INSPIRATIEDAG LAUDATO SI’ 23 APRIL 2016 Aan het begin van de dag ontvangen alle bezoekers een programmaboekje met informatie over de dag. Als u naar de Inspiratiedag komt, is het dus niet per se nodig om dit document vooraf te printen. Programma 10.00 u. :
Kerk open. Koffie en thee staan klaar
10.30 u. :
Openingsviering, m.m.v. mgr. G. de Korte en Ds. Anne Verbaan
11.10 u. :
Toespraak Herman Wijffels
11.30 u. :
Presentatie van activiteiten in den lande rond Laudato Si’ (‘zeepkistpitches’)
12.00 u. :
Terugblik op ochtendprogramma door mgr. G. de Korte
12.15 u. :
Ideeënmarkt
12.30 u. :
Middagpauze, biologische catering
13.30 u. :
Eerste ronde workshops
14.30 u. :
Pauze
14.45 u. :
Tweede ronde workshops
15.45 u. :
Ideeën en wensen van bezoekers worden opgehangen in een ‘Boom voor de Aarde’
16.00 u. :
Afsluitend gebed
16.15 u. :
Mogelijkheid om nog wat te blijven drinken
Overzicht workshops 1. Kerken en duurzaam beleggen Kerkelijke organisaties kunnen zelf ook bijdragen aan een integrale ecologie bij het beheren van hun financiële vermogens. Deze workshop gaat over de ontwikkelingen op het terrein van duurzaam beleggen. Aan de hand van concrete voorbeelden zullen de inleiders laten zien dat het goed mogelijk is om de maatschappelijke missie van kerkelijke instellingen te verbinden met beleggen. Verder zal worden aangegeven wat de kerkelijke instellingen in Nederland op dit terrein doen. Met vragen aan de deelnemers en discussie over stellingen zal de workshop een interactief karakter hebben. De workshop wordt voorgezeten door prof. dr. George Molenkamp. De inleiders zijn mr. Floris Lambrechtsen, drs. Marian Hogeslag en ir. J. Van de Kolk. Zij hebben allen een lange werkervaring met duurzaamheid en (duurzaam) beleggen. Workshopleider: George Molenkamp 2. Milieuactivisten bedreigd: wat doet Nederland? Waarom kiest een Nederlandse mensenrechtenorganisatie ervoor om werkzaam te zijn op het gebied van milieu? Milieuproblemen zoals klimaatverandering hebben grote negatieve gevolgen voor kwetsbare gemeenschappen, terwijl zij het minst bijdragen aan de veroorzaking ervan. 1 Inspiratiedag Laudato Si’ 23 april 2016
Shelter City Kandidaat Christopher over mensenrechtenschendingen rond olievelden Zuid-Soedan: Christopher is hoofdredacteur van een onafhankelijke, Zuid-Soedanese krant. Hij stelt nalatigheden van oliemaatschappijen aan de kaak – met betrokkenheid van o.a. een Nederlands bedrijf – en toont aan hoe het overheidsbeleid de leefsituatie van de mensen die rondom de olievelden wonen sterk heeft verslechterd. De gevolgen zijn zeer ernstig: miskramen, kinderen geboren met afwijkingen en andere gezondheidsproblemen. Het aankaarten van deze en andere mensenrechtenschendingen die de levensomstandigheden van mensen in Zuid-Soedan aantasten leidde tot bedreigingen aan het adres van Christopher en zijn collega’s. Dit is de reden dat hij momenteel een paar maanden in Tilburg verblijft, in het kader van het Shelter City programma van Justice and Peace Nederland (zie ook www.sheltercity.nl). Discussie met publiek: Waar ligt onze verantwoordelijkheid? Wat kunnen wij in Nederland doen om personen als Christopher te ondersteunen in hun werk? Workshopleider: Maaike van Breevoort (Justice and Peace Nederland) 3. Klimaatgerechtigheid Cordaid werkt aan het versterken van gemeenschappen in fragiele en door conflicten getroffen gebieden. Opkomen voor klimaatgerechtigheid is deel van deze missie. Net als het bestrijden van de desastreuze effecten van klimaatverandering. Dat doen we samen met de mensen die het meest de dupe zijn van 's-werelds vervuilende economieën. Klimaatverandering is niet enkel een milieuprobleem. Het is, in onze ogen, ook een wereldwijde humanitaire crisis. Klimaatgeweld tegengaan is een kwestie van gerechtigheid. De inspiratie voor deze visie komt van paus Franciscus, die in zijn encycliek Laudato Si aandringt om "[gehoor te geven aan] zowel de schreeuw om hulp van de aarde als de schreeuw van de armen". We moeten gemeenschappen die de dupe zijn steunen in hun strijd tegen klimaatgeweld. In de workshop zal Cordaid een film tonen over klimaatvluchtelingen in Bangladesh en aan de hand van de film toelichten welke concrete activiteiten Cordaid samen met de partnerorganisaties uitvoert. We koppelen en toetsen samen met de deelnemers onze onderliggende waarden aan het katholieke sociale gedachtegoed en specifiek aan de encycliek Laudato si, die een waardevolle bijdrage geeft aan het principe van Bonum Comune of algemeen welzijn. Workshopleiders: Joep vd Zijl en Margot Loof (Cordaid) 4. Wat heeft God met duurzaamheid van doen? De noodzaak van theologische reflectie op onze relatie tot schepping en schepper. Een workshop voor theologisch geïnteresseerden. Er zijn – gelukkig – talloze kerkelijke en religieuze initiatieven op het terrein van duurzaamheid. Die richten zich vooral op inspiratie en het bieden van concrete handelingsmogelijkheden. Er is echter in Nederland maar weinig systematische, samenhangende, doorgaande en wat dieper gravende theologische reflectie op duurzaamheid. Ook in theologische opleidingen en onderzoek komt dat nauwelijks voor. Daaraan is wel behoefte: om te bepalen hoe centraal het thema duurzaamheid is voor kerk en geloof; en om te verkennen wat de eigen bijdrage van kerk en geloof op dit terrein is. Daartoe heeft Oikos het netwerk Theologie en Duurzaamheid opgezet.
2 Inspiratiedag Laudato Si’ 23 april 2016
In de workshop vertellen we iets over het netwerk en zijn activiteiten. Aan de hand van een voorbeeld(tekst) verkennen we wat deze reflectie kan inhouden. En we lopen een aantal fundamentele vragen langs die daarbij kunnen opdoemen; bijvoorbeeld n.a.v. Laudato Si’. Workshopleider: Christiaan Hogenhuis (Oikos) 5. Stop investeringen in fossiel – steun de grote transitie Oliebedrijven en overheidsbedrijven hebben grote waardes aan reserves op hun balans staan. Maar berekend is dat ongeveer 80% van die oliereserves in de grond zullen moeten blijven, omdat anders de opwarming van de aarde zeker boven de 2 graden uit zal komen. Hier is sprake van een gevaarlijke 'Carbon Bubble', waardoor het ook financieel verstandig is te divesteren, zoals het genoemd wordt. Er is wereldwijd een campagne gaande om dat divesteren aan te moedigen, en juist wel te investeren in de transitie naar duurzame energie. Veel gemeenten en religieuze organisaties doen al mee. In Nederland bijvoorbeeld de gemeente Boxtel en de Limburgse Milieu Federatie. Hoe kunnen we hier allen aan meewerken? Workshopleiders: Jan Juffermans en Peter Loomans 6. Islam en duurzaamheid In islamitische bronnen zijn veel aanzetten om mensen op te roepen te zorgen voor de meest kwetsbaren in de samenleving. Maar hoe worden onderwerpen als klimaatverandering en duurzaamheid aan de orde gesteld? Een persoonlijke reactie vanuit islamitisch perspectief op Laudato Si’, met aansluitend een dialoog. Workshopleider: Rasit Bal (docent islam en geestelijk werk aan de Hogeschool InHolland en als bestuurslid betrokken bij diverse moslimorganisaties, o.a. als voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid) 7. “Een boodschap voor de wereld” – Laudato si’ en ontwikkelingssamenwerking Laudato si’ heeft een boodschap voor de hele wereld. Zo wordt het gelukkig ook gezien. Vanuit ons werk bij Mensen met een Missie in missie en ontwikkelingssamenwerking zien we dat overal enthousiast op de encycliek wordt gereageerd, of dat nu is in Afrika, Azië of Latijns-Amerika. In deze workshop gaan we nader in op welke boodschap mensen uit het Zuiden oppikken uit Laudato Si’. Wat spreekt hen aan? Aan de hand van concrete voorbeelden buigen we ons samen over vragen als: Herkennen we deze reacties? Wat betekent dat nu voor ons? Is Laudato Si’ ook een oproep tot een nieuwe wereldgemeenschap? Workshopleiding: Ton Groeneweg en Piet Kuijper (Mensen met een Missie) 8. Een biologische groentekwekerij met een christelijke boodschap ‘Be Lojaal’ is een biologische groentekwekerij met winkel. Het ligt midden in een woonwijk van het dorp Wijk en Aalburg in het land van Heusden en Altena. Op een oppervlakte van 7000 m2 worden op biologische wijze een groot assortiment groente en fruit geteeld. Dit wordt in een winkel op het landje verkocht en aangevuld met ingekochte biologisch groente en fruit. 3 Inspiratiedag Laudato Si’ 23 april 2016
In de biologische wereld is het eren van de schepping bijna gemeengoed. Denk hierbij aan de biologisch-dynamische landbouw. Deze stroming geeft spirituele waarde aan de schepping zonder de Schepper te eren. ‘Be Lojaal’ wil expliciet wel duidelijk maken dat biologische landbouw te maken heeft met het christelijke geloof. Maar hoe kan dit in de praktijk vorm krijgen? Kan ‘Be Lojaal’ een initiatief met een boodschap zijn, om zo meer te zijn dan alleen een doorsnee groenteboer? Na een inleiding over ‘Be Lojaal’ volgt een korte brainstormsessie. Workshopleider: Leo van der Vlugt 9. Jongeren en Laudato Si’ Ons huis, de wereld wordt niet alleen bewoond door volwassenen, maar ook door kinderen en jongeren. Werk je met jongeren (12-25 jaar) of trek je veel met ze op en zou je meer willen ontdekken van hoe jij samen met jongeren de zorg voor schepping en mens zou kunnen vormgeven? Ik denk vanuit mijn eigen ervaringen graag met je mee in deze workshop. Samen ontdekken we meer en werken we aan inspiratie en concrete ideeën. Workshopleider: Nelleke Matsinger (33). Zij is ruim 10 jaar actief in het christelijk jeugdwerk en is programmamaker ‘Jongeren’ vanuit het Dominicanenklooster te Zwolle 10. Laudato-Si en kinderen In deze workshop zullen deelnemers in een open gesprek met elkaar gedachten en ideeën ontwikkelen hoe Laudato Si’ concreet geschikt te maken voor kinderen. De workshop kan leiden tot een aantal activiteiten om de opgekomen gedachten en ideeën verder uit te werken en b.v. op te nemen op de website “Laudato-Si.nl” onder de rubriek “Acties”. Workshopleider: Gonja Hikspoors
11. Groene kerken–actie: “Wat gaat u anders doen”? In de workshop wordt u verteld wat de Groene kerken-actie inhoudt en wat dit voor uw geloofsgemeenschap kan betekenen. Het gaat om uw bijdrage aan duurzame ontwikkeling vanuit uw kerk, klooster, moskee, synagoge enz. Na een inleiding gaan we in gesprek over wat u duurzamer zou kunnen doen, alleen, maar vooral ook samen. Vanuit de huidige problemen nadenken over een betere toekomst, waarin zorg voor onze aarde en alles wat daarop leeft, beleden en gepraktiseerd wordt. Workshopleider: Henk van der Honing (Groene kerken-actie)
4 Inspiratiedag Laudato Si’ 23 april 2016
12. Verliefd op de aarde – vanuit boeddhistisch perspectief Door je aandacht naar het huidige moment te brengen is het mogelijk om dieper te kijken en contact te maken met het huidige moment. Vaak zijn we in gedachten bezig met het verleden of de toekomst, maar dat helpt ons niet om in het nu aanwezig te zijn. ‘De bel’ kan ons helpen onze aandacht te richten, op onze ademhaling bijvoorbeeld. Ademhalen kan alleen maar in het nu. Door middel van geleide meditatie kunnen we dieper kijken en ervaren dat we deel zijn van het grote geheel, de natuur en alles wat ons omringt. Wij zijn de aarde. Als wij niet goed voor de aarde zorgen, zorgen we niet goed voor onszelf en voor de toekomstige generaties. Onze planeet, die ons kleedt en voedt, geeft ons alles wat we nodig hebben. Ze verwondert. Ze is prachtig. Ze is de bron van al het leven. In plaats van haar uit te putten, heeft ze onze aandacht en liefde nodig. Bewust ademhalen helpt ons om in het hier en nu te zijn en te zien wat de aarde nodig heeft. Dat is een grote taak, maar we hoeven het niet alleen te doen. Je bent van harte welkom om met ons te komen zitten, luisteren en misschien wel te zingen. Jorieke Rijsenbilt en Ellen Starmans Van de zen boeddhistische Orde van Interzijn van Thich Nhat Hanh
Workshopleiders: Jorieke Rijsenbilt en Ellen Starmans
Overzicht zeepkistpitches 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Franciscushof, stadsmoestuin van Het Inloophuis in Tiel - Aad van Dijk Gideonsbende Franciscanen – Hans Sevenhoven Parochie Nieuwegein, zorg voor het milieu - Hans Huitema A Rocha, met nieuw programma ‘Hart voor de schepping’ – Jaap Gijsbertsen Werkgroep ‘verbeelding’ Kerk & Milieu-groep Wageningen Bennekom Taakgroep Kerk & Milieu / Samenleving - Cor Schaap De Ecoquaker – Marianne van der Zee Wereldgebedsdag voor de Zorg voor de schepping – Jan Maasen Laudato-si.nl - Gerard Moorman
5 Inspiratiedag Laudato Si’ 23 april 2016
