INTERNATIONALE POLITIESAMENWERKING Onderzoek naar de modaliteiten voor Belgische participatie in internationale politiesamenwerkingsprojecten van regionale omvang
Onderzoekers Serge BRAMMERTZ Stefan DE VREESE Jef THYS
Promotoren Prof. Dr. Lode VAN OUTRIVE Prof. Dr. Francoise TULKENS Co-promotoren Dan KAMINSKY Patricia KLINCKHAMERS
Ministerie van Binnenlandse Zaken Algemene Rijkspolitie
Uitgeverij POLITEIA vzw
INHOUD
INHOUDSOPGAVE I SITUERING VAN HET ONDERZOEK
1
IILITERATUURANALYSE
3
1. De afschaffing van de grenscontroles
4
2. De praktijk van de internationale politiesamenwerking 3. Beantwoorden de compenserende maatregelen voorzien door de Akkoorden van Schengen aan de politiele verwachtingen? 4. Het uitwisselen en opslaan van informatie 5. Grensoverschrijdende observatie en -achtervolging 6. Besluit
6 7 8 10 12
m HET VOORONDERZOEK: DE BEVOORRECHTE GETUIGEN
15
1. Doel 2. Methode 2.1. Thematische interviews 2.2. De controlelijst 3. De geinterviewden 4. De resultaten 4.1. De samenwerkingspraktij k 4.1.1. Grensoverschrijdende achtervolging 4.1.2. Grensoverschrijdende observatie 4.1.2.1. Grensoverschrijdende observatie: een speciaal geval 4.1.3. Informatie-uitwisseling 4.1.4. Technische Problemen 4.1.5. Uitwisseling van functionarissen 4.1.6. Organisatie 4.1.6.1. De verbindingsdienst 4.1.6.2. Nebedeacpol 4.1.7. Positieve en negatieve aspecten 4.2. Wat is geoorloofd en wat niet? 4.2.1. (On)geoorloofdheid van de samenwerking en reglementerende teksten 4.2.2. De Belgische souvereiniteit 4.2.3. Toestemmingen en contacten met de autoriteiten 4.2.4. Internationale rogatoire commissies 4.3. Waarover wordt samengewerkt? 4.4. Welke kennis is noodzakelijk bij de grensoverschrijdende samenwerking?
15 15 15 16 17 18 18 18 20 21 22 26 26 27 27 28 29 31 31 32 33 33 35 35
n
5. Bilan 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 6. Besluit
1NH0UD
Het onderscheid administratieve- en gerechtelijke politie De samenwerking tussen de Belgische politiediensten Onvoldoende wettelijke harmonisering Onvoldoende harmonisering van de onderzoekstechnieken Het verschallende criminele beleid Het gebruik van kunstgrepen Taalkundige verschillen
36 37 37 38 38 38 39 40 40
IV HET HOOFDONDERZOEK: DE INTERVIEWS
42
1. Inleiding 1.1. De doelstelling en de methode 1.2. De analyse van de gegevens 1.3. De respondenten 1.4. De weergave van de resultaten 2. Algemene gegevens 2.1. De grenzen en de landen waarmee het meest samengewerkt wordt 2.2. De politiedienst waarmee het meest samengewerkt wordt 2.3. De frequentie van samenwerken 3. Het overwicht van de gerechtelijke taken 3.1. Taken en organisatie van de grensoverschrijdende samenwerking 3.1.1. De taken bij de grensoverschrijdende samenwerking 3.1.1.1. Het overwicht van gerechtelijke taken 3.1.1.2. Openbare ordehandhaving 3.1.1.3. Taken in verband met vreemdelingen 3.1.1.4. En de preventie? 3.1.2. Organisatie en infrastructuur 3.1.2.1. Verbindingsambtenaren 3.1.2.2. Het werken met gemengde equipes 3.1.3. De lacunes 3.2. Het wegvallen van de (controle aan) de grenzen 3.3. Besluit 4. Het overwicht van de informatie-uitwisseling 4.1. Informatie-uitwisseling, grensoverschrijdende observatie en -achtervolging 4.1.1. Grensoverschrijdende informatie-uitwisseling 4.1.1.1. De noodzaak van het vragen van toestemming 4.1.1.2. De impact van Nederlandse en/of Duitse wetgeving 4.1.1.3. De regelgeving 4.1.1.4. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer 4.1.1.5. Het management van de verworven informatie
42 42 43 43 44 45 45 45 46 47 47 47 47 50 51 52 52 53 54 57 58 58 59 59 60 60 64 65 67 68
BMHOUD
iii
4.1.1.6. Het liaisonbureau 69 4.1.2. Grensoverschrijdende achtervolging en -observatie 73 4.1.2.1. De praktijk 73 4.1.2.2. De hinderpalen 75 4.1.2.3. De incidenten 77 4.1.2.4. Kennis van de regelgeving 77 4.1.2.5. De toestemming 78 4.2. Besluit 79 4.2.1. De informatie-uiwisseling 79 4.2.2. Grensoverschrijdende achtervolging en observatie 80 5. De band tussen de nationale en de internationale samenwerking 81 5.1. Samenwerking, taakverdeling en reorganisatie 81 5.1.1. Nationale en internationale samenwerking 82 5.1.1.1. De afhankelijkheid voor het verkrijgen van informatie 84 5.1.1.2. Het vervullen van andere taken 84 5.1.2. Taakverdeling bij de internationale samenwerking 85 5.1.2.1. Het verschil tussen de landsgedeelten 85 5.1.2.2. De bestaande taakverdeling 86 5.1.2.3. De gewenste taakverdelingen 88 5.1.3. Een eventuele reorganisatie van het Belgisch politiebestel! 88 5.1.4. Besluit 90 6. Hinderpalen bij de grensoverschrijdende samenwerking 91 6.1. De juridische Problemen 91 6.1.1. De juridische leemten en tegenstellingen tussen de verschillende landen 92 6.1.2. De "nieuwe" onderzoekstechnieken 94 6.2. Problemen verbunden aan de samenwerking met niet-politiele instanties 95 6.2.1. De parketten 96 6.2.2. De administratieve autoriteiten 97 6.2.3. Het Ministerie van Financieen 97 6.2.4. De staatsveiligheid 98 6.2.5. Interpol 98 6.2.6. De informanten 98 6.2.7. De private veiligheidsdiensten 99 6.3. De technische problemen 99 6.4. De taalkundige en culturele problemen 100 6.5. Besluit 101 V CONCLUSIES
104
1. Inleiding 2. De organisatie 3. De regelgeving
104 104 106
iv
INHOUD
4. De informatie-uitwisseling 5. De wisselwerking tussen nationale- en internationale politiele samenwerking 6. De hinderpalen
107 109 110
VILITERATUUR
112
BULAGEN Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
1: 2: 3: 4:
Checklist thema's vooronderzoek Hypotesen met vragen Diensten waaruit respondenten werden gerecruteerd Lijst van rangen van gerechtelijke politie, rijkswacht en gemeentepolitie Bijlage 5: Functies van rijkswacht, gemeentepolitie en gerechtelijke politie Bijlage 6: Codelijst Bijlage 7: Lijst van tabellen
