Nummer archiefinventaris:
2.05.15.02
Inventaris van het archief van het Nederlandse Consulaat te Lissabon, 1757-1809 en 1814-1861 (18791935)
Auteur: J.C. Beth Nationaal Archief, Den Haag 1924 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.
2.05.15.02
Consulaat Lissabon
3
I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief......................................................................................5
Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................6 Openbaarheidsbeperkingen....................................................................................................... 6 Beperkingen aan het gebruik...................................................................................................... 6 Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 6 Citeerinstructie............................................................................................................................ 6 Archiefvorming...........................................................................................................................7 Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................ 7 Geschiedenis van het archiefbeheer........................................................................................... 7 De verwerving van het archief................................................................................................ 7 Verwant materiaal......................................................................................................................8
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen..................................................9
2.05.15.02
Consulaat Lissabon
5
Beschrijving van het archief
BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF Naam archiefblok: Consulaat Lissabon (Portugal) Periode: 1757-1935 merendeel 1757-1861 Archiefbloknummer: Z21044 Omvang: 3.90 meter; 78 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Consulaat Lissabon N.B. D. Gildemeester, consul-generaal 1799 J. Dohrman, consul a.i. 1799 augustus-1802 juni; consul-generaal 1802 juli-1814 juni G.B. Pilaer, consul 1819 oktober-1820; consul-generaal 1820 juni tot nà 1861 Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief van het Consulaat Lissabon (1757-1935) bestaat voornamelijk uit correspondentie. Tevens bevat het archief een register van Nederlandse koopvaardijschepen welke de Portugese havens hebben aangedaan in de jaren 1803 - 1825. Daarnaast hebben de bescheiden betrekking op notulen en resloutiën van vergaderingen van de consul-generaal, financiële zaken, paspoorten, stukken m.b.t. de rechtspraak, evenals stukken aangaande koopvaardijschepen, marine personeel, en stukken afkomstig van de thesauriers der conservatoire en armenkassen te Lissabon en Porto.
6
Consulaat Lissabon
2.05.15.02
Aanwijzingen voor de gebruiker
Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen
OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar Beperkingen aan het gebruik
BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie
AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie
CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Consulaat Lissabon (Portugal), 1757-1935, nummer toegang 2.05.15.02, inventarisnummer ... VERKORT: NL-HaNA, Consulaat Lissabon, 2.05.15.02, inv.nr. ...
2.05.15.02
7
Consulaat Lissabon
Archiefvorming
Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer
GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER Functionarissen N.B. D. Gildemeester
consul-generaal
1799
J. Dohrman
consul a.i.
1799 augustus - 1802 juni
consul-generaal1
1802 juli - 1814 juni
G.B. Pilaer
?
1814 augustus - 1819
G.J. Pilaer
consul
1819 oktober - 1820
consul-generaal
1820 juni tot nà 1861
Geschiedenis van het archiefbeheer
GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER De verwerving van het archief
DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF De rechtstitel is (nog) onbekend
1
Na het vertrek van de gezant C.H. van Grasveld uit Lissabon in 1804, werd de consul-generaal J. Dohrman tevens zaakgelastigde.
8 Verwant materiaal
Verwant materiaal
Consulaat Lissabon
2.05.15.02
2.05.15.02
9
Consulaat Lissabon
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN
1
Brieven, van het Departement van Buitenlandse Zaken ontvangen. 1814 augustus 12-1830 maart 26
2
Brieven, van de departementen van Koophandel en Koloniën en van het Publiek Onderwijs, de Nationale Nijverheid en de Koloniën ontvangen. 1816 oktober 15-1823 augustus 20 1 pak
3
Brieven, van het Departement van Marine ontvangen. 1819 juli 31-1822 september 25
1 pak
1 omslag
4
Brief, van de kanselier der Orde van de Nederlandse Leeuw ontvangen betrekkelijk de decoratie voor de consul-generaal Pilaer. 1829 september 2 1 stuk
5
Brief, van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Amsterdam ontvangen. 1817 juni 4 1 stuk
6
Brief, van het gemeentebestuur van Brussel ontvangen, houdende bericht van ontvangst van een stenen voorwerp voor het museum aldaar. 1829 mei 21 1 stuk
7
Brief, van de schout-bij-nacht Buyskes, kommandant van het oorlogsschip "De Evertsen", ontvangen. 1815 november 25 1 stuk
8
Brief, van de vice-admiraal Ruys ontvangen. 1821 april 21
1 stuk
9
Brieven, van Portugese ministers ontvangen. 1814 november 22-1830 december 14
1 omslag
10
Brieven, van de Intendance-generaal van politie te Lissabon ontvangen. 1819 november 19-1830 mei 6
1 omslag
11
Brieven, van de directie van het Arsenaal der marine te Lissabon ontvangen. 1820 februari 26-1827 oktober 10 1 omslag
12
Brieven, van de commissaris voor de publieke gezondheidsdienst te Lissabon ontvangen. 1819 oktober 13-1829 september 14 1 omslag
13
Portugese reglementen en couranten. 1815 november 28-1829 maart 4
1 pak
Van onderscheidene reglementen zijn Franse vertalingen gezonden aan het Departement van Buitenlandse Zaken, terwijl van die vertalingen afschriften voorkomen in de brievenboeken, hierna onder nummers 28 en 29 vermeld.
10
Consulaat Lissabon
2.05.15.02
14
Brieven, ontvangen van de Nederlandse legaties in Portugal en Brazilië (te Rio de Janeiro), 1815 september 13 en oktober 21, in Brazilië (te Rio de Janeiro), 1821 februari 9 en mei 15, en in Portugal (te Lissabon), 1824 januari 24-1828 juli 3 1 omslag
15
Brieven, ontvangen van de Nederlandse legaties in Baden, Beieren, Frankrijk en Spanje, en van de ambassadeur te Londen. 1815 april 19-1829 oktober 29 1 omslag
16
Brieven, van de Engelse en Franse legaties in Portugal ontvangen. 1816 juli 31-1828 juni 5
1 omslag
17
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren te Aveiro, Belem, Faro, Fayal (Azoren eiland), Figueira, Lagos en Lissabon. 1814 december 31-1830 december 19 1 pak
18
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren te Madeira, St. Michel (Azoren eiland), Ovar, Peniche en Porto. 1814 september 10-1830 december 28 1 pak
19
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren te Setubal, Silves, Vianna en Villa Nova de Portimao. 1814 december 1-1830 december 28 1 pak
20
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren in Brazilië te Pernambuco en Rio de Janeiro. 1816 augustus 1-1826 april 1 1 omslag
21
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren in Spanje te Alicante, Barcelona, Cadix, Coruna, Malaga, Santander en Sevilla. 1815 april 25-1825 januari 25 1 omslag
22
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren in Frankrijk te Cette, Marennes, Marseille, Nantes, Parijs en Toulon. 1815 januari 1-1824 december 1 1 omslag
23
Brieven, ontvangen van Nederlandse consulaire ambtenaren in Groot-Brittannië te Cowes (eiland Wight), Gibraltar, London en Plymouth. 1814 september 30-1829 januari 19 1 omslag
24
Brieven, ontvangen van consulaire ambtenaren van vreemde mogendheden, als: van de Verenigde Staten van Amerika te Lissabon en Fayal, van Brazilië te Lissabon, van Denemarken te Lissabon, van Groot-Brittannië te Lissabon en Porto, van Hannover te Lissabon, van Portugal te Amsterdam en Rotterdam, van Pruisen te Lissabon, van Sardinië te Lissabon en van Spanje te Lissabon en Villa Nova de Portimao. 1819 december 21-1830 september 29 1 pak
25
Brief van de Nederlandse consulaire tolk te Lissabon met bijlage. 1821 oktober 20
1 stuk
2.05.15.02
11
Consulaat Lissabon
26
Brieven van particulieren met een lijst daarvan. 1814 juni 21-1830 juni 30
1 pak
27
Afschriften van brieven, verzonden aan de erfstadhouder der Verenigde Nederlanden en aan Nederlandse en vreemde autoriteiten en particulieren. 1781 maart 27-1802 oktober 26
1 deel
28
Afschriften van brieven, verzonden aan het Departement van Buitenlandse Zaken, het comité tot de zaken van de Oost-indische handel en bezittingen, de Raad der Amerikaanse koloniën en bezittingen, de Raad der Aziatische bezittingen en etablissementen, de departementen van Koloniën en van Marine, de Nederlandse consuls in en buiten Portugal, Portugese ministers, de Intendant-generaal van de tol en van politie te Lissabon, aan kommanderende officieren en gemeentebesturen in Nederland en aan anderen. 1799 augustus 17-oktober 15; 1801 januari 13-1808 januari 2 en 1814 oktober 8-1828 juli 8 1 deel Zie de aantekening bij nummer 13.
29
Afschriften van brieven, verzonden aan het Departement van Buitenlandse Zaken, de administrateur voor de Nationale Nijverheid, de kanselier van de Orde van de Nederlandse Leeuw, de Nederlandse legaties te Londen en te Madrid, de Portugese minister van Buitenlandse Zaken, de Intendant-generaal voor de politie te Lissabon, de kommandant van het Franse eskader voor de Taag en de burgemeester van Vlieland. 1828 juli 14-1832 augustus 4 1 deel Zie de aantekening bij nummer 13.
30
Minuten van brieven, aan het Departement van Buitenlandse Zaken verzonden. 1814 oktober 8-1816 februari 28 1 omslag
31
Minuten van brieven, aan het Departement van Marine gezonden. 1815 november 22 en december 9
32-33
Afschriften van brieven, verzonden aan de consulaire ambtenaren van Nederland en van vreemde mogendheden, benevens van die aan enige andere personen, met klappers op die brieven. 1814-1859 2 delen 32 1814 oktober 16-1824 oktober 11 33 1824 oktober 2-1859 juni 2
34
Register van de in 1793 tot 1799 februari 9 vervaardigde afschriften van documenten. 1793-1799
2 stukken
1 deel
35
Register van de in 1799 vervaardigde afschriften van documenten, benevens enige originele verklaringen en afschriften van bescheiden van 1800 maart 11 tot 1802 september 12. 1799-1802 1 deel
36-37
Afschriften van verklaringen, afgegeven door de consul-generaal en andere autoriteiten, met de daarbij behorende bescheiden, benevens interrogatoriën,
12
Consulaat Lissabon
2.05.15.02
manifesten enz., 1803-1834 2 delen 36 1803 januari 12-1809 april 4 en 1814 december 5-1821 augustus 13 37 1821 september 14-1834 mei 2 38
Stukken betreffende de Nederlandse oorlogsschepen Irene, De Havik, De Spion, De Maaze, Melampus, Diana, De Schelde, De Brak en De Pelikaan. 1815 juni 21-1827 juni 13 1 omslag
39
Stukken betreffende het Nederlandse transportschip Hoop en Fortuin, waarmee militairen werden vervoerd. 1817 april 15-augustus 23 1 omslag
40
Gerechtelijke betekeningen. 1814 juli 15-1818 november 13
41
Notulen en resolutiën van de bijeenkomsten van de consul-generaal met de Nederlanders te Lissabon. (Nationale vergaderingen, gehouden door de leden van de Nederlandse natie). 1782 april 11-1790 oktober 13, 1802 maart 26 en 1840 februari 20 1 deel
42
Brieven van de rechter-conservateur der Nederlanden te Lissabon. 1821 februari 3-1826 juni 20
1 omslag
1 omslag
Zie de aantekening bij nummer 55.
43
Nota van de rechter-conservateur te Lissabon betreffende de traktaten in de jaren 1641 tot 1778 en uittreksels uit die, in de jaren 1799 tot 1815 tussen Portugal en de Nederlanden gesloten. (1825) 1 omslag
44
Brieven, klachten, rapporten en verklaringen van gezagvoerders, stuurlieden en mindere schepelingen van koopvaardijschepen, ontvangen. 1814 februari 3-1828 december 15 1 omslag
45
Verklaringen en protesten van gezagvoerders van schepen en andere schepelingen, benevens akten van overlijden van Nederlanders. 1823 mei 23-1859 juni 3 1 deel
46
Expertises betreffende de koopvaardijschepen Amsterdam nummer 2, Camoens, Catharina Geertruida, Charlotte Amelia, Concordia, Cornelis Hendrik Tromp, Eliza, Eolus, Gepke Brouwer, Intrépide, Iris, Java, Johanna Maria, Jonge Hendrik, Jonge Johan George, Jonge Mathilde, Jonge Schreuder, Maria, Mercurio, Onderneming, Pomona, Reinica, Triton, Verwachting, Verwisseling, Vier Gebroeders, Vriendschap, Vrouw Alida, Vrouw Catharina en Vrouw Engeline. 1816 november 30-1830 september 5 1 omslag
47
Stukken betreffende de koopvaardijschepen Anna Maria, Broderne, Dolfijn, Eensgezindheid, Fortuin, Fortuna, Goede Verwachting, Harmonia, Johanna Maria, Jonge Willem, L'Actif, La Dame Colette, Le Henri, Mars, Neptunus, Twee gezusters en Waakzaamheid. 1816 januari 26-1826 september 13 1 omslag
2.05.15.02
Consulaat Lissabon
13
48
Stukken betrekkelijk twee matrozen, die aan boord van het in beslag genomen insurgentenschip L'Heroïne werden gevonden. 1822 juni 17 1 omslag
49-50
Verklaringen van gezagvoerders van koopvaardijschepen omtrent de in te klaren en uit te klaren vrachtgoederen. 1777-1819 2 delen 49 1777 december 11-1804 december 30 en 1814 mei 9-1817 maart 31 50 1817 april 18-1819 december 20
51
Register van de Nederlandse koopvaardijschepen welke de Portugese havens hebben aangedaan. 1802 januari 13-1803 juni 10 en 1815 januari 3-1825 mei 31 1 deel
52
Tableaux van de Nederlandse koopvaardijschepen, welke de Portugese havens hebben aangedaan, en van de ontvangene consulaatrechten. 1814-1830 1 pak Deze stukken zijn opgemaakt ten behoeve van de conservatoire kas te Lissabon.
53
Rekening-courantboek van de conservatoire kas te Lissabon. 1757-1809 en 1815-1849
1 deel
54
Rekening-courantboek van de armenkas te Lissabon. 1757-1809 en 1814-1860
1 deel
55
Rekeningen met bijlagen van de thesauriers der conservatoire en armen-kassen te Lissabon en te Porto. 1814-1830 1 pak Bij artikel 9 van het traktaat van 6 augustus 1661, tussen de koning van Portugal en de Verenigde Nederlanden aangegaan, was bepaald dat ter beoordeling van geschillen (in burgerlijke zaken), welke Nederlanders betroffen, een rechter-conservateur zou worden benoemd, van wiens beslissingen men slechts zou kunnen appelleren bij de Raad van Relatie. De rechter-conservateur werd ook belast met het maken van boedel-inventarissen en het vereffenen van de boedels van overleden Nederlanders. Hij nam alzo de bemoeiingen der weeskamers waar. Aanvankelijk fungeerde dezelfde persoon als rechter-conservateur van onderscheidene natiën te gelijk zonder daarvoor enige emolumenten te genieten, tengevolge waarvan deze betrekking van lieverlede slecht werd waargenomen en de belangen der Nederlanders niet voldoende werd behartigd. Om hierin verandering te brengen werd de Nederlandse resident te Lissabon door de Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden bij resolutie van 11 augustus 1688 gemachtigd om van de goederen der Nederlandse kooplieden aldaar te mogen heffen twee per duizend, ten einde daarvan een pensioen, traktement of recognito voor een rechter-conservateur te voldoen, die zich uitsluitend met de zaken der Nederlanders zou bemoeien. Dit is de oorsprong der Conservatoire kas, waarvoor eerst bij resolutie van 24 november 1733 een reglement werd vastgesteld. De Nederlandse consulaire ambtenaren mochten uit die kas niets genieten, maar de gelden waren bestemd voor de betaling van de rechter-conservateur, de advocaat en de prokureur, en ook tot betaling der overige gewone lasten, als van verpleging van zieken, huur van de begraafplaats voor de Nederlanders, kosten van de kapel en van die der geschenken voor vreemde gezanten. De kas werd gesteld onder het beheer van een thesaurier, door de Nederlandse natie jaarlijks te benoemen; de aftredende thesaurier was niet benoembaar. Voor de Armenkas werd van elk schip vier gulden ontvangen, waarvan de pensioenen, het onderhoud van schipbreukelingen en armen werden betaald. Dit bedrag bleek niet voldoende te zijn om voortdurend in de stijgende uitgaven te voorzien, waarvan dan ook het gevolg was, dat eerst uit de Conservatoire kas subsidiën werden verleend en later beide kassen ineensmolten en toen door één persoon werden bestuurd, wat aanvankelijk niet het geval was.
14
Consulaat Lissabon
2.05.15.02
Ter verkrijging van inkomsten voor de Conservatoire kas werd een belasting geheven, berekend naar de vrachtpenningen der Nederlandse schepen, welke de haven van Lissabon binnenkwamen, tot tien Reis van elke Crusade van vierhonderd Reis. Te Porto was ook een Conservatoire kas en een Armenkas, beide onder het beheer van één thesaurier, die jaarlijks aan de consul of consul-generaal te Lissabon verantwoording van zijn beheer deed. Ten behoeve van de Conservatoire kas te Porto werd aldaar twintig Reis per last betaald. De saldo's der beide conservatoire kassen waren in 1819 nogal aanzienlijk in verhouding tot hetgeen daaruit betaald moest worden, terwijl de belastingen, ter stijving van die kassen geheven, bezwarend werden geacht, en de grondslag, waarop de heffingen geschiedden, zeer onregelmatig was. Daarom werd bij Koninklijk Besluit van 29 oktober 1819 nummer 72 bepaald, dat de belasting te Lissabon met ingang van 1 januari 1820 niet meer zou worden geheven, en dat de uitgaven zouden worden gekweten uit het voordelig saldo dat op 31 december 1819 zou blijken in de Conservatoire kas aldaar aanwezig te zijn, tot zolang "gemeld voordelig saldo ten bedoelde einde niet geheel gebruikt is". Ten aanzien van de belasting, te Porto geheven, werd toen niets bepaald, zodat men haar daar bleef heffen. De rechten, ten behoeve der armenkassen te Lissabon en te Porto geheven, bleven gehandhaafd. Nader werd bij Koninklijk Besluit van 8 mei 1826, nummer 44, bepaald: 1. dat uit de Armenkas te Porto "800.000 Reis in specie zou worden gestort in de conservatoire kas te Lissabon, ten einde met deze laatste kas verenigd en zolang zulks strekt te dienen tot betaling van derzelver gewone uitgaven". 2. dat het overschot dier armenkas zou worden gevoegd bij de conservatoire kas te Porto, en dat in deze haven voortaan ten behoeve der conservatoire kas van ieder Nederlands schip, aldaar aankomende, zou worden geheven 2000 reis (ongeveer 5 gulden Nederlands geld). Tevens werd de rechter-conservateur bij laatstgenoemd besluit bevestigd.
56
Brieven, van de thesaurier der Nederlandse Conservatoire kas en Armenkas te Porto ontvangen. 1818 januari 25-1830 april 27 1 omslag
57
Afschriften van de testamenten van G.B. Pilaer, W.H.J. baron Fagel en J.C. Scholtz. 1817 april 29, 1820 augustus 4 en 1823 oktober 30 1 deel Zie nummer 59.
58
Afschrift van het testament van Fr. Elbling (een Oostenrijker). 1815 januari 28
1 stuk
59
Stukken betreffende W.H.J. baron Fagel, A.C.A. Grant en A. Hopker, allen te Lissabon begraven. 1820 augustus 4-1825 oktober 26 1 omslag
59A
Afwrijfsel van de grafsteen van W.H.J. baron Fagel 1 stuk Vanwege het formaat afgezonderd uit inv.nr. 59
60
Stukken afkomstig van en betreffende H.C. Botter, overleden te Lissabon 1828 april 7, waaronder een Portugese vertaling van gedeelten uit het door de Fransman C.F. Volnay in 1791 uitgegeven werk "Les ruines ou médiations sur les révolutions des empires", dat in 1820 is opgenomen in de verzameling. "Oeuvres complètes" van die schrijver, te Parijs uitgegeven. 1 pak
61
Paspoort van Ph. Westman en bijlbrief van het schip Wilhelmina. 1817, 1818
62
Oude lijsten van bescheiden, behorende tot het consulaat te Lissabon van: 1814-1861 2 stukken
2 stukken
2.05.15.02 63-70
Consulaat Lissabon
Ingekomen brieven 1787-1808 en 1831-1861 63 1787 mei-1808 augustus 64 1831-1833 65 1834-1838 66 1839-1842 67 1843-1846 68 1847-1852 69 1853-1857 70 1858-1861
15
8 pakken
71
Minuten van de brieven, verzonden aan de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, de Nederlandse minister-resident (later buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister) in Portugal en aan de Portugese autoriteiten. 1832 juli 11-1861 november 12 1 pak
72-73
Diverse documenten (afschriften van verklaringen, afgegeven door de consulgeneraal, aantekeningen van geviseerde paspoorten enz.). 1761-1861 2 pakken 72 1761 juni-1827 december Ontbreekt
73
1833 maart-1861 mei Ontbreekt
74
Aantekeningen betreffende de aankomst van schepen. 1856 september 17-1861 april 9
1 stuk
Ontbreekt
75
Stamboek van onbezoldigde ambtenaren, ressorterend onder het consulaatgeneraal van Lissabon. 1879-1935 1 omslag.
76
"Dienststaat van consulaire ambtenaren in Portugal en de Kolonien", bijgehouden door de consul-generaal in Lissabon. 1935 1 deel.
77
Brievenboek van de vice-consul van Nederland in Setúbal, houdende hexografen van brieven aan de consul-generaal in Lissabon. 1900-1933 1 deel.
