Invloed elektrische voertuigen op automobiliteit Zowel gevestigde als nieuwe autofabrikanten hebben in de periode 2G04-2D11 allerlei verschillende prototypen en modellen van elektrische voertuigen (EV) gemaakt, inclusief driewielers en kleine stadsauto's. De diversiteit in ontwikkelde modellen geeft een indicatie van mogelijke ontwikkelingspaden op de EV-markt. Van de tweezitter Renault Twizy zijn tot juni 2012 meer dan GOOG stuks in Europa verkocht. Dit tweezitsmodel is een belangrijke afwijking van de traditionele auto met verbrandingsmotor. Elektrische mobiliteit hoeft dus niet alleen tot gebruik van een andere energiebron te leiden, maar kan ook de grootte en vorm van onze auto's veranderen.
bedreigd ziet door nieuwe technologieën en nieuwe ('startup') bedrijven. Fabrikanten hebben diverse alternatieven ontwikkeld voor de verbrandingsmotor als aandrijftechnologie, waarvan het elektrische voertuig (EV) het meest prominente is.
William Sierzchula, Jan Anne Annema en Bert van Wee William Sierzchula (w.s.sierzchula@ tudelftnl), Jan Anne Annema (J.A.Annema@tudelftnl) en Bert van Wee
[email protected]} zijn resp. promovendus, universitair docent en hoogleraar bij de TU DelftJaculteit Techniek, Bestuur, en Management.
Naarmate technieken verbeteren zijn nichemarkten ontstaan zoals de sport automarkt, waarbinnen de EV's voordelen hebben ten opzichte van verbrandingsmotorvoer-
van diverse EV-modellen. Momenteel
tuigen, bijvoorbeeld omdat EV's heel snel
bieden fabrikanten verschillende EV-typen
kunnen optrekken. Recente marktintroduc-
aan consumenten aan, zoals sportauto's,
ties laten zien dat grote autofabrikanten
commerciële voertuigen en kleine stadsau-
de EV-markt als een commercieel aantrek-
to's. Omdat consumentvoorkeuren variëren,
kelijke markt beginnen te zien i n plaats van
maakt deze strategie het waarschijnlijker
een markt die ze moeten bedienen vanuit
dat op zijn minst één van de aangeboden
overheidsregulering\
modellen commercieel levensvatbaar is.
Deze ontwikkelingen laten zien dat de
In dit artikel wordt de brede analyse uit
autoindustrie sterk i n beweging is, met
het lopende promotieonderzoek specifiek
onbekende uitkomsten. De huidige dyna-
toegepast op de Nederlandse markt. Door
miek i n de EV-industrie heeft de mogelijk-
Nederlandse autoverkopen te analyseren
heid geschapen voor een nieuw soort auto
kunnen we bepalen of en welke soorten van
gemaakt door nieuwe fabrikanten. Tot nu
EV's populair zijn bij consumenten en hoe
toe vroeg de Nederlandse consument om
de Nederlandse markt voor EV's er mogelijk
Inleiding
grote EV's gemaakt door de traditionele
uit komt te zien.
De verbrandingsmotor heeft de auto-
bedrijven. De Renault Twizy is echter een
mobielindustrie voor meer dan loo jaar
heel ander alternatief. De auto is klein (2,33
gedomineerd. Door factoren zoals emissie-
meter lang, 1,24 meter breed), goedkoop
fabriekstypen Modellen van EV's zoals gemaakt door
V ü e r t u i g s e g m e n t e n en
regulering van overheden, voortgang i n de
(een startprijs van € 6.900) en bedoeld voor
technologie en oheprijsverhogingen is de
de stadsomgeving met lage maximum-
fabrikanten overal ter wereld kunnen
autoindustrie toegetreden tot de begin-
snelheden en een klein verplaatsingsbereik
worden gecategoriseerd volgens het
stadia van wat bekend staat als een 'era of
(met één oplaadbeurt).
Europese voertuigclassificatiesysteem:
ferment' (tijdperk van 'vergisting', tijdperk
Dit artikel is gerelateerd aan een groter
segmenten A, B, C, D/E, F, G/H, J/K, L/M, N,
van onrust). Een dergelijk tijdperk wordt
promotieonderzoek betaald door
zware commerciële voertuigen (HCV) en
gekenmerkt door voortdurende verande-
NWO (Nederlandse Organisatie voor
bussen. Daarnaast ontwikkelen bedrijven
ringen en onzekerheid en kan leiden tot
Wetenschappelijk Onderzoek), waarin de
veelvuldig EV's i n de vorm van langzame
industriële transities van de ene techno-
vroege adoptieomgeving van EV's wordt
voertuigen (LSV, 'low speed vehicles') en
logie naar de andere, zoals toen de compact
bestudeerd. Het doel is om te analyseren
driewielers. Voorbeelden van voertuigen i n
disc het cassettebandje verving.
welke actoren de adoptie van EV's mogelijk
deze klassen met een aantal kenmerkende
De gevestigde automobielindustrie,
maken of juist proberen te verhinderen.
criteria worden gegeven i n Tabellen 1 en 2.
bestaande u i t slechts een beperkt aantal
De rol van automobielfabrikanten wordt
grote gevestigde bedrijven, kent een relatief
bijvoorbeeld bestudeerd om te kunnen
De fabrikanten van EV's kunnen worden
onrustige periode omdat ze de stabiele
bepalen i n hoeverre zij de markt vormgeven
ingedeeld i n vier categorieën: een groot
dominantie v a n de verbrandingsmotor
door de ontwikkeling en marktintroductie
gevestigd autobedrijf, een klein geves-
Tijdschrift Milieu - Dossier-December 2012 1
51
Tabel i: Voertuigklassen
A tot en met F met kenmerkende
eigenschappen
en
voorbeelden
Motoromvsng
Voertuiglengte tot
Verbrandingsmotor voorbeeld
EV voorbeeld
Klasse A
± 1,01
< 3,050 m
vw Up!
Tezzari Zero
Klasse B
±10-141
< 3,750 m
VW Polo
BMW Mini E
Klasse C
±1,3-2,01
< 4,230 m
VW Golf
Nissan LEAF
Klasse D/E
±
< 4,470 m
VW Passat
Opel Ampera
Klasse F
±2,0-3,51
< 4,800
Daimler CL600
BVD Auto e6
Tabel 2: Andere voertuigklassen
1,6-2,81
met kenmerkende
m
eigenschappen
en
voorbeelden
Onderscheidend criterium
Verbrandingsmotor voorbeeld
EV voorbeeld
LSV
Lage topsnelheid
Bellier XLD
Renault Twizy
Driewieler
Auto met drie wielen
GM Lean Machine
Aptera 2e
Klasse G/H
Hoge prestatie
Porsche Boxter
Venturi Fetish
Klasse J/K
Stoelen t/m 8 personen
Citroen Picasso
Ford Transit V
Klasse L/M
4x4 off road
Mercedes M-Klasse
Toyota Rav4 EV
Klasse N
< ± 3200 kg
Peugeot Berilngo
E-wolf Omega 1.4
HCV
> ± 3200 kg
Volvo FM9
Balqon Nautilus E20
Bus
> 10 personen vervoeren
Champion
Tecnobus Gulliver
Defender
tigd autobedrijf, een nieuw autobedrijf
realiseren dat Figuur 1 niet de verkopen
vertegenwoordigen de meerderheid van
{'startup') of een bestaand niet-autobedrijf
weergeeft maar het aantal modellen dat
voertuigen zoals verkocht op de meeste
dat zich op de EV-markt gaat begeven
werd ontwikkeld per voertuigsegment. De
nationale markten. Deze grote gevestigde
(een zich diversifiërend bedrijf). Grote
meest ontwikkelde modellen vielen i n voer-
bedrijven vermeden de ontwikkehng van
gevestigde bedrijven zijn i n dit onderzoek
tuigklasse B (56), LSV (51), G/H (49) en klasse
onconventionele modellen zoals driewie-
gedefinieerd als bedrijven die reeds voor
A (44). Fabrikanten ontwikkelden ook meer
lers, LSV's, en grote commerciële voertuigen
1991 auto's verkochten en die i n 2009 tot de
dan 25 modellen i n de klassen driewielers,
(HCV's en bussen), mogelijk omdat deze
wereldwijde top 30 van autofabrikanten
klasse C en N. Weinig modellen werden
modellen sterk verschillen van de huidige
behoorden volgens productiecijfers van
ontwikkeld i n D/E, F, HCV en bussen.
vraag van autoconsumenten. Het is gebruikelijk dat gevestigde bedrijven zich meer
de 'International Organization of Motor
1
Bus
Segment N
HCV
1
Segment L/M
Segment J/K
Iti
0
f
Segment F
Segment G/H <
H
^
c
3
waren toen niet betrokken bij de verkoop
2.
LSV
1
bedrijven bestonden al voor 1991, maar
1 ;••.: Segment C
u -1-
B
^
|:
10
Segment D/E
voor 1991 geen auto's. Zich diversifiërende
m
«1
Segment B
top 30. Nieuwe autofabrikanten verkochten
fzo <
•
1
auto's, maar behoorden i n 2009 niet tot de
1•n 40 1 30
•
Segment A \
50
autofabrikanten verkochten ook voor 1991
bezighouden met het voldoen aan de vraag
60 •
3-wheeler \
Vehicle Manufacturers'^ Kleine gevestigde
van voertuigen en vertegenwoordigen bedrijven die zich bezighouden met energieopslag en engineering.
Aantal modellen per voertuigsegment type fabrikant, 2004 - 2011
per
Prototypen en p r ü d u c t i e m ü d e l l e n
Figuur 1 laat zien dat grote gevestigde
van EV's
bedrijven en nieuwe bedrijven verschil-
Figuur 1 geeft een categorisering van proto-
lende benaderingen volgden bij de
typen en productiemodellen van EV's voor
productie van EV's. Grote gevestigde
de periode 2004 - 2011, per type fabrikant
bedrijven richtten zich op modelontwikke-
en voertuigklasse. Het is belangrijk om te
ling op de klassen A, B en C. Deze klassen
52
I Tijdschrift Milieu-Dossier-December 2012
fOO% KTRISCh __
Tabel 3: Nederland voertuigverkopen
2010 en EV-verkopen le halfjaar 20125,6 2012 (januari - juni) EV
2010 alle voertuigen Verkopen
Verkopen
% marktaandeel
O
% marktaandeel 0%
Klasse A
112.146
23%
Klasse B
116.844
24%
152
8%
Klasse C
96.063
20%
130
7%
Klasse D/E
62.884
13%
1.582
84%
Klasse E
726
O
0%
17
0% 1%
Klasse G/H
3.595
1%
Klasse J/K
44.975
9%o
O
0%
27.661
6%
O
0%
7.644
2%o
8
0% 0% 0%
Klasse UM Klasse N
684
0%
O
9.487
2%
1
Bus HCV
EV's zijn aangeschaft. Tabel 3 vergelijkt
van de huidige Idanten dan met het identi-
(met één oplaadbeurt) hoeven te hebben.
ficeren van klantwensen voor opkomende
Het hoge aantal LSV's en driewielers past
de Nederlandse voertuigverkopen i n 2010
nieuwe technologieën. Nieuwe bedrijven
i n een nichemarktbenadering: bedrijven
met de EV verkopen i n het eerste half
ontwikkelden EV-modellen i n alle klassen
verkennen de mogelijkheden van een
jaar van 2012 (januari tot en met juni)
met nadruk op modellen voor de top en de
nieuwe opkomende innovatie. Fabrikanten
per voertuigklasse. De tabel laat zien
onderkant van de markt: driewielers, LSV en
maakten slechts een beperkt aantal
hoe de consumentenvoorkeuren op de
sportauto's (klasse G/H). De grotere perso-
modellen i n de klasse D/E t e r w i j l dit toch
EV-markt zich verhouden tot de algemene
nenvoertuigen uit de klassen C, D/E, J/F en
een populair marktsegment is. De reden
voertuigvoorkeuren.
L/M vertegenwoordigen een relatief klein
zou kunnen zijn dat grote personenauto's de
aandeel i n de modellen geproduceerd door
zwakheden i n de prestaties van EV's laten
Klasse D/E domineerde de EV-markt i n
nieuwe bedrijven.
zien zoals een klein verplaatsingsbereik.
2012 (Tabel 3). De EV-verkoop i n deze klasse bestond nagenoeg geheel uit Opel Amperas/
Klasse G/H (sportauto's) is een redelijke markt voor EV's vanwege de verwachte
De Nederlandse EV-markt
Chevrolet Volts (1.380 stuks). Een vergelij-
hogere prijs en bepaalde rijeigenschappen.
Per j u l i 2012 waren er 4.038 EV's i n
king tussen alle voertuigverkopen i n 2010
EV's kunnen namelijk het maximale koppel
Nederland, waarvan er 2.830 zijn verkocht
met EV-verkopen laat zien dat de popu-
bereiken zo gauw het gaspedaal wordt inge-
sinds 20103. i n de periode 2010-2012
lairste klassen i n de algemene verkopen i n
drukt. Dit is i n tegenstelling tot auto's met
vertegenwoordigden EV's 0,22% van
2010 niet overeenkomen met de populairste
verbrandingsmotoren waar het maximale
alle personenautoverkopen4. Nederland
EV-klassen i n 2012. Klassen A en B verte-
koppel slechts geleidelijk wordt bereikt na
heeft daarmee een van de hoogste
genwoordigden i n 2010 bijna de helft van
intrappen van het pedaal. Sportauto's geven
EV-marktaandeel vergeleken met andere
alle voertuigverkopen i n Nederland maar
fabrikanten de mogelijkheid te focussen
Europese landen. Andere landen met
deze klassen zijn maar 8% van de totale
op rijeigenschappen van EV's zonder dat
hoge EV-marktaandelen zijn Noorwegen,
EV-voortuigverkopen. EV-klanten hadden
de hoge prijs een belangrijke hindernis is
Denemarken en Zwitserland.
een nagenoeg geheel eenzijdige voorkeur
i n de verkoop. Voertuigklasse A is ook een
Tot nu toe is Nederland een snellere adopter
voor de grote personenauto's i n de klasse
voorspelbare EV-markt omdat het waar-
van EV's, hoewel het Nederlandse markt-
D/E (Tabel 3). De beperkte vraag i n bepaalde
schijnlijk is dat deze markt zal bestaan uit
aandeel vooral afhankelijk is van verkoop
klassen laat zien dat de EV-markt nog niet
hchte voertuigen die geen hoge maximum-
i n de lease- en zakelijke automarkt. Een
zo divers is als de algemene voertuigmarkt.
verdere toename van het marktaandeel
Het is ook interessant om waar te nemen
snelheid of een groot verplaatsingsbereik
van EV's i n Nederland is afhankelijk van een doorgaande vraag van EV's i n de markt voor auto's op naam van een bedrijf of een toename van vraag door huishoudens.
De Nederlandse markt per voertuigklasse Voorgaande analyse geeft aan dat EV-verkopen i n Nederland toenemen. De analyse geeft echter niet aan welke typen
Tijdschrift Milieu - Dossier - December 2012
53
dat nagenoeg alle EV's die werden verkocht van grote gevestigde bedrijven kwamen zoals Nissan, GM en PSA. EV's van nieuwe bedrijven zoals Fisker, Tesla, Mia en Think telden voor
netwerk van milieuprafessiünals
slechts 8% mee i n de totale EV-verkopen i n het eerste halfjaar i n 2012. Het is onzeker of de nieuwe bedrijven veel invloed zullen hebben op de toekomstige EV-markt omdat tot nu toe de grote gevestigde bedrijven deze markt hebben gedomineerd. Tabel 3 bevat niet de klassen LSV en driewieler. De tabel geeft daarom niet een volledig beeld van de zich ontwikkelde EV-markt i n Nederland of Europa i n zijn geheel. Meer specifiek: de tabel mist de Renault Twizy - een LSV dat snel aan populariteit wint. In het eerste h a l f j a a r van 2012 verkocht Renault 6.057 Twizys i n Europa waarvan 83 i n Nederland. Ter vergelijking: i n West-Europa werden i n die periode 16.934 EV's verkocht. Gebaseerd op deze totaalcijfers kunnen we stellen dat de Renault Twizy een bepaalde mate van commercieel succes heeft bereikt. Het feit dat het geen traditioneel voertuig is, toont dat EV's mogelijk een drijvende kracht kunnen zijn i n de verandering van kenmerken van auto's.
effectief bereiken? Adverteer in de online en offline VVM-media!
Conclusies Van 2004 tot 2011 hebben voertuigfabrikanten een brede range van EV-prototypes en -modellen ontwikkeld. Dit wijst op een
De media van de Vereniging van Milieu-
verscheidenheid aan voertuigen (waaronder automobielen) op
professionals bieden adverteerders
een toekomstige EV-markt. Nederlandse consumenten hebben tot nu toe vooral een voorkeur laten zien voor EV's i n de grote
effectieve crossmediale mogelijkheden
personenautoklasse D/E, zoals de Opel Ampera. De Twizy toont
om duizenden milieuprofessionals zeer
echter een mogelijk andere toekomst voor EV's: een toekomst
gericht te bereiken.
die wordt bepaald door kleine voertuigen i n stedelijke gebieden. De EV-markt staat aan het prille begin van ontwikkeling en het is nog te vroeg harde uitspraken te doen over hoe de markt eruit zal zien. De Renault Twizy suggereert echter dat de toekomst misschien meer veranderingen te zien zal geven dan alleen een
Naast dit magazine 'Milieu' bestaat het WM-mediapakket uit de WM-ledengids, de website WM.info en de digitale nieuwsbrief.
verschuiving van vloeibare brandstoffen naar elektriciteit.
MAAKT MEDIA RENDABEL
Referenties 1. Magnusson, T. and C Berggren, 2011 Entering an era of ferment - radical vs incrementalist strategies in automotive power train development Technology Analysis and Strategie Management. 23:313-330¬ 2. International Organization of Motor Vehicle Manufacturers, 2010.2009 World Motor Vehicle Production. Paris. 3. Agentschap, 2012 Electric drive numbers, http.// www.agentschapnl.nl/onderwerp/cijfers-elek' trisch-rijden [Accessed 8-August-20i2]. 4. AID, 2012. Moving nowhere fast. AID Newsletter 1210.1 June, 2012. 5. RAI, 2011. Mobiliteit in cijfers Auto's 2011/2012. 6. RAI, 2012. Nieuwverkoop personenautos 06-2012.
Bent u geïnteresseerd in de voordelige mogelijkheden die de WM-media u bieden? Neem dan contact op met Elma Multimedia en ontvang vrijblijvend meer informatie en advies op maat. Elma Multimedia E. T.
infofaelma.nl 0226- 33 16 00
www.elma.nl
54
Tijdschrift Milieu - Dossier - December ED12
