INZICHT IN JEUGDRECHT Beroepsgeheim en verstrekken patiëntengegevens 19 januari 2011 mr. Rose Marie S. Doppegieter DG Doppegieter Gezondheidsrecht www.doppegieterdg.nl
[email protected] 1
OVERZICHT PRESENTATIE Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø
Beroepsgeheim: overzicht hoofdregel en uitzonderingen ‘Conflict van plichten’ situaties Rechten van de patiënt Verwijsindex risicojongeren en EKD Klachtmogelijkheden van de patiënt Casuïstiek Tips
2
1
Hoofdregel beroepsgeheim en verstrekking van gegevens aan derden: (o.g.v. Wgbo, Wbp en Wjz)
Ø Ø Ø Ø
Hoofdregel: geen informatieverstrekking aan anderen dan de patiënt of zijn vertegenwoordiger Tenzij: toestemming of wettelijke plicht tot verstrekking Geen gegevens verstrekken die ‘privacy van een derde kunnen schaden’ Indien geen toestemming: evt. gegevens verstrekken in ‘conflict van plichten’- situatie (zoals bij vermoeden van kindermishandeling)
3
Uitzondering op de geheimhoudingsplicht = toegang dossier door ‘functionele eenheid’ Dat betekent: Ø geldt uitsluitend voor zorgverleners direct betrokken bij zorg aan patiënt Ø verstrekken met veronderstelde toestemming patiënt, tenzij bezwaar patiënt Ø patiënt moet weten dat toegang mogelijk is Voorbeelden (alleen toegang tot uitsluitend noodzakelijke gegevens): • mede-zorgverleners intern of extern • waarnemer of opvolger • assistent(e) • secretaresse • therapeut • verpleegkundige • inhoudelijk zorg- of behandelcoördinator • apotheek 4
2
maar dit zijn niet: Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø
collega-hulpverleners intern of extern die buiten behandeling patiënt staan (ook al hebben deze eigen beroepsgeheim) buurman op onbekende partner van de patiënt manager of raad van bestuur (dit zijn geen betrokken zorgverleners) politie of justitie (tenzij acuut gevaar veiligheid) Inspectie gezondheidszorg (WUBHV: inzagerecht Inspectie in dossier in kader toezicht) advocaat (alleen met gerichte machtiging) q.q. alle leden sociaal netwerk/overleg (bijv. geen medische info aan wijkagent of gem. sociale dienst)
Dit zijn dus derden!
5
Uitzondering op geheimhoudingsplicht = conflict van plichten/noodsituatie Te gebruiken criteria (alle 6!) voor toetsen óf sprake is van een ‘conflict van plichten’ situatie: 1. toestemming krijgen is niet mogelijk 2. de zorgverlener is in gewetensnood 3. zwijgen kan (verdere) ernstige schade voor een ander opleveren 4. (verdere) ernstige schade kan worden voorkomen of beperkt door te spreken 5. zo min mogelijk schenden geheim (alleen noodzakelijke informatie geven) 6. er is geen andere weg dan doorbreking van het geheim. Voorbeelden: - melden van aanwijzingen voor kindermishandeling aan AMK, Bureau Jeugdzorg en/of gezinsvoogd of Raad vd K, gegevensuitwisseling AMKzorgverlener - acuut gevaar geweld - dronken op de SEH 6
3
Aanwijzingen voor kindermishandeling Verplichte stappen = rood 1. Onderzoek (fysiek en aanwijzingen in dossier vastleggen) 2. Advies vragen bij AMK en/of collega; casus anoniem bespreken 3. Indien mogelijk, gesprek met ouders (tenzij: veiligheid kind/gezin/zorgverlener of vrees voor afzien van verdere hulpverlening) 4. Indien nodig, overleg met betrokken professional (arts, jeugdhulpverlener, leerkracht etc.); bij kans op schade > melden (ook bij bezwaar ouders) 5. Monitoren hulp (op vrijwillige basis) of alsnog melden Voorkeur voor melding op naam; evt. anoniem bij vrees voor veiligheid etc. Voorjaar 2011: wet die verplicht tot gebruik meldcode HG en KIM Voorbeelden van meldcodes: - KNMG Meldcode en Stappenplan ‘Artsen en kindermishandeling’, 2008 - Gelderse aanpak kindermishandeling (GGZ-BJZ-AMK-RvdK), 2007
7
Rechten van de patiënt Algemeen Ø Recht op informatie aan ouders/kind Ø Recht op privacy/beroepsgeheim Ø Dossierplicht (maak altijd aantekening van belangrijke gegevens!) Ø Vertegenwoordiging bij minderjarigen Ø Zorg van een goed hulpverlener (eigen verantwoordelijkheid hulpverlener) Ø Recht om een klacht in te dienen Specifiek Ø Recht op inzage en afschrift Ø Recht op correctie of afscherming Ø Recht op aanvulling Ø Recht op vernietiging 8
4
Juridische aspecten van Verwijsindex risicojongeren (VIR) en Elektronisch kind dossier (EKD)
9
Verwijsindex risicojongeren (VIR) Ø
Wet Verwijsindex Risicojongeren per 1 augustus 2010 van kracht
Uitgangspunten: Ø Meldrecht van hulpverleners binnen jeugdzorg, GGD, CB, GGZ, 1e en 2e lijn over jeugdige die daadwerkelijk gezondheidsrisico’s loopt Ø KNMG: artsen moeten bij voorkeur toestemming vragen aan jeugdige of ouders voor melden aan VIR Ø Zonder toestemming: bij daadwerkelijke bedreiging gezondheid en veiligheid jeugdige (conflict van plichten of zwaarwegend belang) Ø Voor informatie-uitwisseling met rechtstreeks betrokkene ná match is geen toestemming nodig; ook niet bij ‘conflict van plichten’ (bijv. verifiëren vermoedens kindermishandeling of huiselijk geweld bij derden) Ø Voor het overige is toestemming uitgangspunt Ø Hulpverleners JGZ/jeugdartsen: ogv wettelijke taak eerder zonder toestemming melden mits gemotiveerd kan worden 10
5
Elektronisch Kind Dossier (EKD) Ø Ø Ø
Ø Ø
Invoering ‘EPD in enge zin’ = alleen binnen JGZ Toekomst: ‘EKD in brede zin’ = jeugdketenbrede toegang? Eerste Kamer kritisch over juridische basis EPD (art. 5 lid 3 Wet publieke gezondheid) vanwege registratie van erg veel gegevens; wie hebben straks precies toegang? Gaan risicojongeren/gezinnen straks zorg mijden? Gaan hulpverleners gevoelige gegevens buiten het dossier laten?
Belangrijk: Ø Samenwerking door hulpverleners en gezamenlijk bijscholen (één taal) Ø Jeugdarts/jeugdhulpverlener zijn medehulpverlener in zorgketen en geen ‘derde’ Ø Vertrouwensbasis tussen hulpverlener en jeugdige/ouders (goede informatie en open communicatie)
11
Klacht- en tuchtrecht
12
6
Klachtrecht: laagdrempelig
Ø
Klachtenfunctionaris
Ø
Elke instelling behoort een klachtencommissie te hebben (Wet klachtrecht, zie ook art. 68 WJZ)
Ø
Klacht gegrond of ongegrond, zo nodig met aanbevelingen van de commissie
13
Daarnaast diverse soorten recht met verschillende doelstellingen Ø
Tuchtrecht: vooral kwaliteit van de beroepsuitoefening, secundair genoegdoening cliënt; volgend op of ipv klachtrecht
Ø
Civiel recht: vergoeding van geleden schade
Ø
Strafrecht: bescherming rechtsorde, algemeen belang burgers/maatschappij/‘afhankelijke’ kinderen etc.
Ø
Bestuursrecht: gaat vooral om actie door Inspectie, zoals bevel of boete aan een instelling 14
7
Aantal voorbeelden van tuchtzaken die voor alle hulpverleners JGZ (maatschappelijk werkers, jeugdartsen, psychiaters, psychologen, therapeuten etc.) van belang zijn
15
Tuchtrecht (1) Ø Ø Ø Ø Ø
Casus: jeugd-/schoolarts onderbreekt school-spreekuur om leerling bij te staan die onrustig is en hyperventileert Jeugdarts belt huisarts leerling Leerling per ambulance naar ziekenhuis, overlijdt enkele dagen later (massale longembolie) Klacht: jeugdarts nalatig in hulpverlening CTG 2003: arts handelde adequaat (contact ha, moeder en ambulance, poging reanimatie), in aanmerking genomen haar kundigheid als jeugd-/schoolarts
16
8
Tuchtrecht (2) Ø Ø Ø
Casus: jeugdarts GGD doet melding bij AMK Klacht vader: inhoud melding onaanvaardbaar RTG Eindhoven 2005: melding door arts loffelijk, maar inhoud melding niet aanvaardbaar (partij kiezen voor moeder, zonder hoor en wederhoor); waarschuwing (geldt ook voor inhoud rapportage over jeugdige/ouders van psycholoog, psychiater etc.: rapport heeft immers vaak gevolgen voor omgangsregeling)
17
Tuchtrecht (3) Ø
Ø
Ø
Casus: jeugdarts GGD geeft negatief advies op verzoek rector om te beoordelen of vader (alleen moeder heeft ouderlijk gezag) kan worden geïnformeerd over schoolprestaties van 14 jarige dochter Klacht vader: ik ben in strijd met art.1:377c BW (= recht op informatie van ouder zonder gezag) niet geïnformeerd over de schoolprestaties CTG 2007: jeugdarts heeft bezwaar om vader te informeren in belang van de dochter goed onderbouwd; klacht afgewezen.
18
9
Tuchtrecht (4) Ø Ø
Ø Ø Ø
Casus: gz-psycholoog schrijft op verzoek advocaat een brief met negatieve uitlatingen over de vader. Klacht vader: informatie in de brief komt eenzijdig van de moeder, zonder deze geverifieerd te hebben op waarheid. Psycholoog heeft de kinderen behandeld zonder medeweten en toestemming van de vader die naast moeder ouderlijk gezag heeft. RTG den Haag 2010: - psycholoog had moeten beseffen dat brief zou worden gebruikt in een juridische procedure (echtscheidingsprocedure). - eenzijdige informatie zonder verificatie en hoor en wederhoor. - beide echtgenoten hebben ouderlijk gezag: dus informatieplicht en toestemming nodig voor behandeling of begeleiding, tenzij zwaarwegende redenen (schaden belang kind door betrokkenheid ouder). Waarschuwing.
19
Tips aan zorgverleners ter voorkoming klacht/claim Ø Ø Ø Ø
Ø Ø Ø Ø Ø
Openheid over handelen loont altijd; geeft vertrouwen Goede dossiervorming voorkomt bewijsproblemen Motiveer (voor jezelf) informatie-uitwisseling zonder toestemming Overleg bij vermoedens over ernstig bedreigende situaties voor jeugdigen (zo mogelijk anoniem) met een deskundig collega of zo nodig met een jurist Maak bij vermoedens HG of KIM gebruik van een meldcode/stappenplan Bij fouten: wees naar patiënt/familie open en eerlijk, zie Gedragscode (GOMA)! Neem zelf initiatief richting patiënt als zaken fout (lijken te) zijn gegaan Excuses aanbieden mag altijd, niet aansprakelijkheid of schuld uitspreken of schadevergoeding toezeggen Maak zonodig gebruik van rechtsbijstandverzekering van de werkgever of bij een claim, van beroepsaansprakelijkheidverzekering
20
10
Nuttige informatie Ø Ø Ø Ø
Informatie in de Reader Basiscursus Jeugdrecht van vandaag Handreiking ‘Samenwerking huisarts en JGZ’ (oktober 2008) KNMG Meldcode kindermishandeling (september 2008), zie www.knmg.nl/dossiers/kindermishandeling Basismodel Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling volgens stappenplan van VWS, december 2009, publicatienummer DVC-90487
Ø Ø Ø Ø
Nieuwe KNMG richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens (januari 2010), zie www.knmg.nl/dossiers/medischegegevens Model autorisatierichtlijn Elektronisch Kinddossier Jeugdgezondheidszorg (NICTIZ, 2006) Consult ‘Arts en patiëntenrechten’, KNMG, 2000, zie www.knmg.nl/dossiers/patiëntenrecht Alle uitspraken van de tuchtcolleges tot 1 januari 2010 zijn te vinden op www.tuchtcollege-gezondheidszorg.nl; alle uitspraken van de tuchtcolleges vanaf 1 januari 2010 zijn te vinden op www.tuchtrecht.nl
21
11
