Inhoud
Voorwoord
15
Deel I Ervaringsgerichte biologische psychiatrie: een toegevoegde waarde aan de richtlijnen • • • • •
Wat is biologische psychiatrie? Zoektocht naar de juiste psychofarmaca Kritiek op de klassieke biologische psychiatrie Ervaring is een toegevoegde waarde in de biologische psychiatrie Ervaringsgerichte psychiatrie
21 22 23 24 27 28
Deel II Ziektegeschiedenissen met commentaar • Casus 1: Filiep en zijn stemmen. Psychoanalytische interpretatie of psychiatrische ziekte? Inleiding Ziektegeschiedenis Wat geleerd uit deze ervaring? Overlapping met andere psychiatrische stoornissen: comorbiditeit
• Casus 2: Heinz. Impulsieve suïcide(poging) door antidepressiva, nu een jarenlange chronische unipolaire manie Inleiding Ziektegeschiedenis van Heinz Lessen uit onze blunders Nieuwe ervaringen over depressie en drukte Mythes en vooroordelen weerlegd: unipolaire manie
31 32 32 32 35 37
40 40 40 42 44 47 5
INHOUD
• Casus 3: Henny. Levenslange depressie? Inleiding Haar verhaal Bespreking Tien jaar later Lessen uit de ziektegeschiedenis van Henny Enkele ervaringsgerichte adviezen: • Strategie bij therapieresistente depressie • Combinatie van MAO-remmers en heropnameremmers • Overzicht van de meest gebruikte heropnameremmers in Vlaanderen en Nederland en hun al of niet veilige combinatie met MAO-remmers
49 49 49 53 53 54 55 55 56 58
• Casus 4: Harry. Poging tot doodslag op buurman. Door antidepressiva uitgelokt? Inleiding Ziektegeschiedenis Huidige toestand Lessen uit deze casus Nevenwerkingen als kompas Enkele feiten, mythen en vooroordelen bij antidepressiva Evolutie
60
• Casus 5: Mia. Postpartum psychose gedurende de antipsychiatrische beweging (1968-1975) De ziektegeschiedenis van Mia Commentaar op dit drama Ervaringsgerichte biologische psychiatrie in het kraambed • Stemmingsstoornissen in het kraambed • Kraambeddepressie of manie?
67
• Casus 6: Lies. Kraambeddepressie die evolueert naar chronische depressie en jaren later naar ontstemde manie Inleiding Verhaal van Lies Ervaring uit deze ziektegeschiedenis Enkele lessen omtrent ervaringsgerichte diagnose en behandeling Mythes en vooroordelen weerlegd: manische depressie Langetermijnonderzoek bij ziektebeelden Dubbelblindstudies
71
6
60 60 63 64 64 66 66
67 68 69 69 69
71 71 73 75 76 78 79
INHOUD
• Casus 7: Marie-Claire. Terugkerende paranoia door antidepressiva uitgelokt Inleiding Ziektegeschiedenis van Marie-Claire Lessen uit deze ziektegeschiedenis Verschil tussen personale en biologische depressie
80 80 82 83
• Casus 8: Maria. Dementie of manische verwardheid door antidepressiva Inleiding Ziektegeschiedenis van Maria Lessen uit deze ziektegeschiedenis Antidepressiva worden te makkelijk toegediend
85 85 85 86 88
• Casus 9: Linda. Vijftien jaar volgehouden antidepressieve behandeling voor een verdriet dat eindigt in explosieve salvo’s suïcidepogingen Inleiding Ziektegeschiedenis van Linda Haar verhaal Evolutie Lessen
89
• Casus 10: Hilde. Miskende chronische manie met nymfomanie Inleiding Ziektegeschiedenis van Hilde Lessen voor de diagnose en de behandeling Over unipolaire manie Nog enkele casussen: • Karel • Herman • Agnes • Mieke
• Casus 11: Marc. Therapieresistente depressie met dwangmatige gewetensfunctie Inleiding Ziektegeschiedenis van Marc Lessen uit zijn ziektegeschiedenis Praktische adviezen voor de behandeling van therapieresistente depressie: • Gerichte ondervraging van de naaste omgeving
80
89 89 92 93 94
96 96 96 99 100 100 101 102 103
105 105 105 107 109 109 7
INHOUD
• Proefbehandeling met antidepressiva: de uitkomst • Infuustherapie • Behandeling van therapieresistente depressie Voorbeelden van veilige, heroïsche combinaties van antidepressiva bij therapieresistente depressie
109 110 112 114
• Casus 12: Frans. Hartfobie, angstaanvallen en milde depressie. Inleiding Ziektegeschiedenis van Frans Enkele lessen
115 115 115 117
• Casus 13: Wouter. Van schizofrenie naar manische depressie Inleiding Wouters verhaal Enkele lessen uit de verkeerde diagnose van Wouter Schizofrenie en/of manische depressie
119 119 119 126 129
• Casus 14: Carla. Van manie naar catatone depressie gedurende zwangerschap en kraambed Inleiding Haar verhaal Lessen uit haar verhaal
131
• Casus 15: Patricia. Melancholie in het kraambed Inleiding Haar ziektegeschiedenis Wat leren we hieruit?
135 135 135 135
• Casus 16: Anne. Een manisch depressieve episode in het postpartum Haar ziektegeschiedenis Commentaar. Stemmingsstoornissen in zwangerschap en kraambed bij bekend stemmingsonevenwicht • Unipolaire depressie • Bipolaire stoornis • Unipolaire manie Lithiumspiegel volgens de diagnose
137 137 138 139
8
131 131 133
139 140 141 141
INHOUD
• Casus 17: Lode. Dysfore ontstemde drukte, uitgelokt door het voorschrijven van Trazolan na slaaponderzoek Inleiding Zijn ziektegeschiedenis Enkele lessen Over de zogenaamde geagiteerde depressie • Schijndepressief • État mixte • Dysfore drukte • Atypische depressie • Gemaskeerde manie • Zorgvuldiger diagnose van depressie
142
• Casus 18: Raf. Unipolaire manie in plaats van schizofrenie Inleiding Ziektegeschiedenis van Raf Lessen Negatieve tekenen van schizofrenie ontmaskerd
153 153 153 157 158
• Casus 19: Saskia. Van fobie naar depressie, nu impulsieve explosieve stoornis, kaderend in een drukte Inleiding Haar ziektegeschiedenis Lessen uit deze ziektegeschiedenis
160
• Casus 20: Herman. Van schizofrenie naar depressie en ten slotte een schizoaffectieve stoornis Inleiding Zijn ziektegeschiedenis Lessen uit deze ingewikkelde ziektegeschiedenis • Verkeerde inschatting • Schizofrenie; schizoaffectief of manisch depressief Over de zin van de schizoaffectieve stoornis • Enkele ervaringen omtrent de schizoaffectieve stoornis • Verhaal van Bruno • Schizoaffectieve stoornis blijft een overgangsgebied Mythen en vooroordelen weerlegd: schizofrenie
169
142 142 146 148 148 149 149 149 150 150
160 160 166
169 169 177 177 178 179 179 181 182 183
9
INHOUD
• Casus 21: Tom. Familiaal belaste therapieresistente vitale depressie bij eeneiige tweeling. Veilig toepassen van de zogenaamde heroïsche combinatie van antidepressiva Inleiding Ziektegeschiedenis Wat te leren uit deze casus? Veilige combinatie van heropnameremmers met een noradrenerg profiel samen met MAO-remmers • Publicaties over afwezigheid van kaasreactie en serotoninesyndroom • Eigen onderzoek
185
185 185 187 188 188 190
• Casus 22: Jan. Vroeger ADHD, verslaving aan drugs en alcohol, nu een chronische unipolaire therapieresistente manie in alle gradaties met een borderline persoonlijkheid Inleiding Ziektegeschiedenis Commentaar • Verslaving en therapieresistente manie • Enkele blunders • Kunnen atypische neuroleptica een verslaving bevorderen? Comorbiditeit met manie
192
• Casus 23: Sylvie. Unipolaire manie in plaats van schizofrene psychose Inleiding Ziektegeschiedenis van Sylvie DBC’s bij deze casus
200 200 200 204
• Casus 24: Kurt, de zoon van Heinz (casus 2). Eerst ADHD, nu manie en manische psychose Zijn ziektegeschiedenis Commentaar
205
• Casus 25: Els, gokken; Isabelle, kleptomanie; Agnes: trichotillomanie en automutilatie. Drangziekten die toenemen bij de toediening van antidepressiva Els: gokken • Inleiding • Haar verhaal Isabelle: kleptomanie
210
10
192 193 197 197 198 198 199
205 208
210 210 210 211
INHOUD
• Inleiding • Haar verhaal Agnes: trichotillomanie en automutilatie • Haar verhaal Naar een andere behandeling bij dwang Voorbeelden van niet-seksuele drangziekten
211 212 213 213 214 214
• Casus 26: Bert. Manie, kleptomanie, seksuele perversies en ... Verhaal van Bert Behandeling en evaluatie na vijf jaar
216 216 218
• Casus 27: Isolde. Depressie met verslaving, angst, dysmorfofobie, automutilatie en eetstoornissen Inleiding Haar verhaal Bespreking Lessen uit haar ziektegeschiedenis
221
• Casus 28: Alma. Poets- en controledwang samen met depressie Ziektegeschiedenis van Alma Bespreking Dwang en depressie
228 228 228 229
• Casus 29: Tim. Trauma, dwang, smetvrees, later een psychotisch depressief beeld Inleiding Verhaal van Tim Bespreking van de behandeling
232
• Casus 30: Paul en Ingrid. Narcisme en seksuele drang (voyeurisme en frotteurisme) Inleiding Verhaal van Ingrid Verhaal van Paul Enkele creatieve invalshoeken bij de biologische behandeling van deze perversie Mythen en vooroordelen weerlegd
221 221 225 226
232 232 237
239 239 239 241 245 246
11
INHOUD
Deel III
Zin en onzin van de huidige richtlijnen
247
Inleiding
247
Diagnose volgens EBP – Evidence Based Psychiatry • DSM-IV is een bijbel geworden • DSM-IV: bijbelvast maar niet creatief en duidelijk onvolledig • DSM-IV leidt tot verkeerd gebruik: psychiatrische ziekte of psychosociale problematiek?
251 251 252 253
Kritische beschouwingen over de diagnose van psychiatrische stoornissen • Schizofrenie • Bipolaire stoornis • Unipolaire depressie • Unipolaire manie • Geagiteerde depressie • Angst • Tweedeling depressie • Dwang of drang • ADHD, borderline en autisme • Psychiatrische ziekte is moeilijk objectief vast te stellen
254
Pragmatisch model voor diagnose
263
Richtlijnen omtrent psychofarmaca • Manipulatie • Niet toepasbaar op meer ernstige en ingewikkelde psychiatrische ziekten • Schijnzekerheid • Waarde van de nieuwe antidepressiva • Waarde van de nieuwe antipsychotica • Over ECT en andere stimulatietechnieken • Onterecht bio-optimisme • Voorlichting schiet haar doel voorbij • Weerbarstige realiteit
266 266 269 271 272 273 275 277 278 279
Onze creatieve en ervaringsgerichte psychiatrie • Inleiding • Situatie in België • Situatie in Nederland • Lossen de huidige richtlijnen en DBC’s iets op?
280 280 283 285 289
12
254 255 255 256 257 257 258 261 261 262
INHOUD
De prijs van het medicijn • Anxiolytica • Antidepressiva • Antipsychotica of neuroleptica • Stemmingsstabilisatoren • ADHD-middelen
290 290 291 294 296 297
Hoe psychofarmaca zinvol gebruiken?
297
Nawoord
301
Bijlage 1: Meest gebruikte psychofarmaca
303
Verklarende woordenlijst
309
Bibliografie
317
13
