In dit nummer Onze visie De Verein Furka Bergstrecke sectie Nederland zet zich in voor de wederopbouw en het onderhoud van het stoomtreintraject Dampfbahn Furka-Bergstrecke in Zwitserland.
De vereniging De VFB sectie Nederland is onderdeel van de internationale vereniging VFB. De VFB biedt haar leden op allerlei manieren de gelegenheid om zich actief in te zetten binnen de vereniging en informeert hen via het Nederlandse blad “De Tandstaaf”, en het Zwitserse blad “Dampf an der Furka” en via het internet.
Uw mening Reacties op dit nummer: Redactie De Tandstaaf, Brederostraat 71, 5251 LL Vlijmen. Tel. 073 5184433 e-mail:
[email protected] of bij het bestuur.
VFB / Internet
Van de redactie
2
Van de voorzitter
3
Standbouw is ook Fronarbeit
4
Werkweek is een goede afleiding
5
Het penningmeesterschap!!
8
Samenvatting jaarvergadering 2002
9
Sneeuwruiming door Holland I-II
10
Verslag vergadering Zwitserland
14
Zwitserland is uniek deel IV
15
Foto’s en bewegende beelden
19
Wist u dat . . . .
20
www.furka.nl
en
Foto voorpagina: Beat Moser (08-2000)
www.furka-bergstrecke.ch
1
Van de redactie
Stoom-hobby Wachten tot alle berichten binnen zijn kan wel eens lang duren, zeker met mijn ongeduldige instelling in deze. Het liefst zou ik de Tandstaaf zo snel mogelijk in elkaar willen zetten maar dat gaat nu eenmaal niet. De snelste met z’n copy is Jacob v.d. Woude, die hoef je maar te bellen en binnen een paar dagen ligt er weer een verhaal klaar. Dit keer gaat het over Noord-Oost Zwitserland. Daarnaast is er natuurlijk weer het interview, dit keer met Herman Westmijze, de nestor van het beurs-gebeuren. Hij is er altijd bij. Ook wat berichten van de secretaris en het voorstellen van de ”nieuwe” penningmeester en een verslag van de in Zwitser-
land gehouden vergadering waar Rob Janzen en Cor Leenders naar toe zijn geweest. En om dan de twintig pagina’s vol te maken nog een verslag van de sneeuwruiming door Holland I-II. Aangevuld met een paar pagina’s met allerlei wetenswaardigheden. Nog een vraag: zijn er onder de lezers ook modelbouwers? Zelf hou ik me bezig met het bouwen van stoommachines en zou me kunnen voorstellen dat er onder de lezers iemand is die zegt: daar weet ik ook wat van en wil daar wel eens wat over schrijven. Uiteindelijk liggen de Furka en model(stoom)treinen dicht bij elkaar. Graag uw reaktie. KeeS
De website van . . . . . Adres
http://www.furka.nl
Internet-adressen Onderstaand weer een aantal internet-adressen die de moeite waard zijn om te bezoeken:
http://members2.easyspace.com/bahnbilder http://www.cograilways.com/ http://www.rail-info.ch/ http://www.post.ch/ http://www.bahnnetz.ch/ http://www.blsalptransit.ch http://www.gleisnost.de http://www.schweiz-in-sicht.ch/ Mocht u ook een leuke site weten, geef het even door op
[email protected] gereed
2
Van de voorzitter
Het nieuwe rijseizoen Eindelijk het is zo ver!, na anderhalf jaar is op 27 april j.l. met ruime meerderheid van stemmen door de Generalversammlung het fiat gegeven voor de nieuwe statuten van onze Verein. Het hete hangijzer in deze, was de reeds veelvuldig besproken “Delegiertenversammlung”. Hetgeen inhoudt, voor m.n. de Zwitserse leden, dat een gehele sectie vertegenwoordigd wordt door een tweetal “Delegierten” en men niet meer individueel aan de ledenvergadering kan deelnemen. Dit moet leiden tot een veel snellere besluitvorming en samenwerking met de DFB. Er dienen de komende jaren dan ook zowel financieel als organisatorisch belangrijke besluiten genomen te worden. Beseft dient echter te worden dat de DFB een serieus treinbedrijf met een belangrijke regionale toeristische functie is, met alle hieruit voortvloeiende verplichtingen naar zaken-
Op zondag 14 april j.l. kregen wij bericht dat onze secretaris Marcel Schuring en zijn vrouw Inna werden verblijd met de geboorte van hun dochter
Anastacia Zij weegt 3800 gram en is 52 cm lang.
Bestuur en leden van de VFB sectie Nederland wensen de ouders van harte proficiat en een gelukkige toekomst voor Anastacia.
foto: Urs Jossi zomer 2000
partners en banken toe is. De belangrijke rol die de VFB naar de DFB vervult dient dan ook gelijk op te gaan en mag niet op verouderde uitgangspunten uit het verleden blijven steken! Ook in Nederland hebben we met het sluiten van een collectieve ongevallenverzekering ten behoeve van alle Nederlandse “Froni’s” (zie elders) wederom een kwalitatieve stap voorwaarts gemaakt. Het nieuwe rijseizoen staat na de sneeuwruiming voor de deur, met een attractief weekend begin juli met de Breithorn van de BVZ en onze Weisshorn. En mocht u deze zomer in de buurt zijn, een rit op de Furka verveelt nooit en vergeet vooral niet onze zeer praktische Nederlandse site www.furka.nl te bezoeken, die staat boordevol met tip’s, interessante info, vertreken aankomsttijden etc. uit het hele kanton Uri. De VVV Andermatt zou hier jaloers op kunnen zijn! Veel plezier en prettige vakantie! Rob Janzen
3
Fronarbeit . . . . .
Foto’s en tekst: KeeS
Standbouw is ook Fronarbeit! Het opbouwen van onze stand (in de vorm van een wagon) is een ideale vorm van Fronarbeit in Nederland. Het meehelpen hieraan geeft veel voldoening en is zeker ook voor de leden die niet in de gelegenheid zijn om in Zwitserland te gaan werken een leuke manier om zich, onder leiding van Cor Leenders, nuttig te maken voor de sectie Nederland van de VFB.
Na het uitladen uit de vrachtwagen (van de heren Westmijze) wordt begonnen met het uitleggen van het geraamte en het in elkaar schroeven daarvan. Dan volgen de panelen, de deurtjes en de balie en wordt de spoorbaan opgebouwd, daarna worden de verlichting en de verdere aankleding aangebracht. In ong. 4,5 uur staat de stand overeind.
Het raam staat, nu eerst koffie
Het begint al te lijken
De balie pas leggen
Met alles erop en eraan
De bedrading aanleggen
En ook de standbemanning is aanwezig
4
Interview
door Kees Scholtes
Herman Westmijze:
Foto’s: Herman Westmijze
Werkweek is 'n goede afleiding Deze keer was het interview met Herman Westmijze (77) in Velp (Gld). Iets meer dan een uur rijden van Vlijmen ligt Velp waar ik om 10 uur werd verwacht door Herman, met koffie en koek. Hij woont daar in een rustige buurt vlakbij de spoorlijn, waardoor je regelmatig de treinen hoort langskomen.
Wie is Herman? Eerst maar eens vragen wie/wat Herman is. Na de bekende schoolopleiding ging hij naar de Leidsche Instrumentmakersschool waar hij een opleiding heeft gevolgd tot instrumentmaker. Hij heeft daar de verschillende fases van leerling, gezel tot meester doorlopen. Aansluitend is hij gaan werken op het Luchtvaartlaboratorium en daarna is hij, mede doordat hij een huis kreeg aangeboden, bij Akzo gaan werken als ontwerper. Hij heeft daar o.a. gewerkt aan het automatiseren van het maken van spingaatjes (gaatjes ter grootte van een mensenhaar). Dit was eerst nog handwerk maar werd later door Herman gemechaniseerd en geautomatiseerd. Hij is dus zoals hij zichzelf noemt fijn-mechanicus, in tegenstelling met wat hij doet voor de
VFB, want dat is vele malen groter en zwaarder. Maar dat komt in de loop van het verhaal nog voor de dag.
Eerste vraag Doordat we elkaar al enige tijd kennen (door het opbouwen en bemannen van onze stand op allerlei beurzen) raken we al snel in gesprek over de VFB. De eerste vraag is elke keer weer: ”Waarom Zwitserland, waarom de VFB”? Het blijkt steeds weer (niet dat dat erg is) hetzelfde verhaal: op vakantie gaan met de familie, voor hun was dat kamperen, geconfronteerd worden met natuur en techniek (treinen) en dan ben je verkocht.
Glacier Express Het begin van het contact met de VFB ligt al weer 10 jaar terug toen Herman met z’n zoon Peter (Hé, die kennen we ook) de beroemde treinrit van Zermatt naar St. Moritz maakte. Daar werd in Realp hun interesse gewekt voor de DFB. Terug in Nederland kwamen zij datzelfde jaar nog op de beurs ”Terug naar toen” van de VSM waar ook een kraam stond van de VFB die bemand werd Jan-Willem Oostrom. Die had zo’n enthousiast verhaal over de VFB dat zij zich direct opgaven als lid en ook voor een werkweek. Vanaf dat moment heeft Herman de ontwikkeling van de VFB sectie Nederland belangstellend gevolgd, zeker ook de verandering van oud naar nieuw bestuur met alle mis(ver)standen die daarmee gepaard gingen. Blij is hij met de huidige situatie binnen de vereniging, met name het enthousiasme waarmee het bestuur en een
5
groot aantal leden de bedoeling van onze sectie naar buiten uitdraagt. Zeker ook op onze stand is hij best wel trots en met respect praat hij over PR-man Cor Leenders die, nadat het frame van de stand was aangekocht door Henk v.d. Kolk, met een enorm technisch inzicht en handigheid de stand heeft gemaakt tot wat het nu is.
moment ging alles een stuk beter en zeker onder Bauleiter Toni Stamm heeft Herman het prima naar z’n zin. Wat nog wel irriteert is het feit dat ander groepen wel eens met een verhaal over gedane arbeid in ”Dampf an der Furka” komen wat eigenlijk door Holland I en/of II is gedaan.
Fronarbeit
Instructies
Ging in 1993, door ziekte van Herman, Peter alleen naar Zwitserland om te werken, vanaf 1994 was Herman er steeds bij.
Een van de eerste grote objecten waar Herman met z’n collega’s voor kwam te staan was de Siedelenbachbrücke. In het vorige interview lazen we dat dit voor Paul Olijslagers zijn eerste werkweek was terwijl dit (1996) voor Herman al de derde was. Zeker ook door de goede instructies leerde Herman in korte tijd wat beton maken is: als je in een handje vol beton knijpt en er komt nog water uit is het te nat en als je knijpt en het valt uit elkaar dan is het te droog. Ook is hij toen betrokken geweest bij het storten van beton voor de muren van de schakelruimte op station Furka waarbij menige vol geladen kruiwagen moest worden verplaatst. Al het voorkomende werk wordt aangepakt, ook als het toevallig(?) mooi weer is en er in de Scheiteltunnel met
Werk aan de Siedelenbachbrücke
De eerste jaren was de opvang door de Zwitsers niet echt aangenaam en ongeorganiseerd. Je kreeg te maken met onbekende groepen die erg stug met elkaar om gingen maar dat werd later wel beter. In het begin behandelde men hen als een paar kleine jongens uit Holland en probeerde door middel van extra volume de overmacht duidelijk te maken wat tot gevolg had dat de toenmalige groepsleider Harry Vos de opmerking maakte: ”Nu je grote mond dicht anders pak ik mijn koffer en ben weg”. Vanaf dat
6
Beton storten op de Siedelenbachbrücke
Een mooi gedeelte van Bern
Bern beduidend lagere temperaturen dan buiten toch gewerkt moest worden. Waar Herman ook bij was is het, op 27 augustus 1998, (ver)plaatsen van de Engelse wissel van Muttbach naar Gletsch. Dat kon pas na het schotteren en opzij zetten van bovenleidingmasten en de inzet van een stoomlok in plaats van een diesel omdat de stoomlok extra remvermogen heeft.
Eerste lok in Gletsch Dat men als bouwgroep naast de werkzaamheden ook nog moest zorgen voor het bijvoeren van koeien, die in 60 cm sneeuw probeerden hun kostje te vinden werd als een leuke bijkomstigheid ervaren. Een unieke belevenis voor Herman en de volledige bouwgroep was de (aller)eerste stoomlok die in Gletsch aankwam met Groep Holland II. Om met zo’n groep ”ervaren Fronarbeiter” zoiets mee te maken is iets geweldigs. Dat deze gebeurtenis door de Zwitsers is doodgezwegen ligt voor de hand door dit toch wel eigenzinnige volkje.
Dat naast de arbeid ook steeds het aangename en interessante meetelt bij bezoeken aan Zwitserland blijkt uit het feit dat er altijd een bezoek aan Bern gedaan wordt. Voor Herman (en Peter) zal er altijd een bezoek aan deze stad op het programma staan al was het alleen maar om naar de vele mooie bruggen te kijken en te bestuderen hoe die contructies allemaal in elkaar steken. En als je daar toch bent kijk je gelijk even of de familie Bär het nog goed maakt. Als je tegen Herman zegt: ”overdoen”, zegt hij direct, ”weer Zwiserland”, het is er zo schoon en ordelijk.
Wie volgt Uiteraard tot slot de vraag wie de volgende zou moeten zijn voor de ontvangst van het interview-estafettestokje. Daar kwam een kort antwoord op: Cor Leenders. Wat die man z’n ogen zien maken z’n handen. Waarom kon u eerder al lezen.
7
Van de penningmeester
Het penningmeesterschap!! In de recente ledenvergadering ben ik gekozen als (of veroordeeld tot?) penningmeester van de Nederlandse tak van de VFB. Jullie weten wel hoe zoiets gaat: je wordt gewoon telefonisch overvallen en voor dat je het weet zitten enkele bestuursleden bij je thuis aan de Zwitserse wijn. Het overkomt je en het is natuurlijk best leuk om bij te dragen aan een dergelijke ludieke vereniging.
achtergrond maar houd mij in het dagelijks leven als bouwkundig adviseur bezig met de organisatorische en financiële kant van het verplaatsen van bedrijven en het realiseren van bedrijfsgebouwen.
Hobby
Wie ben ik? Als antwoord op de vraag om iets over mijzelf te vertellen het volgende. Ik ben 54 jaar jong en trotse vader van drie zonen van wie de oudste ook lid is van de VFB. Ik heb een zwak voor Zwitserland en treinen en dan is de link al snel gelegd: veel vakanties in Zwitserland. Pas enkele jaren geleden hoorde ik van het bestaan van de VFB; ik ben dus een relatief nieuw lid. Ik heb niet echt een administratieve
Mocht u denken dat voor mij de VFB de grote hobby is dan heeft u het mis. Op nummer één met stip staat muziek. Als enthousiast amateurmuzikant hou ik mij bezig met blues en boogie woogie (piano en blazen op bluesharpjes). Zo: jullie hebben nu een beetje gezien wat voor vlees er in de kuip zit. Ik hoop dat het bevalt! Henk Huisman
Muziek voor liefhebbers van (piano)blues, boogie woogie, Rock & Roll, R & B, jazzfunk Voor de muzikale opluistering van uw bedrijfsfeest, sportevenement of familiefeestje (duo)
Down the Road
voor (piano)blues, boogie woogie, Rock & Roll
Henk Huisman: piano, bluesharp Herman Kuipers: slagwerk/gitaar en zang
5-mans/vrouw formatie
Simply Blues voor Blues, Rithme & Blues, jazzfunk
Voor informatie en demo-CD’s: Henk Huisman, 0318 - 463029 of 06 - 51561079, e-mail:
[email protected]
8
Van de secretaris
Samenvatting Jaarvergadering 2002 Naar aanleiding van vragen en opmerkingen tijdens de jaarvergadering van 23 maart jongstleden menen we op een aantal punten terug te moeten komen;
Penningmeester Henk Huisman is tot nieuwe penningmeester gekozen, hij volgt Paul Olijslagers op.
Bestuurssamenstelling Het huidige bestuur bestaat uit vijf leden, volgens de statuten moet er elk jaar één bestuurslid aftreden, dat terstond weer herkozen kan worden. Het huishoudelijk reglement zegt niets over bestuurswisselingen. Dit is onwerkbaar. Het bestuur wil een tweejaarlijkse cyclus, waarbij voorzitter en secretaris niet gelijktijdig aftreden. Als bestuur stellen we dan ook voor om dit in het huishoudelijk reglement op te nemen. Dit om onnodige notariële kosten, die voortkomen uit een wijziging van statuten, te voorkomen. Het bestuur is van mening dat deze wijziging en mogelijke andere aanpassingen zo veel mogelijk vanuit de leden voorgesteld moeten worden.
Oproep We doen bij deze dan ook een oproep aan enkele leden zich te willen inzetten in deze en zich te melden bij het secretariaat. Om op deze wijze wijzigingsvoorstellen ter stemming voor te bereiden, voor de komende ledenvergadering in 2003.
Verzekering Het bestuur heeft uitgezocht hoe Froni’s het beste verzekerd kunnen worden. Een normale reisverzekering geeft namelijk geen dekking voor werkzaamheden zoals Froni’s verrichten op de Furka. Het bestuur heeft ten behoeve van alle Froni’s dit voor zowel de weken 34 als 35, tijdens de sneeuwruiming als ook de individuele Froni’s die aansluiting vinden bij andere groepen en of weken, een collectieve verzekering bij de bekende verzekeraar ELVIA afgesloten. Let wel: deze laatste groep dient zich dan wel vooraf schriftelijk bij het bestuur te melden. Er is vanaf 10 mei 2002 de onderstaande dekking van kracht: Bij invaliditeit: Euro 70.000,Bij ongeval: Euro 23.000,Voorts zijn alle medische kosten ter plaatse, alsmede transport ter plaatse en transport naar Nederland volledig gedekt. De polisvoorwaarden zijn via het bestuur, indien gewenst, te verkrijgen. We hopen als bestuur op deze wijze een verdere bijdrage te hebben geleverd aan goede en verantwoorde werkomstandigheden voor alle Froni’s. Waarbij we uiteraard de wens uit spreken dat er zo weinig mogelijk aanspraak op deze verzekering gedaan zal moeten worden. Een ieder is en blijft uiteraard naar zich zelf en anderen toe volledig verantwoordelijk.
9
Verslag
door Paul Olijslagers
Sneeuwruiming door Holland I-II Van 13 tot en met 17 mei (de eerste geplande Fronarbeiter-week) was de Nederlandse sectie met zes man aanwezig in Realp. Jeroen Wolff, Peter Deuss, René van Vliet en Paul Olijslagers troffen elkaar in “Camp Realp”op zondagavond 12 mei. Peter Witkop en Sjoerd Vrind kwamen wegens omstandigheden later in de week. Na al die jaren Gletsch was het goed om weer een keer terug in Realp te zijn, op de ontbrekende slaapbarak na was er weinig veranderd. Federico Rossi (de nieuwe planner voor Fronarbeit), deze vrolijke Zwitser hadden we in Gletsch al als treindienstleider ontmoet, begeleidde ons naar “Haus Blueberry Hill” het hoogstgelegen, niet voor auto’s bereikbare huis in Realp. Met onze bagage 100 meter berg op, maar wel een mooi uitzicht. De benedenverdieping van het huis was voor de VFB, twee
10
slaapzalen voor elk tien mensen, keukenwoon-kamer, douche, toiletten en wastafels, vergeleken met Gletsch een hele
luxe. Het uitzicht op de Furka “modelbaan” beneden ons en het mooie weer liet ons snel de vermoeiende reis vergeten. De laatste weken had het in Zwitserland nog flink gesneeuwd wat te zien was aan de diverse sneeuwhopen in het dorp, zelfs het toegangspad naar onze slaapgelegenheid was nog niet sneeuwvrij. In Camp Realp kregen we ons avondeten en ontmoetten we natuurlijk “Der schnelle Martin” de vrachtwagenchauffeur en versierder (groeten aan Rembrand) en werden we voorgesteld aan Wolfgang Hackl, de leider voor het sneeuwruimen, en een aantal Zwitsers en Duitsers. Wolfgang vertelde tijdens zijn briefing, dat er weinig sneeuw was en groot lawinegevaar.
gebruikt in stapelrekken om bergwanden mee te stabiliseren.
Dinsdag
In Realp was alles nog gesloten, zodat we onze avond besloten in de stationsrestauratie.
Maandag De wekker liep af om zes uur en iedereen zat tegen zeven uur aan het ontbijt. Onze kok, weggelopen uit de muppet-show, had zijn best gedaan op het harde brood, de kaas, de jam en de koffie. Walter Willi verwelkomde ons allen en Wolfgang deelde de Fronarbeiter in, enkelen gingen in de Draisine kijken of ze de deuren van tunnel 3 konden openen en wij gingen onder leiding van een oudere Zwitser “der Peter”, oefenen met de lawinezoek-apparaten (Barryvox). Peter legde alles goed uit en vervolgens werd er geoefend in het vrije veld. Omdat er op dit moment niets te sneeuwruimen was, en er (te) veel Fronarbeiter waren deed Federico zijn best om ons aan het werk te krijgen. We droog-den en sorteerden bouten, plaatjes en andere onderdelen in de bunker tegenover Camp Realp. In deze bunker heeft de DFB sinds 2000 haar opslag voor onderdelen. Na de middag werden alle losse stenen langs het traject richting Wilerbrücke op pallets gestapeld en opgeslagen op een wagon. Deze stenen worden
De militaire lawinedienst zou deze morgen komen inspecteren, en bekijken of het gebied vrijgegeven kon worden. Het is namelijk stralend weer en vrij warm zodat men veel lawines verwacht. Jeroen en Paul moeten de luchtroosters (afvoer rook) op het dak van de werkplaats gaan monteren. Peter en René laden de verzamelde stenen van de platte wagen af en helpen Federico. Daarna laden we nog even een wagon met 120 “Schwellen” voor de ombouw van het traject boven de Steffenbachbrücke, en rangeren enkele wagons om. Tijdens de briefing bij de lunch deelt Wolfgang mee dat het lawinegevaar minder is en dat er een aantal mee omhoog moeten. Peter en René gaan mee om de ijspilaren in tunnel 2 te verwijderen zodat de loc erdoor kan en het onderste gedeelte van de Steffenbachbrücke uit te graven, Jeroen en Paul moeten langs het traject een watergoot schoonscheppen, deze is door een steenlawine vol met puin komen te liggen.
11
Woensdag Allen gaan mee naar boven, vandaag beginnen we met de voorbereidingen voor de opbouw van de Steffenbachbrücke. Met de diesel rijden we door tunnel 3 en tunnel 2. Tussen tunnel 2 en 1 liggen nog twee lawines waar een bagger en een sneeuwfrais aan de gang moeten. Wij gaan te voet over de lawines, door tunnel 3, over nog een lawine en bereiken de Steffenbachbrücke. De sneeuw is hier praktisch weg, alleen het onderste gedeelte van de brug ligt nog in de sneeuw. Na twee uur scheppen is de brug vrij en moeten we aan de overzijde het huisje met de lier uitgraven. Na de middag wordt de lier opgesteld (we mogen zowaar mee). De kabelbaan voor het materiaalvervoer tussen Realp en Furka-zijde wordt aangebracht en de eerste kabels voor het hijsen worden voorzichtig naar de overkant getrokken. Om vier uur is dit gereed en hangt het eerste brugdek in de kabels, zodat morgen de brug geinstalleerd kan worden. Na het avondeten
komen Peter en Sjoerd aan en drinken we een biertje en een wijntje bij Ruth in hotel Post.
Donderdag Voor ons niets te sneeuwruimen, de opbouwploeg gaat de brug opbouwen. Paul moet op de railkraan (de sleutel is na twee dagen gevonden) en onze ploeg gaat met Federico en twee Zwitserse Daniels, rails, bielzen en tandstaven laden. Het laden met de kraan is minder inspannend dan met de hand en tegen vier uur staan er vier wagens geladen. Dit allemaal in de stralende zon, een lekker bergwindje, wat wil je nog meer. De Steffenbachbrücke is gemonteerd, echter de rails passen niet omdat het te warm is. Morgenvroeg worden deze gemonteerd.
Vrijdag De DFB Bahnhof moet uitgebreid worden met een derde spoor aan de FO-zijde, wij kunnen in afwachting van het kleine baggertje (is natuurlijk zoek) reeds voorbereidingen gaan treffen om een stuk berg af te graven. De compressor wordt klaar gezet, slangen gezocht, schoppen, pickels etc. Peter en René gaan met twee Zwitsers mee om een stuk betonijzer uit de Wilerbrücke te halen. De brug zet te veel uit en
12
plaatst en de waterkolom opgesteld. Op de berg wordt gezocht en gegraven naar de inlaat van het waterbekken voor de waterkolom. Na drie meter sneeuw graven wordt deze gevonden en vrijgemaakt. ’s Avonds eten we met ons zessen in de stationsrestauratie en nemen afscheid van onze collega-fronarbeiters. Een mooie week, sneeuwruimen geproefd en veel gedaan.
drukt tegen een van de pijlers. Om tien uur moeten we plotseling mee naar boven, de platte diepladerwagen moet vanmiddag richting Steffenbachbrücke en wij moeten de sneeuwdoorgangen waar gefraisd is, met de hand verder uitgraven, aangezien deze breder is dan het gefraisde pad. ’s Middags wordt station Tiefenbach sneeuwvrij gemaakt. Op de rails ligt nog ongeveer een halve meter sneeuw, tegen het station nog tot bovenkant station. Het station wordt ontdaan van de planken, borden worden opgehangen, borden ge-
Voor videoband of boek over (stoom)treinen en/of Zwitserland zit u goed bij van den Burg beeldproducties Rietschans 72a NL - 2352 BB Leiderdorp Tel. 071-5818181 Fax 071-5818180 e-mail:
[email protected]
13
Verslag
18e Algemene vergadering VFB Op 27 april j.l. heeft de algemene vergadering van de VFB plaatsgevonden. Dit keer was het in Andelfingen (onder Winterthur en iets boven Zürich). Als afvaardiging van de sectie Nederland waren daar aanwezig onze voorzitter Rob Janzen en PR-man Cor Leenders (met echtgenotes). Onderstaand kort wat punten die het vermelden waard zijn. *
Middels een strak geleide vergadering is eigenlijk met relatief weinig verdere tegenstand de statutenwijziging met daar aan gekoppeld de ”Delegierten versammlung” met 96 voor en 24 tegen aangenomen!
*
Waarnemend voorzitter Georg Schaefer werd nagenoeg unaniem gekozen tot nieuwe voorzitter voor de duur van drie jaar en Isolde Hoenigh tot vice-voorzitter.
*
Het jaarverslag 2001, de financiële resultaten etc. werden accoord bevonden.
*
Teruggetreden zijn Walter Benz (was al afgetreden) en Marlies Roessel (om pers. redenen).
*
Nieuw zijn de heren Stackmann en Froelich (zie organigram in komende Dampf an der Furka). Functies worden binnen het bestuur verdeeld.
*
Contributie 2003: € 30,= en € 45,= voor gezinslid.
*
Men overweegt het instellen van ”jeugdlid” met name als doel om meer jongere leden te werven.
*
De levenslange contributie gaat van 20 naar 25 jaar als eenmalige betaling.
*
Diversen: _ Met de rit van de Breithorn wil men het oliestoken op de Furka verder onderzoeken.
14
_
2006 Oberwald zou wel eens moeilijk kunnen worden m.n. de financiering van e.e.a.
_
Dus geld blijft nog steeds erg belangrijk, ook afgelopen jaar Sfr. 100.000 verlies!
_
Dit seizoen eerst bouw infrastructuur Realp o.l.v. Walter Willi, pas als dat gereed is andere werkzaamheden aan het traject.
Een lezer schrijft . . .
Zwitserland is uniek Autoreisezug Wij hadden in mei 1972 een huisje gehuurd in Wienacht boven Rorschach aan het Bodenmeer. Zoals gewoonlijk hadden wij ook deze keer de Autoreisezug van Düsseldorf naar Lindau, gelegen aan de Duitse kant van het Bodenmeer, geboekt. Vlak langs ons huisje ging de RorschachHeiden-Bergbahn, een nagenoeg geheel van tandrad voorzien spoorlijntje. U begrijpt dat het niet lang duurde voor wij een reisje gingen maken naar beneden. In Rorschach HBF reden de treinen af en aan van de SBB. Naar Winterthur/Zürich, naar Basel en naar Chur. Treindienstregelingen meegenomen voor het uitzoeken van bijzondere treintrajecten. Het station van Rorschach ligt direct aan het meer en men kan als het ware zo van de trein op de boot stappen naar Lindau en Bregenz. Na familieberaad gehouden te hebben, werd besloten om twee reizen te gaan maken, omdat wij maar een week vakantie hadden. Het werden de treinreizen Wienacht-RorschachLandquart-Davos v.v. en WienachtRorschach-Rheineck-Walzenhausen v.v.
Jacob D. van der Woude
deel IV
kant mogelijk en het spoorwegrijtuig kon op geen van de eindstations gedraaid worden. Bij het naar beneden gaan was de bestuurder-conducteur aangewezen op zijn spiegels maar dat was geen enkel probleem. Er reden geen twee onafhankelijke treinen op deze lijn en dus hadden wij geen last van tegenliggers. Het was de normale spoorbreedte en beneden aan de berg liep ons treintje tot Rorschach HBF parallel aan de SBB spoorlijn en ging daarna over de SBB lijn naar RorschachHafen. Onderweg stopte hij op verzoek en daarom werd menige kleine halteplaats aangedaan. Van uit de wagon hadden wij een prachtig uitzicht over het grote Bodenmeer. Je zag door de hoogte de overkant Friedrichshafen en Lindau, zonder meer een fascinerend uitzicht. Doordat de besturing achterin gebeurde, zaten wij letterlijk voor op de bok en af en toe zagen wij aan de rand van de bebossing een groepje van twee of drie reeën en wilde konijntjes. Wij moesten even wachten op de trein naar Rheineck en dan zie je de schoonheid van de perrons. Een mannetje met een spoorwegpet op en een blauwe stofjas en een driewieler met grote
Bodenmeer Wij stonden dinsdagmorgen vroeg bij het stationnetje in Wienacht en meteen ontdekten wij wat vreemds aan het rijtuig van de RHB. De besturing was slechts aan een
15
bak ervoor veegde het perron aan en ruimde het achtergebleven papier en de bekertjes op. Zou dit ook niet iets voor de Nederlandse Spoorwegen zijn, want volgens mij ontbreekt het hier vaak aan orde en netheid. In ongeveer tien minuten waren we in het dorpje Rheineck aangekomen.
Kurort Langs het perron stond een klein elektrisch trammetje, zoiets als vroeger in de stad Groningen reed. Deze tram, Bergbahn Rheineck-Walzenhausen (1200 mm.) was voorzien van een tandradinstallatie en na de kaartjes controle vertrok onze tram. Direct na het verlaten van het stationsemplacement ging de tram dwars over de drukke straat met automatische stoplicht beveiliging. Hierna behoorlijk steil omhoog en in circa 20 minuten waren wij in Walzenhausen. Vele mensen kozen direct een plaatsje op een zitbank van de Kurort Walzenhausen. Wij kregen Meer bij Davos
16
(foto: Swiss Travel System)
al gauw in de gaten waarom dit gebeurde. Men had hier namelijk een prachtig uitzicht over de monding van de Rijn die in het Bodenmeer stroomde en op het vliegveld van Rheineck. Het dorpje zelf stelde niet veel voor maar het trammetje was een bijzondere openbaring voor ons. Na een frisdrankje op het terras van een hotel besloten wij de terug te gaan en een wandeling in de stad Rorschach te maken. Het bestaat hoofdzakelijk van het toerisme en er is niet veel industrie. Er is alleen wat textiel-, conserven en metaalindustrie en volgens mij stond de papierfabriek van Feldmühle te verpauperen. Ik zag namelijk geen enkele activiteit toen de trein er passeerde. De stad heeft ongeveer 10.000 inwoners, toch was leuk om er even te winkelen.Het heeft enkele mooie bouwwerken in het centrum zoals een laat gotische voormalige benedictenabdij met kruisgang, een mooie barokke kerk en een stadhuis uit de 17e eeuw. Wij gingen weer met de RHB naar boven en nu zat de bestuurder wel op de goede plaats.
Rhätische Bahn Enkele dagen later werd de reis ondernomen naar Davos. We namen ons gemak en gingen met de trein tot Chur. Wij wilden de hoofdstad van Graubünden eerst bekijken. Het bleek ongeveer gelijk te zijn aan onze woonplaats Veendam, circa 30.000 inwoners. Vooral de Altstadt is prachtig. De kathedraal is een aanrader om te bezoeken. Het heeft namelijk een prachtig altaar uit 1490. Schitterende apostelbeelden, een zeer oude crypte en een sacra-
Rhätische Bahn op het Wiesener viadukt (foto: Swiss Travel System)
mentshuisje uit de tijd van 1480-1490. Verder vindt men er vele restanten uit de Romeinse periode. De stad is nagenoeg altijd versierd met vele vlaggen en dat doet uitnodigend aan. Maar wij moesten verder, want wij wilden met het smalspoorbedrijf van de Rhätische Bahn naar Davos. Van Chur weer een 10 km terug naar Landquart liep de RhB parallel aan de SBB lijn, daarna door het dal van Prätigau ging het grotendeels langs het riviertje de Landquart naar Klosters. Deze plaats is bekend als kuuroord en wintersportplaats en ligt op een hoogte van1200 meter. Het dorp heeft 4000 inwoners maar tijdens het toeristenseizoen wonen er wel driemaal zoveel mensen. De lijn heeft hier
een aftakking naar Scuol, maar wij gingen genieten van de keertunnels naar grotere hoogte, want Davos ligt op 1560 meter. We verlaten Klosters door middel van twee serpentines en direct in de eerste tunnel wordt voldoende hoogte gewonnen om het hoogste punt van de spoorlijn te bereiken bij Davos-Wolfgang, dit ligt op 1630 meter hoogte.
W.J. Holsboer (1834-1898) Wij dalen langzaam in de richting van
Davos langs het Davosermeer en komen tussen de bergen van ons doel Davos. De spoorwegmaatschappij “de Rhätische Bahn” is mede opgericht door een Nederlander, Willem Jan Holsboer (18341898) en deze heeft ook vele Nederlandse ingenieurs tijdens de aanleg in hun stageperiode aangelokt. De ervaring, die men hierbij opdeed, was van groot belang voor hun afstuderen. Hij was de animator van de start van de 1 meter spoorbreedte van de latere maatschappij Rhätische Bahn, de lijn kreeg in eerste instantie de naam Landquart-Klosters-Davos. De Heer W.J. Holsboer was directeur van het Kurhaus in Davos. Men bouwde vanaf Landquart en bereikten Klosters in 1889 en Davos Platz werd in 1890 bereikt. Alle gemeenten aan de spoorlijn hebben meebetaald. Het bedrag wat bijeen werd gebracht was
17
een half miljoen Zwitserse Franken. Voor ons is het dan ook genieten tijdens zo’n reis op grote hoogte door de bergen. Wij stapten uit in Davos Platz en moesten ons eerst even oriënteren. Na een kopje soep en Rösti met Beilage konden wij weer de dag aan. Wij namen het kabeltreintje naar Hotel Schatzalp om daar de bekende alpentuin te bekijken en na afloop even op het terras van het hotel te vertoeven. Vele Nederlandse astma- en tbc-patiënten zijn hier van hun ziekte genezen. Davos is eigenlijk een langgerekt dorp. De bergen omklemmen de dorpen Davos Platz en Davos Dorf en dat geeft een ruwe aanblik. Overal ziet men boven van die enorme lange hekwerken die de plaatsen moet vrijwaren van lawines. Wij gingen weer naar benden met de kabeltrein en dat maakt toch opnieuw weer indruk. De kabel waaraan de wagon vast zit zie je over katrollen lopen en je kijkt in zo’n diepte dat men geen hoogtevrees moet
hebben. In het dorp liepen wij weer naar het stationnetje en zagen nog net de trein naar Tiefencastel vertrekken, die aansluiting gaf naar Sankt Moritz. Wij gingen weer terug naar Landquart en stapten daar over op de SBB regionale trein naar Sankt Margrethen. Hier wilde ik namelijk even uitzoeken hoe, voor een volgende keer, de aansluiting naar Bregenz in Oostenrijk was, want daar moest een stoomtreintje rijden in het Bregenzerwald. Wij konden helaas niet de juiste informatie over dit stoomtreintje krijgen en besloten door te reizen naar Rorschach en Wienacht. Hoewel deze noordoost hoek van Zwitserland minder bezocht wordt door spoorwegliefhebbers uit Nederland is het toch te adviseren om hier ook eens te kijken naar de verschillende smalspoorbedrijven. Het ligt in onze bedoeling om nog eens een bezoek te brengen aan de Appenzeller Bahn, maar dat zal wel 2005 worden. Tot een volgende keer.
DOX
Support PROJECTBUREAU VOOR DOCUMENTAIRE ONDERSTEUNING EN CONSULTANCY
Uw Document Adviseur
Zet alles weer op een rijtje U kunt ons inschakelen voor: * Advies over * informatievoorziening * Archiefbewerking
* Informatiebeleid * Interimmanagement * Training en begeleiding
Chroomstraat 26, 2718 RR Zoetermeer Tel.: 079 - 362 87 02 Fax: 079 - 362 87 05
18
Internet: http://www.doxsupport.nl E-mail:
[email protected]
Uit de videokast van . . .
Kees Scholtes
Foto’s en bewegende beelden Als vervolg op het artikel in de vorige Tandstaaf over boeken nu iets over videobanden en CD-roms. Het is niet mijn bedoeling om heel mijn boeken(video)kast aan u te laten zien maar wel wat mij interesseert en dat is naar ik aanneem ook uw interesse als VFB-lid. Op het gebied van videobanden (en in mindere mate cdroms) over treinen in de bergen is er heel wat te koop. Hieronder laat ik u wat banden zien en voor de computerbezitters onder u een aantal CD-roms die ook het bekijken waard zijn. Uiteraard zijn er ook banden van onze DFB/VFB maar ik neem aan dat die voldoende bekend zijn (zoniet, vraag er dan naar bij redactie of de heren van de PR). Interactieve cd-rom Glacier Express van Zermatt tot St. Moritz met filmpjes (met geluid) en foto’s en allerlei gegevens. Uitgave: v.d. Burg Leiderdorp CD-rom over de Furka-Bergstrecke Ausgabe No. 1 Foto’s van de baan, voertuigen, personeel, techniek en wandelingen Uitgave: VFB
Interactieve cd-rom Die Triebfahrzeuge der SBB met foto’s en films van de voertuigen van de SBB van toen en nu. Uitgave: GeraNova Nr. 0055
Videoband Wintererlebnis Furka-Oberalp-Bahn Een deel van de beroemde Glacier-Express met winterlandschappen, sneeuwruimen, tunnelinspectie en een bezoek aan de in aanleg zijn Gotthard-Basis-Tunnel. 58 minuten. EK-Verlag Freiburg nr. 5325 Videoband Die Brünigbahn De enige metersporige baan van de SBB die rijdt van Luzern naar Interlaken met gedeeltelijk tandrad. Ook aansluitende banen worden bekeken. ca. 55 minuten Hermann Merker Verlag Fürstenfeldbruck (D) Videoband Eisenbahn über den Gotthard Een film over de Gotthard met z’n tunnels, bruggen en galerijen en oude en nieuwe e-loks inclusief de Krokodil ca. 50 minuten GeraNova Verlag München nr. 7424
Videoband Mit der Eisenbahn auf die Gletscher Met de banen BOB - WAB JB en verschillende kabelbanen in het Berner Oberland naar het hoogste station in Europa: Jungfraujoch. ca. 57 minuten. Hermann Merker Verlag Fürstenfeldbruck (D)
19
Wist u dat . . . . . . . . . er op zaterdag 8 en zondag 9 juni a.s. weer de jaarlijkse Stoomtreindagen van de Zuid Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM) in Simpelveld worden gehouden? Naast de activiteiten rondom het emplacement van station Simpelveld zullen tijdens de stoomtreindagen diverse activiteiten plaatsvinden langs het traject Schin op Geul - Kerkrade.
Station Fond-de-Gras
foto: KeeS 2002
. . . . er op onze stand tijdens allerlei beurzen en evenementen leuke souvenirs te koop zijn waarvan een gedeelte van de opbrengst ten goede komt aan onze vereniging? Er is onder andere een prachtige poster zoals afgebeeld op de achterkant van het omslag van deze Tandstaaf op het formaat 50 x 70 cm. Daarnaast zijn er een aantal mooie videobanden over de Furka en omgeving en andere dingen zoals zakmessen met opdruk, balpennen en pluchedieren. Kom eens langs tijdens zo’n beurs. Foto: Urs Jossi juli 2000 Foto: KeeS Goes 2002
20
. . . . er in Luxemburg ook een (stoom)trein rijdt? Tussen de plaatsen Petange en Rodange rijdt de ”Train 1900”. Hij rijdt door een rustig bosrijk gebied en komt ook in Fond-de-Gras alwaar een museum is, inclusief station uit 1875 en remises met veel materiaal waaraan gewerkt wordt en wat bekeken kan worden. Het is ook het vertrekpunt voor de ”Minieresbunn” (700 mm), een oude mijnbaan waarmee men een rit de mijn in kan maken.
