gemeente Eindhoven
Gemeenteraad
Raadsnummer .O6.RZ895.OOI. Inboeknummer .. Beslisdatum B%W
Dossiernummer .
Initiatiefvoorstel Vestiging Valkerij Falconcrest in het pand Genneperweg r69 1 Inleiding Het gemeentebestuur van Eindhoven onderschrijft al vanaf het jaar 2000 een integraal beleid waarbij musea, monumenten, archeologie, geschiedbeoefening, tradities en folklore integraal aan de orde worden gesteld. De gemeenteraad heeft dit beleid officieel vastgesteld door middel van de Nota ’De Koers van Cultuurhistorie’. In de betreffende nota werden een visie en een programma verwoord en organisaties en burgers expliciet uitgenodigd voorstellen te doen voor een concrete aanpak. (zie ’De Koers van Cultuurhistorie’ pag. 30). Onder de burgers en organisaties die op deze uitnodiging reageerden bevond zich een Valkerij: ’Falconcrest’. De Valkerij Falconcrest is een klein ambachtelijk bedrijf van de familie Lenders uit Eindhoven. Zij zijn niet alleen Valkeniers (het traditionele africhten van valken voor jacht/demonstraties e.d.), maar hebben ook een wereldwijde faam als ambachtelijke vervaardigers van de daarvoor benodigde attributen. Voor wat betreft het laatste genieten zij zelfs een betrekkelijk unieke reputatie: Falconcrest produkten worden in het Verre Oosten nagemaakt en als ’origineel’ verkocht in Arabische landen.
Contacten tussen Falconcrest en de gemeente Eindhoven werden in het jaar 2000 gelegd toen de gemeente in de nieuwe wijk Meerhoven een grote waterplas wilde aanleggen en voor de bestrijding van vogeloverlast aan de Eindhovense Valkeniers dacht. Op basis van de uitnodiging in de Nota ’De Koers van Cultuurhistorie’ diende Falconcrest daarop een plan in voor de mogelijke opzet van een educatief cultuurhistorisch Valkerij centrum op Meerhoven. Een centrum waar de bezoeker kennis kan maken met de geschiedenis van de Valkerij (historisch verbonden met z.o. Brabant), en waar men in de ambachtelijke werkplaats de handmatige vervaardiging van valkerij-attributen kan zien. Op 13 april 2000 volgde een eerste gesprek met wethouder Backhuijs en de ambtelijke organisatie over opzet en realisering van dit plan. Er werd positief op gereageerd maar de locatie Meerhoven viel af, o.a. omdat de beoogde waterplas niet doorging. De ambtelijke organisatie kreeg opdracht te zoeken naar een geschikte locatie (zie bijlagen ter inzage). Een aantal locaties zijn daarbij bekeken maar vielen om verschillende redenen af.
Ook het gebied Genneper parken kwam in aanmerking omdat daar gemeentelijke panden vrij kwamen. De mogelijkheid van vestiging op Genneper parken werd door
raadsnummer O6.RZ895.OOI
beide partijen zeer positief beoordeeld. Falconcrest werd daarom gevraagd een uitgewerkt plan en schets-idee in te sturen zodat een subsidieaanvraag in het kader van de Stimulusregeling vestiging op Genneper parken mogelijk zou kunnen maken. Hierna bleef het stil van de zijde van de Gemeente. Pas na maanden vond er telefonisch contact plaats met Falconcrest. Opnieuw werd bevestigd dat het plan voor een cultuur-historisch Valkerij centrum als een zeer positieve ontwikkeling werd gezien maar de aanvankelijke bedoeling om aan te haken bij het Historisch Openlucht Museum (iets waar HOME zeer enthousiast over was en nog steeds is) maakte het ontwikkelen van een integrale structuurvisie voor heel Genneper Parken noodzakelijk. Deze Structuurvisie nam meer dan drie jaar in beslag. Intussen was vervreemding van gemeentelijk onroerend goed onderworpen aan afspraken uit het college-accoord 2002-2006 wat uiteindelijk leidde tot de uitnodiging aan een groot aantal maatschappelijke organisaties om met nieuwe initiatieven voor deze panden te komen. Falconcrest dreigt hierdoor buiten de boot te vallen ondanks het feit dat een reeks van bestuurders en ambtenaren mondeling en schriftelijk concrete toezeggingen gedaan heeft (zie bijlagen ter inzage).
Falconcrest heeft met een lange reeks van Eindhovense collegeleden (vaak meerdere malen) persoonlijk contact gehad en is door hen steeds in min of meerdere mate bevestigd in het bestaan van een gemeentelijk voornemen medewerking te verlenen aan de plannen voor vestiging van Falconcrest op Genneper Parken of elders. Het betreft hier in tijdsvolgorde: burgemeester Welschen, wethouder Backhuijs (Ruimtelijke Ordening), wethouder Scherf (Sport), wethouder van der Spek (Cultuur/cultuurhistorie), wethouder van der Grinten (Cultuur/cultuurhistorie), wethouder Schreurs (Ruimtelijke Ordening), en wethouder van Eerd (Cultuur/cultuurhistorie).
Falconcrest zou een uitstekende invulling kunnen geven aan het door de Gemeente Eindhoven vastgestelde beleid met het door haar voorgestelde kleinschalige cultuur-historische initiatief waarin traditie en folklore zichtbaar worden gemaakt voor iedereen. Aanhaking bij het Historisch Openlucht Museum op Genneper parken is logisch en verdient daarom de voorkeur. Inkadering vigerend beleid Op 8 maart 2004 heeft de gemeenteraad van Eindhoven de Structuurvisie Genneper Parken 2004 vastgesteld. Hoofdlijn van de structuurvisie is dat nieuwe activiteiten in de Genneper Parken niet zijn toegestaan, tenzij: Er een zwaarwegend maatschappelijk belang is; Er geen alternatieve locatie voorhanden is; Er groencompensatie plaatsvindt.
raadsnummer O6.RZ895.OOI
De initiatieven voor het hergebruik van panden in de Genneper parken zullen vervolgens worden ingedeeld in drie categorieen: Categorie 1: aan natuur en landschap gerelateerd; Categorie 2: aan cultuur(historie) van Genneper Parken gerelateerd; Categorie 3: kleinschalige en/of sympathieke functie. De structuurvisie is vervolgens in 2004 door het college uitgewerkt in een (gebieds)programma. Hierin is het initiatief van Falconcrest gewogen. Het college oordeelde als volgt:
"Een valkenhouderij zou een nieuwe functie of activiteit zijn in Genneper Parken. Het initiatief voldoet niet aan de tenzij-voorwaarden. In ieder geval is niet aantoonbaar dat voor de valkenhouderij geen alternatieve locatie (in Eindhoven) beschikbaar is. Met het initiatief is geen zwaarwegend maatschappelijk belang aan de orde is, omdat geoordeeld wordt dat het niet voldoende aan natuur- en landschap of aan cultuur- (historie) van Genneper Parken gerelateerd is. Daarbij wordt geacht dat de roofvogels van de valkenhouderij gebiedsvreemde vogels zijn die een negatieve invloed op het natuurlijke evenwicht binnen Genneper Parken kunnen hebben. Dit initiatief wordt dan ook als onaanvaardbaar beoordeeld voor
hergebruik van de gemeentelijke panden." Op deze beoordeling is het een en ander af te dingen. Hieronder zal ik de argumenten geven om vestiging van Falconcrest op Genneper parken wel toe te staan. Wat willen we bereiken
Met dit voorstel willen we bereiken dat daadwerkelijk invulling wordt gegeven aan het gemeentelijk beleid op het gebied van cultuurhistorie, door facilitering van particuliere initiatieven. Daarnaast wordt door dit voorstel gestand gedaan aan een reeks van ambtelijke en bestuurlijke toezeggingen aan Falconcrest. Tenslotte geeft het voorstel invulling aan de structuurvisie Genneper Parken.
4 Wat gaan we daarvoor doen? In het pand Genneperweg 169 kan een kleinschalige cultuur-historische invulling plaats vinden waarin traditie en folklore zichtbaar worden gemaakt voor iedereen. Valkenjacht was eeuwenlang een geliefd tijdverdrijf van de adel maar raakte in de negentiende eeuw in onbruik zodat de jacht nauwelijks nog werd beoefend. Tegenwoordig geven Valkeniers hoofdzakelijk roofvogeldemonstraties om het publiek kennis te laten maken met het eeuwenoude vak. Een Valkenier is in het bezit van een Valkeniersakte en moet bovendien beschikken over een jachtakte, want een slechtvalk of havik staat wettelijk gelijk aan een jachtmiddel. Van de tweehonderd erkende Valkeniers in Nederland kan echter slechts een enkeling van de Valkerij leven. Voor Falconcrest is dit alleen mogelijk in combinatie met de gerenomeerde ambachtelijke werkplaats
raadsnummer O6.RZ895.OOI
Hoofdactiviteit is de ambachtelijke werkplaats waarin (lederen) valkerij-atributen vervaardigd worden. Nevenactiviteit zou het organiseren van demonstraties kunnen zijn in samenwerking met het Historisch OpenluchtMuseum Eindhoven (HOME). Een dergelijke demonstratie in het middeleeuwse gedeelte is daar tijdens het afgelopen seizoen met veel enthousiasme ontvangen en werd als een meerwaarde gezien.
Het pand Genneperweg 169, op een steenworp afstand van het Middeleeuws dorp, zou zeer geschikt zijn voor de vestiging van Falconcrest. Falconcrest past m.i. binnen de kaders van de structuurvisie:
Het zwaarwegende maatschappelijke belang wordt gegeven door invulling die Falconcrest geeft aan het beleid op het gebied van cultuurhistorie en de grote meerwaarde die het kan hebben voor het aanbod van HOME (wat gezien de exploitatie van HOME zeer welkom is). Bovendien geeft het invulling aan de eerder gedane, maar tot op heden niet nagekomen toezeggingen van de gemeente. Falconcrest kampt al jarenlang met een groot gebrek aan werkruimte, de (wereldberoemde!) werkplaats is tot op heden gevestigd in een beperkte garageruimte naast een rijtjeswoning in Stratum. Gelet op de historie van zes jaar zoeken, mag het inmiddels wel duidelijk zijn dat een alternatieve locatie in Eindhoven niet voorhanden is. Over de invloed op het milieu het volgende: De hoofdactiviteiten van Falconcrest (vervaardiging ambachtelijke atributen) zullen plaatsvinden binnen het bestaande gebouw, waarbij van ’invloed op het milieu’ geen sprake is. Vestiging van een Valkerij op Genneper Parken kan de vraag oproepen of het houden en werken met roofvogels een verstorende invloed heeft op de fauna ter plaatse. Dit is niet het geval. Roofvogels jagen van nature uitsluitend om een prooi te slaan en te eten, daarna houden zij zich rustig om energie te sparen, pas als het voedsel verteerd is komen ze opnieuw in aktie. De vogels die een Valkenier gebruikt zijn afgericht op korte vluchten die eindigen met het aanbieden van het zgn. ’Loer’: een stukje vlees (al of niet rondgeslingerd aan een behendig rondgedraaid touw). Een dergelijke demonstratie heeft in 2006 al in het Historisch OpenluchtMuseum Eindhoven plaatsgevonden en zal gedurende het seizoen 2007 meerdere keren in het middeleeuwse gedeelte worden gehouden. Er vindt daarbij geen verstoring plaats van enig natuurlijk evenwicht of milieu. Wel is het mogelijk een Valkenier gericht in te zetten om een natuurlijk evenwicht te bevorderen. De laatste decenia is er in toenemende mate sprake van onevenredige toename van kraaiachtigen die met name de zangvogelstand decimeren door eierroof en de jacht op nestvlieders (jonge vogels). Een Valkenier kan op of rond Genneper parken met een gerichte inzet overlast van kraaiachtigen in het broedseizoen tegengaan, en daarmee een positieve invloed uitoefenen op de vogelstand in het gebied.
raadsnummer O6.RZ895.OOI
Falconcrest valt eveneens binnen de drie categorieen die voor het hergebuik van panden in de Genneper Parken zijn vastgesteld. Door vestiging in het pand Genneperweg 169 kan een kleinschalige cultuur historische invulling plaatsvinden waarin traditie en folklore zichtbaar worden gemaakt voor iedereen. Valkenhouderij is bovendien gerelateerd aan natuur en landschap, historisch verbonden met ZO Brabant en Valkerij demonstraties zijn een zeer passende activiteit in het Middeleeuws dorp van het Openluchtmuseum. Het initiatief is kleinschalig en sympathiek. Vestiging van Falconcrest in het pand Genneperweg 169 voldoet op grond hiervan aan de eisen die de Structuurvisie stelt en past in alle drie categorien die voor het hergebuik van panden zijn vastgesteld.
Voorgesteld wordt daarom om het pand Genneperweg 169 aan Falconcrest te verhuren voor de vestiging van de ambachtelijke werkplaats, woonfunctie en een beperkt aantal vogelkooien ten behoeve van het houden (en kweken) van de roofvogels. Dit maakt het mogelijk een unieke kleinschalige ambachtelijke en cultuur-historische Valkerij in Eindhoven te behouden. Wat kost het
Verhuur aan Falconcrest kan plaatsvinden via marktconforme huurtarieven en levert de gemeente dus inkomsten op. Ook is een positief effect op de exploitatie van het Openluchtmuseum denkbaar.
Een ontwerp-raadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan.
W.J. Burema, raadslid PvdA
raadsnummer O6.RZ895.OOI
Ontwerp Raadsbesluit De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het initiatiefvoorstel van een lid van de gemeenteraadsfractie van de PvdA d.d. 8 december 2006;
Overwegende dat:
De gemeente Eindhoven op grond van schriftelijke en mondelinge toezeggingen, gedurende een reeks van jaren een ereschuld heeft aan de familie Lenders, in casu Falconcrest. Vestiging van een ambachtelijke werkplaats met woonfunctie past binnen de voorwaarden van de Structuurvisie en dat de activiteiten van Falconcrest door het Historisch OpenluchtMuseum Eindhoven van harte worden ondersteund. besluit:
Het pand Genneperweg 169 tegen marktconforme voorwaarden te verhuren aan Falconcrest/ Fam. Lenders voor de vestiging van een ambachtelijke werkplaats met woonfunctie gekoppeld aan een beperkt aantal vogelkooien ten behoeve van het houden en kweken van voor de Valkerij benodigde roofvogels
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 19 december 2006
A. Sakkers, voorzitter
Jan Verheugt, griffier.
