rond zeer goed inzicht in de behoeften van hun klanten). Deze bedrijven kennen hun innovatieapparaat grondig, weten in welk onderdeel van de innovatieketen de kracht van de organisatie ligt en focussen daarop.

•

Meeste RvB’s negeren itstrategie

U

it onderzoek van Deloitte Consulting blijkt dat it in de raad van bestuur vaak als ondergeschoven kindje wordt behandeld. Slechts bij 10 procent is it een vast onderwerp op de agenda. Bij iets minder dan de helft van de bedrijven wordt alleen over it gepraat ‘als dat nodig is’. Degene die it op de agenda zet, is meestal de directeur. Dus cio’s en it-managers: zorg ervoor dat je een goede relatie met hem of haar hebt.

•

COLUMN

Andere cultuur doet goed Het is goed voor je creativiteit om een tijdje elders te vertoeven.

I

n de zeventiende eeuw, de begintijd van de grand tours, wisten ze het al: het is goed voor je ontwikkeling om je in andere culturen te begeven. Het wordt bevestigd door onderzoek van William Maddux (Insead) en Adam Galinsky (Kellogg School of Management): studenten die een tijdje in het buitenland hebben gewoond, vinden vaker creatieve, innovatieve oplossingen voor moeilijke situaties en problemen. Máár... het is onvoldoende om een paar maanden van backpackerhotspot naar backpackerhotspot te trekken. Je moet je minstens een half jaar tot een jaar echt onderdompelen in een andere cultuur. Bij studenten die twee of drie jaar in een andere cultuur hebben ge-

SAS 70

leefd, is de creatieve boost nog veel groter. Vertaald naar het bedrijfsleven: ondernemingen halen het meest uit hun mensen door ze te roteren naar andere culturen/regio’s en door bij de werving en selectie te checken of kandidaten een tijd in andere culturen hebben doorgebracht. Let wel: het gaat om in een andere cultuur leven – en dat is niet per se hetzelfde als in een ander land leven. Vuistregel: hoe verder de andere cultuur van je eigen cultuur ligt, hoe meer je creativiteit wordt gestimuleerd.

•

Kink in de keten Overheidsbrede ict-samenwerking heeft de toekomst, daar is iedereen het wel over eens. Maar de weg is nog lang.

A

an de Universiteit Twente is onderzoek gedaan naar factoren die ict-samenwerking tussen landelijke overheidsorganisaties bevorderen en belemmeren. Steeds meer ambtenaren van uitvoeringsinstanties vinden dat overheidsbrede itintegratie van dienstverleningsprocessen, gegevenhuishoudin-

rijksoverheid: eigen standaards eerst gen en bedrijfprocessen de toekomst heeft. Maar er zijn nog wel wat barrières te slechten. Eén belemmerende factor is de geringe betrokkenheid van politieke partijen en kamerle-

GEORGES ATAYA

den. Ook deinzen topambtenaren er nogal eens voor terug om hun vingers te branden aan projecten waarbij misschien budgetten worden overschreden. Daarnaast verloopt de ictsamenwerking binnen de rijksoverheid vaak stroperig. Bovendien heerst er bij overheidsorganisaties vaak weerzin tegen standaards van buiten de eigen organisatie. Van Dijk omschrijft het gevoel bij veel techneuten als ´eigen it-standaards eerst'. Zo gingen bij de belastingdienst aanvankelijk stemmen op om niet DigiD te gebruiken maar een eigen authenticatiemethode te ontwikkelen. Verder hechten bestuurders vaak zo sterk aan goede onderlinge verhoudingen dat zij niet zakelijk genoeg met elkaar omgaan en elkaar niet afrekenen op de gemaakte afspraken.

•

SAS 70 is een certificaat voor bedrijven die it-diensten leveren. Het idee komt van het Amerikaanse instituut van ‘bedrijfsrevisoren’ (aicpa.org). Bedrijven kunnen door zo’n certificatie aantonen dat zij een hoog kwaliteitsniveau van hun activiteiten en hun systemen leveren. Elke organisatie die diensten uitbesteed wil zekerheden over de kwaliteit. Dat leidt vaak tot omvangrijke contracten of SLA’s: Service Level Agreements. Maar dat laat onverlet dat de afnemer alsnog moet controleren of de diensten inderdaad conform het afgesproken niveau worden geleverd. Een SAS 70 certificatie bevestigt dat de leverancier zelf zijn diensten laat controleren met hulp van een onafhankelijke auditor en volgens een welbepaald controleplan. Om de certificatie te ontvangen, moet de dienstverlener een erkend auditor inroepen en die persoon vragen zijn dienstverlening te controleren op basis van een programma dat de klant heeft voorgesteld. De auditor verifieert de documentatie van de betrokken processen en beoordeelt het vastgelegde kwaliteit- en beveiligingsniveau van de dienst. Vervolgens gaat hij ter plekke controleren of die processen in werkelijkheid ook echt plaatsvinden. Meestal is zo’n certificatie een jaar geldig. Maar die periode wordt verkort wanneer activiteiten ingrijpend worden gewijzigd. Op het einde van die periode worden de auditors uitgenodigd voor een nieuwe controle. Het SAS 70 programma wint snel aan populariteit. Heel wat leveranciers nemen zelf het initiatief voor zo’n certificaat. Dat heeft namelijk voordelen. Bijvoorbeeld dat men zo kan vermijden dat elke klant afzonderlijk audits gaat houden. Stelt u zich voor dat een leverancier van een honderdtal klanten jaarlijks meerdere auditors op zich af krijgt gestuurd; zo’n onderzoek duurt vaak enkele dagen. Certificatie verbetert natuurlijk ook het imago van de onderneming. Wie SAS 70 gecertifieerde diensten aanbiedt, heeft een streepje voor op concurrenten. De marketing-afdeling is daarom vaak vragende partij. Bedrijven die audits bij zichzelf moeten afnemen vanwege de Amerikaanse Sarbanes-Oxley wetgeving, hebben de verplichting hun eigen leveranciers te controleren. De SAS 70 certificatie kan daarvoor worden gebruikt. Echter: de voorbereiding en documentatie voor een SAS 70 certificaat vergen veel tijd en inspanningen. Om dat werk te vergemakkelijken, geef ik vaak het advies om een bekend referentiekader te gebruiken zoals ISO 17799 of Cobit. Dat laat toe een gemeenschappelijke taal te spreken met de auditors en de vertegenwoordigers van de klant. Zo’n raamwerk zorgt er ook voor dat er geen belangrijke controledomeinen over het hoofd worden gezien. Georges Ataya ([email protected]) is hoogleraar aan de Solvay Business School, internationaal vice-president van het IT Governance Institute en afgevaardigd bestuurder van ICT Control SA-NV. nr 2 • 9 mei 2007

23

TECHNOLOGIE

Cisco gaat voor groen Nieuw imago goed voor klimaat én de eigen portemonnee De Amerikaanse netwerkfabrikant Cisco grijpt de dramatische klimaatsverandering aan om zijn videocommunicatiesysteem prominent in de markt te zetten. Intern heeft dit systeem al heel wat vliegreizen overbodig gemaakt. De groene profilering opent direct nieuwe deuren: de steden Amsterdam, San Fransisco en Seoel hebben het bedrijf binnengehaald als adviseur.

H

et klimaat kwam vorig jaar bij Cisco hoog op de agenda te staan toen voormalig president Bill Clinton het concern vroeg zich bij zijn Clinton Global Initiative aan te sluiten. Dit initiatief combineert sociale ontwikkelingsprojecten met een grote zorg over de snelle verandering van het

door Sytse van der Schaaf

het concern verwacht het eerste jaar miljoenen dollars te besparen op vliegreizen

24 april, inzameling van oude elektronica bij Cisco, onderdeel van het milieuprogramma van het bedrijf

24

klimaat. “Het was een prestigieuze uitnodiging, maar ook eentje zonder vrijblijvendheid, omdat alle deelnemers in korte termijn resultaten moeten laten zien”, zegt Nicola Villa, die zich bij het Europese hoofdkantoor van Cisco in Amsterdam bezighoudt met internetoplossingen voor de pu-

nr 2 • 9 mei 2007

blieke sector. Cisco heeft zichzelf ten doel gesteld om de eigen CO2-emissies het komende jaar met 10 procent of 36 duizend ton omlaag te brengen. In het project ‘Carbon to collaboration’ moet het aantal vliegreizen met 20 procent omlaag. Dat is geen gemakkelijke opgave voor een bedrijf met zulke reislustige werknemers. De vele zakenreizen zijn volgens Villa inherent aan de compacte opzet van Cisco. “Hoewel het concern een bedrijf van wereldformaat is, heeft het relatief weinig medewerkers. Bij Cisco werken 40 duizend mensen. Vergelijk je dat met een telecomfabrikant als Alcatel Lucent met 120 duizend medewerkers, dan is dat een bescheiden omvang. Dat komt omdat Cisco met een indirect model werkt. Het bedrijf doet alleen speurwerk, productontwikkeling en de verkoop zelf. De rest wordt door andere bedrijven verzorgd. Deze opzet verhoogt de noodzaak voor overleg en dus vliegreizen”, concludeert Villa. Videocommunicatie is het alternatief dat Cisco tegenover de zakenreis stelt. Op dit moment heeft Cisco ruim veertig zogenaamde TelePresence-systemen geïnstalleerd in de eigen vestigingen. “Deze vorm van videocommunicatie is zo goed uitontwikkeld dat het voor mij een reden is om niet

meer te vliegen. Ik maak er graag gebruik van”, zegt Villa. “Lange tijd waren videoconferentievergaderingen rommelig en onvoldoende in staat om alle communicatie-aspecten van menselijk contact over te brengen.” En inderdaad, stellen we vast als we het TelePresence-systeem gebruiken: het is nu net alsof je bij elkaar aan tafel zit. Het TelePresence-systeem zou het videovergaderen ook van zijn technische beslommeringen verlossen. Geen geknoei meer met ip-nummers. Met één knop start je - idealiter - een vergadering op de grote schermen. “Het systeem was technisch lastig te realiseren en het prijskaartje is aan de hoge kant, maar door de realistische ervaring is het een goed alternatief voor een vliegreis”, aldus Villa. GROEN KANTOOR Cisco zou Cisco niet zijn als het effect van deze investering niet in korte tijd terug te zien is in het bedrijfsresultaat. Het concern verwacht met-

een in het eerste jaar tussen de 90 en 110 miljoen dollar te besparen door het terugdringen van de vliegreizen. Zet dat af tegen de 20 miljoen euro die de geplande 110 TelePresence-vergaderruimtes in totaal gaan kosten en je houdt 70 tot 90 miljoen euro over. Het schrappen van vliegreizen is overigens niet de enige maatregel. Naast de invoering van het videocommunicatiesysteem heeft Cisco op zijn hoofdlocatie in de Amerikaanse stad San Jose zes panden omgebouwd tot groene kantoren. In deze gebouwen is het virtual desk-concept toegepast : geen vaste werkplek, wel veel vergaderruimtes. Het concept is natuurlijk al ouder, maar nu wordt bij de efficiëntiewinst ook het milieuvoordeel geëxpliciteerd: in dit concept is per medewerker 40 procent minder ruimte nodig en 55 procent minder ict-infrastructuur met bijkomende besparingen van dien op air conditioning, licht en elektriciteit.

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

Populairste maatregelen maatschappelijk verantwoord ondernemen Bescherming medewerkers (geluid, giftige stoffen) Verlaging uitstoot broeikasgassen Minder afval Energiebesparing

0

20

40

60

80

100

De meeste bedrijven richten zich bij maatschappelijk verantwoord ondernemen op de gezondheid en veiligheid van de eigen medewerkers, blijkt uit een door Lawson gesponsord onderzoek onder grote bedrijven. Impact op het milieu komt op dit moment nog op de tweede plaats gevolgd door betere afvalverwerking en bewust energieverbruik. De stichting Samenleving en Bedrijf (www.samen.nl) wil naast de aangesloten multinationals en grote concerns ook andere in Nederland gevestigde grootbedrijven (500 medewerkers en meer) bijspijkeren over het invoeren van klimaat besparende en andere duurzame maatregelen in de kernactiviteiten en ondersteunende processen binnen de organisatie.

nr 2 • 9 mei 2007

25

TECHNOLOGIE

De speciaal ontworpen vergaderruimtes van het TelePresence-systeem van Cisco zijn op alle locaties voorzien van hetzelfde meubilair, behang en lampen. Tegenover een ellipsvormige vergadertafel met vier stoelen hangen drie grote schermen die een levensgrote kopie van de mensen op de andere locatie laten zien tijdens een vergadering. De schermen geven ultra high definition 1080p videobeelden weer. Dit is de hoogste resolutie HDTV zes keer scherper dan beelden van standaardtelevisie. Naast het beeld is ook de stem van de verschillende deelnemers in de ruimte duidelijk te onderscheiden. De sterke overeenkomst in meubilair gecombineerd met de haarscherpe beelden van de gesprekspersonen en hun apart te horen stemmen creëert de illusie dat alle deelnemers in vergadering aan dezelfde tafel zitten. De eerste klanten zijn over de brug. Zo gaat de verhuurder van kantoorruimtes Regus het TelePresence-systeem in een vijftigtal locaties inbouwen. Daarnaast heeft ook SAP bekend gemaakt dat het met TelePresence gaat werken. De erp-specialist gaat op korte termijn zijn kantoren in Duitsland en de locaties aan de Amerikaanse West- en Oostkust van de Cisco-vergaderruimte voorzien. Naast deze twee bedrijven hebben ook een hele verzameling telecombedrijven waaronder BT en AT&T laten weten dat ze op TelePresence gebaseerde diensten gaan aanbieden.

TJE CISCO TELE

ENLIJS BOODSCHAPP

PRESENCE

en nse-10 eenhed er Device Lice ag an M ce en TelePres gence Server Media Conver MCS 7845-H2 en) 3000 (3 scherm TelePresence are Manager softw TelePresence itch Multipoint Sw TelePresence

26

nr 2 • 9 mei 2007

15.000 dollar 7.000 dollar r 299.000 dolla Gratis 99.000 dollar

Naast het realiseren van de eigen klimaatdoelstellingen is Cisco met de steden Amsterdam, San Francisco en Seoel in de slag om de CO2-uitstoot te beperken. In dit project Connected Urban Development werkt het bedrijf een aantal concrete thema’s uit waarmee deze wereldsteden de emissies op vrij korte termijn kunnen beperken. Een belangrijk thema is het transport. “Als Amsterdam niets doet, slipt binnen enkele jaren de ring rond de stad voor een groot deel dicht. Door deze files zal de uitstoot van CO2 sterk toenemen. Met 20 procent minder auto’s blijft het verkeer wel doorstromen. De emissies zijn in dat geval met 40 procent te verlagen. Er moeten dus maatregelen komen om verkeerspieken tegen te gaan. Amsterdam overweegt rekening rijden in te voeren. Daarnaast wil de stad het telewerken stimuleren. Dat zou in kantoorpanden met standaard telewerkvoorzieningen aan de rand van de stad of in woonplaatsen rondom Amsterdam kunnen. Maar het kan ook thuis als je de glasvezelplannen van Amsterdam in het achterhoofd neemt. Als iedereen een dag thuis werkt of in een telewerkkantoor, dan zijn heel wat verkeerspieken te voorkomen”, vertelt Villa. Een andere manier om het transportsysteem weer in topconditie te krijgen is de verkeersinformatie beter te ontsluiten en interactief te maken. “Als ik net weggereden ben bij mijn woning in Bussum zou ik eigenlijk al een realistische inschatting moeten kunnen krijgen van de totale reistijd per auto. Er is dan nog tijd genoeg om naar een alternatief als de trein uit te wijken mocht het verkeer bij Amsterdam helemaal vastzitten. Er zijn al heel

COLUMN veel websites als die van de Anwb en de NS die een deel van het antwoord hebben. Je zou deze informatiebronnen moeten combineren en consolideren zodat reizigers een advies op maat in hun schoot geworpen krijgen tijdens hun reis naar de hoofdstad. Ook hier ligt een belangrijke taak voor Cisco”, zegt Villa. FORSE BIJDRAGE “Het is leuk dat sommige bedrijven hun handen uit de mouwen steken voor gehandicapten. Cisco’s promotie van het videovergaderen is een relevantere bijdrage aan duurzaam ondernemen. Het stelt andere organisaties in staat om hun eigen emissies terug te dringen. Als bedrijven in grote getale overstappen op dit systeem dan gaat het echt bijdragen aan een duurzaam klimaat”, zegt Jan van den Herik, directeur van de stichting Samenleving en Bedrijf, die het maatschappelijk verantwoord ondernemen in Nederland wil stimuleren. Een slimme verkooptruc vindt hij het niet. “Het is fantastisch dat Cisco geld weet te verdienen met dit groene product. Het mes snijdt in dit geval aan twee kanten. Cisco kan met zijn kennis talloze andere organisaties van de juiste know-how voorzien. Tegelijkertijd weet het concern er geld mee te verdienen en zijn marktpositie te verbeteren. Daar is niks mis mee. Sterker nog: daar zouden alle bedrijven naar moeten streven. Er is een hele rij voorbeelden van bedrij-

‘klimaatbesparende maatregelen worden een belangrijk selectiecriterium voor opdrachtgevers’ ven te noemen die een vergelijkbare aanpak als Cisco hebben. Toyota heeft hetzelfde gedaan met de hybride automodel Prius in Californië. Rabobank lanceert een groene hypotheek in Nederland. LogicaCMG helpt de Nederlandse overheid met het aanpakken van het fileprobleem. Zo kan ik nog wel even doorgaan.” Van den Herik verwacht dat de aandacht voor het milieu binnen enkele jaren een belangrijke vereiste wordt. “Duurzame ontwikkeling, waaronder klimaatbesparende maatregelen in producten en diensten worden een steeds belangrijker selectiecriterium voor opdrachtgevers. Over enige jaren is de vraag naar deze maatregelen heel normaal. Als organisaties een mager verhaal hebben dan belanden ze onder aan het rijtje met voorkeursleveranciers. Zeker is dat de overheid in 2010 duurzaam gaat inkopen. Dan hebben we het over een inkoopbedrag van ongeveer dertig miljard euro. Het wordt tijd dat meer organisaties zich achter de oren gaan krabben en klimaatbesparende maatregelen nemen in hun kern activiteiten en ondersteunende processen”, meent Van den Herik.

RON TOLIDO

Geheime liefde Je column schrijven op het balkon van een hotel in Parijs op een zonovergoten voorjaarsdag. Het kan erger. Zeker niet met de beeldvullende achtergrond van de Eiffeltoren. Zal de Open Group een metaforische bijbedoeling hebben gehad toen ze hun Architecture Practitioners congres precies op deze plek organiseerden? Je zou het wel zeggen, als je honderden itarchitecten van over de hele wereld hoort discussiëren over de delicate balans tussen het spuuglelijke uiterlijk van het metalen gevaarte en de diepe, wiskundige drijfveren die onvermijdelijk tot precies dit ontwerp moesten leiden. It-architecten zijn graag onder elkaar. Ze kunnen zich dagen onafgebroken bezighouden met hun eigen methoden, abstracties en metamodellen, vaak verfrissend ver verwijderd van de dagelijkse realiteit. Introspectie en wereldvreemdheid, ze zitten diep verankerd in het genetische materiaal. Toch hangen er veranderingen in de lucht. Het vakgebied wordt transparanter door de opkomst van open, wereldwijde architectuurmethoden (met name Togaf: The Open Group Architecture Framework) en standaards voor certificering (Itac: IT Architect Certification). En de grootste groei van de architectenpopulatie vindt momenteel plaats in India. Dat is een plek die we nog maar een paar jaar geleden uitsluitend associeerden met het grove massawerk, ergens aan het einde van de productieband. En nu begint er ook nog versmelting plaats te vinden met de wereld van Erp. SAP kondigde in Parijs het SAP Enterprise Architecture Framework aan: een set van architectonische processen, modellen en herbruikbare componenten. Die moeten IT-architecten helpen om de groeiende complexiteit van pakketgebaseerde oplossingen te lijf te gaan. En helemaal gebaseerd op open standaards: het raamwerk bestaat uit uitbreidingen op Togaf en alle goodies zijn publiekelijk beschikbaar, voor wie er maar in geïnteresseerd is. SAP als drijfveer achter open standaards: niet een déjà vu dat je dagelijks overvalt. Misschien moet deze aankondiging daarom met nèt wat extra belangstelling worden gevolgd. Het blijft een mooie metafoor. De it-architect die ongenaakbaar vanaf de top van de Eiffeltoren van het weidse uitzicht geniet, zich nauwelijks bewust van het ordinaire gekrioel beneden. En helemaal onderaan, op de kades van de Seine, de nijvere werkers van het standaardpakket. Ze zullen niet snel omhoog kijken naar wat zich elders afspeelt. Erp en it-architectuur: ze zijn tot elkaar veroordeeld. Vanuit pakketten ontstaat een flexibel platform om steeds sneller te reageren op veranderingen in de bedrijfsvoering. Dat heeft een architectonische allure. En vanuit de it-architectuur gezien zijn er nog maar weinig praktijksituaties waarin je geen pakketten tegenkomt. Daarom bloeit er heel voorzichtig een geheime liefde tussen twee onwaarschijnlijke partners op. Ah, l’amour. Toeval bestaat niet in Parijs.

•

nr 2 • 9 mei 2007

27

Software op maat die meegroeit met uw onderneming. Die verrassend betaalbaar is. En ook nog eens zorgt voor grip op ál uw bedrijfsprocessen. Dat zijn slechts drie van de vele redenen waarom meer dan 65%* van onze klanten een kleine of middelgrote onderneming is. Collega-ondernemers vertellen u er graag meer over: www.sap.nl/software

* Bij Dun & Bradstreet, Inc., geregistreerde kleine en middelgrote ondernemingen met 1 tot 2500 werknemers. Hiertoe behoren ook klanten van SAP® All-in-One en SAP® Business One solutions verkocht via resellers. ©2007 SAP AG; SAP and the SAP logo are trademarks or registered trademarks of SAP AG in Germany and several other countries. O&M SAP EC 16/07 NL

Linux verovert datacenter Open source steeds vaker te vinden in de backoffice Veel nieuws rond Linux gaat over de desktop, een terrein waar dit open source besturingssysteem een zeer beperkt aandeel heeft. Kennelijk is de wens de vader van de gedachte. Ondertussen voltrekt zich in het rekencentrum een ware revolutie.

WINDOWS EN DE DESKTOP

I

DC plaatst de opkomst van Linux in de populariteit van het veel bredere fenomeen open source software. In de backoffice is Linux op zichzelf immers van weinig waarde. Het gaat om de applicaties die er op draaien. Vandaar dat Linux in eerste instantie vooral in de infrastructuur werd ingezet: als router, firewall, file- en printerserver en webserver. Daarvoor zijn de hulpmiddelen en toepassingen die met elke distributie standaard meegeleverd worden prima geschikt. Apache, veruit de meest gebruikte web server, meestal als onderdeel van de LAMP-stack, maakte Linux met name populair bij internetaanbieders.

alle grote applicatieleveranciers ondersteunen linux ties die nu op AIX, HP-UX, Solaris of een andere Unix-smaak draaien, ook op Linux worden gecertificeerd. De afgelopen jaren is daar enorm veel gebeurd. Alle grote applicatie-leveranciers hebben hun software voor Linux beschikbaar gemaakt. Hoewel ook SAP op het Linux-platform te krijgen is, horen we het meest van Oracle. Dat bedrijf propageert actief de installatie van zijn database en applicatieservers op Linux. Het had daarvoor al zijn Real Application Clusters (RAC). Onlangs voegde het daar een eigen update-service voor Red Hat aan toe. Tegelijkertijd zijn ook traditionele Unix-leveranciers als IBM, HP, SGI en Unisys bezig geweest om Linux klaar te stomen voor het rekencentrum. Vaak gaat het om bijdragen die het mogelijk maken om Linux op de eigen hardware te kunnen draaien. Die technologie komt ook het operating system in bredere zin ten goede.

UNIX VERLOREN Onlangs is ook op standaardisatieniveau een volgende slag gemaakt. Het Open Source Development Lab (OSDL) is begin dit jaar samengegaan met de Free Standards Group (FSG). De nieuw gevormde Linux Foundation gaf daarbij expliciet aan zich te richten op de strijd tegen Windows, daarmee implicerend dat het langzaam wegkwijnende Unix de strijd al heeft verloren. Inmiddels hebben zij ook al hun eerste specificatie afgescheiden. De laatste Carrier Grade Linux (CGL) voldoet aan de hoge eisen die men in de telecomwereld aan systemen stelt. De samenwerking met de Scope Alliance, een industrie-organisatie van telecom-fabrikanten, is bovendien een officiële erkenning van de positie van Linux in die wereld.

Volgens IDC zitten de verkopen van Linux-servers sterk in de lift. Zowel het aantal Linuxservers als de omzetten stegen in 2005 opnieuw sterk. In Europa nam het aantal verkochte systemen met 26 procent toe, de waarde daarvan met 18 procent. Hoewel het omzetaandeel van Linux-servers met 9,4 procent nog ver onder dat van de traditionele Unix-en en Windows zat, respectievelijk 38,1 en 30,9 procent groot, nemen de verkopen van Unix-systemen gestaag af. Bijzonder is dat de groei van Linux nu ook voor het eerst ten koste gaat van Windows en de desktop. IDC ziet nu grote projecten en pilots waar de kosteneffectiviteit en stabiliteit van Linux wordt onderzocht. Voorheen groeiden zowel Linux als Windows ten koste van de traditionele Unix-systemen.

•

Jaarlijkse omzetgroei serverbesturingssystemen 2004-2006

60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0% -10% -20% 1Q04 2Q04 3Q04 4Q04 1Q05 2Q05 3Q05 4Q05 1Q06 2Q06 3Q06 Linux

Windows

Unix nr 2 • 9 mei 2007

All server OSes

29

bron: IDC

REKENCENTRUM Voor een bredere inzetbaarheid van Linux in het rekencentrum is meer nodig. Natuurlijk moet het besturingssysteem zelf schaalbaar, robuust en veilig zijn. Daarnaast moeten de backoffice-applica-

door Onno Breedveld

TECHNOLOGIE

Web 2.0 geeft CMS nieuwe dimensie Sociale-netwerksoftware is bron van vernieuwing door Christian Daems

Het zogenaamde Web 2.0 biedt consumenten veel nieuwe mogelijkheden. Eigenlijk deed het dat al een tijdje, maar sinds Tim O’Reilly de verzameling nieuwe concepten en technieken een naam gaf, is de Web 2.0-bal sneller beginnen rollen en schieten er overal nieuwe initiatieven uit de grond. De hype is nu zo groot, dat sommige firma’s hun bedrijfsmodellen erop afstemmen. Ook op het vlak van ‘content management’.

A

merikaanse durfkapitalisten hebben in de eerste drie kwartalen van vorig jaar voor 455 miljoen dollar geïnvesteerd in Web 2.0-bedrijven en ‘startups’. Sommige technieken en concepten deden al ten tijde van de internetzeepbel de ronde. Maar nu worden ze pas echt gemeengoed, dankzij de huidige hype. In bedrijven loopt men meestal wat achter, maar de Web 2.0-trend komt daar nu ook op gang, zo maakte een studie van marktonderzoeksbureau Gartner onlangs duidelijk. De manier waarop bedrijven en werknemers met elkaar

30

nr 2 • 9 mei 2007

communiceren en werken zal fundamenteel veranderen. DE JEUGD EN DE BEDRIJVEN De zakelijke omgeving staat voor een grote aanpassing en dat baart menig HR-professional zorgen. De werknemers van morgen zijn immers de jeugd van vandaag, die opgroeit in een wereld van ‘information overload’ en sociale-netwerksoftware. Sta er als ouder maar eens bij stil hoeveel uren zoon- of dochterlief achter de computer doorbrengt. Liefst een portable met draadloze verbinding en zoveel mogelijk vensters open. ‘Multitasking’, daar is de jeugd sterk in. Tieners voeren tegelijkertijd een tiental MSN-gesprekken, met wat flickr-pagina’s en een aantal MySpace-vensters open. Daarnaast bekijken ze filmpjes op YouTube en spuien ze daarover hun mening. Ondertussen kunnen er ook nog gsm-gesprekken gevoerd worden of sms’jes binnenlopen, en op de achtergrond van dit alles draait wat muziek via een online radio-stream of iTunes. Die flexibele, open, en bijna

grenzeloze modellen, waarbij gebruikers in nauw contact met elkaar staan, vormen de basis van de werkomgeving van morgen. In uitgeverijen, overheidsportalen, kennisbanken en andere portaalinitiatieven waar aan content wordt gewerkt door een groot team van contentredacteuren, kunnen instrumenten voor samenwerking van groot belang zijn om de kwaliteit te verhogen, hergebruik van content te stimuleren en tijdsefficiënt te werken. Het bedrijfsmodel van de toekomst is een virtuele organisatie, waarbij het bedrijf bestaat uit een netwerk van geografisch ver uit elkaar liggende afdelingen en werknemers die met elkaar communiceren via snelle internetverbindingen en online technologie. Daarbij maakt men gebruik van een mashup (een website of applicatie die informatie uit verschillende bestaande bronnen of applicaties samenbrengt in één scherm) waar men zicht heeft op allerhande content afhankelijk van het onderwerp waarmee men op dat moment bezig is. Zo krijgt de content-redacteur een overzicht van het werk van anderen betreffende hetzelfde onderwerp of dezelfde categorie. Resultatenlijsten van queries op Google of andere databanken kunnen eraan worden toegevoegd. Alles waar gerelateerde en relevante content uit te halen valt, kan de content-redacteur via mashup-technieken toevoegen aan zijn overzicht of workbench. Via die centrale omgeving kan hij in contact staan met de begrensde wereld van de bedrijfsomgeving of de onbegrensde wereld van het internet. Dat kan zelfs in constellaties waar meerdere soorten cms-omgevingen (content management systeem) en andere systemen gehanteerd worden. INFORMATIEOVERBELASTING Bruikbaarheidsexperts zullen binnenkort het nodige werk mogen verrichten om de informatieoverbelasting die kan ontstaan te beheersen en dynamisch aan te passen aan de werkzaamheden van de redacteur. Zo heeft Microsoft met de bruikbaarheidsaanpak (usability) van de nieuwe Microsoft Office & Sharepoint Server 2007 een geslaagde oefening achter de rug. Het uitgangspunt van de cms-omgeving van morgen wordt de browser, als centraal informatie- en integratiepunt. Het voordeel van deze mashupaanpak is dat er bij het opstellen van een tekst automatisch extra contextuele informatie verschijnt die de auteur kan helpen. Die extra informatie is makkelijk te integreren. Het plaatsen van tags en het koppelen van informatie, liefst op een automatische manier, komen ook voort uit de Web 2.0-gedachte. Automatische classificatie en metadata-extractie via tagging zijn te beschouwen als nieuwe content-diensten, die de content-beheerder helpen. Ook een Web 2.0-fenomeen als de blog en het virtuele leven rond een forum is geschikt voor zakelijke omgevingen. Denk maar aan projectteams die

hun informatie, kennis en documenten rond een bepaald thema of researchonderwerp willen delen. Daarop kunnen andere teamleden via interactieve functionaliteiten inhaken, waardoor alle aanwezige content op een slimme manier, via samenwerking, verrijkt wordt. Er kan een heuse gemeenschap (community) ontstaan, waar men zelfs interne ratings kan geven, zodat de kwaliteit van alle aanwezige content geëvalueerd en opgekrikt kan worden.

alle content wordt via samenwerking op een slimme manier verrijkt Een andere Web 2.0-techniek die hier van pas komt, is RSS. Door je te abonneren op informatie over een topic of thema waarmee je professioneel bezig bent, word je continu op de hoogte gehouden van het reilen en zeilen van het forum of de kennisbank. Zo kan er een heus menselijk ecosysteem groeien rond een team. Een dergelijk platform bevat al snel veel meer informatie dan een platform dat door enkele content-redacteuren op de klassieke manier gevuld wordt. De angst voor een negatief effect op productiviteit en efficiëntie is onterecht. Het open karakter en de lage drempel zorgen er voor dat werknemers worden aangemoedigd om het platform voor hun werk zullen gebruiken. Dat creëert een opwaartse spiraal. Het delen van kennis en het geven van feedback zorgen in zakelijke omgevingen ook voor een meer betrouwbare bron van informatie.

DE KERN • Web 2.0-technieken en concepten zijn doorgebroken in de bedrijfsomgeving, zij het dat ze nog in de kinderschoenen staan. • De cms-markt gaat een levendige toekomst tegemoet en heeft nog een aantal flinke veranderingen voor de boeg.

DE KRACHT VAN AJAX Nog zo’n Web 2.0-techniek is Ajax (Asynchronous JavaScript and XML). Deze technologie maakt het mogelijk om gebruiksvriendelijke interfaces in een webomgeving te creëren. Hierdoor is het makkelijk om de mashup-filosofie door te voeren binnen de centrale workbench van een cms-omgeving. Ajax vindt meer en meer zijn weg naar cms-omgevingen, maar wordt nu nog al te vaak alleen in de editor gebruikt. De kracht van Ajax is veel sterker te benutten als men in zo’n centrale workbench meer editor-omgevingen in één centrale omgeving kan combineren. Zo hebben bijvoorbeeld Oracle en Adobe de handen in elkaar geslagen om zakelijke back-endtoepassingen te bouwen in Ajax-interfaces die automatisch animaties, tabellen en grafieken in het Flash-formaat aanbieden. Ajax-frameworks zullen zo stilaan aan populariteit winnen in cms-omgevingen. Ze geven de contentbeheerder of webmaster de nodige instrumenten om Ajax-gedreven ‘front-end’ contentapplicaties te beheren. Daarvoor zullen ze steeds minder technische kennis nodig hebben.

•

nr 2 • 9 mei 2007

31

TECHNOLOGIE

Theorie versus praktijk Voor IT-governance bestaat geen receptenboek Veel bedrijven en overheidsinstellingen hebben it-governance-projecten opgestart om een betere versmelting tussen it en de organisatie te bereiken. De Universiteit Antwerpen onderzocht hoe het it-governanceconcept in de praktijk wordt toegepast, en wat de elementaire factoren zijn.

Z

oals dat vaak gebeurt met nieuwe managementmodellen en –principes, zijn er voor it-governance de laatste jaren heel wat verschillende definities ontwikkeld. We noemen twee belangrijke. De eerste is ontwikkeld door het IT Governance Institute (www.itgi.org), de tweede wordt gehanteerd in de ‘IT Governance and its mechanisms’track van de Hawaii International Conference on Systems Studies (Hicss, www.hicss.hawaii.edu). ITgovernance valt onder de verantwoordelijkheid van de directie en het uitvoerend management. Het is een integraal onderdeel van het ‘enterprise governance’ en behelst de structuren en processen van

door Steven de Haes en Wim van Grembergen Steven De Haes ([email protected]) is coördinator beleidsinformatica en Wim Van Grembergen ([email protected]) is hoofd van het departement beleidsinformatica aan de Universiteit Antwerpen Management School. Meer informatie over hun activiteiten op www.uams.be. Dit artikel is gebaseerd op onderzoek dat wordt uitgevoerd in het kader van het IT Alignment and Governance-onderzoekscentrum van de Universiteit Antwerpen Management School (UAMS, www.uams.be/itag).

de leiding en van de organisatie die ervoor zorgen dat de it de strategie en de doelstellingen van de organisatie ondersteunt en uitbreidt. (IT Governance Institute). IT-governance is het vermogen van de organisatie om via bestuur, uitvoerend management en it-management, de formulering en implementatie van de it-strategie te sturen en op deze manier de fusie van business en it zeker te stellen. Het ondersteunen en verder ontwikkelen van de bedrijfsdoelstellingen, en het bereiken van de fusie tussen business en it (vaak genoemd onder de termen ‘strategic alignment’ en ‘business/it alignment’) wordt in beide definities gezien als de ultieme doelstelling van it-governance. Deze problematiek bestaat al langer, maar de steeds grotere afhankelijkheid van it verklaart de verhoogde aandacht voor het onderwerp. Voor de ene organisatie speelt it een belangrijkere rol dan voor de andere.

Populariteit it-governance-maatregelen volgens IT Alignment and Governance-onderzoekscentrum van UAMS

minder populair

COSO / ERM Banenruil business en it IT governance self-assessment Co-location Cross-training business en it IT security commissie Bewustzijnscampagnes it governance Controle en rapportage toegevoegde waarde it governance IT governance functionaris Architectuur commissie IT expertise op directieniveau (IT) audit commissie op directieniveau Inbedding van governance/alignment taken in roles&responsibilities Kennismanagement (over IT governance) Security / compliance / risk medewerker IT kosten doorberekenen aan afdelingen/activiteiten IT governance raamwerk COBIT Interne communicatie besteedt regelmatig aandacht aan IT Service level agreements IT strategie op directieniveau Business/IT account management Informele bijeenkomsten tussen business en IT verantwoordelijken Formeel proces om it-strategie aan te passen Executive / senior management geeft goede voorbeeld Visie op bijdrage IT functie IT prestatiemeting (IT balanced scorecard) IT project steering committee Project governance / management methodieken Portfolio management (o.a. business cases, information economics, ROI) IT budget onderdeel van control en reporting CIO lid van directie CIO rapporteert aan CEO en/of COO IT commissie directie prioriseert/evalueert it-investeringen

meer populair

0

32

nr 2 • 9 mei 2007

1

2

3

4

5

Zo zal het belang van it in een bankorganisatie waarschijnlijk groter zijn dan in een cementfabriek. Voor it-governance bestaat dan ook geen receptenboek, en kan dan ook geen kant-en-klare oplossing worden ontwikkeld. Een ander kernpunt in de bovenstaande definities is de primaire verantwoordelijkheid van de raad van bestuur en het directiecomité. Bestuurders moeten hun rol opnemen inzake it-governance (als onderdeel van ‘corporate governance’) en het op de agenda plaatsen van hun vergaderingen. ITgovernance moet bovendien worden doorgetrokken naar de onderliggende it- en bedrijfsniveaus. Bestuurders zijn dus verantwoordelijk voor it-governance op strategisch niveau, leden van het directiecomité en de chief information officer op managementniveau, en de it-organisatie samen met de business op het operationele niveau (zie illustratie). IMPLEMENTEREN Hoe kunnen organisaties aan it-governance beginnen? Een it-governance-strategie op een hoog niveau binnen de organisatie volstaat uiteraard niet om it-governance ‘levend’ te maken in de praktijk van alledag. IT-governance kan worden uitgerold door gebruik te maken van een mix van verscheidene structuren, processen en relationele mechanismen, zoals voorgesteld in de grafiek. Structuren behandelen het bestaan van verantwoordelijke functies zoals it-executives en een reeks van comités en raden. Zo is er de organisatie van de it-afdeling zelf en de positionering van it binnen het bedrijf wereldwijd. Als de cio rapporteert aan de cfo zal er mogelijk meer nadruk liggen op kosten(reductie), terwijl rapporteren aan de ceo misschien eerder vertrekt van de waarde van it. Processen verwijzen naar strategische besluitvorming en de manier waarop projecten worden gestart en uitgevoerd binnen de organisatie. Er bestaan ook specifieke procesraamwerken, zoals bijvoorbeeld Cobit (Control Objectives for Information and Related Technologies), dat meer en meer wordt gezien als een algemeen aanvaard raamwerk voor it-governance. Relationele mechanismen zijn heel belangrijk, maar worden vaak onderschat. Een organisatie kan alle it-governanceprocessen en structuren hebben geïmplementeerd zonder dat het geheel functioneert, omdat de it-medewerkers eenvoudigweg de businessmensen niet begrijpen, of omdat beide partijen niet met elkaar samenwerken. Goede relaties tussen it- en businessmensen zijn dus van groot belang. Het vinden van de juiste combinatie van structuren, processen en relationele mechanismen hangt af van een reeks externe en interne factoren zoals de sector, de bedrijfsstrategie en de mate van afhankelijkheid van it. Wat werkt voor de ene organisatie, hoeft nog niet te werken voor andere organisaties.

PRAKTIJKERVARINGEN Als deel van een diepgaand doctoraal onderzoeksproject wordt op Uams onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen uit de praktijk met bovenstaande structuren, processen en relationele mechanismen. Deelnemers IT-governance Er werd een groep samengesteld van 22 deskundigen uit de financiële-dienstenindustrie (consulstrategisch niveau tants, businessmanagers, it-managers, auditors) die allemaal rechtstreeks te maken hebben met itmanagement niveau governance. De financiële sector heeft namelijk al operationeel niveau jaren een leidende rol in bij het toepassen van itgovernance, wegens de grote afhankelijkheid van it. Aan deze groep werd een lijst voorgelegd van it-governance-mechanismen op strategisch en mabestuurders nagementniveau. Aan de hand van de Delphi-onderzoeksmethode werd naar consensus gezocht inzake een aantal praktijkervaringen met itleden van directie comité en CIO governance (op een schaal van 5). De grafiek geeft een overzicht van de itgovernancepraktijken, gerangschikt it organisatie samen naar graad van effectiviteit. De met de business meest effectieve structuur die wordt genoemd is het it-stuurcomité, een orgaan waarin business- en it-mensen zitten om onder meer investeringsbeslissingen te maken en de prioriteit van projecten te bepalen. In de praktijk zien we ook dat dit één van de meest voorkomende structuren is. Een andere belangrijke structuur, in termen van effectiviteit, is het rapporteren van de cio aan de ceo, of zelfs de cio lid maken van het directiecomité. Hiermee voorkomt men de situatie waarin it louter wordt gezien als een kostenpost (en dus enkel wordt aangestuurd op kostenreductie), en creëert men aandacht voor de waarde die it voor de organisatie kan hebben. Het Cobit-raamwerk, dat de laatste tijd heel veel aandacht heeft gekregen als krachtig it-governanceraamwerk belandt in dit onderzoek in het midden (17de plaats). De nog geringe diepgaande kennis van dit raamwerk is misschien een verklaring voor deze lage positie. Elke organisatie zal it-governance op haar eigen manier implementeren, waarbij de afhankelijkheid van it en de bedrijfscultuur belangrijke rollen spelen. Dat neemt niet weg dat er in elke organisatie elementen zijn aan te duiden die noodzakelijk zijn om it-governance succesvol te maken. Als meest effectieve komen naar voren ‘it-stuurcomité’s’, ‘het rapporteren van de cio aan de ceo of het cio-lidmaatschap in het directiecomité’ en ‘it-budgetcontrole en rapportage’. Hoewel dit onderzoek in de eerste plaats specifiek gericht is op de financiële sector, zijn heel wat conclusies ook toepasbaar op andere sectoren, maar dan misschien minder diepgaand. Een kleine organisatie in een minder it-afhankelijke sector zal bijvoorbeeld kunnen volstaan met één it-stuurcomité.

•

nr 2 • 9 mei 2007

33

Effectief en doeltreffend werven van it-management vacatures doet u in

IT Executive het magazine voor 24.500 it-managers en businessmanagers met veel verantwoordelijkheid en weinig tijd

bel Erik van Heest 06 13221012 of Rob de Kleijnen 06-53403470 voor een aantrekkelijke aanbieding

www.it-executive.nl

onderbouwt it-beslissingen

Percentage vrouwelijke afgestudeerden in Europa daalt Er studeren in Europa veel minder vrouwen af in de ict dan in bijvoorbeeld de VS of Zuid-Korea. Het percentage vrouwelijke afgestudeerden daalt zelfs. De Europese Commissie wil dat graag anders. Ook al omdat er een fors tekort aan ict´ers dreigt.

“M

eer vrouwen aanmoedigen om een ictloopbaan te kiezen zou een stuwende kracht zijn voor verandering en een krachtige impuls voor deze belangrijke economische sector in Europa,” aldus Viviane Reding, EU-commissaris voor Informatiemaatschappij en Media op de internationale vrouwendag in Brussel. “Europa heeft een tekort aan mensen met ict-vaardigheden. We moeten dan ook meer vrouwen aanmoedigen een ict-studie te kiezen en een loopbaan op dit gebied te starten.” De ict-sector vertegenwoordigt 5,3 procent van het bbp van de EU en 4 procent van het aantal banen in de EU. Deze sector blijft een meer dan gemiddelde groei vertonen en is nog steeds de meest innoverende en onderzoekintensieve sector. Tegen 2010 wordt een tekort verwacht van 300.000 gekwalificeerde ict-krachten. Het percentage vrouwen dat afstudeerde in de computerwetenschappen daalde in Europa intussen van 25 procent in 1998 tot 22 procent in 2006. In Canada, de VS en

Zuid-Korea was in 2006 respectievelijk 27, 28 en 38 procent van de afgestudeerde ict’ers vrouw. WEINIG VROUWEN IN HOGE POSITIES In Europa varieert het percentage vrouwen dat werkzaam is in de ict-sector van 6 procent (Luxemburg) tot 41 procent in Litouwen. Veel vrouwen die hun carrière beginnen in de ict, stappen over naar andere sectoren. Zij slagen er vaak niet in om in de ict een hogere managementpositie te bereiken. Ongeveer 66 procent van de telecommunicatieondernemingen hebben geen vrouw in hun raad van bestuur. In veertien belangrijke ict-bedrijven vertegenwoordigen vrouwen bovendien minder dan 10 procent van de leden van de raad van bestuur. In de telecommunicatiesector is dit ongeveer 6 procent. De Europese Commissie probeert meer vrouwelijke afgestudeerden warm te maken voor een loopbaan in de ict-sector, en wil de belangstelling opwekken van meisjes op school die hun loopbaankeuze nog moeten maken. Momenteel worden pogingen ondernomen (zoals snuffelstages) vrouwen te laten zien dat een loopbaan in de ict-sector een leuke en uitdagende carrière betekent. De EU wil het negatieve imago en het stereotype beeld van de sector ombuigen. De Commissie is een uitvoerige studie gestart naar vrouwen in de ict. Resultaten worden in oktober 2007 verwacht.

•

door Yvonne Halink

DE KERN • In Europa varieert het percentage vrouwen in de ict tussen de 6 en 41 procent. • Rond 2010 is er een tekort aan 300.000 gekwalificeerde ict’ers. • Het aantal vrouwelijke ictstudenten daalt in Europa. • In Europa studeren minder vrouwen af in de ict dan in Canada, de VS en Zuid-Korea. • Veel ict-vrouwen stappen over naar andere sectoren.

Oproep: Heb je ook een nieuwe functie. Mail je naam en contactgegevens en de overstap naar [email protected].

Banencaroussel Erik Wiechers is benoemd tot ceo van TrustAlert, softwareontwikkelaar en leverancier van innovatieve beveiligingsoplossingen. Wiechers wordt verantwoordelijk voor het uitbouwen van de verkoop- en marketingactiviteiten. Wiechers is afkomstig van BT Global Services, waar hij als General Manager en bestuurslid ver-

antwoordelijk was voor de Wholesale divisie en de ‘international channel operations’. Daarvoor bekleedde hij senior managementfuncties bij GE, CSC, EDS en MCI Worldcom. Bert Soers, de Nederlandse directeur van softwarebedrijf SAS, is ook verantwoordelijk geworden voor België en Luxemburg. BlueDome, leverancier van managed services voor internet applicaties, security en media, heeft de Rotterdamse ex-havenwethouder Wim van Sluis tot commissaris benoemd. De benoeming is

de eerste in een nieuw te vormen Raad van Commissarissen. Van Sluis is oprichter en vennoot van Daamen & Van Sluis accountants en belastingadviseurs. Hij heeft ruim 20 jaar ervaring in advies-, bestuurs-, financiële en beleidsfuncties. Op 1 mei start John Jaques met drie compagnons (waarvan twee oud Capgemini-collega’s) de ict-onderneming Giraffe (projectmanagement, HR en ICT). John Jaques heeft uiteenlopende directierollen vervuld in de Capgemini Group, als laatste die van algemeen directeur Denemarken.

Bij RVS Networks is Ruud Lammers in dienst getreden als account manager. Lammers werkte eerder bij Enertel, KPN en Digital Equipment. Ernst-Jan Bergman is benoemd tot hoofd van de Systems Integration & Technology groep van de Nederlandse tak van Accenture Tamme Minnema is de nieuwe directeur van ITIS Groningen. Minnema werkte voordien twaalf jaar bij Atos Origin. Kender Thijssen heeft Gijswim de Haas benoemd tot nr 2 • 9 mei 2007

35

Account Manager. De afgelopen drie jaar was hij werkzaam als zelfstandig ondernemer bij IPA Marketing, een reseller van CRM software. Het Engelse Mobile Entertainment Forum heeft Gerrit Jan Konijnenbrerg, ceo van Comsys, benoemd tot Vice President of the European Board. MEF is een wereldwijde organisatie met afdelingen in Amerika, Azië en Europa.

MENS & WERK foto Cor Mooij

It-manager Mart de

Ras van het KNMI.

DE IT-MANAGER VAN HET KNMI Naam: Mart de Ras Leeftijd: 60 Organisatie: KNMI Favoriete it-gadget: mijn favoriete speeltje is Google. Ik ben een liefhebber van treinen, spoorwegen en oude muziek voor 1750. Een goede zoekmachine legt een schat aan informatie bloot en maakt het mogelijk om allerlei verbanden te ontdekken.

zo’n moment absoluut niet op te wachten omdat extreme weersomstandigheden altijd het uiterste vergen van de it-voorzieningen. Het oplossen van dit soort problemen onder hoge druk maakt het werk voor mij juist wel ontzettend leuk.”

Portret van een IT-manager (2) Menig it-manager moet als een ware jongleur meerdere ballen in de lucht houden. De directie wil waar voor zijn geld, gebruikers betere ondersteuning en it-medewerkers minder stress. Hoe mensen hun balans vinden tussen deze belangen ziet u terug in een aantal portretten van it-managers. In aflevering 2 vertelt Mart de Ras, hoofd afdeling ICT INFRA van het KNMI hoe hij bij het weerinstituut de wet van Murphy trotseert. door Sytse van der Schaaf

Wat voor it-voorzieningen en team heb je onder je hoede? “Het KNMI houdt zich onder meer bezig met weersvoorspelling en klimaatanalyse. Dat zijn rekenintensieve taken. Voor de dagelijkse gegevensverwerking ten behoeve van de weersverwachting staat de meteorologen een Sun Fire High Availability systeem ter beschikking. Daarnaast wordt voor het doorrekenen van het regionale weermodel en voor klimaatmodellen een Altix 3700 supercomputer van Silicon Graphics gebruikt. Deze machine met 36

240 processoren kan 1440 miljard berekeningen per seconde uitvoeren. Naast deze rekenmonsters is er ook een opslagomgeving met onder andere een taperobot in gebruik. Op het weerinstituut zijn 450 werkplekken voor de in totaal vijfhonderd medewerkers. De “zwaardere” desktops – 150 computers – ziin uitgevoerd met Novell Suse Linux. Voor de rest wordt er Windows op de pc’s gebruikt. Ik geef leiding aan een team van dertig enthousiaste mensen die verantwoordelijk zijn voor het nr 2 • 9 mei 2007

beheer van deze relatief forse en complexe infrastructuur. De it’ers van het KNMI zijn elk gespecialiseerd in bepaalde delen van deze infrastructuur. Ze werken vaak heel zelfstandig. Ik kom in beeld als er problemen opgelost moeten worden die meerdere terreinen raken. Als er bijvoorbeeld een e-mailserver uitvalt, dan kan dit aan de server of aan het netwerk liggen. Pas op zo’n moment ga ik me er tegenaan bemoeien.” Tegen welk struikelblok ben je kortgeleden aangelopen? “Computersystemen en it in het algemeen zijn uitermate belangrijk voor het KNMI. Zonder ict geen weersvoorspelling. De ict-infrastructuur is dan ook behoorlijk robuust, maar je moet altijd rekening houden met de wet van Murphy.Het kan natuurlijk altijd gebeuren dat zich tijdens een weeralarm toevallig een technisch probleem voordoet. Daar zit je op

Waar ben je goed in en wat gaat je wat minder af? “Ik ben geen echte it’er en ook geen meteoroloog. Ik ben mijn loopbaan begonnen als waterbouwkundige die computermodellen gebruikte om de stroming in de Oosterschelde te berekenen. Via Rijkswaterstaat ben ik bij het KNMI gekomen. Om een probleem op te lossen moet je bruggen slaan. Het lukt me goed mensen met de juiste expertise met elkaar in contact te brengen. Mijn zwakke punt is dat ik voor echt technisch inhoudelijke kennis al snel moet aankloppen bij één van mijn teamleden. Daarnaast vind ik het moeilijk om afstand te nemen. Ik neem het werk uitgebreid mee naar huis.” Wat zijn de belangrijkste issues op dit moment in je organisatie? “Ik ben druk bezig met het inwerken en werven van nieuw personeel. Vorig jaar is er een reorganisatie geweest, waarbij één it-afdeling ontstond. Dit was een breuk met het verleden toen het it-beheer meer over de organisatie verspreid was. Door deze nieuwe opzet waren een aantal vacatures ontstaan die opgevuld moesten worden. Het is me redelijk snel gelukt goed it-talent aan te

KORT RENÉ F.W. DIEKSTRA

COLUMN boren. Het werken bij het KNMI staat als interessant te boek en gelukkig gaan niet alle ICT’ers voor de dure leaseauto. Verder zijn we druk bezig om een nieuw architectuurmodel in te voeren gebaseerd op domeinen om het beheer behapbaar te maken. De systemen van de meteorologen vragen een hoge beschikbaarheid maar hoeven weinig flexibel te zijn. Onderzoekers kennen veel vrijheid, maar bij een hapering gaat de operationele dienstverlening uiteraard voor. Deze onderverdeling zijn we nu ook aan het uitwerken in de segmentering van het netwerk.” Hoe overtuig jij de directie van je plannen? “IT is een belangrijk gespreksonderwerp bij het KNMI ook binnen de leiding. Jaarlijks gaat 10 procent van het beschikbare budget op aan it. Mijn leiding gevende Wouter Nieuwenhuizen zit in de directie van het instituut. Als er een plan komt voor een ndeiuwe systemen op het gebied van weer en klimaat ben ik vaak degene die opmerkt dat een tand ook nog een wortel heeft; de ICT infrastructuur moet die nieuwe systemen wel kunnen dragen, dus het enthousiasme moet aangevuld worden met een gezonde dosis realisme. Bij een investering komen niet alleen aanschaf- en aanloopkosten kijken. Ook het toekomstige beheer moet niet vergeten worden.” Wie neemt bij jou thuis de beslissingen? “Ik leef in de prettige illusie dat ik ook thuis zelf beslissingen neem. Ik besef me alleen wel dat we vaak de subtiele voorstellen en input van mijn vrouw volgen en uitvoeren. Binnenkort kopen we een nieuwe auto. Ik ben benieuwd waar we mee thuiskomen.”

•

IT-managers gezocht: De redactie van IT Executive zoekt it-managers die in aanmerking willen komen voor deze serie portretten. Vind jij het leuk om je verhaal te doen of heb je iets bijzonders te melden stuur dan een email naar [email protected].

Het moet niet, maar doet veel “Carolyn en ik gingen bij de Yerkes-kolonie kijken. Onder de apen van die kolonie is een vrouwtje dat Thai heet. Telkens als ik verschijn in de toren die op het omheinde buitenverblijf uitkijkt, komt ze met luide begroetingsgrommen aangesneld. Ik begroet haar altijd op mijn beurt, waarna ze naar me zit te staren tot ik weg ga. Ditmaal ging ik zo in mijn gesprek met Carolyn op dat ik amper opkeek. Ons gesprek werd onderbroken door luide, schrille kreten die onze aandacht trokken. Thai sloeg zichzelf zoals chimpansees doen als ze een driftbui hebben en werd spoedig omringd door anderen die hun armen om haar heen sloegen, haar kusten of even vasthielden om haar te troosten. Ik besefte meteen waarom ze zo’n heibel schopte en putte me uit in begroetingen terwijl ik vanuit de verte een hand naar haar opstak. Ik legde Carolyn uit dat deze chimpansee zich verwaarloosd voelde omdat ik haar niet gedag had gezegd. Thai bleef een tijdlang naar me staren, totdat ze uiteindelijk kalmeerde.” Dit verhaal is afkomstig uit De Aap in ons, het meest recente boek van Frans de Waal, één van de meest vooraanstaande hedendaagse primatologen, Nederlander, en werkzaam als hoogleraar aan de Emory Universiteit in Atlanta. Het is een fraaie illustratie van de basis van goede omgangsvormen. Die basis is niet simpelweg een menselijk-culturele. Wij mensen, evenals tal van primaten, ‘huizen’ in lichamen waarin morele sentimenten, zoals vriendelijkheid, zijn ingebouwd. Zowel als gedragsoptie, iets dat we kunnen doen, als ook als behoefte, iets dat we willen ontvangen. De kern van vriendelijkheid is het in positieve zin zien of opmerken van de ander en het in positieve zin gezien of opgemerkt worden door de ander.

fect van onzekerheid, spanning of frustratie op. Datzelfde gebeurt ook vaak tussen vreemden. Als iemand de wachtkamer bij de dokter binnenkomt, en gaat zitten zonder een of andere groet te uiten tegen degenen die daar al aanwezig zijn, ontstaat bijna automatisch een zekere spanning. Die overigens weer snel verdwijnt als er daarna iemand binnenkomt die de reeds aanwezigen wel joviaal groet. Hetzelfde gebeurt aan de kassa in de supermarkt. Een caissière die eerst groet en daarna de boodschappen inscant, zorgt ervoor dat haar klant meer ontspannen wacht dan die bij een caissière die zonder te groeten aan het scannen slaat. Datzelfde gaat op wanneer we een restaurant binnenstappen en ergens gaan zitten. Als we worden opgemerkt en begroet, ook als dat gebeurt met de mededeling ‘ik kom zo bij u’, dan voelen we ons heel anders dan wanneer er door bedienden een tijdlang zonder enige reactie met bestellingen langs ons heen wordt gerend. Alsof we er niet eens zijn. Het ontwikkelen van een cultuur van vriendelijkheid of hoffelijkheid in straten en buurten, in winkels, restaurants, aan loketten en op scholen, is wat mij een uiterst belangrijke opdracht voor onze samenleving in de komende jaren. Want daarmee brengen we als het ware een natuurlijke basislaag van welwillendheid in de omgang met elkaar aan, waarop andere vormen van welwillendheid kunnen groeien. Het gaat er dus niet om dat groeten moet, maar dat het ons van nature veel doet. Diekstra is psycholoog en oa hoogleraar psychologie aan de Roosevelt Academy Middelburg

Vriendelijkheid heeft, zoals het verhaal aantoont, een natuurlijke waarde. Het ontbreken daarvan verstoort daarom het natuurlijk goed funktioneren van degenen die het treft. We hoeven ons maar voor te stellen dat we een kennis, buur of collega voorbijlopen of een ontmoeting of telefoongesprek met hem of haar beeindigen zonder te groeten. Zonder zoiets te zeggen als ‘Dag’, ‘Hallo’, ‘Tot ziens’ of ‘Dank je wel’. Dat roept vrijwel onvermijdelijk een na-efnr 1 • 25 april 2007

37

ESCAPE COLOFON

‘Hoe smaakt je cola, collega?’ Dat er ook zonder al te grote investeringen een moderne draai valt te geven aan videocommunicatie bewijst de Amerikaanse starter HeadThere.

of thuis: mensen die tijdens een babysit toch controle willen houden over hun kroost. Wie na het lezen van dit artikel een briljante inval heeft moet even de website van Headthere be-

IT Executive is een uitgave Adformatie Groep, onderdeel van Kluwer

zoeken. De software van de robot is open source. Iedereen is van harte welkom zijn eigen toepassingen voor het apparaat te ontwikkelen.

•

D

it bedrijf bracht vorige maand de Giraffe Video Conferencing Robot op de markt. Zie je jezelf al aanschuiven in de kantine in de vorm van dit blauwe apparaat op wielen met jouw hoofd in het videoscherm? Het apparaat leent zich door zijn prijs in ieder geval voor tal van experimenten. De robot is even duur als een flinke laptop. De fabrikant ziet het apparaat gebruikt worden door collega’s die op afstand aan willen schuiven voor overleg, experts die via de robot instructies doorbriefen,

De stem des volks Tot medio jaren negentig hield Microsoft zich vooral met software en handelspraktijken en nauwelijks met politiek en gelobby bezig. Maar sinds het concern serieus werd bedreigd met opdeling, heeft Microsoft zich tot een zeer professionele lobby-organisatie ontwikkeld. Niet alle campagnes waren evenwel succesvol.

N

eem de grass roots actie. Deze spontane volksbeweging pro Microsoft ontstond in 1998, als reactie op de plannen van de Amerikaanse overheid om het bedrijf op te splitsen. Vooraanstaande Amerikanen en door-

snee burgers schreven brieven naar de media. Hoewel, was dat niet het plan dat het dure PRbureau Edelman had uitgetekend. Helaas lekte het plan uit via de Los Angeles Times. Rode konen alom.

De wilde weldoener. Microsoft deelde enkele maanden geleden dure laptops uit aan bloggers, in de hoop dat ze positieve artikelen zouden posten over Windows Vista. Succes? Een beetje. Want bloggers die géén laptop kregen, waren juist weer boos. Nu wil Microsoft van Open XML een ISO-standaard maken. Weer wordt de stem des volks ingeroepen. In Engeland kan men Microsoft steunen via een online petitie. Tja. als niemand anders het doet, kun je het altijd nog zelf doen. Maar of het werkt?

•

redactie Fred van der Molen hoofdredacteur e [email protected] Sytse van der Schaaf adj.hoofdredacteur e [email protected] medewerkers Ben Kuiken, Charles Groenhuijsen, Dick Simonis, Dominique Deckmyn, Ed Kerkman, George Attaya, Jeroen Wyseur, Koert van Espen, Onno Breedveld, Patrick Linders, René Diekstra, Ron Tolido, Ron Onrust, Ruben Acohen, Stijn Muys, Yvonne Halink fotografie Nico Boink, Cor Mooij en Caro Bonink redactieadres Postbus 75462 1070 AL Amsterdam tel 020-5733665 e [email protected] advertentie-exploitatie Rob de Kleijnen salesmanager t 06-53403470 e [email protected] Erik van Heest sr. accountmanager t 06-13221012 e [email protected] Postbus 75462 1070 AL Amsterdam e [email protected] f 020-5733603 e [email protected] (advertentiemateriaal) uitgever Patrick van Tuijl e [email protected] abonnementen IT Executive wordt blijvend gratis toegezonden aan personen die vallen binnen de doelgroep. Aanmelden, wijzigen en afmelden kan op www.it-executive.nl marketing Ceesjan de Vos e [email protected] vormgeving Twin Design, Miranda van Agthoven drukwerk Senefelder Misset Auteursrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaard-publicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. Op al onze aanbiedingen en overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene Voorwaarden van Kluwer BV, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam op 6 januari 2003 onder depotnummer 3/2003. Op alle overeenkomsten tussen Uitgever en Afnemer met betrekking tot advertentie-plaatsingen (daaronder begrepen alle overeenkomsten met adverteerders en bemiddelaars) zijn in aanvulling op deze Algemene Voorwaarden van toepassing de laatstgeldende versie van de Regelen voor het Advertentiewezen, uitgegeven door de raad van Orde en Toezicht voor het Advertentiewezen (ROTA), hierna: ‘de Regelen’. Bij tegenstrijdigheid van de Algemene Voorwaarden met de Regelen prevaleren de Regelen. Een exemplaar van de Algemene Voorwaarden en de Regelen zal op eerste verzoek gratis worden toegezonden. U kunt beide ook vinden op www. adformatie.nl/algemene-oorwaarden.html. Een deel van de inhoud wordt gepubliceerd onder licentie van Minoc Business Press N.V. Copyright 2007, IT Executive, ISSN 1570-6737

38

nr 2 • 9 mei 2007

Wat zoekt u? U bent werkgever en zoekt de juiste IT professionals. U wilt snel handelen. Maar maakt u de beste match?

Match4 is hét bureau voor projectdetachering en werving & selectie in de IT sector. Wij zijn gespecialiseerd in de search naar projectmanagers en IT specialisten voor een tijdelijk of vast dienstverband. Tot onze klanten behoren grote IT organisaties, multinationals en gespecialiseerde kleinere bedrijven en instellingen. De consultants van Match4 hebben hun ervaring opgedaan binnen IT organisaties, banken en verzekeraars en kennen daarmee de werkprocessen en cultuur binnen deze sectoren. Werving & Selectie

Projectdetachering

Bij het zoeken naar de juiste kandidaten hanteren

Op tijdelijke basis detacheren wij flex professio-

wij een actieve en gecombineerde wervings-

nals. Het kan gaan om een korte inzet of om

methodiek. Deze bestaat onder meer uit een

langere projecten. Ook detavast constructies zijn

gerichte search in de Match4 database, werving

mogelijk. Uit ons omvangrijke eigen bestand

via onze website, doelgroepgerichte advertising

selecteren wij de juiste professionals. Dat doen we

en persoonlijke benadering via ons netwerk. Het

binnen 48 uur na de ontvangst van uw aanvraag.

gaat niet alleen om het vinden van de kandidaat.

De match is er wanneer zowel technische kennis,

Hij of zij moet ook passen binnen uw organisatie.

ervaring als motivatie overeenkomen met het

Want naast kennis is de persoonlijkheid van de

gewenste profiel. Het gaat er immers om dat uw

kandidaat van doorslaggevend belang. Daarom

project op tijd en binnen budget wordt opgeleverd.

maken wij gebruik van diverse instrumenten zoals interviews, persoonlijkheidstesten en raadplegen

Benieuwd of wij iets voor u kunnen betekenen?

wij referenties. Uiteindelijk gaat het immers om

Mail uw aanvraag naar [email protected] of

het aangaan van een bestendige relatie tussen u

neem vrijblijvend contact op met Mariska van

en de kandidaat.

Wilpe via 020 671 1422.

Projectdetachering Werving & Selectie w w w. m a t c h 4 . n l

[email protected]

Zakelijk succes. Het nieuwe kader voor IT. We hebben de IT op zijn kop gezet. De IT-regels zijn van boven tot onder omgedraaid. IT gaat niet langer over beschikbaarheid en connectiviteit. IT helpt nu bedrijven om hun ROI te verbeteren, de risico’s laag en de winst hoog te houden. IT is geen kostenpost meer – het is een investering. Het is nu tijd om uw IT te runnen als een bedrijf. En informatietechnologie wordt vanaf nu bedrijfstechnologie. Kijk voor meer informatie op www.optimizetheoutcome.com. Technology for better business outcomes.

© 2007 Hewlett-Packard Development Company, L.P.