T00131
Inventaris van het archief van de Waterleidingmaatschappij Rhenen, 1901-1993
K. Wildenbeest
INHOUDSOPGAVE Inleiding
A. B. C. D. E. F.
Doel van de inventarisatie Geschiedenis van het bedrijf, 1906-1993 Verantwoording van de inventarisatie Aanwijzingen voor de gebruiker Bijzonderheden Literatuur en gegevensbronnen
1 2 3 4 4 4
Inventaris 1
2
Stukken van algemene aard A.
Raad van commissarissen
5
B.
Aandeelhouders
5
Stukken betreffende bijzondere onderwerpen 1.
Organisatie
6
2.
Bestuur en commissies
7
3.
Eigendommen
7
4.
Personeel
10
5.
Financiën
11
1
A.
Doel van de inventarisatie
In 1997 sloot de gemeente Rhenen zich aan bij het Streekarchivariaat Kromme-Rijngebied – Utrechtse Heuvelrug. Een van de taken die het Streekarchivariaat zou gaan verzorgen was een inventarisatie van het archief over de periode 1926-1994. Van de periode van vóór 1926 was er een inventaris en de eindcaesuur werd getrokken bij 1994 omdat het jaar daarop een andere manier van ordening van het archief werd doorgevoerd. Bij dit “hoofdarchief” bevond zich ook het archief van de Waterleidingmaatschappij Rhenen. In het kader van de opleiding VVA is besloten om dit kleine bedrijfsarchief te inventariseren.
B.
Geschiedenis van het bedrijf, 1906-1993
Rhenen heeft de fase van gasverlichting overgeslagen en is van olieverlichting meteen overgegaan op electriciteit. In 1902 is in Rhenen een electriciteitsmaatschappij opgericht door Willem de Haas. De centrale was gevestigd aan de Buitenomme. Om de centrale van koelwater te kunnen voorzien werd er een put geslagen. Dit grondwater bleek van een zo goede kwaliteit dat het zonder te filteren gebruikt kon worden als drinkwater. Daarom werd besloten om dit te exploiteren en zo werd de Waterleidingmaatschappij in 1906 een feit. Een leuk gegeven is dat in de periode 1922-1935 de watertank zich bevond aan de Achterbergsestraatweg. Vanuit het slaapkamerraam van zijn woonhuis aan de Herenstraat kon de directeur van de maatschappij, W. de Haas, met een verrekijker op het peilglas op de tank kijken om het niveau te controleren. Door de toegenomen bebouwing zou dat nu niet meer mogelijk zijn. In 1935 werd er een watertoren met in het souterrain en op de eerste 3 verdiepingen een klein hotel/restaurant gebouwd. Het ontwerp is van de Rhenense architect H. van Hoogdalem. De watertoren werd gebouwd op de hoogste plaats van Rhenen, de Koerheuvel (circa 50m boven AP); dit werd tevens de naam van het gebouw. Op 8 mei 1937 werd de watertoren annex hotel/restaurant/uitkijktoren geopend. Het hotel/restaurant is tot 1986 in gebruik geweest. De watertoren is in functie geweest tot 1989. In de periode 1947-1989 is er een samenwerking geweest met de Waterleidingmaatschappij Doorn. Deze voerde de administratie voor de Waterleidingmaatschappij Rhenen. Tevens werd op deze manier een overname door de Waterleiding Maatschappij Midden-Nederland voorkomen.
2
In 1956 ging de gemeente Rhenen participeren in het bedrijf. Voor de bedrijfsvoering had dit geen directe gevolgen. De Waterleidingmaatschappij bleef zelfstandig functioneren. Alleen bij investeringen in niet waterleiding gerelateerde zaken moest vooraf toestemming verkregen worden van de gemeente Rhenen als groot aandeelhouder, in verband met de financiële consequenties voor het uitkeren van dividend aan de aandeelhouders. In 1989 werd de Waterleidingmaatschappij Rhenen uiteindelijk toch overgenomen door de Waterleiding Maatschappij Midden-Nederland (W.M.N.). In 1993 waren alle financiële zaken geregeld en hield de Waterleidingmaatschappij Rhenen definitief op met bestaan. Begon in eerste instantie de waterlevering aan enkele in aanbouw zijnde villa’s aan de noordkant van de Herenstraat, bij de overname door de W.M.N. werd er in de gemeente Rhenen geleverd aan ca. 17.000 inwoners. Vanaf 1952 werd er ook water geleverd aan de gemeente Amerongen. C.
Verantwoording van de inventarisatie
Het archief heet een totale omvang van 1,10 m¹. Het geïnventariseerde archief is uiteindelijk tot stand gekomen door samenvoeging van stukken uit vijf verschillende archieven; Waterleidingmaatschappij Rhenen Waterleidingmaatschappij Doorn Gemeente Rhenen Werkarchief van technisch directeur Groenewege (1951-1955) Archief van advocatenkantoor Sprey uit Leiden (ontvangen in 1989). De laatste 3 archieven uit de opsomming zijn louter gebruikt ter completering van het geheel. De betreffende archiefstukken kwamen voor vernietiging in aanmerking binnen hun eigen organisatie. De levering van drinkwater gebeurde in eerste instantie door de Electriciteitsmaatschappij Rhenen. Pas in 1906 is de Waterleidingmaatschappij Rhenen ontstaan. Door deze manier van werken staan de verslagen van de aandeelhoudersvergaderingen in eenzelfde band als die van de Electriciteitsmaatschappij (tot 1976). Omdat het archief van de Waterleidingmaatschappij Rhenen fysiek geplaatst was bij het archief van de gemeente Rhenen over de periode 1926-1994 was ik er in eerste instantie van uitgegaan dat de Waterleidingmaatschappij Rhenen gezien kon worden als een dienst van de gemeente Rhenen. Nu de inventarisatie is afgerond en alle feiten op een rijtje staan, is duidelijk geworden dat het een zelfstandig bedrijf was en is gebleven ondanks de participatie van de gemeente Rhenen.
3
D.
Aanwijzingen voor de gebruiker
Voor enkele stukken gelden beperkingen ten aanzien van de openbaarheid. Deze zijn in de inventaris met een asterisk (*) aangegeven. Bij het aanvragen van de stukken moeten worden opgegeven: de naam en het beheersnummer van het archief tussen ronde haken de of het inventarisnummer(s) van de stukken Bijvoorbeeld Waterleidingbedrijf Rhenen, 1901-1993 (131) 16, 33 en 34.
E.
Bijzonderheden
Ondanks de samenvoeging van deze archiefbestanden bevinden zich nog steeds grote hiaten in het archief zodat het niet mogelijk is om van sommige besluiten en handelingen de achterliggende gedachte te achterhalen. Zo heeft de Waterleidingmaatschappij Rhenen veel grond aangekocht zonder dat duidelijk is waarom. Recent echter is een aanvulling op het archief achterhaald waardoor bepaalde zaken waarschijnlijk duidelijk(er) zullen worden. Dit aanvullende gedeelte wordt t.z.t. in de inventaris verwerkt.
E.
Literatuur en gegevensbronnen
-
uitgave Industriële archeologie 1990 nummer 34 uitgave Oud Rhenen 1990 nummer 9 uitgave Oud Rhenen 1994 nummer 13 dr. H.P. Deys (fotomateriaal en informatie)
4
1. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD A. RAAD VAN COMMISSARISSEN 1-3
Notulen van de vergaderingen van de Raad van Commissarissen, 1960-1993. 1 2 3
3 omslagen
1960-1979 1980-1984 1985-1993
B. AANDEELHOUDERS 4-5
Notulen van de vergaderingen van aandeelhouders, 1901-1976, 1 band, 1980, 1981, 1983-1987, 1989, 1991, 1992. 1 omslag 4 5
1901-1976, band 1980, 1981, 1983-1987, 1989, 1991, 1992
5
2. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN 1. ORGANISATIE 6
Stukken betreffende de statuten, 1951-1969.
1 omslag
7-9
Stukken betreffende de concessie met betrekking tot de waterlevering, 1906-1963.
3 omslagen
7 8 9
10-14
1906-1925 1926-1963 1960-1962, geschilpunt met de provincie Utrecht over de rechtsgeldigheid van de door hen verstrekte vergunning Stukken betreffende de voorwaarden tot waterlevering en de daarbij behorende tarieven, 1925-1989.
10 11 12 13 14
5 omslagen
1925-1949 1950-1953 1954-1956 1957-1960 1963-1989 NB: de voorwaarden tot waterlevering zijn het gevolg van artikel 9 van de overeenkomst met de gemeente Rhenen van 22 augustus 1926 (inv. nr. 8).
15
Stukken betreffende de voorschriften voor het maken van binnenleidingen, 1957.
1 omslag
16-17
Stukken betreffende de administratieve samenwerking met de Bronwaterleiding maatschappij Doorn, 1947-1989.
2 omslagen
16 17
18-21
Stukken betreffende de overname door de Waterleidingmaatschappij Midden Nederland, 1984-1990. 18 19 20 21
22
aanvang van de samenwerking, 1947 functioneren en uiteindelijke beëindiging van de samenwerking, 1948-1989 4 omslagen
waardebepaling, 1984-1988 verkoop, 1988-1990 bijlage bij de koopovereenkomst inzake roerende en onroerende goederen, 1989 tekeningen behorende bij de koopovereenkomst
Brief betreffende de intrekking van de algemene vergunning tot het leggen van buizen door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, 1990.
6
1 stuk
23-25
Stukken betreffende de reorganisatie waarbij de gemeente Rhenen gaat participeren in het bedrijf, 1953-1957. 23 24 25
3 omslagen
1953 1954-1956 verkoop aandelen aan de gemeente, 1955-1957
2. BESTUUR EN COMMISSIES 26
Stukken betreffende de benoeming en het ontslag van leden van de Raad van Commissarissen, 1955-1994.
27-28
Stukken betreffende de Commissie onderzoek bezwaarschriften 2 omslagen waterleidingtarieven, 1936-1939 27 28
29-30
samenstelling, 1936-1939 vergaderstukken, 1936 Stukken betreffende de Commissie van advies inzake de herziening van de waterleidingtarieven, 1949-1950.
29 30
31
1 omslag
2 omslagen
samenstelling, 1949-1950 vergaderstukken, 1950
Stukken betreffende de samenstelling van de Commissie van geschillen, 1952-1954.
1 omslag
3. EIGENDOMMEN - Aanleg en onderhoud van winplaatsen en leidingen 32-33
Stukken betreffende de aanleg en het onderhoud van de waterwinplaats gelegen aan de Reumersweg, 1947-1979. 32 33
2 omslagen
1947-1955 1956-1979
34
Stukken betreffende de aanleg en het onderhoud van de waterwinplaats gelegen aan de Lijsterengh, 1956-1977.
1 omslag
35-50
Stukken betreffende de aanleg en het onderhoud van waterleidingen, 1924-1988.
16 omslagen
35 36 37 38
Achterberg, 1926-1931 Achterberg, 1982-1985 naar de gemeente Amerongen, 1952-1960 Elst, 1926-1971
7
39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51-54
Grebbeberg, 1947-1949 Kampjesweg, 1985-1987 Laareind, 1939 Nude, 1988 Prattenburg, 1949-1966 Reumersweg, 1960-1966 Veensegrindweg, 1988 Vogelensang, 1987-1988 Willem van Nassstraat, 1989 diverse onrendabele gebieden, 1956-1967 tekeningen behorende bij inv. nr. 43 problemen met de waterdruk op diverse locaties, 1924-1971 Stukken betreffende het onderhoud van de watertoren “De Koerheuvel”, 1954-1969, 1971-1987, 1990.
51 52 53 54
4 omslagen
1954-1969 1971-1984 1985-1987 1990 N.B. voor de bouw van de watertoren: zie archief gemeente Rhenen, bestand bouwvergunningen 1935-11
55
Besluit van de Raad van Commissarissen om niet over te gaan tot de fluoridering van het drinkwater, met bijlagen, 1960-1965.
1 omslag
- Aankoop NB: de stukken zijn (voor zover mogelijk) alfabetisch op straatnaam geordend. 56
Akte betreffende de aankoop van een perceel tuingrond aan de 1 stuk Buiten-Omme van wed. J.R. Lammers, geboren van den Brink, 1901.
57
Akte betreffende de aankoop van een perceel tuingrond aan de 1 stuk Buiten-Omme van de Nederduitsch Hervormde Gemeente te Rhenen, 1912.
58
Akte betreffende de aankoop van een perceel tuingrond nabij de Buiten-Omme van Jan van der Horst, 1933.
1 stuk
59
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende aan het Paardenveld van B.A. Beekman, 1936.
1 stuk
60
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende 1 stuk aan de Reumersweg van de Rhenensche Cultuur Maatschappij NV, 1953.
8
61
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende aan de Reumersweg van de gemeente Rhenen, 1955.
1 stuk
62
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende 1 stuk aan de Reumersweg van de Rhenensche Cultuur Maatschappij NV, 1955.
63
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende aan de Reumersweg van de gemeente Rhenen, 1969.
64
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond liggende 1 stuk aan de Reumersweg van de Rhenensche Cultuur Maatschappij NV, 1970.
65
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond met bebouwing gelegen Schoutenboomgaardweg 3 van R. Prak, 1950.
1 stuk
66
Akte betreffende de aankoop van een perceel bouwland gelegen nabij de Veensche Boomen van H.A. Spies, 1935.
1 stuk
67
Akte betreffende de aankoop van een perceel bouwland gelegen nabij de Veensche Boomen van de Rhenensche Cultuur Maatschappij, 1935.
1 stuk
68
Akte betreffende de aankoop van een perceel bouwland gelegen nabij de Veensche Boomen van H.A. Spies, 1943.
1 stuk
69
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond, sectie G 1 akte nummer 1129 van de Electriciteits Maatschappij Rhenen, 1917.
70
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond, sectie F nummer 1117 van S.J. Hollenbach, 1917.
1 stuk
71
Akte betreffende de aankoop van een perceel tuingrond, sectie E nummers 1187, 1188 en 1189 alle ged. van R. van Laar, 1917.
1 stuk
72
Akte betreffende de aankoop van een perceel grond, sectie E nummer 2764 van de Stichting Het Utrechts Landschap, 1977.
1 stuk
1 stuk
- Verkoop 73
Akte betreffende de verkoop van een perceel grond gelegen nabij de Achterbersestraatweg aan de gemeente Rhenen, 1950.
1 stuk
- Schenking 74
Stukken betreffende de schenking van een perceel grond gelegen aan de Schoutenboomgaardweg aan de Stichting Het
9
1 omslag
Gast- en Weeshuis te Rhenen, 1977. - Zakelijke rechten 75
Stukken betreffende de vestiging van een zakelijk recht ten behoeve van het maken van een viertal bronnen in en voor het leggen van een buisleiding van die bronnen naar het pompstation aan de Reumersweg met de gemeente Rhenen, 1977.
1 omslag
76
Akte betreffende de vestiging van een zakelijk recht ten behoeve van een watertransportleiding naar Elst met de Cebeco-Handelsraad, 1978.
1 stuk
- Verhuur en verpachting 77
Akte betreffende de verhuur van een perceel grond met bebouwing gelegen aan de Schoutenboomgaardweg aan scheepsbouwer J.W. Jansen, 1966.
1 stuk
78
Stukken betreffende de verpachting van de begane grond en 1 omslag eerste drie verdiepingen van de watertoren “De Koerheuvel” ten behoeve van de exploitatie van een hotel, 1961-1986.
- Erfpacht 79
Akte betreffende de vestiging van een erfdienstbaarheid van weg, sectie E nummer 225 ten behoeve van het leggen en onderhouden van een watertransportleiding met S.J. Hollenbach, 1901.
1 stuk
80
Akte betreffende de erfpacht van een perceeltje grond gelegen aan de Schoutenboomgaardweg met G. ter Haar, D. van Dam en G. ter Haar, 1951.
1 stuk
4. PERSONEEL Stukken betreffende de benoeming, vervulling van de dienst en het ontslag van personeelsleden, 1951-1989.
81-91*
81 82 83 84 85 86 87
C.L. du Chatenier, fitter, 1989 (openbaar in 2065) Mr. J. Deen, directeur, 1954 (openbaar in 2030) H. Drost, chef distributiedienst, 1955-1959 (openbaar in 2035) J. van Dijk, meteropnemer, 1989 (openbaar in 2065) H. van Egdom, chef fitter-machinist, 1963-1990 (openbaar in 2066) W. Gerritse, waterfitter-machinist, 1989 (openbaar in 2065) Th.J.A. Groenewege, technisch directeur, 1951-1955 (openbaar in 2031)
10
11 omslagen
88 89 90 91
H.M. de Jonge, opzichter-tekenaar, 1989 (openbaar in 2065) J. Roelofsen, fitter, 1982-1989 (openbaar in 2065) ing. J.A. Stigter, directeur, 1980-1989 (openbaar in 2065) contract tussen het pensioenfonds en J. Vermeulen inzake de uitbetaling van een levenslang pensioen, 1957 (openbaar in 2033)
92
Stukken betreffende de instructie voor de chef distributiedienst, 1954-1955.
1 omslag
93
Stukken betreffende bezoldigingsmaatregelen, 1949-1956.
1 omslag
94
Stukken betreffende de personeelsformatie, met beschrijving van de werkzaamheden, 1981 en 1989.
1 omslag
95-97
Stukken betreffende de pensioenvoorzieningen, 1949-1983.
3 omslagen
95 96 97
statuten van het Pensioen- en Ondersteuningsfonds Waterleidingmaatschappij Rhenen, 1949. aktes geldleningen, 1950-1955 functioneren en uiteindelijke liquidatie, 1954-1983
5. FINANCIËN 98-106
Jaarverslagen, over de jaren 1926-1992. 98 99 100 101 102 103 104 105 106
9 omslagen
1926-1939 1940-1949 1950-1955 1956-1959 1960-1969 1970-1979 1980-1984 1985-1989 1990-1992
107
Register van inkomsten en uitgaven, 1943-1953.
1 omslag
108
Stukken betreffende de uitgegeven aandelen en obligaties, 1929-1956.
1 omslag
109
Aandelenregister, 1956-1960.
1 omslag
110
Stukken betreffende geldleningen, 1929-1977.
1 omslag
11
