Insurans dan Takaful: Suatu Perbandingan dan Perbahasan Hukum Dato’ Mohd. Mokhtar bin Shafii Ahli Jawatankuasa Fatwa Negeri Selangor Pengerusi Jawatankuasa Syariah Takaful IKHLAS Sdn. Bhd.
Insurans Dan Takaful - Perbezaan dan persamaan - Jenis- jenis insurans - Pendapat Ulama’ tentang insurans - Unsur- unsur yang dilarang dalam insurans - Perbandingan di antara insurans dan takaful - Perbincangan hukum
Jenis- Jenis Insurans
1. Syarikat Insurans Am - Syarikat- syarikat ini didaftarkan dibawah Akta Insurans 1996 untuk menjalankan urusan insurans am sahaja. Sehingga tahun berakhir 30 Jun 2005 terdapat 26 syarikat insurans am di Malaysia
Jenis- Jenis Insurans 2. Syarikat Insurans Hayat - Syarikat- syarikat ini didaftarkan di bawah Akta Insurans 1996 untuk menjalankan urusan insurans hayat. Sehingga tahun berakhir 30 Jun 2005 terdapat 7 syarikat insurans hayat di Malaysia
Jenis- Jenis Insurans 3. Syarikat Insurans Komposit - Syarikat-syarikat ini di daftarkan di bawah Akta Insurans 1996 untuk menjalankan urusan Insurans Am dan juga Insurans Hayat. Sehingga tahun berakhir 30 Jun 2005 terdapat 9 syarikat Insurans Komposit di Malaysia.
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Konsep insurans dari kacamata Islam mula dibicarakan oleh Sheikh Muhammad Amin atau lebih dikenali sebagai lbnu Abidin. - Beliau membicarakan insurans perkapalan di zaman Khilafah Othmaniah dan berpendapat bahawa bentuk insurans pada masa itu tidak dibenarkan oleh Syarak. Namun, beliau membolehkan menerima pampasan jika perjanjian itu dilakukan di negara bukan Islam.
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Pada tahun 1965, Kongres Penyelidikan Islam yang berlangsung di Kaherah telah membincangkan persoalan hukum insurans di dalam dunia. - Seterusnya, satu lagi persidangan peringkat antarabangsa iaitu Persidangan Antarabangsa Pertama Mengenai Ekonomi Islam yang diadakan di Mekah pada tahun 1971 telah turut membincangkan persoalan mengenai insurans.
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Pada 15 Jun 1972, Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan dalam sidangnya yang kelima telah memutuskan bahawa insurans nyawa sebagaimana yang dijalankan oleh syarikat- syarikat insurans adalah suatu muamalat yang fasid (rosak/ tidak sah) dan tidak sesuai dengan prinsip- prinsip Islam khususnya mengandungi unsur gharar (ketidakpastian), maisir (judi), dan riba.
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Hasil persidangan- persidangan yang telah diadakan berkenaan dengan isnurans telah mencetuskan kesedaran untuk menjalankan sistem insurans yang mengikut syariat Islam
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Pada tahun 1985, Majlis Tertinggi Ulama’ di Mekah, Arab Saudi, Akademi Fiqh Islam telah mencadangkan sistem Takaful yang mengikut hukum Syarak sebagai alternatif kepada insurans. Dalam cadangan berkenaan, kontrak Tabarru’ diperkenalkan untuk menghindari unsur- unsur gharar dan maisir
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS - Menurut Sheikh Muhammad al- Ghazali dan al Qaradhawi, sistem Takaful perlu memenuhi syarat- syarat berikut: setiap peserta yang menyerahkan wang sumbangannya harus disertai dengan niat untuk membantu demi menegakkan prinsip ukhuwwah.
PENDAPAT ULAMA' TERHADAP INSURANS -
-
-
Sebahagian daripada wang yang terkumpul digunakan untuk membantu mereka yang memerlukannya. Apabila wang sumbangan itu diperniagakan, hendaklah mengikut Syarak: contohnya melabur dalam pelaburan yang dibenarkan Syarak. Seseorang itu tidak boleh menyerahkan wang sumbangannya dengan tujuan untuk mendapat imbalan yang berlipat ganda apabila terhadi sesuatu musibah tetapi ia diberikan pampasan menurut persetujuan bersama. Konsep Tabarru’ menjadi asas.
UNSUR- UNSUR YANG DILARANG DALAM INSURANS -
Gharar (Ketidakpastian)
-
Maisir (Judi)
-
Riba
PERBEZAAN DI ANTARA INSURANS DAN TAKAFUL - Sebenarnya perbezaan amalan perniagaan yang dijalankan oleh
pcngendali takaful dan syarikat insurans konvensional adalah dari segi pelaburan dan konsep penjaminan.
- Urusniaga takaful hanya dibenarkan untak melabur dana yang ditcrima daripada peserta dalam pelaburan yang dibenarkan oleh Syariah. Dalam perkara penjaminan, yang menjamin Peserta-peserta takaful bukanlah syarikat takaful tetapi peserta- peserta itu - Segala bayaran tuntutan dikeluarkan daripada tabung yang telah terkumpul, sedangkan pengendali takaful hanya berfungsi sebagai pengusaha tabung wang peserta- peserta takaful. Konsep ini berbeza dengan syarikat insurans konvensional di mana syarikat insurans itu sendiri yang menjamin peserta-peserta insurans.
PERBEZAAN DI ANTARA INSURANS DAN TAKAFUL -
Sistem saling bantu- membantu yang menjadi teras kepada prinsip insurans, pada dasarnya tidak bercanggah derngan Syariah. - Apa yang membezakannya ialah wujudnya unsur-unsur yang merosakkan kontrak tersebut. - Ulama’ telah sepakat menyatakan perlindungan kepada anggota masyarakat bagi menghadapi kemungkinan bencana, boleh disediakan selaras dengan kehendak Syariah melalui konsep Takatul.
Sistem Takaful
Sistem Insurans Konvensional
Pematuhan Hukum Syarak
Tidak mematuhi huum syarak
Kontrak urusniaga adalah berdasarkan akad tabarru’, mudharabah dan wakalah
Kontrak urusniaga adalah berdasarkan jual beli
Pengendali Takaful merupakan pengurus tabung dan tidak memberi jaminan kepada peserta
Syarikat Insurans merupakan pemilik tabung dan menjamin risiko kepada peserta
Peserta menjamin antara satu sama lain melalui semangat kerjasama dan Tabarru’
Syarikat menjamin peserta berdasarkan kepada faktor- faktor komersial
Bebas daripada riba, gharar dan maisir
Banyak unsure riba, gharar dan maisir
Mempunyai Majlis Pengawasan Syariah
Tiada Majlis Pengawasan Syariah
Keuntungan akan dikongsi bersama pengendali Takaful dan peserta berdasarkan kepada Mudharabah dan Yuran Prestasi Pelaburan
Keuntungan diagih mengikut keputusan syarikat
Perbincangan Hukum -
Gharar menurut Syarak - Islam telah mensyaratkan bahawa sesuatu akad atau perjanjian yang dimeterai antara pihak yang membuat perjanjian mestilah jelas tentang perkara yang diakadkan itu. - Sehubungan dengan itu Rasulullah s.a.w. melarang jual beli gharar sebagaimana sabdanya yang bermaksud:"Rasulullah melarang daripada menjual harang (secara melontar batu) dan jualan yang mempunyai gharar (ketidakpastian)" Hadis Riwayat al-Baihaqi Menurut Ibn Rusyd maksud gharar ialah "Kurangnya maklumat tentang keadaan barang (objek), wujud keraguan pada kewujudan harang, kuantiti dan rnaklumat yang lengkap herhubung dengan harga. la turut herkait dengan masa untuk diserahkan barang terutamanya ketika wang sudah dibayar tetapi masa untuk diserahkan harang tidak diketahui "
Perbincangan Hukum - Maisir menurut Syarak Maisir atau Judi, menurut erti hahasa ialah "mendapat sesuatu dengan cara mudah" atau "mendapat keuntungan tanpa berusaha mengerjakannya". - Maisir (Judi) merupakan perkara yang diharamkan oleh Syarak, firman Allah s.w.t. dalam surah al Maidah: 90 "Hai orang-orang yang heriman, sesungguhnya khamar, maisir, herhala, bertenung nasib dengan panah, adalah perbuatan keji termasuk perhuatan syaltan, maka jauhilah perbuatan-perbuaian itu agar karnu mendapat keuntungan"
Perbincangan Hukum - Riba memirat Syarak - Riba dalam hahasa Arab bermaksud "pertarnhahan" atau ‘menambahkan". Sehagaimana yang diriwayatkan oleh al- Tabari, riba yang biasa berjalan sewaktu zarnan jahiliyah, antaranya adalah dalam hentuk jual beli secara hutang. Apabila sampai tempoh tamat dan pembeli tidak dapat rnembayar hutangnya, maka penjual akan memanjangkan tempoh dengan ditambah jumlah hutang yang mesti dibayar. - Islam mengharamkan peminjaman wang untuk tujuan mendapatkan keuntungan deini melindungi kepentingan golangan yang kurang herkemampuan.
i.
- Secara umumnya riba terbahagi kepada dua kategori iaitir: Riba qurudh iaitu riba yang berlaku melalui hutang/ pinjaman
ii.
Riba buyu’ iaitu riba yang berlaku melalui jual beli
.
Sekian, terima kasih
