Inleiding In 1994 verschenen in deze reeks de cursussen MS-DOS 6.2 voor beginners en MS-DOS 6.2 voor gevorderden. De cursus MS-DOS onder Windows 98 bevat de onderwerpen uit deze cursussen die ook onder Windows 95 of Windows 98 interessant en bruikbaar blijven. De inhoud is bovendien geactualiseerd. Het meest gekende en verspreide besturingssysteem voor personal computers van 1981 tot 1995 was zeker MS-DOS. De eerste versie 1.0 werd ontwikkeld naar aanleiding van de introductie van de eerste personal computers van IBM in 1981. Verschillende versies volgden mekaar op. De eerste versies van Windows draaiden ook boven op MS-DOS. Pas bij de introductie van Windows 95 werd Windows het echte besturingssysteem en werd MS-DOS ondergeschikt aan Windows. De kennis van MS-DOS blijft belangrijk bij de configuratie van uw personal computer. De doorsnee gebruiker krijgt er weliswaar minder en minder mee te maken maar de informaticus of de mensen die de gebruikers ondersteunen, dienen MS-DOS nog te beheersen. Deze cursus is dus bestemd voor hen die iets meer dan een gewone gebruiker zijn of willen worden. In deze cursus leren wij u de commando's die u in MS-DOS onder Windows 98 kan gebruiken. Wij gaan echter verder. We geven ruime achtergrondinformatie over de commando's en begrippen die met personal computers en MS-DOS te maken hebben. De cursus neemt u mee binnen in de wondere wereld van computers en MS-DOS... In deze cursus gaan wij dieper in op het configureren van uw personal computer. We leren een optimale CONFIG.SYS en AUTOEXEC.BAT aanmaken. Hiervoor bespreken we ook de verschillende soorten geheugens: extended geheugen, expanded geheugen, upper memory blocks, high memory area,... We gaan in de cursus nader in op de talrijke mogelijkheden om batch-bestanden aan te maken en om invoer- en uitvoer om te leiden. MS-DOS onder Windows 98 is een doe-cursus. U oefent de commando's best terwijl u daadwerkelijk voor de computer zit. U neemt per hoofdstuk de cursustekst door. Daarna maakt u de oefeningen die achteraan elk hoofdstuk zijn opgenomen. Bij de cursus hoort een diskette. De voorbeelden die uitgewerkt worden in de cursus maken van deze diskette gebruik. Tot slot van deze inleiding wens ik een woord van dank uit te spreken aan éénieder die geholpen heeft bij het tot stand komen van deze cursus: het controleren van de uitgewerkte voorbeelden, nalezen van de cursustekst, de suggesties,... Ik hoop dat deze cursus u vertrouwd mag maken met MS-DOS. Indien u opmerkingen hebt die een latere uitgave kunnen verbeteren, kunt u die steeds kwijt aan de auteur.
Roger FRANS november 1998
Inleiding - 1
2 – MS-DOS onder Windows 98
Inhoudstafel
INLEIDING ..................................................................................................................1 INHOUDSTAFEL ........................................................................................................3 1
KENNISMAKING MET MS-DOS ..........................................................................9
1.1
Inleiding ............................................................................................................................................. 9
1.2
Geschiedenis van MS-DOS ................................................................................................................ 9
1.3 MS-DOS als extern besturingssysteem ............................................................................................ 10 1.3.1 De boot sector ................................................................................................................................ 10 1.3.2 IO.SYS........................................................................................................................................... 11 1.3.3 MSDOS.SYS.................................................................................................................................. 11 1.3.4 COMMAND.COM......................................................................................................................... 11 1.3.5 Diverse hulpprogramma's ............................................................................................................... 11 1.4
Afspraken ......................................................................................................................................... 11
1.5
De computer starten met MS-DOS 6.2 ............................................................................................ 12
1.6
Experimenteren met het toetsenbord............................................................................................... 13
1.7
Terug naar af ................................................................................................................................... 13
1.8
De MS-DOS-prompt......................................................................................................................... 14
1.9
De klok staat (niet) stil ..................................................................................................................... 14
1.10
Versie................................................................................................................................................ 15
1.11
Een lijst opvragen............................................................................................................................. 16
1.12
De helpfunctie in MS-DOS............................................................................................................... 20
1.13
De spons erover ................................................................................................................................ 21
1.14 Bestanden ......................................................................................................................................... 21 1.14.1 Naamgeving ................................................................................................................................... 21 1.14.2 Uitvoerbare bestanden .................................................................................................................... 23 1.15 MS-DOS op andere manieren starten.............................................................................................. 23 1.15.1 Vanuit Windows 98 ........................................................................................................................ 23 1.15.2 Als u de computer start ................................................................................................................... 24 1.16
2
Oefeningen........................................................................................................................................ 24
VAN DE BOMEN EN HET BOS .........................................................................27
2.1
Inleiding ........................................................................................................................................... 27
2.2
Noodzaak van mappen ..................................................................................................................... 27
2.3
Wat is het nu?................................................................................................................................... 27
2.4
Maken van een (sub)map ................................................................................................................. 28
2.5
Wijzigen van de actuele map............................................................................................................ 29
2.6
Verwijderen van een map ................................................................................................................ 31
2.7
Verwijderen van een ganse map-structuur...................................................................................... 32
2.8
Opdrachten uitvoeren ...................................................................................................................... 33
2.9
Het PATH-commando...................................................................................................................... 33
2.10
Interne en externe MS-DOS-commando's ....................................................................................... 34
2.11
Bestandsspecificatie.......................................................................................................................... 35
2.12
Terug oproepen van opdrachten...................................................................................................... 36
Inhoudstafel - 3
2.13
Starten van DOSKEY .......................................................................................................................37
2.14
Editeren van een commando.............................................................................................................38
2.15
En tenslotte DOSKEY verwijderen? ................................................................................................39
2.16
Even stilstaan bij de prompt .............................................................................................................39
2.17
Het commando TREE.EXE ..............................................................................................................40
2.18
Oefeningen ........................................................................................................................................40
3
DE EERSTE SCHOENTJES.............................................................................. 43
3.1
Inleiding ............................................................................................................................................43
3.2
Formatteren van een schijf ...............................................................................................................43
3.3
Een systeemschijf aanmaken ............................................................................................................46
3.4
Syntax van het FORMAT-commando..............................................................................................47
3.5
Een schijf een naam geven ................................................................................................................48
3.6
Kopiëren van diskettes......................................................................................................................48
3.7
Toestand van een schijf opvragen.....................................................................................................50
3.8
SanDisk .............................................................................................................................................51
3.9
Oefeningen ........................................................................................................................................51
4
DE KINDERSCHOENEN ONTGROEID............................................................. 53
4.1
Inleiding ............................................................................................................................................53
4.2
Kopiëren van bestanden ...................................................................................................................53
4.3
Verifiëren van een kopie ...................................................................................................................55
4.4
Hernoemen van een bestand .............................................................................................................55
4.5
Verwijderen van bestanden ..............................................................................................................56
4.6
Herstellen van verwijderde bestanden .............................................................................................57
4.7 Het MOVE-commando .....................................................................................................................57 4.7.1 Verplaatsen van bestanden...............................................................................................................57 4.7.2 Het wijzigen van de naam van een map............................................................................................57 4.7.3 Een map verplaatsen naar een ander niveau......................................................................................58 4.7.4 Syntax van het MOVE-commando...................................................................................................58 4.8 Attributen van een bestand...............................................................................................................58 4.8.1 Read-only attribuut (Alleen-lezen)...................................................................................................59 4.8.2 Archiefattribuut...............................................................................................................................60 4.8.3 Hidden attribuut ..............................................................................................................................60 4.8.4 Systeemattribuut..............................................................................................................................61 4.8.5 Opmerkingen ..................................................................................................................................61 4.9
Het commando XCOPY....................................................................................................................61
4.10
Even puin ruimen..............................................................................................................................64
4.11
Oefeningen ........................................................................................................................................64
5
MET DE VLAM IN DE PIJP ............................................................................... 67
5.1
Inleiding ............................................................................................................................................67
5.2
Een tekstbestand maken met het COPY-commando .......................................................................67
5.3
Standaard invoer- en uitvoerapparaat .............................................................................................68
5.4
Uitvoer omleiden met > en >>...........................................................................................................68
5.5
Apparaten bij omleiding ...................................................................................................................70
5.6
Invoer omleiden met < ......................................................................................................................71
5.7 Filters ................................................................................................................................................72 5.7.1 De filter MORE...............................................................................................................................72
4 – MS-DOS onder Windows 98
5.7.2 5.7.3 5.8
De filter SORT ............................................................................................................................... 73 De filter FIND ................................................................................................................................ 75 Piping................................................................................................................................................ 76
5.9 Een tekstbestand op het scherm tonen............................................................................................. 77 5.9.1 M.b.v. het COPY-commando.......................................................................................................... 77 5.9.2 M.b.v. het TYPE-commando .......................................................................................................... 77 5.9.3 Meer en beter, met MORE .............................................................................................................. 78 5.9.4 En bestanden die niet tekstbestand heten?........................................................................................ 78 5.10 Tekstbestanden afdrukken op de printer ........................................................................................ 79 5.10.1 M.b.v. de COPY-opdracht .............................................................................................................. 79 5.10.2 Omleiden van uitvoer bij een opdracht ............................................................................................ 79 5.11
De PRINT-opdracht......................................................................................................................... 79
5.12
Oefeningen........................................................................................................................................ 80
6 6.1
STAPELVERLIEFD ............................................................................................83 Inleiding ........................................................................................................................................... 83
6.2 Environment variabelen................................................................................................................... 83 6.2.1 Wat is een environment variabele? .................................................................................................. 83 6.2.2 Gebruik .......................................................................................................................................... 84 6.2.3 Syntax............................................................................................................................................ 84 6.2.4 Een tweede environment................................................................................................................. 85 6.2.5 Een tweede command interpreter (bis) ............................................................................................ 86 6.2.6 Omgevingsvariabelen in een DOS-box............................................................................................ 86 6.3 De editor EDIT................................................................................................................................. 86 6.3.1 Starten zonder de naam van een tekstbestand................................................................................... 86 6.3.2 Starten met de naam van een bestand .............................................................................................. 87 6.3.3 Een eenvoudig batch-bestand.......................................................................................................... 88 6.3.4 Het batch-bestand uitvoeren............................................................................................................ 89 6.4 Eenvoudige batchcommando's......................................................................................................... 89 6.4.1 ECHO ............................................................................................................................................ 90 6.4.2 De opdracht REM........................................................................................................................... 91 6.4.3 Het apestaartje @ ........................................................................................................................... 91 6.4.4 CLS................................................................................................................................................ 92 6.4.5 Verdere bespreking van het voorbeeld............................................................................................. 92 6.4.6 Stapsgewijs uitvoeren ..................................................................................................................... 92 6.5 Selectie en sprongopdracht .............................................................................................................. 92 6.5.1 Parameters...................................................................................................................................... 93 6.5.2 De IF-instructie .............................................................................................................................. 94 6.5.3 De instructie GOTO........................................................................................................................ 96 6.5.4 De instructie PAUSE ...................................................................................................................... 97 6.5.5 Batch-bestanden onderbreken ......................................................................................................... 98 6.5.6 Invoer en uitvoer omleiden ............................................................................................................. 99 6.5.7 De instructie IF EXIST ................................................................................................................. 100 6.6
Herhaling met de instructie FOR................................................................................................... 100
6.7
Herhaling zonder FOR, met SHIFT .............................................................................................. 102
6.8
De instructie IF ERRORLEVEL ................................................................................................... 103
6.9
De instructie CHOICE ................................................................................................................... 106
6.10 De CALL-instructie ....................................................................................................................... 107 6.10.1 Voorbeeld 1 (CALL1A en CALL1B) ............................................................................................ 108 6.10.2 Voorbeeld 2 (CALL2A en CALL2B) ............................................................................................ 108 6.11 Environment variabelen................................................................................................................. 109 6.11.1 Gebruik van omgevingsvariabelen in batch-bestanden................................................................... 109 6.11.2 Een omgevingsvariabele creëren ................................................................................................... 109 6.11.3 Invoer testen................................................................................................................................. 110
Inhoudstafel - 5
6.12 Extra voorbeelden...........................................................................................................................111 6.12.1 Een form feed genereren................................................................................................................111 6.12.2 Schermsgewijze uitvoer.................................................................................................................111 6.12.3 Datum en tijd ................................................................................................................................112 6.13
Mag het iets moeilijker zijn? ..........................................................................................................112
6.14
Oefeningen ......................................................................................................................................114
7
GEHEUGENBEHEER ...................................................................................... 117
7.1
Inleiding ..........................................................................................................................................117
7.2
Een diskette klaarmaken ................................................................................................................117
7.3
Het BIOS.........................................................................................................................................118
7.4 MS-DOS ..........................................................................................................................................119 7.4.1 Boot sector ....................................................................................................................................119 7.4.2 IO.SYS .........................................................................................................................................119 7.4.3 MS-DOS.SYS ...............................................................................................................................120 7.4.4 COMMAND.COM .......................................................................................................................120 7.4.5 Diverse hulpprogramma's ..............................................................................................................121 7.5 Het commando MEM .....................................................................................................................122 7.5.1 Voorbeeld .....................................................................................................................................122 7.5.2 Shadow RAM................................................................................................................................125 7.5.3 Syntax van het commando MEM. ..................................................................................................125 7.6 Interrupts ........................................................................................................................................127 7.6.1 Hardware interrupt ........................................................................................................................127 7.6.2 Software interrupts ........................................................................................................................127 7.6.3 Overzicht in Windows 98 ..............................................................................................................128 7.7 Types microprocessoren .................................................................................................................128 7.7.1 Databus.........................................................................................................................................128 7.7.2 Adresbus .......................................................................................................................................129 7.7.3 Adresseerbaar geheugen ................................................................................................................129 7.7.4 1 Mbyte of 640 Kbyte? ..................................................................................................................130 7.7.5 Real mode, protected mode en virtual-86 mode..............................................................................130 7.8 Geheugentypes ................................................................................................................................131 7.8.1 Conventioneel geheugen................................................................................................................131 7.8.2 Expanded geheugen.......................................................................................................................131 7.8.3 Extended geheugen .......................................................................................................................132 7.8.4 High Memory Area .......................................................................................................................133 7.8.5 Upper memory en upper memory blocks........................................................................................133 7.9 DOS in high memory area plaatsen................................................................................................134 7.9.1 HIMEM.SYS ................................................................................................................................134 7.9.2 DOS..............................................................................................................................................134 7.9.3 Praktijk .........................................................................................................................................135 7.10 Upper memory blocks creëren........................................................................................................136 7.10.1 Upper memory blocks ...................................................................................................................136 7.10.2 HIMEM.SYS installeren................................................................................................................136 7.10.3 De device driver EMM386.EXE ....................................................................................................136 7.10.4 De opdracht DOS=UMB ...............................................................................................................136 7.10.5 Samengevat...................................................................................................................................137 7.10.6 Uittesten........................................................................................................................................137 7.10.7 Nog enkele opmerkingen ...............................................................................................................138 7.11 Device drivers en TSR’s in UMB's .................................................................................................138 7.11.1 Device drivers in UMB's plaatsen ..................................................................................................139 7.11.2 TSR-programma's in UMB's plaatsen ............................................................................................140 7.11.3 Praktijk .........................................................................................................................................140 7.12 Meer of minder UMB's vrijmaken .................................................................................................141 7.12.1 Include en exclude.........................................................................................................................141
6 – MS-DOS onder Windows 98
7.12.2 HIGHSCAN ................................................................................................................................. 142 7.12.3 De segmenten A000h en B000h .................................................................................................... 142 7.13
Het commando EMM386 ............................................................................................................... 142
7.14 EMM386.EXE en expanded memory ............................................................................................ 143 7.14.1 Algemeen ..................................................................................................................................... 143 7.14.2 Voorbeeld..................................................................................................................................... 144 7.14.3 De opdracht EMM386 .................................................................................................................. 145 7.15
De syntax van EMM386.EXE ........................................................................................................ 145
7.16
MEMMAKER................................................................................................................................ 146
7.17 RAM-disk in het extended geheugen ............................................................................................. 146 7.17.1 Definitie ....................................................................................................................................... 146 7.17.2 Syntax.......................................................................................................................................... 146 7.17.3 Praktijk ........................................................................................................................................ 147 7.18 Gebruik van een disk-cache ........................................................................................................... 148 7.18.1 Definitie ....................................................................................................................................... 148 7.18.2 Syntax.......................................................................................................................................... 149 7.18.3 Nog enkele opmerkingen m.b.t. SMARTDRV.EXE ...................................................................... 150 7.18.4 Praktijk ........................................................................................................................................ 150 7.18.5 Enkele opmerkingen ..................................................................................................................... 151 7.19
Tenslotte ......................................................................................................................................... 151
7.20
Oefeningen...................................................................................................................................... 152
8 8.1
MEER OVER CONFIGUREREN.......................................................................153 Inleiding ......................................................................................................................................... 153
8.2 Codetabellen................................................................................................................................... 153 8.2.1 Wat?............................................................................................................................................. 153 8.2.2 Werksessie ................................................................................................................................... 154 8.2.3 Codepagina 437............................................................................................................................ 155 8.3
ANSI.SYS ....................................................................................................................................... 155
8.4
BREAK........................................................................................................................................... 155
8.5
BUFFERS....................................................................................................................................... 156
8.6
COUNTRY..................................................................................................................................... 156
8.7
DISPLAY.SYS ............................................................................................................................... 157
8.8
FILES ............................................................................................................................................. 158
8.9
INSTALL ....................................................................................................................................... 158
8.10
KEYB.COM en KEYBOARD.SYS................................................................................................ 158
8.11
LASTDRIVE .................................................................................................................................. 159
8.12
SETVER.EXE ................................................................................................................................ 159
8.13
SHELL ........................................................................................................................................... 160
8.14
STACKS......................................................................................................................................... 161
8.15
Een configuratie voor een 80286 .................................................................................................... 161
8.16
De functietoetsen F5 en F8 ............................................................................................................. 162
8.17
Oefeningen...................................................................................................................................... 162
9 9.1
STRUCTUUR VAN EEN SCHIJF .....................................................................163 Inleiding ......................................................................................................................................... 163
9.2 Logische indeling van een schijf..................................................................................................... 163 9.2.1 Boot sector ................................................................................................................................... 163 9.2.2 De File Allocation Table (FAT) .................................................................................................... 163 9.2.3 De hoofdmap................................................................................................................................ 164
Inhoudstafel - 7
9.2.4
Gegevensgebied ............................................................................................................................165
9.3 Indeling van de harde schijf ...........................................................................................................165 9.3.1 Omschrijving ................................................................................................................................165 9.3.2 Voorbereiden van een harde schijf .................................................................................................165 9.3.3 Low level format ...........................................................................................................................165 9.3.4 Partitioneren van een harde schijf ..................................................................................................166 9.4
Een harde schijf in partities verdelen.............................................................................................166
9.5
Indelen in partities met FDISK ......................................................................................................167
9.6
Formatteren van een harde schijf...................................................................................................170
9.7
Oefeningen ......................................................................................................................................170
APPENDIX A DE ASCII-TABEL ........................................................................... 171 APPENDIX B ADRESSERING .............................................................................. 173 B 1 Inleiding ................................................................................................................................................173 B 2 Conversie naar een talstelsel .................................................................................................................173 B 3 Het hexadecimale talstelsel ...................................................................................................................173 B 4Adressering, segment- en offsetadres.....................................................................................................174 B 5 Indeling geheugen in 16 segmenten.......................................................................................................174
APPENDIX C DE BIJGEVOEGDE SCHIJF .......................................................... 175 TREFWOORDENREGISTER ................................................................................. 177
8 – MS-DOS onder Windows 98