Israël ISRAEL. Waarin. helemaal voorop loopt. Laatste nieuwtjes over de gasvelden 19. Joodse nieuwtjes uit Turkije 17 NACHRICHTEN AUS NIEUWS UIT

Joodse nieuwtjes uit Turkije • 17

Laatste nieuwtjes over de gasvelden • 19

ISRAEL NACHRICHTEN NIEUWS UIT AUS

Nr. Nr. 3 03– –Maart März 2012 2012

www.middernachtsroep.nl

Waarin

Israël helemaal

voorop loopt

www.beth-shalom.nl

De rede van n Jezus op de Olijfberg is één van de opwindendste gedeeelten uit de Heilige Schrift. De pro ofetische uitspraken daarin zijn actueler dan ooit. Alle overige open nbaringen over dit theema zijn geb baseerd d op deze redevo oering van de Heere over de eindtijd. Deze redee laat ons zien n hoe wijj de komende geb beu urtten nissen moeten plaatsen. Wij worrden hierdoor aangespoorrd om buitenstaanders mett het evangellie te bereiken. Het motiveert ons om een heilig leven te leiden en niet wereldgelijkvormiig te worden, maar weerstand te bieden.. We worden bemoedigd om dee hoop op Ziijn wederkomst vast te houden. Boek · pap aper e ba er b ck · 180 pag agin ina‘ as‘s · € 9,500 BBeest stel e nrr. 1971 1971140 19 40 · IS ISBN BN N-1 -13: 3: 97788-9900-66 6603-1 03-1 03 -133 133 33-3 3-3 -3

De Psalmen in het Oude Testament bevatten immense schatten! Zij roemen de verhevenheid en de gerechtigheid van God. Ook spreekt de Here al duizenden jaren op unieke wijze tot het hart van de gelovige door de Psalmen. Ze zijn ook een profetische openbaring van de Messias van Israël. Ze tonen Zijn nederigheid maar ook Zijn heerlijkheid. Daarom citeert het Nieuwe Testament talrijke passages uit de Psalmen. De auteur reikt ons waardevolle impulsen aan om verrdeer te studeren. Hij laat zien n hoe vele profetieën al vervuld zijn en wat de toekomst nog brengen zal voor Israël en de volken. BBoek Bo oek ek · geb ebonde onde on den · 22880 ppaaggiina na‘s‘s · vaann € 155,,00 00 nu vvoooorr € 100,,00 00 BBeest est stel elnr n . 19 197100 7110000 · IISSBN BN-1 N-113: 3: 978 78-9 -9900 666603 03-1 -1131-9 311-99 Zendingswerk

Middernachtsroep







tt

CFTUFMMJOH!NJEEFSOBDIUTSPFQOM

t

XX X XNJEEFSOBDIUTSPFQOM

EDITORIAL 3

Geliefde vrienden van Israël «Een Israëlische aanval op de Iraanse nucleaire faciliteiten zou voor het Iraanse regime van de ayatollahs een geschenk uit de hemel zijn.» Dit zei een Iraanse tegenstander van het regime die tegenwoordig in de VS leeft en voor het eerst Israël bezocht. Volgens hem zou daarmee namelijk de oppositie tegen de islamitische republiek en de leiding ervan voor altijd tot zwijgen gebracht worden. In de rol van slachtoffer van een Israëlische aanval, zo redeneert hij, zou Iran namelijk zeker zijn van sympathie uit de hele wereld. Het regime zou dan ook weer erkenning krijgen van het eigen volk, die het na de verkiezingen van 2009 heeft verloren toen het de protesten tegen het kiezersbedrog met geweld onderdrukte. Het regime van Iran gaf op een paranoïde manier Israël en een vermeende Joodse wereldwijde samenzwering de schuld van zijn problemen en moeilijkheden. Daarom zou een Israëlische bombardement een welkom «bewijs» voor deze theorie zijn en elke vorm van oppositie in Iran tot zwijgen brengen. Daarentegen beschouwt de Iraanse tegenstander van het regime een internationale boycot als veel effectiever, omdat daarmee de nodige financiën aan het regime onttrokken worden om aan de macht te kunnen blijven. Tot een soortgelijke conclusie kwam ook de Israëlische verslaggever Barry Rubin in een artikel in de Israëlische krant Jerusalem Post onder de titel: «Israël zal Iran niet aanvallen, wen daar maar aan.» Er zijn weliswaar andere berichten in de media, zo zegt Rubin, en zelfs vanuit de leiding van Israël hoor je stemmen die precies het tegendeel zeggen. «Hoe komt dat?», vraagt hij en geeft meteen zelf het antwoord: «Omdat dit voor Israël de beste en inderdaad enige mogelijkheid is om de westerse landen onder druk te zetten, zodat ze serieus met economische en diplomatieke sancties tegen Iran optreden.» Verder stelt Rubin de retorische vraag: «Als Israël nu de nucleaire faciliteiten van Iran zou bombarderen, zou dat betekenen dat Iran in de toekomst geen atoomwapens zal bezitten?» Hij ontkent het: «Integendeel, het zou de zaak misschien hooguit een jaar vertragen. … Met zo’n slag zou Iran juist een echte reden krijgen om in de toekomst kernwapens in te zetten en zou het door veel landen gesteund worden.» De hele wereld, en daarmee ook de VS, legde hij verder uit, is beslist tegen een Israëlische aanval. Bovendien zou zo’n aanval de internationale isolatie van Israël nog veel erger maken dan nu al het geval is. Dan stelt Barry Rubin de vraag of een Israëlische aanval eigenlijk wel succes kan hebben. En hij somt dan alle moeilijkheden op die er bij zo’n aanval horen. Zijn conclusie: een aanval zou een absurd idee zijn. Een dikwijls aangevoerd, sterk argument voor een slag tegen Iran is het irrationele optreden van de leiders van Iran. Voor een kernaanval op Israël zouden zij zelfs bereid zijn om de dood van miljoenen eigen burgers door een Israëlische vergeldingsaanval op de koop toe te nemen. Hoewel dit scenario niet helemaal valt uit te sluiten, zo zegt Rubin, is het toch zeer onwaarschijnlijk. Gezien zijn steun aan subversieve en revolutionaire terreurorganisaties tracht het regime in Teheran veeleer zichzelf door de aanschaf van kernwapens onaantastbaar te maken. Men moet echter bedenken dat veel van wat de leiders in Teheran zeggen slechts demagogie is om de steun van het volk te verwerven en de massa’s van de eigen incompetentie en het wanbeleid op economisch gebied af te leiden. Aan het slot schrijft Barry Rubin: «Wat u voor wat betreft een Israëlische aanval op Iran ook hoopt of vreest, het gebeurt toch niet.» Aan het actuele gebeuren in de Arabische landen, in het bijzonder nu in Syrië, kunnen we zien dat de Arabische massa’s het argument van hun leiders dat Israël en de Joden de schuld zijn van hun misère, niet meer zonder meer pikken. En zij beginnen in opstand te komen tegen hun uitbuiters en onderdrukkers. De grote vraag, op wie nog niemand een antwoord heeft, is: Zullen de volgende nieuwe regeringen beter zijn? En wat gaat het allemaal voor Israël betekenen? Eén ding is zeker: Israël moet meer dan ooit op zijn hoede zijn. In de troostrijke zekerheid dat de Bewaarder van Israël niet sluimert of slaapt, groet u met een hartelijk shalom uw Fredi Winkler

Arabische en Israëlische hackers in de clinch Pagina 11

Heeft Israels lange arm in Soedan toegeslagen? Pagina 15

VOORPAGINA 4 Waarin Israël helemaal voorop loopt 5 Israëls Nobelprijs potentieel 6 De Israëlische topinnovaties van 2011 7 Door het lichaam trekkende capsules voor onderzoekingen en operaties

ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL 8 Korte berichten 10 Abbas bereidt zich voor op het einde van het vredesproces 11 Arabische en Israëlische hackers met elkaar in de clinch 12 Israël bezorgd vanwege de politieke kaart van Noord-Afrika 13 Christenen in het Midden-Oosten vrezen voor hun toekomst 14 In Israël is slechts twee procent christen 15 Heeft Israëls lange arm in Soedan toegeslagen? 16 Waarom Irans kernwetenschappers slecht slapen… 16 Orthodoxe Jood tot stafchef van het Witte Huis benoemd 17 Joodse nieuwtjes uit Turkije 18 Israël en Zuid-Soedan 19 Laatste nieuwtjes over de gasvelden

BIJBEL EN ISRAËL 20 Het verbond met Abraham

4 VOORPAGINA Nieuws uit Israël • 3/2012

Waarin

Israël

helemaal voorop loopt De Engelstalige krant Jerusalem Post vat in een commentaar de innovaties en prestaties van Israël samen die het land ondanks zijn slechte imago en de overwegend negatieve berichtgeving erover de wereld instuurt.

5 «Soms krijg je de indruk», zo staat er in een commentaar in de Jerusalem Post, «dat de hele wereld tegen ons is.» Het zijn echter niet alleen de bedreigingen van buitenaf en het negatieve imago van Israël, maar je hebt ook de interne, soms levensgrote problemen nog. Maar als je de realiteit in zijn totaliteit onder ogen ziet, «dan komen Israëls eigenlijke problemen van buitenaf, maar zijn successen midden uit het volk ». En verderop: «Als land zouden we eigenlijk naar onze collectieve successen beoordeeld moeten worden, waarvan de volgende lijst slechts een kleine bloemlezing is: • Tien Israëli’s zijn met de Nobelprijs onderscheiden. • Internationaal gezien heeft Israël zijn burgers een behoorlijk hoge levenskwaliteit te bieden, want van de 182 landen staat het op de 27ste plaats, vlak achter GrootBrittannië. • Israëls gezondheidszorg geldt als een van de beste van de wereld. • Israël loopt wereldwijd voorop op het terrein van de biotechnologie. • Medische instrumenten en apparaten van Israëlische makelij worden in de beste operatiekamers van de wereld gebruikt. • Internationaal gezien geven Israelische koeien de meeste melk. • Israël is het enige land ter wereld dat aan het begin van de 21ste eeuw meer bomen telde dan bij de eeuwwisseling honderd jaar eerder. • Israël loopt in de moderne landbouw heel ver voorop. • Een kwart van alle Israëlische burgers heeft een hogere opleiding genoten; wat dit betreft staat Israël in de wereld op de derde plaats. • Israël brengt per burger meer wetenschappelijke onderzoeken en patenten voort dan enig ander land ter wereld. • In verhouding tot de bevolkingsdichtheid is Israël het grootste immigratieland van de wereld. • Omgerekend over de totale bevolking is Israël het land met de meeste musea op aarde. • Israëls reddings- en bergingsploegen hebben alleen al in de afgelopen drie jaar hulp geboden in Cambodja, Rwanda, Turkije,

•

•

•

• • •

•

•

• •

•

• •

Argentinië, Armenië, Rusland, Kenia, New Orleans, Haïti, Japan, Indonesië en Thailand. Het Forum voor wereldeconomie heeft Israël tot koploper in de wereld verklaard op het gebied van baanbrekende technologische innovaties. De basiskennis voor de ontwikkeling van mobiele telefoons, de USB stick, internet chatprogramma’s en de PillCam berust op Israëlische knowhow. In geen ander land buiten de VS bezitten vermaarde hightech multinationals zoveel onderzoeks- en ontwikkelingscentra als in Israël. Israël heeft wereldwijd gezien het hoogste percentage ingenieurs en wetenschappers. Israël zet zich elk jaar tientallen keren in voor ontwikkelingshulp ergens in de wereld. Israëls systeem van druppelirrigatie helpt overal water te besparen; vooral in droge gebieden komt dit soms zelfs neer op het redden van levens. Een eenvoudige en goedkope in Israël ontwikkelde methode maakt het vooral in Afrika, ZuidAmerika en Azië mogelijk om levensmiddelen veilig op te slaan. Voor wat betreft het aantal op Wall Street verhandelde bedrijven staat Israël na de VS en Canada op de derde plaats. Israël behoort tot de landen met de meeste filantropische instellingen en vrijwilligerswerk. Israël is uniek voor wat betreft zijn grootte, zijn geografische ligging en de veelzijdigheid van zijn klimaat, flora en fauna. De Knesset, het Israëlische parlement is niet alleen een uitstekend lichaam in het Midden-Oosten, maar ook uniek qua samenstelling: Joodse en Arabische parlementariërs, mannen en vrouwen, seculieren en religieuzen. Israël is het enige land waar de bijbelse geschiedenis levend is.» Met deze lijst voor ogen komt men in het commentaar tot de korte en bondige conclusie: «Israël is een fantastisch land.» ■

Bron: Jerusalem Post/bewerkt door AN

Israëls Nobelprijs potentieel Sinds het bestaan van de staat Israël zijn tien wetenschappers van het land met de Nobelprijs onderscheiden. Voor zo’n klein land relatief gezien een groot aantal. Wat dat betreft tekent zich nu al een nog groter potentieel af.

Zwi Lidar (NUI correspondent in Jeruzalem, Israël) Tien Israëli’s hebben een Nobelprijs ontvangen; de laatste die ermee werd onderscheiden was professor Daniel Shechtman. Israëlische burgers hebben een Nobelprijs voor literatuur (Agnon) en drie keer een Nobelprijs voor de vrede (Begin, Rabin en Peres) ontvangen. De andere vijf onderscheidingen gingen naar wetenschappers die hooguit in vakkringen bekendheid genoten. Pas door de toekenning van de Nobelprijs werden zij wereldberoemd. Israël heeft tegenwoordig meerdere kandidaten die het potentieel bezitten om nog een nobelprijs in de wacht te slepen. Professor Yosef Shilo is 62 jaar oud en doceert als geneticus aan de universiteit van Tel Aviv. Hij heeft zich gespecialiseerd in genetisch bepaalde, tot dusver ongeneeslijke ziekten. Hij ontving de Israël prijs, de hoogste onderscheiding van de staat Israël, voor de ontdekking van het gen dat het Louis Bar syndroom (bewegingsstoornissen, ontwikkelingsachterstand e.d.) veroorzaakt. Shilo ontdekte dat patiënten die aan deze ziekte lijden een genetische

6 VOORPAGINA Nieuws uit Israël • 3/2012

programmeerfout vertonen. Daardoor functioneert het mechanisme dat op DNA schade reageert niet goed. Bij zulke patiënten, van wie de levensverwachting relatief laag is, komen talrijke andere ziekten voor als bijverschijnsel. Shilo droeg met zijn ontdekking maatgevend bij tot een beter inzicht in dit mechanisme. Professor Batsheva Kerem is ook genetica; zij doceert aan de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem. De 56-jarige wetenschapper ontdekte het moleculaire mechanisme dat aan de vorming van kanker ten grondslag ligt. Zij boekte al 20 jaar geleden een groot wetenschappelijk succes toen zij betrokken was bij de ontdekking van het gen dat cystische fibrose (stofwisselingsziekte) veroorzaakt. De hoogleraren Haim Cedar (68) en Aharon Razin (76) werden in 2008 voor hun medisch onderzoek met de

vermaarde Wolf prijs onderscheiden. De vroeger aan de Hebreeuwse universiteit actieve wetenschappers ontsloten met hun ontdekking een heel nieuw onderzoeksterrein, dat zowel in de landbouw als in de geneeskunde en de criminologie een rol speelt. Zij legden de grondslagen voor de kennis van de zogenaamde DNA methylering bij de genenregulering. Daarmee droegen zij bij tot een betere tijdige herkenning en tot de ontwikkeling van nieuwe medicijnen (onder andere bij de behandeling van kanker). Professor Moshe is 63 jaar oud en werkt al bijna 40 jaar aan het Weizmann Instituut in Rehovot. Hij ontdekte het gen P53, dat voor het onderdrukken van kankeruitbraken verantwoordelijk is. P53 belet andere genen onder andere om cellen in kankercellen te veranderen. Op de ontdekking van deze Israëlische wetenschapper zijn wereld-

wijd zo’n 50.000 andere onderzoeken gebaseerd. Professor Shulamit Levenberg is met haar 42 jaar een van de jongste Israëlische wetenschappers op deze illustere lijst. De aan het Technion in Haifa werkzame onderzoekster werd nog maar kort geleden door het gerenommeerde Amerikaanse vakblad Scientific American in de lijst van de 50 meest vooraanstaande wetenschappers ter wereld opgenomen. De orthodoxe Jodin en moeder van zes kinderen wist in het laboratorium onder andere kunstmatig spierweefsel te kweken en met succes bij muizen te implanteren. We kunnen deze lijst nog langer maken, want er zijn nog minstens tien andere Israëlische onderzoekers die op basis van hun baanbrekende inzichten in vakkringen als potentiele kandidaten voor een Nobelprijs gezien worden. ■

De Israëlische topinnovaties van 2011 Het Israëlische wetenschappelijke internetportaal «Israel 21c» wierp onlangs een blik op de meest opzienbarende innovaties die Israël in 2011 heeft voortgebracht. Antje Naujoks NUI correspondente in Beersheba, Israël Tot de top-10 van de grootste innovaties van 2011 behoren milieuvriendelijke uitvindingen als het solar venster en de drijvende zonnepanelen (zie het februarinummer 2011 van Nieuws uit Israël). Het solar venster van het bedrijf Pythagoras Solar produceert energie met behulp van het fotovoltaïsche glas. Het kreeg er een prestigieuze internationale prijs voor. Ook het idee van het bedrijf Solaris Synergy werd met een prijs bekroond: zij construeerden zonnepanelen die zowel op zoet- als zout water drijven.

Dankzij muizen komt ook de beveiliging op de lijst van topinnovaties voor. Het nieuwe bedrijf Bioexplorers ontwikkelde een apparaat dat een alarm afgeeft wanneer getrainde muizen in bagage springstof ruiken. De muizen zijn ook geschikt voor het opsporen van drugs. Bij de meeste vooraanstaande innovaties gaat het om vernieuwingen op medisch gebied. Vier van deze innovaties maken gebruik van de modernste hightech kennis om patiëntengroepen te helpen of om onderzoeken eenvoudiger dan wel veiliger te maken. Enerzijds is daar het elektromagnetische stimuleringssysteem NeuroAD van de firma Neuronix, dat Alzheimer patiënten helpt

hun cognitieve vaardigheden langer op peil te houden (Nieuws uit Israël, maart 2011). Anderzijds baarde een uitvinding van studenten van de Ben Gurion universiteit opzien: deze maakt het mogelijk dat mensen die vanwege een handicap niet kunnen communiceren dit wel weer kunnen. Zij ontwikkelden – eenvoudig geformuleerd – een computerprogramma dat een verbinding met de hersenen legt. Een headset registreert de hersengolven en analyseert ze en geeft ze dan via een interface per computer door. Als derde innovatie op dit terrein wordt de bionische retina ter grootte van een rijstkorrel genoemd (Nieuws uit Israël augustus 2011), die in 30 minuten tijd geïmplanteerd kan

7 worden. Deze kunstretina wordt geactiveerd door bijzondere brillenglazen, die iemand met gezichtsproblemen het gezichtsvermogen in hoge mate teruggeven. Het Israëlische bedrijf Nano Retina is weliswaar niet het eerste bedrijf in de wereld dat op deze methode uitkwam, maar is wel verantwoordelijk voor een aanzienlijke verbetering ervan. De vierde innovatie op medisch-technisch gebied is een verbeterd voortijdig onderzoek ter voorkoming van borstkanker. Het gaat om een apparaat dat een alternatief dan wel een aanvulling op de mammografie geeft. Dit non-invasieve en niet radioactieve onderzoek wordt in Israël vanaf 2012 aangeboden.

Drie andere innovaties die volgens «Israel 21c» tot de uit Israël afkomstige hits van 2011 behoren, zijn vaccins. Aan de universiteit van Tel Aviv is een neusspray ontwikkeld die patiënten beter moet beschermen tegen zowel Alzheimer als beroerten. De spray herstelt vasculaire beschadigingen van de hersenen door het immuunsysteem van het lichaam de activeren. Het biomedische bedrijf Vacciguard baarde in 2011 opzien met de ontwikkeling van serums tegen infectieziekten als meningitis (hersenvliesontsteking) en drie soorten door het Nijlvirus veroorzaakte infectieziekten. Vacciguard gaat uit van onderzoeksresultaten van het gerenommeerde

ISRAËLISCHE INNOVATIE

Door het lichaam trekkende capsules voor onderzoekingen en operaties Bij deze innovatie gaat het om een krap twee centimeter lange capsule met een doorsnede van vijf millimeter. De capsule kan als endoscopisch instrument worden gebruikt. Dat wil zeggen dat hij door ons lichaam kan bewegen en op afstand bediend instructies kan uitvoeren. De capsule is zelfs in staat om kleine chirurgische ingrepen te doen. Het team dat voor deze ontwikkeling verantwoordelijk is wordt geleid door Gabor (Gaby) Kosa van de universiteit van Tel Aviv. Hij is gespecialiseerd in robots en biomedische systemen. Kosa stamt uit Roemenië en kwam in 1982 op 10-jarige leeftijd met zijn familie naar Israël. Al in het kader van zijn promotie hield Kosa zich met «Minirobots als medische hulpapparatuur» bezig. De door hem ontworpen capsule is van een piepkleine, zeer krachtige camera voorzien. De capsule kan zonder een gecompliceerde chirurgische ingreep in het lichaam van een patiënt worden ingebracht,

waar hij zich zwemmend voortbeweegt, zoals de wetenschappers het noemen. De controle over de voortbeweging van de draadloze capsule komt van buitenaf via magnetische signalen die een scanapparaat uitzendt. De minicapsule moet zowel bij de diagnose alsook bij de behandeling van verwondingen en ziekten gebruikt worden, onder andere ter bestrijding van kankertumoren. Momenteel werken de wetenschappers van het team rond Kosa aan de verdere verfijning van de kleine robotarmpjes, die in de toekomst bijvoorbeeld ook een biopsie moeten kunnen doen. De capsule dient echter ook voor het transport van medicijnen direct naar de plaats van gebruik. Bovendien houdt Kosa zich bezig met de aanpassing van de capsule voor nog een manier van werken, namelijk voor operaties in de menselijke hersenen. Dit zijn uiterst gecompliceerde operaties die uitgesproken nauwkleurig verricht moeten worden. «We gaan er van uit dat er in

Weizmann Instituut (zie ook Nieuws uit Israël augustus 2011). Het bedrijf ziet nog meer potentieel van hun uitvindingen in de toekomstige vaccinatie tegen kanker. Volgens klinische tests van de Hadassah kliniek in Jeruzalem is het Israëlische bedrijf Vaxil BioTherapeutics dichtbij de ontwikkeling van een serum dat bij kanker helpt (Nieuws uit Israël februari 2012). Het gaat overigens niet om een preventieve maatregel die tegen kanker beschermt, maar juist veeleer het verloop van de ziekte beïnvloedt. Ook dit geschiedt door een gerichte activering van het eigen immuunsysteem, dat er toe wordt aangezet om de kankercellen actief te bestrijden. ■

de toekomst nog slechts een klein gat geboord hoeft te worden, waar we een buis inbrengen, waardoor onze capsule dan de hersenen binnen kan glijden. We kunnen hem dan naar elke gewenste plek in de menselijke hersenen sturen», legde Kosa uit. En hij voegde er aan toe: «Het belangrijkste aspect is vooral dat deze capsules in delen van de hersenen kunnen doordringen die voor een chirurg met zijn traditionele instrumenten onbereikbaar zijn.» Het basisidee achter deze innovatie is niet nieuw. Een beroemde sciencefiction film, «De fantastische reis» van Issac Asimov uit het jaar 1966, is op deze gedachte gebaseerd. Maar wat toen als dolle fantasie beschouwd werd komt nu grijpbaar dichtbij. Zo is al enkele jaren geleden de PillCam ontwikkeld, die door het spijsverteringskanaal gaat en kwalitatief goede beelden levert zonder dat de patiënt het gevoel heeft dat hij onderzocht wordt. Dit apparaat, over de verschillende ontwikkelingsfasen waarvan we hebben verteld, wordt al in de hele wereld gebruikt. Dankzij onderzoeksprojecten zoals dat van Kosa wordt dit idee nu op een veel hoger niveau getild. ZL ■

8 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

Over dit nummer Israel en Iran. Lees alstublieft aandachtig het editorial van Fredi Winkler, waarin het over een eventuele Israëlische aanval op Iran gaat. Waar staat Israël allemaal aan de top van de volken? Het is zeker nog niet de vervulling van Deuteronomium 28:13, waar staat: «De HERE zal u tot een hoofd maken en niet tot een staart, en u zult uitsluitend omhoog gaan en niet omlaag» Maar in beginsel zien we door de artikelen in dit nummer dat het wel die kant op gaat. Palestijnse staat: Dat het niet lukt met de stichting van deze staat komt ook doordat het hele land, inclusief Judea en Samaria, enkel en alleen Israël toebehoort. De volkerenwereld probeert uit alle macht een Palestijnse staat naast Israël door te drukken. Dat trekt het oordeel van God aan (vgl. Joël 3:2). Het laatste woord heeft sowieso de God van Israël, die in Jozua 1:3 zegt: «Elke plaats die uw voetzool betreedt, heb Ik u gegeven, overeenkomstig wat Ik tot Mozes gesproken heb.» U vindt het artikel op pagina 10. Nieuw front tegen Israël: Arabische hackers. Ook hier zal Israël uiteindelijk de overwinning behalen, zoals het in de Bijbel staat over de tijd van de heerschappij van de Messias: «Maar Israël zal overwinning hebben» (Num. 24:18 Luthervert.). Zie pagina 11. Israël maakt zich grote zorgen om de Arabische lente: De dictators zijn weg en islamitische krachten in de verschillende

Korte berichten • Het jaar 2011 eindigde voor Israël met meer terreur: 81 incidenten in december (in november 44). In Jeruzalem en omgeving telde men 24 terreurdaden, in de maand ervoor 7. Aan de grens met de Gazastrook steeg het aantal van 11 naar 30. Op de Westelijke Jordaanoever kwam het tot 26 terroristisch gemotiveerde gewelddaden. • In 1995 bevochten vrouwen zich toegang tot een van de laatste mannenbastions van het Israëlische leger: sindsdien voltooien elk jaar ook vrouwen de opleiding tot gevechtspiloot. In 2011 bevonden zich onder de 168 opgeleide piloten voor het eerst vijf vrouwen. • Onder de 20 teams uit de hele wereld die in 2013 aan de «Solar Decathlon» in China deelnemen, een wedstrijd voor eco-architectuur, is ook een groep Israëlische studenten. Ze willen een huis bouwen dat meer energie produceert dan het verbruikt. • Het openbaar ministerie van Israël heeft besloten om de vroegere pre-

•

•

•

•

landen roepen op tot strijd tegen Israël. Ook voor de christenen in de Arabische landen is de situatie precair geworden. Toch mogen Israël en de christenen getroost zijn: «De Bewaarder van Israël zal niet sluimeren of slapen» (Ps. 121:4). De beide artikelen staan op pagina 16 en verder. Christenen in Israël: In dit artikel over de genoemde 2% christenen van de totale bevolking van Israël zijn de Joden die in Jezus geloven niet meegerekend. Ook al zijn het er betrekkelijk weinig – men gaat uit van circa 20.000 Joden die geloven dat Jezus de Messias is – steeds meer Joodse mensen in Israël dringen door tot het geloof in Jezus Christus. U leest het op pagina 14. De vijanden zijn bang voor Israëls geheime dienst, daar gaan de artikelen vanaf pagina 16 over. Deze artikelen herinneren ons aan het woord uit 2 Koningen 6:12, waar we lezen: «Elisa, de profeet die in Israël is, maakt de koning van Israël de woorden bekend die u (= de heerser in Syrië) in uw slaapkamer spreekt.» Twee voorbeelden van Joden die buiten Israël aan de top staan: U vindt ze op pagina 16. Ook in bijbelse tijden gebeurde dit vaker, zoals we bijvoorbeeld van Daniël lezen: «Toen overtrof deze Daniël de rijksbestuurders en de stadhouders, omdat er een uitzonderlijke geest in hem was. De koning overwoog hem over heel het koninkrijk aan te stellen» (Dan. 6:4). Israëls gasvoorraden voor de kust zijn voldoende voor misschien wel 200 jaar! De Bijbel noemt Israël al een land dat van melk en hong vloeit (Ex. 3:17). Met andere woorden, een rijk land, ook gezegend met bodemschatten. Zie pagina 19. CM ■

mier Olmert samen met nog 17 personen, onder wie voormalig burgemeester Lupolianski van Jeruzalem, wegens corruptie aan te klagen. In Tel Aviv of in Jeruzalem leven is duurder dan in New York, zo blijkt uit een internationale vergelijking. Tel Aviv en Jeruzalem staan op deze wereldomspannende lijst op de 32ste en 36ste plaats, New York daarentegen op de 46ste plaats. Zo’n 28 procent van alle Israëli’s is nog geen 14 jaar oud. Daarmee geldt Israël als een van de «jongste» westerse landen, die het gemiddeld hooguit tot 17 procent minderjarigen brengen. De Allenby brug is de meest gebruikte overgang tussen Israël en Jordanië. In 2011 noteerde men 1,2 miljoen grensoverschrijdingen. Rond de 580.000 reizigers staken de brug naar de Westelijke Jordaanoever over en meer dan 630.000 gingen richting Jordanië. Twee broers die aan de universiteit van Tel Aviv studeren hebben de wereldkampioenschappen debatteren voor studenten in de categorie Engels als tweede taal gewonnen. In Manila

•

•

•

•

•

•

op de Filippijnen versloegen zij teams uit Nederland, Maleisië en Duitsland. De Knesset heeft een wet uitgevaardigd die de begenadiging van terroristen opheft als zij zich opnieuw met terroristische activiteiten inlaten. Israël gaat Chili helpen bij de herbebossing van een geliefd natuurgebied waar Israëlische rugzaktoeristen een grote brand hadden veroorzaakt. Het Israëlische Gilboa en de Palestijnse stad Jenin drijven sinds kort een gemeenschappelijk milieupark, dat moet bijdragen aan de revitalisering van de rivier Kishon. Ook in Israël kwam in 2012 het einde voor de traditionele gloeilampen van 60 en 100 watt. Winkels die deze gloeilampen toch nog verkopen kunnen op een boete van 200 euro rekenen. In 2011 kwamen in het zuiden van Israël in totaal 680 vanuit de Gazastrook afgevuurde raketten neer, waaronder 80 Grad raketten. Om de beschietingen eind 2011 weer zwaarder werden, diende Israël een klacht in bij de VN – voor de zoveelste keer. Ondanks de sinds 2009 geldende financiële prikkels keerden er in 2011 minder Israëli‘s naar het land terug.

9

•

•

•

•

•

In 2009 waren het er zo‘n 12.000, in 2011 maar net 8.500. Met prikkels als belastingvoordelen wil men vooral jonge wetenschappers er toe bewegen weer terug te keren. In reactie op de protestzomer heeft de Israëlische regering besloten het budget van het Ministerie van Onderwijs drastisch te verhogen, zodat er in Israël voortaan vanaf het derde levensjaar kosteloos onderwijs gegarandeerd kan worden. De botanische tuin van Jeruzalem, waar meer dan 10.000 planten uit de hele wereld te bewonderen zijn, brengt nu al vijf jaar met succes Joodse en Arabische jongelui bijeen voor botanische opleidingsseminars. Er gaat weer een Israëlische journalist in de politiek. Yair Lapid, de presentator van het vrijdagavondnieuws op de tweede zender, volgt zijn in 2008 overleden vader in de politiek. Tommy Lapid heeft meerdere keren als minister gediend. Zo’n 24 uur nadat Yair Lapid bekend had gemaakt dat hij in de politiek ging, kwam Noam Shalit, de vader van de vijf jaar in de Gazastrook gevangen gehouden Gilad, met iets dergelijks. Hij hoopt bij de volgende parlementsverkiezingen een plaats op de lijst van de Arbeiderspartij te krijgen. In januari verhinderden veiligheidsdiensten een terreuraanslag in Isra-

•

•

•

•

Leert dan van de vijgenboom deze les: •

Wanneer zijn hout reeds week wordt en de bladeren doet uitspruiten, weet gij daaraan, dat de zomer nabij is.

Mt 24.32

•

•

el. Aan de grenspost bij Jenin pakten ze een aantal Palestijnen op, die elf buisbommen en onder andere pistolen met munitie bij zich hadden. Enkele dagen later ontdekte men weer buisbommen. Op het orthodoxe Kerstfeest schokte een moord de christelijke gemeente van Jaffa. De voorzitter van de orthodoxe liefdadigheidsvereniging, Gabi Kadis, werd midden op straat doodgestoken. De dader was verkleed als Kerstman. De politie denkt dat ruzie om onroerend goed het motief voor de moord was. Het Israëlische parlement krijgt de «prijs voor uitstekende prestaties» van het Shalem Fund, omdat het zich sinds 2006 steeds weer inzet voor de werkgelegenheid van mensen met een geestelijke handicap. De Knesset heeft 15 medewerkers die al naar gelang hun capaciteiten allerlei taken vervullen. Het Israëlische Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Yaacov HadasHandelsman tot nieuwe Israëlische ambassadeur in Duitsland benoemd. Hij is al ambassadeur bij onder andere de EU en de NAVO geweest. De in 1957 geboren vader van drie zonen, die oriëntalistiek heeft gestudeerd en Hebreeuws, Engels, Duits, Arabisch en Turks spreekt, is sinds 1983 in diplomatieke dienst. Het jaar 2011 bezorgde Israël 3,4 miljoen toeristen. Hoewel het er minder zijn dan in 2010, maakte deze tak van economie toch twee procent meer omzet. Er verbleven 2,8 miljoen toeristen een of meer nachten in Israël. Ongeveer 234.000 bezoekers waren dagjesmensen van cruiseschepen. De vanuit de islam tot het christendom overgegane 38-jarige voorganger Umar Mulinde uit Oeganda werd op Kerstavond tijdens een lezing over Israël door fanatieke moslims met een zuur aangevallen. Israël voldeed aan de wens van de gewonde en behandelt hem in het Sheba ziekenhuis in Tel Hashomer bij Tel Aviv. In opdracht van het Israëlische Ministerie van Buitenlandse Zaken en met steun van een stichting hebben Israëlische artsen in Nepal, Myanmar, Oezbekistan, Tadzjikistan, Cambodja, Ethiopië en op de Malediven oogoperaties uitgevoerd. In totaal hebben ze 2000 mensen geholpen. Het gerenommeerde Weizmann In-

•

•

•

•

•

•

•

stituut in Rehovot en de befaamde Duitse Max Planck maatschappij roepen een gemeenschappelijk onderzoekinstituut in het leven, waar wetenschappers zich zowel aan de archeologie als aan de antropologie zullen wijden. Onlangs zijn een aantal sprookjes van de gebroeders Grimm opnieuw in het Hebreeuws vertaald. Ook in Israel groeien kinderen met de sprookjes van Grimm op, maar nu pas kregen de kinderen ze in het Hebreeuws in de oorspronkelijke poëtische taal. In 2011 steeg het Israëlische bruto binnenlands product met 4,8 procent. Ondanks de eurocrisis geloven deskundigen van de Israëlische nationale bank dat er in 2012 ook weer een groei bereikt zal worden. Na de videoboodschap aan de mensen die hem hebben geholpen heeft Gilad Shalit eveneens een bedankbrief naar bondskanselier Angela Merkel gestuurd, waarin hij vooral de bemoeienissen van Duitsland als bemiddelaar prees. Verder heeft hij ook Frankrijks president Sarkozy zijn dank betuigd. De OESO prijst Israël dat de rechtssystemen van het land minderheidsaandeelhouders met zeer uitgekiende juridische maatregelen bijzonder goed en in vergelijking met andere lidstaten van de OESO uitstekend beschermen. Bij opgravingen in de buurt van de Klaagmuur is een «jeton» met het Aramese opschrift «rein voor God» ontdekt. Men weet nog niet zeker of pelgrims deze «jeton» ontvingen of dat er offergaven mee gemerkt werden, maar het wijst wel duidelijk op de Joodse rituele reinheid van het tempelgebied. Voor de arbeidsmarkt van Israël was 2011 een recordjaar, want het werkloosheidscijfer heeft 20 jaar niet zo laag gestaan. In de zomer van 2011 lag het op zes procent, in de herfst daalde het weer tot slechts vijf procent. Israëls nationale bank heeft bevestigd dat men in Israël voor veel dingen meer moet betalen dan in andere landen van de OESO. Brood is in Israël gemiddeld 17 % duurder, vlees 28 %, melkproducten 44 %, alleen groenten en fruit zijn goedkoper. Daarentegen kosten kleding 7 %, hotels 30 %, elektrische apparaten 42 % en auto’s zelfs 70 % meer. AN ■

10 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

GASTCOMMENTAAR

Abbas bereidt zich voor op het einde van het vredesproces De israëlische Arabier Khaled Abu Toameh is als journalist onder andere voor de Jerusalem Post en het US News and World Report actief. Het hieronder weergegeven commentaar geeft zijn vlijmscherpe inzicht weer en vervat zaken in woorden die men in het Westen liever niet hoort. In een commentaar dat in Audiatur online is gepubliceerd uit Abu Toameh zijn mening dat de president van de Palestijnse Autoriteit (PA), Mahmud Abbas, zich voorbereidt op de dag na de officiële dood van het vredesproces. Dit herleidt hij uit het feit dat Abbas momenteel met drie partijen tegelijk onderhandelt (Israël, Hamas en de internationale gemeenschap). En dat zou berusten op Abbas’ strategie om «naar alle kanten te schieten in de hoop daarbij zoveel mogelijk vogels te raken». Abu Toameh schrijft: «Tot dusver kon deze strategie echter geen betekenisvolle winst opleveren. De onderhandelingen met Hamas moeten een gemeenschappelijke Palestijnse strategie voor de tijd na het mislukken van het vredesproces met Israël scheppen. Abbas hoopt dat Hamas zijn plan voor een geweldloze intifada tegen Israël zal steunen, zodat hij van de in-

ternationale gemeenschap rugdekking kan krijgen.» Verder stelt Abu Toameh vast dat Abbas op economische en politieke sancties tegen Israël hoopt, zodat hij zijn eigen eisen er beter doorheen kan krijgen. Daarbij behoort dat de PA een tegen Israël gerichte «Arabische lente» op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook wenselijk acht. Tegelijk meent hij: «Abbas wil geen zelfmoordaanslagen en andere vormen van terreuraanvallen tegen Israël zien. Hij gelooft dat deze contraproductief zijn en de Palestijnen niet verder helpen om hun doel te bereiken en dan met name de stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad en de verwezenlijking van het ‹recht op terugkeer› voor de vluchtelingen naar hun oorspronkelijke huizen binnen Israël.» Voor dit plan heeft Abbas volgens Abu Toameh

tot nu toe echter slechts enkele leiders van Hamas kunnen winnen die in Syrië leven. De leiders van Hamas in de Gazastrook blijven zich namelijk uitspreken tegen een geweldloze intifada, omdat zij blijven «uitgaan van de voortzetting van de gewapende strijd tegen Israël». Verder gaat Abu Toameh in op de lopende gesprekken tussen Israëli’s en Palestijnen in Jordanië, waarvan de Palestijnse kant al openlijk zegt dat ze daartoe zijn gedwongen onder druk van Jordanië, de VS en enkele Europese landen. Abu Toameh zelf heeft de indruk dat deze gesprekken «nergens toe leiden». Terwijl Abbas heel hardnekkig aan zijn veelomvattende eisen vasthoudt, hebben ambtenaren van de PA kritiek op de «Israëlische ontoegeeflijkheid», die deze gesprekken tenslotte tot mislukken zou doemen. Daarom trekt Abu Toameh de conclusie: «De kloof tussen Israël en de Palestijnen blijft net zo diep als altijd, waardoor ook geen der partijen de illusie heeft dat het vredesproces weer hervat kan worden. Ook weten beide partijen dat de regering Obama in de maanden voor de presidentsverkiezingen in de VS nauwelijks iets kan ondernemen. Terwijl Abbas apart met Israël en Hamas spreekt, gaat hij ook door met zijn pogingen de internationale gemeenschap zo ver te krijgen om Israël een unilaterale oplossing op te leggen. Abbas dreigt verder zijn eenzijdige pogingen om Palestina lid te laten worden van de VN voort te zetten.» ■ Bron: Audiatur online/bewerkt door AN

Abbas onderhandelt momenteel met drie partijen tegelijk (Israël, Hamas en de internationale gemeenschap). Dit berust op Abbas’ strategie om «naar alle kanten te schieten in de hoop daarbij zoveel mogelijk vogels te raken».

11 MODERNE OORLOGVOERING

Arabische en Israëlische hackers met elkaar in de clinch In Israël sloeg het nieuws in als een bom: gegevens van credit cards van tienduizenden Israëli’s waren op internet gezet. Toen bleek dat het geen pijnlijk veiligheidslek was, maar dat Arabische hackers er verantwoordelijk voor waren, reageerden de Israëlische hackers.

Het duurde enkele dagen voordat de eerste opwinding bedaarde. De credit card bedrijven versterkte de bezetting van hun telefooncentrales om de binnenkomende telefoontjes van klanten aan te kunnen. Zij zegden alle onzekere bellers schadevergoeding toe voor het geval van misbruik. Tegelijkertijd benadrukte men dat men alles onder controle had. Maar het was voorbij met de gelatenheid toen een Saoedische hacker bijna elke dag meer credit card gegevens van Israëli’s op internet zette. De man met de schuilnaam OxOmar af zich uit voor een Saoediër. Anderen vermoeden echter dat het een 19-jarige in Mexico studerende man genaamd Omar Habib uit de Verenigde Arabische Emiraten is. Hij gaf in een audioboodschap te kennen dat hij de gegevens bij slecht beveiligde klantenlijsten van enkele Israëlische bedrijven te pakken had gekregen. En hij dreigde dat dit nog maar het begin was. Inderdaad zou deze door OxOmar begonnen digitale aanval op Israël snel verdere gevolgen hebben. Terwijl de credit card klanten nog in de telefonische wachtlijnen zaten, waren de portalen van de Israëlische beurs, de luchtvaartmaatschappij El Al en andere bekende bedrijven van Israël niet toegankelijk. Twee weken na het be-

gin van de cyberoorlog werden ook de internetprotalen van Haaretz en Ynet getroffen. OxOmar en zijn collega hackers, een groep die zich presenteerde met de naam «nachtmerriegroep», zouden weliswaar niet tot de veiligheidsniveaus zijn doorgedrongen, maar wel de portalen hebben lamgelegd. Wat OxOmar in zijn boodschap had aangekondigd, scheen bewaarheid te worden: «Ik wil Israël op elke denkbare manier schade toebrengen. (...) Stel je maar elke mogelijke cyberaanval voor en ik breng hem in praktijk. Het einde ervan is onafzienbaar. Alleen als de Israëlische autoriteiten hun verontschuldigingen aanbieden voor hun genocide in Palestina en Gaza, stop ik met mijn aanvallen.» Dat bracht de pro-Israëlische hackergemeenschap ten tonele. Allereerst meldde ene Hannibal zich, die aangaf dat hij een Jood was. Hij plaatste op internet informatie die hij had verkregen door het kraken van 20.000 pagina’s van leden van Facebook. Al snel deden op internet dan ook de credit card gegevens van enkele tienduizenden burgers van de Arabische Golfstaten de ronde. Hannibal stelde zich net zo strijdlustig op als de tegenstanders: «Als jullie aanvallen doorgaan kraak ik ook de bankgegevens van het Saoedische koningshuis en de regerings-

portalen van Saoedi-Arabië en van andere Arabische landen.» Men kan zich voorstellen dat dit voor Hamas een prachtig buitenkansje was. Hamas woordvoerder Sami Abu Suhri zei op een persconferentie in de Gazastrook: «Het binnendringen op Israëlische websites opent een nieuw front voor het elektronische verzet en de oorlog tegen de Israëlische bezetting.» Uiterlijk op dit moment was duidelijk geworden: dit is een oorlog die weliswaar door «civilisten» wordt uitgevochten, maar ook een uitdaging is voor de regering van Israël. Tenslotte werpt dit vragen op over de veiligheid van gevoelige Israëlische systemen. Hackers kunnen namelijk websites niet alleen eenvoudig blokkeren, ze kunnen ook in computers binnendringen, geheime gegevens stelen en enorm veel schade aanrichten. Daarom is het ook geen wonder dat de leider van de nu in het leven geroepen «cyberdefensie-eenheid» van de Israëlische strijdkrachten (IDF) eveneens van zich liet horen: «We hebben jarenlang met virussen, Trojaanse paarden en wormen te maken gehad, maar dit incident is iets nieuws. Het is onze taak om de voltallige Israëlische strijdkrachten op dit gebied voor te bereiden.» Kort voor het sluiten van de redactie werd bovendien bekend dat de IDF een «Facebook eenheid» hebben om te kunnen observeren wat er in de Arabische maatschappijen allemaal gebeurt. Ook Israëls viceminister van Buitenlandse Zaken Danny Ayalon – die door OxOmar ook nog eens expliciet tot doelwit was verklaard – gaf een officiele verklaring uit waarin hij deze incidenten «terreurdaden» noemde: «Wie Israël schade toebrengt of van plan is dit te doen – en dat geldt ook voor cyberspace – brengt zichzelf schade toe, want hij kan rekenen op Israëlische vergeldingsmaatregelen.» AN ■

12 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

NA DE «ARABISCHE LENTE»

Israël bezorgd vanwege de politieke kaart van NoordAfrika Het begon in Tunesië. Dit was ook het eerste land waar na de «Arabische lente» verkiezingen plaatsvonden. Intussen kijkt Israël naar een noorden van Afrika waar radicale islamisten aan de macht zijn gekomen. Na 17 december 2010 in Tunesië breidden de ontwikkelingen van de «Arabische lente» zich volgens het dominoprincipe uit. We hebben meerdere keren over de Israëlische vrees bericht dat de aarzelende democratisering een vacuüm kon creëren waarin islamistische krachten aan macht konden winnen. Kijkt men nu in Noord-Afrika om zich heen, dan heeft Israël helaas gelijk gekregen, want overal hebben islamistische partijen aan invloed gewonnen. Tunesië werd sinds 1987 door Zine el-Abidine Ben Ali geleid, die als gevolg van de massale protesten tegen zijn dictatuur op 14 januari 2011 naar het buitenland vluchtte. Daarmee was Tunesië het eerste land waarvan de despoot in het kader van de «Arabische lente» ten val werd gebracht. Eind oktober 2011 vonden in Tunesië, dat altijd als een niet zo duidelijk islamitisch en meer westers georiënteerd land gold, de eerste vrije verkiezingen sinds enkele tientallen jaren plaats. De islamistische partij En-Nahda won de verkiezingen en zit nu aan de hendels van de macht, hoewel de maatschappij nog steeds is gespleten tussen liberaal islamitische en conservatief islamitische doelen. Terwijl de wereld welwillend kennis nam van de opstand in Tunesië, keek men bezorgd naar Egypte, waar de menigten op het Tahrir plein heel veel langer voor veranderingen moesten demonstreren. Hosni Mubarak, die sinds 1981 als president regeerde, maar de facto eerder een despoot was, gaf tenslotte op 11 februari 2011 toe aan de eisen dat hij moest aftreden. Inmiddels staat hij terecht. De verkiezingen in het voorlopig aan het leger onderworpen Egypte doorliepen verschillende fasen van uitstel, maar Hamas leider Ismael Hanije (links) bezoekt Tunesië: Hamas met zijn islamitische ideologie en zijn «gewapende verzet tegen Israël» is hun voorbeeld.

begin 2012 stond vast dat ook hier islamistische partijen de duidelijke winnaars van de eerste vrije verkiezingen waren. Zij kregen samen ongeveer 70 procent van de stemmen. De grootste partij is de tot voor kort verboden Moslimbroederschap, die aan zijn zijde de nog radicalere islamistische Partij van het Licht (Hisb al-Nur) weet. Ook de ontwikkelingen in Libië waren in de hele wereld het gesprek van de dag en niet alleen vanwege de inzet van de NAVO. De Libische dictator Muammar al Gadaffi, die het land sinds 1979 met ijzeren vuist had geleid, werd op 20 oktober 2011 vermoord. Al vanaf september 2011 heeft de enkele maanden eerder opgerichte Nationale Overgangsraad, die maar een handjevol leden telt, het in het land voor het zeggen. De raad distantieerde zich uitdrukkelijk van racisme, discriminatie, religieus extremisme en terrorisme, maar eiste tegelijkertijd: «Meer islam voor Libië.» In januari 2012 kwam het tevens voor het eerst tot rellen van de bevolking tegen de Overgangsraad. Het buurland Algerije wordt sinds 1999 door Abd al Aziz Bouteflika gere-

geerd, wiens verkiezingsoverwinning van destijds tot op de dag van vandaag omstreden is omdat hem verweten werd de uitslag met behulp van de militairen gemanipuleerd te hebben. Aan hem is een officiële verzoening met de islamisten van het land te danken, die op diverse terreinen veel invloed hebben, bijvoorbeeld bij justitie, waar men het islamitische recht hanteert. Alle protesten van de «Arabische lente» zijn in dit land in de kiem gesmoord. Rond Marokko is het in het verloop van de «Arabische lente» tamelijk rustig gebleven. Toch komen er ook in dit land grote veranderingen op gang. Het land was tot nu toe een constitutionele monarchie met aan het hoofd koning Mohammed VI als absoluut heerser. In maart 2011 kondigde hij een revisie van de grondwet aan, die in de zomer een versterking van de deling van de macht in het vooruitzicht stelde. Vroeger genoot de koning, die als wereldlijk en tegelijk ook als geestelijk opperhoofd gold, de status «heilig». Intussen definieert men zijn status nog slechts als «onaantastbaar», want hij heeft de geestelijke leiding in de han-

13 den van islamisten gelegd. Uit de vervroegde parlementsverkiezingen van eind november 2011 kwam de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling als grootste tevoorschijn. Deze partij behoort tot de gematigde islamisten, maar is wel voorstander van een strakkere handhaving van islamitische re-

gels. Met Abdelilah Benkirane heeft Marokko nu de eerste islamistische premier. En daarmee is duidelijk dat NoordAfrika in beweging is, en wel in een richting die Israël kopzorgen bereidt. Hoe bedenkelijk de situatie vanuit Israëlisch oogpunt is bleek wel uit

de antisemitische slogans die bij het bezoek van Hamas leider Hanije aan Tunesië te horen waren, evenals uit de uitspraken van de in alle Noord-Afrikaanse landen versterkte Moslimbroederschap Hamas met zijn islamitische ideologie en zijn «gewapende verzet tegen Israël» is hun voorbeeld. AN ■

SLECHTE VOORUITZICHTEN

Christenen in het Midden-Oosten vrezen voor hun toekomst De christenen in de Arabische wereld waren sceptisch over de opstanden die ruim een jaar geleden begonnen. Zij waren weliswaar niet graag gezien, maar genoten toch de bescherming van de despoten. Begin 2012 weten ze dat het blad zich voor hen gekeerd heeft – en beslist niet ten goede. Iets meer dan een jaar geleden kwamen verschillende Arabische landen in de greep van massale protesten. In de meeste van die landen leeft er naast de islamitische meerderheid ook een christelijke minderheid. Voor hen zijn de aanvankelijke gevoelens van hoop veranderd in zorgen. Velen geloven namelijk dat ze in hun vaderland nauwelijks nog een kan hebben om te overleven. Al enige maanden lang keren veel christenen hun vaderland de rug toe. Ook al zijn ze allemaal al gewend aan marginalisering en discriminatie, inmiddels moeten ze leven met plundering van hun bezittingen, afpersing, verkrachting, verdrijving en moord. De grootste verandering voor christenen heeft zich volgens verschillende deskundigen in Egypte voltrokken. Tussen maart en december 2011 zouden zo‘n 250.000 Kopten het land vanwege herhaaldelijke pogroms de rug hebben toegekeerd. En na de verkiezingsoverwinning van enkele radicaalislamitische partijen, die samen 70 procent van de stemmen in de wacht sleepten, tekent zich een volgende, waarschijnlijk nog grotere emigratiegolf af. De leden van de koptische kerk, die in Egypte zes tot tien procent (vijf tot acht miljoen personen) van de bevolking uitmaken, worden met steeds meer aanvallen geconfronteerd. De veranderingen voor christenen die in Irak leven beginnen zich daarentegen nog maar langzaam af te tekenen. Vroeger bood het regime van Saddam Hussein hen bescherming en veiligheid. Destijds leefden er ongeveer anderhalf

De leden van de koptische kerk, die in Egypte zes tot tien procent (vijf tot acht miljoen personen) van de bevolking uitmaken, worden met steeds meer aanvallen geconfronteerd.

miljoen christenen in Irak, maar inmiddels is hun aantal tot rond de helft daarvan teruggelopen. Velen zijn geëmigreerd; en al zijn er nauwelijks betrouwbare statistische gegevens, het is wel duidelijk dat veel Iraakse christenen door hun islamitische medeburgers zijn vermoord. In de periode na Hussein zijn niet minder dan 54 kerken moedwillig met de grond gelijk gemaakt. De nog in Irak levende christenen wisten dat ze na de terugtrekking van de Amerikaanse troepen definitief vogelvrij zouden zijn. Ooit stond Libanon bekend als het bastion van de christenen in het Midden-Oosten, want zij maakten ongeveer de helft van de bevolking van dit land uit. De Libanese burgeroorlog zorgde al voor een grote ommekeer, maar sinds enkele jaren zijn de veranderingen die

de toenemende macht van de Hezbollah militie met zich meebrengt, veel groter. Christenen vluchten nog steeds uit dit land weg; ze vormen nu nauwelijks meer dan een derde van de bevolking. Afgezien van een relatief laag geboortecijfer neemt het aantal christenen in Libanon elk jaar met zo’n 50.000 personen af, die aan de onderdrukking en de vervolging willen ontkomen. Ook in de gebieden van de Palestijnse Autoriteit kan men niet echt zeggen dat christenen hun stempel op het openbare leven drukken. Tegenwoordig leven er in de gebieden onder de PA amper 15.000 christenen, net tien procent. Jezus‘ geboorteplaats Bethlehem is al lang geen christelijke stad meer. Moslims hebben de al generaties lang in de stad woonachtige

14 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

christelijke gezinnen verdrongen. Vanwege de vijandelijkheden hebben dezen de voorkeur gegeven aan emigratie. Nog moeilijker is de situatie voor de enkele duizenden mensen tellende christelijke gemeenschap in de Gazastrook. Vanwege de heerschappij van Hamas zijn ze gedwongen hun bijeenkomsten in het geheim te houden. In Syrië genieten christenen de bescherming van het regime Assad. De on-

geveer 850.000 christenen van het land weten niet hoe het met de wankelende heersersstoel van Bashar al-Assad verdergaat. Over zowel hun situatie alsook die van de christenen in Egypte hebben we in het novembernummer 2011 van dit blad bericht. Dit overzicht over de situatie van de christenen in het Midden-Oosten blijft echter onvolledig als we niet ook op de in Israël levende christenen wijzen.

Ook hier valt in de loop van de afgelopen 60 jaar een sterke teruggang van de christelijke Arabische bevolking waar te nemen, echter vanuit een volkomen andere achtergrond. Het volgende artikel gaat uitvoerig in op de ontwikkeling en de status van de christenen in Israël, dat het enige land in het Midden-Oosten is geworden waar christelijke Arabieren niet voor hun leven hoeven te vrezen. ZL ■

BEVOLKINGSSTATISTIEK

In Israël is slechts twee procent christen Naar aanleiding van de jaarwisseling en de hoge christelijke feestdagen zijn er nieuwe statistieken over de christelijke bevolking van Israël uitgegeven, die een interessante blik op een in Israël levende minderheid bieden. Israël is het heilige land, een centrum voor Joden, christenen en moslims. Toch is het een Joods land, wat ook wel blijkt uit de bevolkingsstatistieken. Het land telt tegenwoordig ongeveer 7,8 miljoen inwoners, van wie circa 76 procent Jood is. Moslims vormen zo’n 20 procent van de bevolking. Christenen zijn met amper twee procent een zeer kleine minderheid en ook een erg heterogene groep. Deze groep bestaat voor een deel uit christelijke partners van Joden. Het gaat dan overwegend om Joden uit de landen van de voormalige Sovjetunie, die vanaf het begin van de 90-er jaren in het kader van een grote immigratiegolf het land zijn binnengekomen. Volgens het Israëlische recht op terugkeer hebben niet alleen

De grootste urbane bevolkingscentra van de Arabische christenen in Israël zijn Nazareth (22.200), Haifa (13.800) en Shfaram (9.300).

Joden het recht om naar Israël te emigreren, maar ook hun niet-Joodse echtgenoten. Maar de verreweg grootste groep christenen in Israël vormen de christelijke Arabieren. In totaal leven er in Israël 154.500 christenen. Volgens eind 2011 uitgegeven statistieken is 80,4 procent van de in het land levende christenen Arabier. Christelijke Arabieren behoren meestal tot de oosterse kerken. Rond de helft van de christelijke Arabieren behoort tot de Grieks-melkitisch-katholieke kerk. De op een na grootste groep (35 procent) vormen de Grieks-orthodoxe christenen. Maar je hebt in het land ook een Armeense en Maronitische gemeenschap. Sinds 1947, dus vanaf de vooravond van de stichting van de staat Israël, is de christelijke gemeenschap van het land voortdurend kleiner geworden. In 1947 telde men 2,89 procent christenen, in 2010 was dat 2,1 procent en in 2011 opnieuw 0,1 procent minder. Emigratie is wel ook een van de redenen ervoor, maar statistici maken veeleer het lage geboortecijfer verantwoordelijk; dat ligt bij slechts 2,2 kinderen per gezin. De christenen van het land zijn overwegend in het noorden geconcentreerd. Ongeveer 75 procent van de Arabische christenen leeft in het westen van Galilea. De grootste urbane bevolkingscentra van de Arabische christenen in Israël zijn Nazareth (22.200), Haifa (13.800) en Shfaram (9.300). In deze steden wonen echter ook veel niet-Arabische christenen: in Haifa 3.300 en in Shfaram 2.800. In Jeruzalem leeft zo’n 11 procent van de

Arabisch-christelijke gemeenschap van Israël. In Tel Aviv-Yaffo, dat wil zeggen in de duidelijk door het christendom gekenmerkte stad Jaffa, woont ongeveer 5,5 procent van de christelijke Arabieren van het land. Interessant zijn verder ook de gegevens over de burgerlijke staat, opleiding en beroep. De christenen in Israël trouwen gemiddeld als ze 29,1 jaar oud zijn, dat wil zeggen zo’n anderhalf jaar later dan het gemiddelde van de Joodse burgers van het land. Met een dikke duim gerekend zou je kunnen zeggen: een islamitische gezin in Israël heeft gemiddeld vier tot vijf kinderen, een Joods gezin komt op drie kinderen, terwijl een christelijk gezin in Israël in doorsnee slechts twee kinderen heeft. Het opleidingsniveau van de christelijk-Arabische gemeenschap in Israël is door de bank genomen goed te noemen. Zo‘n 60 procent van de Joodse scholieren doen een volledig eindexamen; bij de christelijke Arabieren ligt dit percentage op 63. Ter vergelijking: onder islamitische scholieren ligt dit cijfer op 46 procent. Ook de cijfers van de christelijke studenten geven dit weer, want zij vormen 1,8 procent van alle Israëlische studenten (5.300 personen), wat ongeveer overeenkomt met hun aandeel aan de totale bevolking. Het populairst zijn de studierichtingen rechten en maatschappijwetenschappen. Verder is uit de statistieken te halen dat 25 procent van de werkzame christelijke Arabieren van het land in een vrij academisch of technisch beroep actief is. AN ■

15 RAADSELS

Heeft Israëls lange arm in Soedan toegeslagen? Israël gaf in 2010 een keer toe dat het in Soedan een wapentransport dat de Iraniërs op weg richting Gaza hadden gestuurd, gebombardeerd had. Dat Israël bezig was geweest, vermoedde men ook al bij een soortgelijk incident begin 2009. Maar zit het land eveneens achter de gebeurtenissen van half december 2011? De mannen in de bestelbus en de beide Jeeps, allemaal van het merk Toyota, waren juist midden in een wadi in het noorden van Soedan onderweg. Plotseling brak er een hels lawaai uit. Het kwam vanuit de lucht. Meteen daarop waren er explosies te horen. De mannen merkten daar echter zo goed als niets meer van. Ze waren al dood. Er waren maar weinig explosieven nodig geweest om de voertuigen in vlammen te laten opgaan, want ze waren met wapens geladen geweest. Er is alleen nog maar een hoop schroot van over. Dat was op 15 december 2011. Slechts drie dagen later onderging een soortgelijk wapensmokkelkonvooi hetzelfde lot. Ook de Soedanese media meldden deze mysterieuze explosies op het territorium van de republiek Soedan, een van de radicaalste islamitische landen van Afrika. Zij gaven aan dat Israël achter de aanvallen op de Jeeps zat, omdat men Israëlische gevechtsvliegtuigen en Apache helikopters in de omgeving gezien en ook op een radarstation waargenomen zou hebben. Officieel gaf Israël er geen commentaar op, maar de Israëlische media pakte het bericht ook op. Zij benadrukten dat op het tijdstip in kwestie Salva Kiir Mayardit, de president van Zuid-Soedan, in Jeruzalem op bezoek was. Sinds Zuid-Soedan begin juli 2011 onafhankelijk is van de republiek Soedan, onderhoudt het goede betrekkingen met Israël. De republiek Soedan fungeert als belangrijk doorgangsland voor de Iraanse wapensmokkel naar de Gazastrook. De ladingen gaan in het algemeen in het zuiden van Iran aan boord van vrachtschepen, die via de Straat van Hormoez naar de Soedanese haven Port Soedan varen. Vandaar gaat het dan over land verder naar de Egyptische grens, die niet eens zo ver is. De afgelopen drie jaar kwamen er berichten over in totaal vijf mysterieuze explosies in Soedan. Daarbij gingen telkens de meest uiteenlopende voer-

Ook de Soedanese media gaven aan dat Israël achter de aanvallen op de Jeeps zat, omdat men Israëlische gevechtsvliegtuigen en Apache helikopters in de omgeving gezien en ook op een radarstation waargenomen zou hebben.

tuigen in vlammen op. En elke keer was de omvang van de verwoestingen zo groot dat bijna niemand geloofde dat dit door een enkele bom was veroorzaakt. Toen werd bekend dat er bij de explosie in april 2011 een hooggeplaatst commandant van de militaire tak van Hamas om het leven was gekomen. Het ging om de opvolger van Mahmoud al Mabhouh, die bij Hamas voor de wapensmokkel verantwoordelijk was. Mabhouh had in 2010 in een hotel in Dubai de dood gevonden. Ook in dat geval hadden de media al snel met de vinger naar Israëls Mossad gewezen. En zoals uit het volgende onderzoek blijkt, hadden ze met dit vermoeden wel degelijk gelijk.

Toen de deelname van leiders van Hamas aan deze transporten door Soedan eenmaal was vastgesteld, gaf Israël officieel een bevestiging uit dat het voor de explosie verantwoordelijk was. Meer werd er overigens niet gezegd, hoewel ook de voorgaande en volgende acties aan de Mossad worden toegeschreven. Daartoe behoren ook acties als het saboteren van verscheidene schepen voor de kust van Iran. Wat dit betreft valt er vanuit Israël slechts te berichten dat uitgerekend de «Shayetet 13», een commando-eenheid van de Israëlische marine, in 2011 met hoge onderscheidingen van de Israëlische stafchef is bedacht. ZL ■

16 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

AANSLAGEN

Waarom Irans kernwetenschappers slecht slapen… Bijna geen enkele spionagethriller zou het wagen om een inlichtingendienst vijf keer achter elkaar in een land actief te laten worden. Dat zou ongeloofwaardig en veel te fantastisch zijn. Zoals zo vaak gaan de feiten van de realiteit elk verzonnen verhaal verre te boven. Iran was weer eens in rep en roer, of beter gezegd de Iraanse wetenschappers die met het kernonderzoekprogramma van dit land te maken hebben. Er ontbrak namelijk weer een collega in hun rijen. De 32-jarige Mostafa Ahmadi Roshan, plaatsvervangend leider van een uraniumverrijkingsfabriek en docent aan de universiteit van Teheran, viel in januari 2012 ten prooi aan een bomaanslag. Ooggetuigen vertelden dat ze gezien hadden dat de wetenschapper in zijn auto stapte en wegreed. Vlak daarna verschenen twee personen of een motor, die iets aan de auto vastmaakten, vermoedelijk met magneten. Ze verdwenen weer net zo snel als ze waren opgedoken, vertelden de ooggetuigen die ook de explosie hadden gezien. Dit bericht wijst op overeenkomsten in de manier van liquideren van Iraanse wetenschappers. Ook bij de moord in januari 2010 waren er motorrijders gezien. Toen kwam een hooggeplaatst Iraans natuurkundige om het leven, dit keer

door schoten die de motorrijders zouden hebben gelost. In november 2010 ging het ongeveer net zo als in januari 2012 is beschreven. Toen kwam de 40-jarige atoomwetenschapper Madschid Shahriari om het leven; zijn collega Fereidun Abbasi overleefde de aanslag en werd tot leider van het Iraanse Agentschap voor Kernenergie benoemd. Op 23 juli 2011 werd er weer een Iraanse wetenschapper midden op straat door motorijders doodgeschoten. Van deze man is bekend dat hij met de ontwikkeling van kernkoppen voor raketten bezig was. Daarnaast heeft Iran in de afgelopen twee jaar meerdere explosies in zijn installaties voor kernonderzoek beleefd. Om de wetenschappers weer iets meer veiligheid te bieden maakte de Iraanse regering na de aanslag van januari 2012 bekend dat zij voor lijfwachten zou zorgen. Verder bracht Iran een officiële beschuldiging naar buiten die niet alleen in het algemeen tegen het Westen, maar met name tegen Israël was gericht. Het

De 32-jarige Mostafa Ahmadi Roshan, plaatsvervangend leider van een uraniumverrijkingsfabriek en docent aan de universiteit van Teheran, viel in januari 2012 ten prooi aan een bomaanslag.

behoeft geen expliciet betoog dat er in Israël niemand op heeft gereageerd. ZL ■

VERKIEZINGSTACTIEK OF QUALIFICATIE?

Orthodoxe Jood tot stafchef van het Witte Huis benoemd Na de ambtsaanaarding van de Amerikaanse president Barack Obama in 2009 hebben we bericht over Rahm Emanuel, de nieuwe stafchef van het Witte Huis die een Israëlische vader heeft. Hij heeft al lang weer een andere baan, namelijk sinds mei 2011 burgemeester van Chicago. Nu wordt de post opnieuw door een Jood bekleed. Jacob Lew werd in 1955 in New York geboren. Hij is jurist en behoort als politicus tot de Democratische Partij. Onder de Amerikaanse president Bill Clinton was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. In november 2010 benoemde de huidige

president Obama Lew tot directeur van het Bureau voor Management en Budget. En begin 2012 trad hij in een nieuwe functie aan, namelijk die van stafchef van het Witte Huis. De taken die aan een stafchef van het Witte huis worden toevertrouwd

hangen sterk af van de definitie van de taak en van de manier van werken van de president in functie. Het staat buiten kijf dat het een baan met veel verantwoordelijkheid en een enorme werkdruk is. Daarom bedraagt de ambtstijd dikwijls slechts een of twee

17 jaar. Een van de karakteristieken van deze baan is dat je klokje rond bereikbaar moet zijn voor de president. Just tegen die achtergrond baarde de benoeming van Lew opzien, want hij is een orthodoxe Jood, die zich aan de religieuze wetten houdt en dus ook aan de sabbat. De sabbat brengt de getrouwde vader van twee kinderen voornamelijk door in zijn synagoge van de gemeente Beth Shalom in de wijk Potomac in Washington. Voordat hij de benoeming tot stafchef van het Witte Huis aanvaardde overlegde Lew met zijn rabbijn. Het was hem duidelijk dat hij in deze positie klokje rond, en dus ook op sabbat en op Joodse feestdagen, voor de president bereikbaar moest zijn. Maar een religieuze Jood telefoneert dan niet. De rabbijn met wie Lew overlegde, verklaarde een belangrijk telefoontje van de president een «pikuach nefesh». Dat is een vrijstelling van religieuze geboden (zoals het houden van de sabbatsrust) om gewichtige redenen, zo-

als het redden van een mensenleven. Overigens sprak men wel af dat Lew alleen uiterst urgente telefoontjes van de president persoonlijk mocht aannemen; al het andere zou hij laten rusten. Lew wordt algemeen «bezonnen, modern en ruimhartig» en tevens «briljant en gematigd» genoemd. Het staat over het algemeen als «apolitiek en uitgesproken eerlijk» te boek. In te-

genstelling tot Ram Emanuel, die een persoonlijk vriend en vertrouweling van Obama was, is Lew geen «oude bekende van Obama», want zij leerden elkaar pas twee jaar geleden kennen. In Israël benadrukte de pers dat Lew «goed met Netanjahu overweg kan». Dat kan voor de komende verkiezingsstrijd van niet geringe betekenis voor Obama zijn. ZL ■

MERKWAARDIGE VERANDERINGEN

Joodse nieuwtjes uit Turkije Ook in Europa heeft iedereen de ijstijd tussen Israël en Turkije waargenomen. Velen weten dat daar voornamelijk de politieke aspiraties van de Turkse premier Erdogan achter zitten. En ook antisemitisme speelt een rol. Maar nu stuurt uitgerekend Turkije een Jood als kandidaat naar het Eurovisie songfestival. Het Eurovisie songfestival heeft een lange traditie. Hoewel het een muzikale wedstrijd is, hebben veel mensen steeds weer beweerd dat ook de politiek er een rol in speelt. En daarom gaan er nu ook al weer geruchten dat Turkije met zijn Eurovisiekandidaat politiek wil bedrijven en graag zoveel mogelijk sympathiepunten wil opstrijken. Waarom? Hoe wil men dat voor elkaar krijgen? Heel eenvoudig: stuur als prominent islamitisch land een Jood naar het festival en probeer jezelf op die manier in een «kosjer gewaad» te hullen. In de geschiedenis van de joodse ballingschap omschrijft men dit altijd met het begrip «alibi-Jood». In 2012 zal de zanger Can Bonomo voor Turkije aantreden. Deze is in 1987 in Izmir geboren. Zijn ouders behoren tot de Sefardisch-joodse gemeente van

de stad, die daar na de uitwijzing van de Joden uit Spanje in de 15de eeuw is gesticht. Toen de staat Israel in 1948 werd gesticht, leefden er nog 120.000 Joden in Turkije. Tegenwoordig telt deze gemeenschap nog slechts ongeveer 26.000 leden, die overwegend in Istanbul leven. Maar ook Izmir heeft nog altijd een kleine Joodse gemeente. Con Bonomo staat in Turkije als zanger in aanzien. We willen hier niets afdoen aan zijn artistieke kunnen, maar men verwonderde zich niet alleen in Israël dat de keus op hem was gevallen. Per slot van rekening gaat de politieke leiding van Turkije onophoudelijk tegen Israël en regelmatig ook tegen Joden tekeer. De jonge Turks-Joodse zanger is door een professionele commissie van de Turkse televisiezender TRT gekozen. Ondanks sterke en veel

prominentere concurrente kozen zij uitgerekend voor Bonomo. Hoewel de Joodse gemeenschap van Turkije nu al heel trots op dit toekomstige optreden is, is men zich er ook hier van bewust dat er enige politieke berekening achter moet zitten. Terwijl Erdogan zijn macht in het Middellandse Zeegebied en in het Midden-Oosten probeert te versterken wil hij zich tegelijkertijd naar Europa toe als liberaal en ruimdenkend moslim presenteren, want anders verspeelt hij de Europese Gemeenschap voorgoed. Interessant is dat er noch op de homepage, noch op de Facebook pagina van Bonomo een aanwijzing van zijn Joodse afstamming te vinden is. Ook in de berichtgeving over zijn aantreden op het Eurovisie songfestival lieten de

18 ACHTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL Nieuws uit Israël • 3/2012

Turkse media het na om ook maar de geringste hint in die richting te geven. Ook dat kan berekening zijn, alhoewel de Joodse afstamming van Bonomo inmiddels een publiek geheim is. In de

internetencyclopedie Wikipedia staat er namelijk een uitdrukkelijke verwijzing naar. Er ontbrandde in Turkije dan ook binnen de kortste keren een tamelijk heftig gevoerde discussie over de vraag

of een islamitisch land nu uitgerekend een Jood naar een internationale wedstrijd moet sturen. Hoe de jonge zanger het straks in Bakoe zal doen is nog een heel andere zaak. ZL ■

OUD-NIEUW BONDGENOOTSCHAP IN AFRIKA

Israël en Zuid-Soedan Gezien de tendens om Israël uit de internationale landengemeenschap te verdringen, lijkt het bijna ongehoord dat een regeringsleider een bondgenootschap met de Joodse staat wil. Toch is dat met Zuid-Soedan wel het geval. Zuid-Soedan is een jonge staat die met zijn stichting in 2011 voorpaginanieuws was. Men hoopte dat deze stap de regio eindelijk wat meer vrede zou brengen. Tegen deze achtergrond baarde het bezoek aan Israël van Salva Kiir Mayardit, de eerste president van dit jonge Afrikaanse land, dan ook opzien. En men besteedde nog meer aandacht aan het feit dat Zuid-Soedan zeer nauwe en omvangrijke betrekkingen met Israël wil opbouwen. Salva Kiir Mayardit reisde eind 2011 met een delegatie ministers naar Jeruzalem, iets wat de Israëlische president Shimon Peres een «historisch moment» noemde. Vanuit het oogpunt van de ZuidSoedanezen is dit bezoek slechts het logische gevolg van de jongste geschiedenis, want juist Israël was altijd een voorstander van de stichting van Zuid-Soedan en heeft dit proces lang gesteund. Men was achter de overwegend christelijke bevolking van de regio van de zuidelijke Soedan gaan staan en had hen bij de stichting van een soevereine staat gesteund, wat een afscheiding van het islamitische noorden betekende. Israël was een voorstander van deze stap, onder andere ook omdat het noorden van het land radicaalislamitisch is ingesteld. De islamitische republiek Soedan is Israël geenszins vriendelijk gezind, integendeel. Via dit land verloopt een deel van de wapensmokkel waardoor Hamas in de Gazastrook voor de huisdeur van Israël bewapend wordt. Israel heeft in de 21ste eeuw gewoon een politieke lijn voortgezet dat het al in 1956 is ingeslagen. Destijds had David Ben Gurion, de stichter en eerste premier van Isra-

Salva Kiir Mayardit, de eerste president van Zuid-Soedan

el, het parool afgegeven dat het land nauwe banden met alle landen in de buurt en verder weg moest zoeken die van christelijke signatuur waren en dus niet islamitisch. Dit zoeken naar nauwe banden is van de kant van Israël met concrete maatregelen onderstreept: met civiele en militaire gezantschappen, materiele hulpverlening op verschillende terreinen en in Afrika vooral door ontwikkelingshulp op het gebied van landbouw en onderwijs, maar ook met wapenleveranties, wat nog altijd een omstreden hoofdstuk is. Israël stond het christelijke zuiden van Soedan gedurende de hele burgeroorlog, dus tot het jaar 2005, op deze wijze ter zijde. «Zonder deze hulp», zo legde de Zuid-Soedanese president tijdens zijn bezoek aan Jeruzalem uit, «zou

Zuid-Soedan vandaag niet bestaan. We zouden niet eens meer bestaan, laat staan onze eigen soevereine staat hebben.» Peres, tot wie deze woorden waren gericht, wist maar al te goed waarover Salva Kiir Mayardit het had. Want toen Israël voor het eerst banden zocht met christelijke landen, werkte hij als jonge ambtenaar aan de zijde van Ben Gurion. President Peres toonde zich tevreden dat de politieke strategie die Ben Gurion ooit heeft ingezet, zelfs tientallen jaren later nog vrucht blijkt te dragen. Zuid-Soedan mag met veel eigen problemen te kampen hebben, Israël kan er zeker van zijn dat dit land aan hun zijde staat, iets wat met het oog op de politiek-religieuze verschuivingen in heel NoordAfrika van onschatbare waarde is. ZL ■

19 ISRAËLS ONAFHANKELIJKHEID OP ENERGIEGEBIED

Laatste nieuwtjes over de gasvelden De voor de kust van Israël ontdekte gasvelden waren al meerdere keren in het nieuws: toen ze ontdekt werden, toen men de ramingen van hun omvang herhaaldelijk naar boven moest bijstellen en toen Libanon het eigendom ervan claimde. En nu is er weer nieuws over. Bij de jaarwisseling naar 2012 kwam het Israëlische bedrijf Noble Engery met een blij bericht over een correctie. Het bedrijf moest de raming van de omvang van het gasveld «Leviathan» opnieuw naar boven bijstellen. We herinneren er nog even aan dat er bij proefboringen in zeer korte tijd verschillende aardgasvelden zijn ontdekt. De gasvelden Tamar en Dalit werden in januari 2009 een kilometer of 80 uit de kust van Haifa ontdekt. Het gasveld Leviathan, dat zo’n 130 kilometer van de havenstad Haifa in de richting van Cyprus ligt, is in de zomer van 2010 ontdekt. Na de ontdekking verbreidde zich een euforie in heel Israël. Sinds de stichting is het land altijd op de import van energie aangewezen geweest. Daarom vierde men het vooruitzicht van Israëls onafhankelijkheid op dit gebied. Aanvankelijk schatte men dat de reserves het land enkele tientallen jaren onafhankelijkheid zouden bieden. Daarnaast speculeerden sommigen er op dat export van gas de kassa’s van het land met winst konden vullen. Inderdaad bleven goede berichten binnenkomen, want de omvang van de velden moest steeds weer naar boven worden bijgesteld. Het gaat om duizelingwekkende cijfers. Een begrijpelijke indruk van de omvang geeft de geschatte dekking van de Israëlische energiebehoefte in jaren, of liever in tientallen

jaren aan, en volgens sommige onderzoeken zelfs in honderden jaren. Het gasveld Leviathan gold al bij de ontdekking ervan als het omvangrijkste ooit in het Middellandse Zeegebied gevonden aardgasveld. Israëlische ministers jubelden al dat Israël zo’n 50 jaar lang onafhankelijk zou zijn op energiegebied – en dan te bedenken dat de staat Israël op dat moment net zijn 62-jarig bestaan had gevierd! Tegenwoordig gaan deskundigen er zelfs van uit dat de voorraden de Israëlische behoefte wel een jaar of 200 kunnen dekken. Het was duidelijk dat zo’n mededeling op ontevredenheid zou stuiten. En al gauw meldde Libanon zich, of beter gezegd de door Iran aangestuurde Hezbollah militie, die in Libanon als staat binnen de staat geldt. Omdat de voorraden ter hoogte van Haifa waren gevonden, ver in het noorden van het land, presenteerden de Libanezen zeekaarten waarop zij de lijnen van de territoriale wateren anders trokken dan Israël. Overigens is er sinds augustus 2010, toen Libanon zijn zeekaartversie bij de Verenigde Naties deponeerde, niet veel gebeurd. Israël heeft het gelaten aangezien in het vertrouwen dat de Libanezen er niet ver mee zouden komen. Met het oog op de «Arabische lente» is de betekenis van de gasvondsten vanuit Israëlisch oogpunt alleen maar groter geworden. Momenteel impor-

teert Israël gas uit Egypte. We hebben al bericht dat de pijpleiding, die door het schiereiland Sinaï loopt en ook Jordanië van gas voorziet, steeds weer is lamgelegd door terroristische aanslagen. En de Egyptische stemmen die een herziening of zelfs opheffing van het vredesverdrag eisen, onderstrepen duidelijk de betekenis van de gasvelden voor Israël. Kort voor het sluiten van de redactie baarde het volgende nieuws opzien: Israëls premier gaat in het voorjaar naar Cyprus om de samenwerking tussen Israël en Cyprus voor het beveiligen en exploiteren van het gasveld op een hoger peil te brengen. Het is daarnaast het eerste bezoek van een Israëlisch regeringsleider aan Cyprus. Dat laat wel zien hoe dicht Israël bij het exploiteren van de gasvelden staat. De commerciële exploitatie van het gasveld Tamar begint in 2012-2013, Dalit zal vanaf 20132014 gas leveren, en de ontsluiting van het grootste veld Leviathan zal nog tot 2016-2018 duren. Gezien de politieke constellaties in de regio is dit voor Israël een nog grotere zegen dan men in 2009 oorspronkelijk had aangenomen. Tegelijk is duidelijk dat de instabiliteit en de onzekerheid in de regio niet alleen jaloerse, maar ook radicale elementen ten tonele roept, die Israël deze zegen niet gunnen. AN ■

De gasvelden Tamar en Dalit werden in januari 2009 een kilometer of 80 uit de kust van Haifa ontdekt. Het gasveld Leviathan, dat zo’n 130 kilometer van de havenstad Haifa in de richting van Cyprus ligt, is in de zomer van 2010 ontdekt.

20 BIJBEL EN ISRAËL Nieuws Ni Nie uws uw w ui ws uitt IIsraël sra sraël raaël ël • 3/20 3 3/2012 /20 /2012 2012 20 2

Heeft God Zijn beloften vervuld? Het verbond met Abraham Voor een bijbels verstaan van Jozua 21:43-45. Deel 3. Dr. Greg Harris Zoals we al in deel 2 hebben gezegd is het niet de bedoeling van deze serie om alle theologische aspecten en voorstanders van andere zienswijzen over Gods verbond met Abraham te bespreken. Toch moeten we in elk geval wel van bepaalde beslissende elementen van het verbond met Abraham kennis nemen. We willen onderzoeken of ze bij Jozua 21:43-45 inderdaad al vervuld waren, zoals sommigen beweren.1 Het

is dus gepast om in elke geval een kort overzicht te geven over de beloften van God in dit verbond van eeuwige betekenis. In Genesis 12:1-3 gaf Jahwe Abram aanwijzingen en een belofte: (1) Hij moest zijn land en zijn familie verlaten en naar een land trekken dat Jahwe hem zou tonen (vs. 1); (2) God zou zijn naam groot maken (vs. 2); (3) Jahwe zou hen zegenen die hem zegenden en degenen die hem vervloekten, ook vervloeken (vs 3); (4): «En in u zullen alle

geslachten van de aardbodem gezegend worden» (vs. 3). Genesis 12:7 voegt er aan toe: «Toen verscheen de HERE aan Abram en zei: Aan uw nageslacht zal Ik dit land geven! Toen bouwde hij daar een altaar voor de HERE, die hem verschenen was.» Dit was nog geen bevestiging van het verbond; veeleer sprak Jahwe over wat Hij in de toekomst zou volvoeren. De volgende aanwijzing over wat tenslotte het verbond met Abraham zou worden is in Genesis 13:14-17 te vinden: «En de HERE zei tegen Abram, nadat Lot zich van hem afgescheiden had: Sla toch uw ogen op en kijk vanaf de plaats waar u bent, naar het noorden, het zuiden, het oosten en het westen! Want al het land dat u ziet, zal Ik voor eeuwig aan u en uw nageslacht geven. En Ik zal uw nageslacht maken als het stof van de aarde; als iemand het stof van de aarde zou kunnen tellen, dan zou ook uw nageslacht geteld kunnen worden. Sta op, ga het land door in zijn lengte en in zijn breedte, want Ik zal het u geven.» We dienen er kennis van te nemen dat deze landbelofte in Genesis 13:15 voor altijd gegeven wordt (olam). Het Sla toch uw ogen op en kijk vanaf de plaats waar u bent, naar het noorden, het zuiden, het oosten en het westen! Want al het land dat u ziet, zal Ik voor eeuwig aan u en uw nageslacht geven.

21 is de eerste keer na Gods verbond met Noach (Gen. 9:12,16) dat deze gedachte en ook het woord zelf weer voorkomen. Dat bewijst de eeuwigheidswaarde van het verbond weliswaar nog niet;2 maar toch dienen we aan dit «eeuwig» dezelfde waarde toe te kennen als in Genesis 9 – wat vaak niet gedaan wordt. Men zou tenminste mogen verwachten dat «eeuwig» verder zou reiken dan de niet al te verre toekomst van Jozua 21. Walter Kaiser gaat nog verder. Degenen die de eeuwige betekenis van de beloften van God in het verbond met Abraham willen opsplitsen en daarmee kleineren of afdoen, houdt hij voor: «Een belangrijk gezichtspunt is het feit dat alle drie bestanddelen van het verbond (dus het zaad, het land en het Evangelie [van de zegen]) als één belofte met elkaar verbonden zijn door de toezegging dat dit een eeuwige belofte was. De meeste christenen zullen er mee instemmen dat de beloften over het zaad en het Evangelie eeuwig zijn, maar ze denken op de een of andere manier dat je de eeuwige belofte van het land van de twee andere eeuwige aspecten kunt losmaken! Wie hier echter het theologische scalpel hanteert en een deel wegsnijdt, stelt ook de rest van hetzelfde verbond aan devaluatie en een beperking in de tijd bloot.»3 De bevestiging van het verbond met Abraham in Genesis 15 heeft altoosdurende consequenties en de uitvoering daarvan heeft God duidelijk zichzelf opgelegd en niemand anders: «Dit verbond met zijn landgeschenk was zo plechtig dat Genesis 15:7-21 alleen God laat zien die na zonsondergang als ‹een rokende oven en een brandende fakkel› (vs. 17) tussen de helften van de offerdieren doorging. … Daarmee verplichtte Hij Zichzelf, en alleen Zichzelf, om de voorwaarden van deze eed te vervullen. Abraham werd niet verzocht zich te verplichten; het werd nog minder van hem verlangd. De volle last van de overgave van het landgeschenk lag op de goddelijke verzorger en niet op de toewijding van de aartsvader. En als om de duurzaamheid van deze ordening te onderstrepen wordt in Genesis 17:7,13,19 benadrukt dat het (…) ‹een eeuwig verbond› zou zijn.»4 Hier moet een wezenlijk punt genoemd worden: Genesis 15:18 stelt de specifieke landgrenzen van het verbond

met Abraham vast: «Op die dag sloot de HERE een verbond met Abram en zei: Aan uw nageslacht heb Ik dit land gegeven, van de rivier van Egypte af tot aan de grote rivier, de rivier de Eufraat.» 5 Het is van beslissende betekenis om er kennis van te nemen dat Jahwe in tegenstelling tot eerdere uitspraken hier niet in de toekomende tijd spreekt. Op deze dag bevestigde Hij alleen Zijn verbond: «… heb Ik dit land gegeven.» Abram was afkomstig uit Ur der Chaldeeën en kende de Eufraat heel goed. Er is geen reden om aan te nemen dat iemand die in de buurt van deze zeer lange rivier was opgegroeid deze belofte van Jahwe mystiek of allegorisch zou opvatten: «Hoe moest Abram de woorden van God verstaan? Ze waren duidelijk genoeg. Historisch gezien was de specifieke plaats in deze en latere formuleringen van de landbelofte heel specifiek. Het dispensationalisme interpreteert de woorden zo als God ze bedoelde en Abram ze begrepen heeft. Geen typologie. Geen vergeestelijking. Geen symboliek. Geen slaafse gehoorzaamheid aan een bepaald theologisch systeem. Geen achteraf inlezen van latere bijzondere openbaringen. Deze woorden zo verstaan als God ze niet bedoelde en Abram ze niet heeft begrepen is een verdraaiing. Hoewel Abram niet meer in een zondeloos milieu leefde (zoals vroeger, toen God met Adam en Eva gemeenschap had), was God nog altijd in staat om helder te communiceren. Hij kan niet liegen en moet op Zijn woord genomen worden. Abram begreep God juist en zo werd Israël Gods uitverkoren volk om op deze aarde een bepaald stuk land te bezitten.»6

Het is ook belangrijk er op te letten dat het beschreven territorium met een landmassa van ongeveer «300.000 vierkante mijl (768.000 vierkante km) ofwel 12 ½ keer de grootte van Groot-Brittannië en Ierland samen» behoorlijk groot is.7 Dat staat in krasse tegenstelling tot de traditionele, verrassend enge grenzen van een gebied dat slechts «ongeveer 150 mijl (240 km) van noord naar zuid (van Dan tot Beersheva) en gemiddeld 30 mijl (48 km) van de Middellandse Zee in het westen tot de Jordaan in het oosten meet» en in totaal slechts ongeveer 10.000 vierkante mijl (25.600 vierkante km) beslaat.8 De betekenis van deze specifieke landmassa onderzoeken we later in deze serie; het moet een onderdeel zijn van de interpretatie van de landbeloften waarnaar in Jozua 21:43-45 wordt verwezen. Voor het moment is het voldoende vast te stellen dat de verhouding van het door God beloofde land tot het werkelijk door de Israëlieten ingenomen gebied slechts ongeveer 30:1 bedraagt. Zoals we al bij het Noachitische verbond hebben vastgesteld, biedt de tekst geen enkele reden om aan te nemen dat Jahwe Zijn beloften van het verbond met Abraham op een keer zou negeren, minachten of ongeldig verklaren. Wie Gods verbond met Noach onder toepassing van de historischgrammaticale hermeneutiek9 citeert, zal moeten uitleggen waarom men binnen een en hetzelfde boek, dat door een en dezelfde auteur is geschreven die de woorden van een en dezelfde God opschreef, nu opeens een andere exegesemethode zou moeten toepassen. Hoe kun je dan nog weten of God Zijn verbond met Noach misschien niet ook allegorisch verstaan wil hebben? Lezen we maar eens wat Robert Thomas erover schrijft: «Sommigen menen dat de landbeloften aan Abraham door de trouweloosheid van Israël onvervuld zijn gebleven. Maar daarmee verklaren ze ook Gods belofte om Abraham tot een zegen Aan uw nageslacht heb Ik dit land gegeven, van de rivier van Egypte af tot aan de grote rivier, de rivier de Eufraat.

2222 ACHTERGRONDINFORMATIE BIJBEL EN ISRAËL UIT ISRAËL Nieuws uit Israël

Nieuws uit Israël • 3/2012

voor alle volken te maken van nul en gener waarde. Genesis 12:3c zegt: ‹In u zullen alle geslachten van de aardbodem gezegend worden.› Willen ze soms beweren dat ook deze belofte vanwege Israëls ontrouw is opgeheven? Deze belofte aan Abraham om voor alle volken een bijzondere zegen te zijn is nog altijd geldig en werkzaam en gaat nog steeds letterlijk in vervulling – net als een ander aspect van het verbond met Abraham, de landbelofte.»10 Langs dezelfde lijn van argumentatie zou beredeneerd moeten worden welke onderdelen van het verbond zijn vervallen en op welke hermeneutische basis dit zou kunnen. ■ Zie voor een uitvoerige analyse van het verbond met Abraham en de diverse ermee samenhangende problemen Keith H. Essex, «The Abrahamic Covenant», Master’s Seminary Journal 10/2 (herfst 1999), 191212, en Cleon L. Rogers, Jr. «The Covenant with Abraham and its Historical Setting», Bibliotheca Sacra 127 (juli–september 1970), 241-57. Zie ook Robert Saucy, «The Crucial Issue Between Dispensational and Non-Dispensational Systems», Criswell Theological Review 1/1 (herfst 1986), 149-165, voor een overzicht over kerninterpretatievragen tussen deze beide groepen. 2 Zie ter ondersteuning van de stelling dat de belangrijkheid van het begrip «eeuwig» niet lichtvaardig beknot mag worden Townsend, «Fulfillment of the Land Promise in the Old Testament», 323-24. 3 Walter C. Kaiser, Jr. «The Land of Israel and the Future Return (Zacharia 10:6-12)» in Israel the Land and the People: An Evangelical Affirmation of God’s Promises, uitg. H. Wayne House (Grand Rapids: Kregel, 1998), 211 [nadruk in het origineel]. 4 Kaiser, «The Promised Land: A BiblicalHistorical View», 303. – Hoewel andere Schriftplaatsen voor een meer omvattend onderzoek van het verbond met Abraham 1

belangrijk zijn, beperkt dit werk zich tot dit punt. Voor verdere vragen over de relatie van Genesis 22 en het Nieuwe Testament met het verbond van Abraham Abraham, zie Essex, «The Abrahamic Covenant», 205-12. 5 Zie voor zowel een onderzoek naar de in de Schrift opgegeven specifieke grenzen als voor de bewijsvoering van de Eufraat als noordgrens Kaiser, «The Promised Land: A Biblical-Historical View», 303-305. Zie ook Townsend, «Fulfillment of the Land Promise in the Old Testament», 324-28. 6 Robert L. Thomas, «Dispensationalism’s Role in the Public Square», 36. 7 Charles L. Feinberg, Israel: At the Center of History and Revelation, 3de editie (Portland: Ore: Multnomah, 1980), 168. 8 Ronald B. Allen, «The Land of Israel», in Israel the Land the People: An Evangelical Affirmation of God’s Promises, uitg. H. Wayne House (Grand Rapids: Kregel, 1998) 17-18, 24. – Voor een nauwkeuriger en uitgebreider onderzoek naar de beschrijving en omvang van het bijbelse land zie Yohanan Aharoni, The Land of the Bible: A Historical Geography, gereviseerde en uitgebreide uitgave, vertaald door A. F. Rainey (Philadelphia: Westminster, 1979), 3-15. 9 Opm. red.: Iemand die deze hermeneutiek toepast is overtuigd van de inspiratie, onfeilbaarheid en autoriteit van het Woord van God. Bij deze exegesemethode gaat het er in eerste instantie om de bedoeling van de schrijver weer te geven. Dat betekent: Waarom schreef hij destijds wat hij aan de desbetreffende ontvangers geschreven heeft? In het dispensationalisme noemt men deze hermeneutiek ook wel de «eenvoudige hermeneutiek». Zij gaat er in principe van uit dat de Bijbel letterlijk (grammaticaal) en als waarheid, niet als een verzameling legenden (historisch, het gaat om werkelijke plaatsen, werkelijke gebeurtenissen en werkelijke personen), op te vatten is. 10 Robert L. Thomas, « Dispensationalism’s Role in the Public Square», 26.

Korrigenda Beste lezers, op pagina 22 van Nieuws uit Israël 2/2012 is helaas een fout geslopen in de stand van de giften voor de brandweerauto. De opgaven moeten er als volgt uitzien: De huidige stand van giften voor de brandweerauto bedraagt ca. 239.000 euro. De nieuwe auto kost volledig uitgerust: ca. 328.500 euro. Er ontbreken dus nog; 89.500 euro. Onze excuses voor deze fout. Uw Nieuws uit Israël

Beth-Shalom, Postbus 193, 3940 AD Doorn telefoon 0343 477288 fax 0343 477447 E-mail: [email protected]

Abonnementen: Beth Shalom, Postbus 193, 3940 AD Doorn, tel. 0343 477288 Giften: Giro 94400 t.n.v. Beth-Shalom Doorn Betalingen: Giro 409200 t .n.v. Middernachtsroep Doorn Voor België: ING-bank 363-0507942-90 in Brussel «Nieuws uit Israël» verschijnt ook in het Duits, Frans, Engels, Spaans, Portugees, Hongaars en Roemeens. Alleen in de betreffende landen. Abonnement Nederland en België: gratis, Vanuit Nederland naar andere landen in Europa: EUR 26.40, Buiten Europa en Suriname: EUR 31.80. Israëlreizen: Beth-Shalom-Israëlreizen: Postbus 193, 3940 AD Doorn tel. 0343 477288 Gastenhuis in Israël: Beth-Shalom, P.O.B. 6208, Haifa 31060/Karmel Israël tel. 00972-4-83774-81 Testamentaire beschikkingen: (via een notaris) «Ik legateer vrij van rechten en kosten aan de Stichting: Zendingswerk Middernachtsroep statutair gevestigd te LEIDEN en geregistreerd onder nummer .41166018. bij de Kamer van Koophandel Rijnland, een bedrag van EUR…»

Gedachtig aan het feit, dat alle menselijke kennis slechts onvolkomen is (1 Cor. 13:9), geven de auteurs voor eigen verantwoording hun persoonlijke visie weer Initialen van de auteurs en bronvermeldingen in dit nummer: ZL = Zwi Lidar; CM = Conno Malgo; AN = Antje Naujoks

Voorpagina: NUI Voor de inhoud van vreemde web-pagina’s waarnaar verwezen werd kunnen wij niet aansprakelijk worden gesteld. Wij verklaren hiermee uitdrukkelijk, dat op het tijdstip van het tot stand brengen van de link geen illegale inhoud op de verbonden websites herkenbaar waren. Op de actuele en toekomstige vormgeving, de inhoud of de auteursrechten van de verbonden sites hebben wij geen invloed. Voor illegale, foute of onvolledige inhoud en vooral voor schade, die uit het aanklikken of niet aanklikken van zulke aangeboden informatie ontstaat, is alleen de aanbieder van de site verantwoordelijk, naar wie verwezen werd, niet degene, die enkel via links naar de bewuste publicaties verwijst.

John Ankerberg & John Weldon

aliteit r homoseksu FEITEN ove

Feiten over homoseksualiteit

Best.nr. 588 p dernachtsroe Uitgeverij Mid p dernachtsroe Uitgeverij Mid

(588)

N

Feiten over rockmuziek (597)

j Mid Mi der ern nac ach hts tsro roe ep Uitgeverij Mid dernachtsroe p

FEITEN ove

r rockmuziek

r

21 Feiten over:

€ 4,00 per stuk

t
/FX
"HF
(576) t
IPMJTUJTDIF
FO
BMUFSOBUJFWF
HFOFFTXJK[FO
(577) t
QTZDIPMPHJF
[FMGWFSXFSLFMJKLJOH
FO
[FMGIVMQ
(578) t
PDDVMUJTNF
(579) t
IFU
MFWFO
OB
EF
EPPE
(580) t
CJKOBEPPE
FSWBSJOHFO
(581) t
IFMEFS[JFOEIFJE
(582) t
BTUSPMPHJF
(583) t
WBMTF
MFSJOHFO
JO
EF
HFNFFOUF
WBO
$ISJTUVT
(584) t
IFU
XFMWBBSUTFWBOHFMJF
(585) t
HFMFJEFHFFTUFO
(586)

t
FOHFMFO
(587) t
IPNPTFLTVBMJUFJU
(588) t
WSJKNFUTFMBSJK
(590) t
EF
+FIPWBT
HFUVJHFO
(592) t
EF
NPSNPOFO
(593) t
IFU
SPPNTLBUIPMJDJTNF
(594) t
TDIFQQJOH
FO
FWPMVUJF
(595) t
)BMMPXFFO
(596) t
SPDLNV[JFL
(597) t
6'0T
(598)

Land, land, land, hoor het woord van de HEERE!

Grootegast Doorn Gorinchem Aalten

Woensdag 4 april - 19:30 uur

Dato Steenhuis

Goede Herderkerk - De Gast 2

Zaterdag Zaterd dag 19 19 meii - 114:00 4:0 00 uur

Norbert N orb bert LLieth ieth h

Het Brandp punt - Postweg 18

Zondag 20 mei - 10:00 uur

Norbert Lieth

VEG De Ark - Kennelweg 14

Woensdag 3 oktober - 19:30 uur

Dato Steenhuis

Chr. Gere eformeerde Kerk - Berkenhovenstraat 9

Norber t Lieth

9 Wondertekenen in het Johannes-evangelie Hett Ni He Nieu eu uwee Tes e tame tame ta ment ntt berr ic n icht oveer dee tallri rijk jjk ke wo wond nder der eren ren en en te teke keneen,, diiee d Her de e e Jeezu z s de deed eed e tij ijde dens nss Zij ijn le leve vveen hi hier e op aa er aard ard rde. e. Alllee e. e n all de ap apos oste os teel Jooha hann n es bes nn e cch hri rijf jff t ne n ge g n te t k keene nen. n n. A le tek Al ken enen zij ijn n in n de eeersste pla laat a s be at bedo d el do eld d om in me mens nsen ns en n hett gel eloo loooof te wekk we kk keen n, da datt Je Jezu zuss Ch zu hri rist stus st us de Me M ss s iaas is en dee Zooon va van n Go G d ((JJoh oh 200::31 3 ). Maar Ma aar a bov o en endi dien di en zij ijn n de won onde dere de ren re n va van n dee Heerre Je Jezu zuss oo zu ok pr p offeettis tis isch chee ch teeke kene nen. ne n De wo n. wond wond nder der erte teeke kene nen ne n in het Joh ohan anne an n sne s evan evvan nge g li liee w wiijz jzen en pro roffeeti tisc tisc sch h n ar de he na heil ilsg il sgessch sg chie iieede deni nis. En da nis. datt ve verb rbband an nd w woorrd dt va vaak ak oveer he hett ho hoof od of geezi z en n. Dee autteu ur he heef eftt hi ef h eerrnaar ar gez e oc ocht en h heeeeff t veerbaz rbbazzin ingw g ekke gw ek kkeend de lijn li j en jn n ont n de d kt k . Sc S hi hijn jnba baaaarr onb n el elan a gr an grij ijke ij ke dettaaiils l komen om men n plo lots tsel e in el ng iin n een n nieu ni uw li lich ch ht te t sta taan an n. Hiij sc schr hrij hr ijft ij f t: “V ft: ft “Vee e l pa ee pass pass ssag ages ag es zij ijn n al asp pu uzz z ellsttuk u je jess, s, diie ie i ts t weeerggev e en van an het tot otaa aalb aa lbbee lbee e ld l van n het et hei e ls lspl p an pl an van God o en Zijn Zijn Zi hand ha n elleen nd n daaaari rin n.“ De inh nhou oud ou d va van nd diit bu buit iten it e geewo en w nee boe oek k be bewi w ijs wi jst: js D puz De u ze zels lsstu tukj kjes kj es vor orme m n eeen ge me gewe weld ldig ld ig g bee e ld d! Beest B stel eln nrr. 19 197 71 16 62 2 · EUR UR 8,0 00 Bo B oeek k · geb ebon onde den · 16 160 0 pa p g giina na‘s ‘s

Zendingswerk

Middernachtsroep







t

CCFTUFMMJOH!NJEEFSOBDIUTSPFQOM


t

XX X XNJEEFSOBDIUTSPFQOM