Alleen Samen
Alleen Samen Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.A.M.C. van den Berg ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg
onder redactie van: prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis prof. mr. C.E.C. Jansen prof. mr. J.B.M. Vranken
Deze uitgave is mede tot stand gekomen door financiële bijdragen van: Allen & Overy LLP Van Breevoort & Ter Meulen Advocaten Jean Paul van Marissing Houthoff Buruma N.V. ProRail B.V. Rozemond Advocaten Stibbe Gebouw op omslagfoto: Dante gebouw (campus Universiteit van Tilburg) Architect: Christiaan Kieckens Architects (Aalst, België) Aannemer (bouwkundig): Heerkens van Bavel (Tilburg) Installateurs: Immens 9000 en Stork (nu Strukton) Ontwikkelende opdrachtgever: Hevo Jaar van oplevering: 1998
ISBN 978-90-78066-39-2 NUR 820 Omslagontwerp en binnenwerk: Rob Kluitenberg © 2010, Stichting Instituut voor Bouwrecht Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h tot en met 16m Auteurswet 1912 jo. het Besluit van 27 november 2002, Stb. 2002, 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de Stichting Instituut voor Bouwrecht te wenden. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photo print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
Voorwoord Op 23 april 2010 neemt Matton van den Berg afscheid van Universiteit van Tilburg. Matton was sinds 1970 verbonden aan de Universiteit, eerst als wetenschappelijk medewerker en sinds 1993 als hoogleraar Burgerlijk Recht met als bijzondere opdracht Bouwrecht. Zijn afscheid raakt velen en verdient daarom een duidelijk, blijvend teken van waardering. Een liber amicorum was dan ook vanzelfsprekend. De inhoud van het boek spreekt voor zich. De omslag en de titel lichten wij graag toe. Op de omslag is een foto opgenomen van wat tegenwoordig het Dantegebouw heet. Dit is één van de gebouwen van de Universiteit van Tilburg en is enige tijd gebruikt door de juridische faculteit. Met dit gebouw heeft Matton een bijzondere band. Het is een voorbeeld van een onder vigeur van een geïntegreerd contract tot stand gekomen gebouw. Dat wil zeggen: het ontwerp en de realisatie van het gebouw zijn in de verhouding tot de opdrachtgever (de Universiteit) door één partij verzorgd. Matton heeft met betrekking tot deze contractvorm baanbrekend werk verzet en bovendien is hij betrokken geweest bij de contractvorming rond dit specifieke gebouw. Daarmee staat het symbool voor het wetenschappelijk werk van Matton én voor de manier waarop Matton werkte binnen de Universiteit. Hij zat daar niet alleen als wetenschapper, maar kweet zich ook met enthousiasme van zijn taken op het gebied van het bestuur. Dat dit gebouw als één van de eerste ‘turn key’ gebouwen in goede harmonie met de opdrachtnemende partij gerealiseerd kon worden, is mede aan de bijdrage van Matton te danken. Alle reden dus om de omslag van dit liber amicorum te sieren met dit gebouw. De titel: ALLEEN SAMEN. Deze twee woorden drukken uit hoe Matton zijn werkzaamheden aan de Universiteit vorm heeft gegeven: altijd in collegialiteit. Het staat ook voor een groot deel van zijn wetenschappelijk onderzoek. De samenwerkingsvormen in de bouw vormen immers een weerkerend thema in zijn werk. Hij analyseerde deze en voorzag ze van aanbevelingen, waarbij hij met name oog had voor het voorkomen van conflicten. Wie een bouwplaats beziet, ziet hoe waar deze woorden zijn: alleen samen komt er iets moois van. Het centrale thema van dit liber amicorum is dan ook samenwerking. De redactie is heel blij dat zoveel auteurs de tijd vrij konden maken voor de bijdragen. Er is met enthousiasme gereageerd op onze oproep en dat enthousiasme is terug te lezen in de inhoud. De redactie is voorts dankbaar voor de financiële bijdragen, die het mogelijk maakten om dit liber amicorum zo mooi vorm te geven. Het laatste woord is voor Matton: dank voor alles wat je hebt betekend! Monika Chao-Duivis Jan Vranken Chris Jansen
v
Inhoudsopgave Voorwoord
v
Alternatieve vormen van samenwerking in de bouw Risico’s mijden en voordelen spreiden. Op zoek naar mogelijkheden voor verdergaande samenwerking tussen publieke en private partijen bij het realiseren van infrastructuur mr. B.C.L. van den Berg en mr. drs. C.E.M. van den Berg
3
Alliantie: het ultieme bouwteam mr. B. van den Berg
11
Concessies bij gebiedsontwikkeling prof. dr. ir. A.G. Bregman
29
Interactief communiceren in de bouw mr. dr. S. van Gulijk
43
Vernieuwing door samenwerking. Over het betrekken van private partijen bij het handhaven van publiekrechterlijke bouwregelgeving prof. mr. J. de Jong en dr. ir. J. van der Heijden
57
Welke lessen zijn er te trekken uit empirische studies naar succes en falen van alliancing en partnering? mr. dr. Y.P. Kamminga
67
In search for the perfect project. Incentivising performance and collaboration in construction projects through key performance indicators Arent van Wassenaer
83
Ketenintegratie, een toverwoord mr. M.R. de Boer
107
Traditionele bouwcontracten Een tunnelvisie op de Westerschelde. Het beroep op kostenverhogende omstandigheden van paragraaf 47 UAV in een contract met een risicoregeling en entire agreement clause prof. mr. J.M. van Dunné
123
vii
Alleen Samen Europese samenwerking: de positie van de consument in het koop- en aannemingsrecht bij grensoverschrijdende transacties prof. mr. A.A. van Velten Garantie tot 2031! Een voorstel voor § 22 in een nieuwe UAV mr. D.E. van Werven
149
159
Aanbesteding en mededinging Contractenrecht en aanbestedingsrecht. Gedachten over beginselen van het contractenrecht en de rol van deze in het aanbestedingsrecht prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis
173
Europese aanbesteding van ‘privaat’ vastgoed? prof. mr. J.M. Hebly en mr. P. Heijnsbroek
197
De aanbestedingsovereenkomst is géén meerpartijenovereenkomst prof. mr. C.E.C. Jansen
211
De bouwsector en de Mededingingswet. Toch nog een status aparte? prof. dr. J.P.L. van Marissing
235
Samenwerken buiten de bouw Investeren in samenwerken: wie betaalt de rekening voor niet terugverdiende kosten? dr. mr. M.W. de Hoon Samenwerken in en met de jeugdzorg. Komt er nog wat van? prof. mr. P. Vlaardingerbroek Bouwen op vertrouwen: van tunneldenken en bruggenbouwers, de dingen, die voorbijgaan prof. mr. R.D. Vriesendorp
253
269
287
Geschilbeslechting De gereedschapskist van de bouwrechter mr. N.S.J. Koeman De Belgische verzoeningscommissie bouw. Een bijzonder geval van evaluerende mediation, geïllustreerd met cases prof. dr. A. Verbeke & dr. K. Vanhove
viii
305
315
Inhoudsopgave
Privaatrecht in het algemeen Europees consumentenrecht en de verplichting tot ambtshalve toetsing door de rechter. Een vervolg mr. H.L. van der Beek
337
Betekent niet-publiceren van de jaarrekening dat er sprake is van onbehoorlijk bestuur? mr. drs. F.P. van Koppen
355
Het huidige gebouw van de precontractuele aansprakelijkheid in het internationaal privaatrecht: steen der wijzen of steen des aanstoots? Over prejudiciële rechtspraakrot en heilige huisjes mr. N. Lavrijssen en mr. L.Th.L.G. Pellis
369
Van motoneiges en quads. Canadese avonturen op het terrein van de overheidsaansprakelijkheid prof. mr. D.A. Lubach
385
Iets over de architectuur van Boek 2 BW en het ondernemingsrecht prof. mr. M.J.G.C. Raaijmakers
391
Aandeelhoudersactivisme in Nederland: Troje revisited prof. mr. J.H.M. Willems
401
De omgevingsvergunning in bouwcontracten, in het bijzonder de UAV 1989 en UAV-GC 2005. Op weg naar integratie mr. A.Z.R. Koning
415
Rechtswetenschap Pluriforme rechtswetenschap prof. mr. J.B.M. Vranken Het belang van bouwrecht, dogmatiek en rechtsvergelijking voor onderwijs en onderzoek prof. mr. H.C.F. Schoordijk De noot mr. R.G.T. Bleeker
445
469
483
Bibliografie Lijst van publicaties van prof. mr. M.A.M.C. van den Berg
495
ix
