INFORMATIEBROCHURE. Tabak-studie

INFORMATIEBROCHURE

Tabak-studie

Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Februari 2015

2

Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de Tabak-studie. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij van u als deelnemer verwachten en wat u van de onderzoekers kan verwachten tijdens het onderzoek. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit en vindt plaats van februari tot en met mei 2015. Als u overweegt deel te nemen aan dit onderzoek, dan verzoeken wij u deze brochure goed door te lezen. Wanneer u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, neem dan contact met ons op. Bedankt voor uw interesse in het onderzoek en we hopen u snel te ontmoeten op een informatiebijeenkomst. Met vriendelijke groet, Namens het onderzoeksteam,

Marlou Lasschuijt Wageningen Universiteit, Afdeling Humane Voeding Contactgegevens: Telefoonnummer: 0317-485067 Email: [email protected] Onderzoekscentrum: Biotechnion, gebouw 307 Bomenweg 2, 6703 HD Wageningen

Het onderzoeksteam bestaat uit Prof.dr.ir. Kees de Graaf, leerstoelhouder, Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Dr. Sanne Boesveldt, projectleider, Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Dr. Rene de Wijk, adviseur, Food & Biobased Research, Wageningen Universiteit Marlou Lasschuijt, MSc, onderzoeksassistent, Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit

Disclaimer: Wageningen University wil roken niet aanmoedigen.

3

ACHTERGROND EN DOEL VAN HET ONDERZOEK Sigaretten en tabak met een smaakje worden steeds populairder met name onder jongeren die beginnen met roken. Smaken als aardbei, mint, vanille of chocola wordt door de industrie toegevoegd aan sigaretten en tabak en uit onderzoek is gebleken dat jongeren daardoor gemakkelijker beginnen met roken, iets wat de overheid juist probeert te voorkomen. Door middel van dit onderzoek proberen wij de karakteriserende smaak en aroma van tabaksrook te bepalen. Dit geeft ons inzicht in de “echte” smaak/aroma van tabak en daarmee kunnen we bepalen wanneer tabak een smaak of geur heeft die hier van afwijkt en er zo voor zorgen dat er een verbod komt op het toevoegen van “populaire” smaken aan tabak. Tijdens dit onderzoek proberen we de geur van tabak te bepalen door te ruiken aan onverbrande sigaretten en tabak. Op deze manier hopen wij samen met de overheid sigaret- en tabaksgebruik onder jongeren uiteindelijk deels te kunnen voorkomen en/of verminderen.

WELK PRODUCT WORDT ER ONDERZOCHT? Tijdens dit onderzoek worden verschillende merken sigaretten en tabak die in de supermarkt te koop zijn onderzocht. Een aantal van deze sigaretten en tabak zullen een ‘gewone’ of naturel geur/aroma hebben en andere zullen een geur/aroma hebben die niet typerend is voor tabak (bijv. aardbei).

OPZET EN UITVOERING VAN HET ONDERZOEK Het onderzoek in het kort Dit onderzoek bestaat uit drie verschillende fases die allemaal plaatsvinden op de universiteit. Tijdens de eerste fase wordt u gescreend op uw reukvermogen; dit wordt gedaan door middel van eenvoudige testen. De tweede fase bestaat uit 14 trainingssessies (2 per week, gedurende 7 weken) waarbij u oefent geuren van sigaretten te herkennen, benoemen en beoordelen. De laatste fase bestaat uit de daadwerkelijke testsessies waarbij u in totaal 20 verschillende sigaretten moet beoordelen.

4

Locatie Het onderzoek zal plaats vinden in het Biotechnion. Alle gebouwen van Wageningen UR hebben een uniek gebouwnummer. Direct bij de hoofdinvalswegen van Wageningen verwijzen borden naar de diverse locaties van genummerde gebouwen van Wageningen UR. In de buurt van de locatie is een zoekroute naar de afzonderlijke gebouwen aangegeven. Het Biotechnion is gebouw 307. Op de plattegrond hieronder staat gebouw 307 omcirkeld. 1. U kunt het Biotechnion het makkelijkst bereiken vanaf de Diedenweg. 2. Ga vervolgens de Verbindingsweg in. Let op: dit is een soort inrit, geen doorgaande weg! 3. Parkeer op de parkeerplaats aan uw linkerhand net na de bocht (er is ook een fietsenstalling). Het gebouw voor u met de groene, gele, roze en blauwe kleuren is het Biotechnion. 4. De ingang van het gebouw vindt u aan de rechterkant van de fietsenstalling.

307

Biotechnion Bomenweg 2 6703 HD Wageningen

Ede Arnhem / Utrecht A12, afslag 24 NS-station Ede / Wageningen / Railway station

113 112

k Kiele

eeg ampst 114

103

nd

Bennekom / Ede

an

la Bron

la sholt M an

Campus

ge Planta

117 aalsbos Akkerm 116 123

Nije

g Stee

steeg aalse 104 vend Droe 102 Wageningen

e Hog

115

107

steeg

Stippeneng

119

122

De Elst

r Polde Vijfde

121

-

en Weiland

se Born

120

Bornse

100

101

109

118

130

n oo

rd

Alle e

De Bongerd sportvelden/ Sportfields

201

Hollandseweg

n have

eltw Roosev

en Kort

Diedenweg

ch ur Ch 425

Duivendaal Ni

m Nie

eu w

s er eij

362

Gen str .

tr.

Arboretumlaan

Be vri jdi ng str saa t

se

406

eg

ck

e

terw

wi La

le Al

Ritzema Bosweg

Lawickse Allee

C os

A15 Rhenen / Tiel

Haarweg

g

Allee

537

we ijke

eg

oord M ar

534

Geertjesweg

eg

Kortenoord

illw

al rw

en Binn

a Ha

Nieuwe Kanaal

320 316

De Dreijen

351 . Fou lkesw eg

Vee r

we

A50 Renkum Arnhem / Nijmegen

g

312

313 308

309 307

304

302

5

Wie mogen meedoen? We zijn op zoek naar deelnemers (mannen en vrouwen) die aan onderstaande voorwaarden voldoen voor de screeningssessie. Uiteindelijk zullen 18 mensen deel kunnen nemen aan de trainings- en testsessies. U kunt meedoen met de screeningssessie wanneer: • • • • • • •

u Nederlands als moedertaal hebt u tussen de 18 en 55 jaar oud bent (geboren tussen 01-06-1959 en 17-02-1997) u 2 keer per week beschikbaar bent gedurende 3 maanden (maart-mei 2015) u geen problemen hebt met ruiken, horen en zien u een goede algemene gezondheid hebt (dit wordt nagegaan door middel van een vragenlijst) u geen medicijnen gebruikt die uw reuk beïnvloeden u niet zwanger bent (of van plan te worden) of borstvoeding geeft

U kunt meedoen met de trainingssessies wanneer: • u voldoende scoort op 3 reuktesten

Voorafgaand aan het onderzoek Wanneer u geïnteresseerd bent in deelname aan dit onderzoek kunt u contact met ons opnemen (zie onze contactgegevens op blz. 11). U wordt dan uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst welke zal plaatsvinden op de universiteit (zie bijlage 1 voor de locatie). Tijdens deze bijeenkomst zullen we u verder informeren over dit onderzoek en heeft u de mogelijkheid om vragen te stellen. Wanneer u besluit om deel te nemen aan het onderzoek vragen wij u om een toestemmingsverklaring te ondertekenen (bijlage 1). U geeft hiermee aan dat u voldoende geïnformeerd bent over het doel en de uitvoering van het onderzoek en dat u hieraan deel wilt nemen. Wanneer u geen toestemmingsverklaring wilt ondertekenen kunt u helaas niet deelnemen aan dit onderzoek. Na het tekenen vragen wij u op de informatiebijeenkomst een vragenlijst met algemene en medische vragen in te vullen. Op basis van deze vragenlijst kunnen wij beoordelen of u in aanmerking komt om deel te nemen aan de screeningssessies. Tijdens de screeningssessies vragen wij u simpele testen uit te voeren, op basis van deze informatie beoordelen wij of u geschikt bent voor deelname aan de trainingsfase van het onderzoek.

6

Het onderzoek zelf Dit onderzoek bestaat uit 3 fases; een screeningsfase (fase I), een trainingsfase (fase II) en een testfase (III). Alle sessies zullen plaats vinden op de universiteit in Wageningen. De gehele studie duurt 4 maanden en zal plaatsvinden van februari tot en met mei 2015. Fase I zal plaatsvinden in februari, in deze fase kijken we of u geschikt bent voor deelname aan dit onderzoek en bestaat uit twee screeningssessies. Tijdens de eerste sessie wordt u gescreend op het herkennen en beoordelen van geuren en tijdens de tweede sessie wordt u getest op uw reukvermogen. Voor dit onderzoek zijn we op zoek naar een groep mensen die een goed reukvermogen hebben en geuren goed kunnen beoordelen. Het kan zijn dat u tijdens de screeningsfase niet hoog genoeg scoort op een of meerdere onderdelen. Helaas kunt u dan niet verder deelnemen aan het verdere onderzoek. U krijgt wel een vergoeding, zie hiervoor het onderdeel ‘Vergoeding’ verderop in de brochure. De tweede fase van dit onderzoek duurt 7 weken en is het zogenoemde panel “training” onderdeel. Deze fase bestaat uit 14 trainingssessies (2 sessies van 1.5 uur per week). U zult hiervoor in drie groepen opgedeeld worden, afhankelijk van welke tijden u aanwezig kunt zijn. Tijdens dit onderdeel oefent u om geuren van sigaretten te herkennen en benoemen. Er zijn drie soorten trainingssessies, de eerste paar sessies leert u geuren te herkennen, benoemen en beoordelen. Daaropvolgend zijn er trainingssessies waarbij u oefent met het beoordelen van verschillende geuren in tabaksproducten. U beoordeelt dan 10 verschillende sigaretten per sessie. Aan het einde van iedere trainingssessies is er een half uur feedback/discussie waarbij we de testproducten en resultaten met u of als panel bespreken. De trainingssessies zijn nodig om ervoor te zorgen dat ieder lid van het panel de tabaksproducten hetzelfde leert te beoordelen. De derde fase bestaat uit de daadwerkelijke testsessies en deze vinden plaats in de laatste 3 weken van het onderzoek. Tijdens deze weken zullen er in totaal 6 testsessies van 1.5 uur plaatsvinden waarbij we u vragen verschillende sigaretten te beoordelen op de manier waar u inmiddels in getraind bent, u beoordeelt dan 10 verschillende sigaretten per testsessie. U kunt alleen met de testsessies meedoen als u bij de trainingssessies aanwezig bent geweest en tijdens de laatste trainingen producten goed beoordeeld heeft ten opzichte van de hele groep. Hieronder ziet u een schematische weergave van de verschillende fases. Tabel 1. Schematische weergave onderzoek

I: Screeningsfase [±100 deelnemers] 2x een screeningssessie (van 1 en 2 uur)

II: Trainingsfase [ 18 deelnemers] 2x 1.5 uur durende bijeenkomst per week (7 weken) III: Testfase [ 18 deelnemers] 2x 1.5 uur durende bijeenkomst per week (3 weken)

7

Fase I: Screening Tijdens screeningssessies wordt u gevraagd om deel te nemen aan 3 testen om uw reukvermogen te beoordelen. Tijdens de eerste 1 uur durende sessie wordt u getest op het benoemen en beoordelen van geuren. Indien u hier goed op scoort wordt u uitgenodigd voor de tweede screeningssessie waar u wordt getest op uw reukvermogen. Om de testen goed te kunnen uitvoeren wordt u gevraagd een uur voor aanvang niet te roken, niet te eten of drinken (behalve water), geen kauwgum te gebruiken of uw tanden te poetsen. Hieronder een uitleg van de testen;

Sessie 1: Benoemen en beoordelen van geuren Aan het begin en eind van deze screeningssessie wordt u gevraagd om 4 soorten tabak te ruiken en vervolgens op een lijn (van zwak naar sterk) aan te kruisen hoe sterk u een bepaalde geur in de tabak vindt. Tussendoor doet u een test om te kijken of u goed verschillende geuren kunt herkennen in tabaksproducten, u wordt tijdens deze test gevraagd tabak te ruiken en vervolgens op een vragenlijst aan te kruisen welke geuren u waarneemt.

Sessie 2. Bepaling normaal functionerend reukvermogen Bij deze test krijgt u een aantal stiften te ruiken deze lijken op een viltstift maar in plaats van een kleur bevatten deze een specifieke geur. Alle geuren die gebruikt worden zijn gewone geuren die in het dagelijks leven ook voorkomen. De geuren en de gebruikte producten zijn veilig. De reuktest bestaat uit drie onderdelen. Eerst de detectietaak om te bepalen vanaf welke concentratie men iets kan ruiken het eerste onderdeel van de test bestaat uit 16 geurstiften die u telkens 1 voor 1 krijgt aangeboden. Daarna moet u aangeven waar de stift naar ruikt, u kunt daarbij kiezen uit vier verschillende mogelijkheden. Tijdens het tweede onderdeel wordt u telkens 3 stiften aangeboden waarna u moet aangeven welke van de drie er anders ruikt. Omdat u aan de hand van de kleur van de stift kunt zien welke steeds een andere geur heeft krijg u hierbij een blinddoek op (een slaapmasker). Het laatste onderdeel om het level te bepalen vanaf wanneer u iets ruikt (bij welke sterkte). Tijdens dit onderdeel krijgt u telkens 3 stiften aangeboden waarna u moet aangeven bij welke stift u een geur rook, ook tijdens dit onderdeel kunt u aan de hand van de stiften zien welke anders is dus krijgt u ook bij dit onderdeel een blinddoek op. Zo ziet de reuktest er uit:

Binnen enkele dagen na de tweede screeningssessie hoort u van ons of u mee kunt doen aan het onderzoek.

8

Fase II: Training Wanneer u geselecteerd bent voor het testpanel wordt u getraind om de verschillende geuren van tabak te onderscheiden en de intensiteit ervan te beoordelen. Gedurende de trainingsfase zullen uw prestaties besproken worden en zullen er groepsdiscussies plaatsvinden om zo de karakteriserende eigenschappen van tabak beter te begrijpen. De trainingen zullen 2 keer per week plaatsvinden gedurende 7 weken. Op basis van de beschikbaarheid van alle panelleden zal er een vast dag- en tijdschema gemaakt worden voor de trainingen. Tijdens de trainingsperiode is het belangrijk dat u elke sessie aanwezig bent. Om de trainingen en testen zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren zullen we u vragen een uur voor aanvang van de training of testsessie geen koffie te drinken, geen sterk gekruide producten, snoep, of drop te eten en, geen kauwgum te gebruiken of tanden te poetsen. Verder zullen we u vragen geen lipstick, parfum, aftershave of deodorant met een sterke geur te gebruiken op dagen waarop trainingen of testen plaatsvinden.

Fase III: Testen Na de training begint fase III de (testfase). Deze fase duurt 3 weken en sessies vinden plaats 2x per week. Gedurende de test beoordeelt u 10 sigaretten op de manier die u geleerd heeft gedurende de trainingsfase.

ONAFHANKELIJK ARTS Voor ieder wetenschappelijk onderzoek wordt een onafhankelijke arts aangewezen. Een onafhankelijke arts is een arts die niet betrokken is bij de uitvoering van het onderzoek. De onafhankelijke arts kan door de deelnemers geraadpleegd worden voor vragen, die aan het onderzoek gerelateerd zijn en die de deelnemer niet aan de onderzoeker wilt stellen. Voor de onderzoeken van de afdeling Humane Voeding is dit dr. J.J. van Binsbergen (arts te Brielle). Als u vragen heeft over het onderzoek die u niet met de onderzoekers wilt bespreken, kunt dr. van Binsbergen telefonisch bereiken door het telefoonnummer 0181 – 412155 te bellen op werkdagen tussen 8.00 en 10.00 uur. U krijgt een keuze menu te horen waarvan u 2 ‘voor overige zaken’ moet kiezen. De praktijkassistente noteert uw gegevens en dr. van Binsbergen zal contact met u opnemen. U kunt uw vragen ook per e-mail stellen: [email protected] Graag duidelijk aan de praktijkassistente doorgeven of in de e-mail vermelden om welk onderzoek het gaat.

VERGOEDING Mocht u tijdens of na de screening niet in aanmerking komen voor deelname aan dit onderzoek dan krijgt u een eenmalige vergoeding van €10,- wanneer u alleen de eerste screening heeft gedaan en €25,- wanneer u aan beide screeningssessies heeft deelgenomen. Deze vergoedingen zijn in de vorm van een VVV Cadeaubon. Als u aan het hele onderzoek deelneemt ontvangt u een vergoeding van €230,-.

9

De Afdeling Humane Voeding is verplicht de vergoedingen door te geven aan de belastingdienst. Dat is de reden waarom we naar uw burgerservice-nummer vragen. De financiële vergoedingen van de trainingen en testfase zullen per periode uitbetaald worden via de bank, u moet hierbij rekening houden met ongeveer 2 tot 4 maanden voordat het bedrag op uw rekening staat. Bij dit onderzoek krijgt u geen reiskostenvergoeding.

STOPPEN MET HET ONDERZOEK U bent te allen tijde vrij om te stoppen met het onderzoek en u hoeft hiervoor geen reden op te geven. Bij voortijdige beëindiging van de studie krijgt u een gedeeltelijke vergoeding (afhankelijk van het aantal sessies dat u heeft bijgewoond). De gegevens die tot dan toe zijn verzameld, kunnen wel meegenomen worden in de resultaten van het onderzoek. Wanneer u niet voldoende aanwezig kunt zijn op de trainings- of testbijeenkomsten of om andere redenen niet voldoet aan de vooraf opgestelde criteria heeft de onderzoeker het recht om uw deelname aan het onderzoek te beëindigen.

WAT GEBEURT ER MET UW GEGEVENS? Alle gegevens die wij van u verzamelen, worden met de grootste zorgvuldigheid behandeld en opgeslagen en zullen gedurende 5 jaar bewaard worden. Ter bescherming van uw privacy zal dit volledig gecodeerd gebeuren. Dit houdt in dat uw gegevens worden gekoppeld aan een nummer en niet aan uw naam. Alle medewerkers aan het onderzoek hebben een ‘verklaring geheimhouding privacygevoelige gegevens’ ondertekend, waarmee uw privacy wordt gewaarborgd. De persoonsregistratie van dit onderzoek is aangemeld bij het college van bescherming persoonsgegevens.

RESULTATEN De resultaten van dit onderzoek zullen worden verwerkt in een rapport en worden gebruikt om Europese- richtlijnen op te zetten. In deze publicatie zullen geen namen van deelnemers worden vermeld. Tijdens het onderzoek zullen wij u regelmatig op de hoogte houden van de panelprestaties. Daarnaast zult u nadat de Europese Commissie het rapport openbaar gemaakt heeft een samenvatting van de resultaten van het onderzoek ontvangen. Vanwege het openbaar maken van het rapport door de Europese commissie zal het even duren voordat u deze resultaten toegestuurd krijgt. Wij kunnen u geen inzichten geven in uw persoonlijke uitkomsten.

GOEDKEURING DOOR MEDISCH-ETHISCHE TOETSINGSCOMMISSIE De Medisch Ethische Toetsingscommissie van Wageningen Universiteit heeft een positief oordeel gegeven over dit onderzoek. Dit houdt in dat het onderzoek medisch en ethisch gezien is goedgekeurd en mag worden uitgevoerd.

10

VERZEKERING Omdat de Tabak-studie een voedingsonderzoek is met normaal verkrijgbare producten die u in het dagelijks leven ook gebruikt, is er geen reden om aan te nemen dat er negatieve bijwerkingen zullen optreden tijdens de studie. Wij achten het risico bij deelname nihil en om die reden is er door de METC ontheffing verleend voor de proefpersonenverzekering

CONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS Contactgegevens Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoonnummer: 0317-485067 E-mail: [email protected]

Bezoekadres

Postadres

Biotechnion (gebouw 307), kamer 107b Bomenweg 2 6703 HD Wageningen

Afdeling Humane Voeding (bode 62) Postbus 8129 6700 EV Wageningen t.a.v De Tabak-studie

Onderzoekscentrum/Onderzoekscentra Biotechnion (gebouw 307) Bomenweg 2 6703 HD Wageningen

11

Bijlage 2: Toestemmingsverklaring Tabak-studie •

Ik heb de informatiebrochure voor de deelnemer gelezen. Ik kon aanvullende vragen stellen. Mijn vragen zijn voldoende beantwoord. Ik had genoeg tijd om te beslissen of ik meedoe.

•

Ik weet dat meedoen helemaal vrijwillig is. Ik weet dat ik op ieder moment kan beslissen om toch niet mee te doen. Daarvoor hoef ik geen reden te geven.

•

Ik weet dat sommige mensen mijn gegevens kunnen zien. Die mensen staan vermeld in de informatiebrochure.

•

Ik geef toestemming om mijn gegevens te gebruiken voor de doelen die in de informatiebrochure staan.

•

Ik geef toestemming om mijn onderzoeksgegevens 15 jaar na afloop van dit onderzoek te bewaren.

•

Ik geef toestemming aan de onderzoekers van de Tabak-studie om mij te contacteren voor een eventueel vervolgonderzoek . Omcirkel wat van toepassing is: JA / NEE

•

Ik wil meedoen aan dit onderzoek.

Naam deelnemer: Handtekening:

Datum : ____ / ____ / _______

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ik verklaar hierbij dat ik deze deelnemer heb geïnformeerd over het genoemde onderzoek. Als er tijdens het onderzoek informatie bekend wordt die de toestemming van de deelnemer zou kunnen beïnvloeden, dan breng ik hem/haar daarvan tijdig op de hoogte. Naam onderzoeker (of diens vertegenwoordiger): Handtekening:

Datum: ____ / ____ / _______

12