INFOBROCHURE THANATOPRAXIE

BTR FUNERAL SUPPORT BVBA Berging –Thanatopraxie –Reconstructie Liersesteenweg 456 Tel. : 015/27.78.46 Fax: 015/27.10.35

2800 Mechelen 03/888.50.50 Email [email protected]

DEXIA 775-5944594-67 RPR Mechelen 0462.029.707

INFOBROCHURE THANATOPRAXIE

Patrick Schaepherders

INHOUDSOPGAVE

Historiek

3

Doelstellingen

9

Wanneer is een behandeling aangewezen?

12

Hoe wordt een behandeling uitgevoerd?

13

Waar wordt de behandeling uitgevoerd?

24

Tarieven thanatopraxie

29

Juridische aspecten verbonden aan de thanatopraxie (Y. Naessens)

30

BTR FUNERAL SUPPORT INFO

2

HISTORIEK Het woord thanatopraxie is in onze maatschappij niet zo goed ingeburgerd. Wanneermendez et er m wi lt oel i c ht eni smenalvl uggenei gdom hetwoor d“ bal s emen”al s synoniem te gebruiken. Toch is dit niet helemaal korrekt. De basis van de moderne thanatopraxie situeert zich inderdaad in de oude Egyptische beschaving maar systeem en doelstelling liggen mijlenver uit elkaar. Een kort overzicht: OUDE BESCHAVING ( 6000 V.C. tot 600 N.C. ) De oudste geschriften met betrekking tot het balsemen van overledenen vinden we terug bij de Egyptenaren. De balsemers in deze periode waren steeds leden van een priestergemeenschap. Meestal waren ze ook getraind in medische vaardigheden. Het balsemen bij de Egyptenaren was geen kwestie van keuze. Het was geregeld en verplicht door hun religieus geïnspireerde wetten. Balseming werd toegepast op iedere overleden Egyptenaar en zelfs op iedere vreemdeling die kwam te overlijden op hun grondgebied. De gebruikte methode verschilde van dynastie tot dynastie en was uiteraard afhankelijk van de persoonlijke vaardigheid van de uitvoerder maar in grote lijnen kwam het op het volgende neer; Eerst en vooral kenden ze drie systemen die werden toegepast naargelang de rijkdom van de familie van de overledene: De dure methode

(omgerekend ongeveer 1500 €)

Demi ddel mat i gekos t pr i j s (

“

“

670€)

De goedkope methode

“

“

100€)

(

De dure methode omvatte vijf stappen, de andere systemen waren hierop gebaseerd met dat verschil dat ze slechts partieel werden uitgevoerd.


3

De vijf stappen;

1. Verwijderen van de hersenen door middel van een haakvormige lepel die werd ingebracht door alle natuurlijke schedelopeningen.

2. Het verwijderen van borsten buikorganen via een abdominale incisie. De organen en lichaamsholte werden gewassen met wijn en kruiden. Nadien werden de organen i ngepakti nbandagemat er i aalt ez amenmetkr ui den,ol i ën,har s en,ar oma’ sendi ver s e andere produkten. Als dat gebeurd was werden ze ofwel teruggeplaatst in het lichaam of ze werden bijgezet in een aarden kruik. De buikholte werd terug gesloten, ofwel door ze dicht te naaien ofwel door ze dicht te kleven met was en hars. De incisie werd uiteindelijk afgewerkt met een wassen of metalen plaatje met daarop degegr aveer dei ns c r i pt i e“OogvanOs i r i s ”z ogenoemdnaardeEgypt i s c hegodvan dedood “ Os i r i s ” .

3. Dan werd het lichaam ondergedompeld in een oplossing van sodiumzouten om een deshydratatie van de weefsels te bekomen. Omdat onder invloed van deze bijtende oplossing de nagels van vingers en tenen uitvielen werden ze, om dit te voorkomen, op het lichaam gefixeerd door gebruik te maken van gouddraad of gouden ringetjes.

4. Na een onderdompeling gaande van twintig tot zeventig dagen werd het lichaam uit de pekeloplossing gehaald en overvloedig gespoeld, gewassen en afgedroogd om nadien aan de zon te worden blootgesteld om een totale uitdroging te bekomen.

5. De laatste fase bestond dan uit het bandageren van het lichaam dat vooraf nog extra werd ingewreven met kruiden. Het gebeurde niet zelden dat voor het inwikkelen van het lichaam meer dan één kilometer verbandmateriaal werd gebruikt. Het verband werd aan elkaar bevestigd met gom en hars. Nadien werd het lichaam in een houten of stenen sarcofaag geplaatst en bijgezet in een tombe of tempel De uiteindelijke doelstelling van deze behandeling was het lichaam van de overledene te bewaren voor de eeuwigheid.


4

Met het teloorgaan van de Egyptische beschaving ging ook de traditie van het balsemen verloren. Andere beschavingen zoals de Joodse, Griekse en Romeinse pasten de kunst van het balsemen niet toe. Hier werden de lichamen begraven of gecremeerd. Het ontstaan van het gebruik lichamen te cremeren mag men toeschrijven aan de Oude Grieken. Bij het ontstaan van het Christendom werd de traditie van het begraven van lichamen verdergezet door toedoen van de Joodse en Romeinse beschavingsinvloeden. Het ontstaan van begraafplaatsen zoals we die heden ten dage kennen vindt daar zijn oorsprong.

MIDDELEEUWEN ( 600 N.C. tot 1850 N.C. ) Gedurende de Donkere Middeleeuwen in Europa viel het beschavingsniveau terug op een veel lager peil dan hetgeen we kenden bij ,de oude volkeren. In deze periode gebeurde er zo goed als niets op het vlak van de behandeling van overledenen. Het is pas in de vijftiende eeuw dat men zich terug in deze materie begon te verdiepen en dit voornamelijk vanuit medisch standpunt. De doelstelling die in die periode werd nagestreefd was de bewaring van anatomische preparaten ten behoeve van de studie van het menselijke lichaam. Door de ontdekking van de bloedsomloop in 1628 ( Dr.William Harvey 1578-1657 ) en de bacteriën in 1683 ( Anton Van Leeuwenhoek 1632-1723 ) en de snelle ontwikkeling van de medische wetenschap in de zeventiende eeuw maakte een nieuwe generatie sterk wetenschappelijk gerichte onderzoekers haar opwachting. Het anatomische onderzoek van het menselijke lichaam maakte grote opgang. Het werd noodzakelijk een systeem te ontwikkelen waarmee de snelle ontbinding van anatomische preparaten kon vermeden worden teneinde bruikbaar dissectiemateriaal tenkunnen behouden. Dit was de reden dat de Europese methodes verder werden geperfectioneerd.


5

Drie belangrijke systemen kwamen op de voorgrond: - Verwijderen van de ingewanden. - Deshydratatie ( het lichaam werd in een bad van gebrande gips geplaatst) Deze twee systemen refereren uiteraard zeer sterk naar de oude Egyptische gebruiken. - Het derde systeem dat meer en meer opgang maakte en totaal vernieuwend was, was de arteriële injectie van bewarende middelen. Hiermee was tevens de basis gelegd voor de techniek gebruikt in de moderne thanatopraxie. Dr. William Hunter (1718-1783) was de eerste arts die met succes een arteriële injectie toepaste. Hij gebruikte hiervoor de arteria femoralis (de grote dijbeenslagader). De produkten die hij gebruikte waren achtereenvolgens; terpentijnolie, lavendelolie, rosemarijnolie en vermiljoen. Deze vloeistoffen liet men dan verscheidene uren inwerken op de weefsels alvorens de organen te verwijderen. De organen werden geruime tijd gedrenkt in vluchtige oliën en wijn, werden dan teruggeplaatst, overdekt met bewarend poeder van kamfer, hars en deshydraterende zouten, waarschijnlijk magnesiumsulfaat, alsook potassium. Dit poeder werd eveneens in de mond, neus, oren en andere natuurlijke lichaamsopeningen aangebracht. Daarna werd het lichaam gedurende vier jaar ondergebracht in een bedding van gebrande kalk. Door de verwijdering van bloed en water uit het lichaam werd dus een toestand geschapen waarin bacteriële groei onmogelijk bleek en dus ook de ontbinding werd stopgezet. Het werk van Hunter werd nadien verder verfijnd door ondermeer Jean Gannal (1791-1882) een apoteker en Dr.Richard Harlan (1796-1843)


6

MODERNE PERIODE ( 1850 TOT HEDEN )

Niettegenstaande het feit dat de bakermat van de moderne thanatopraxie zich in Europa bevindt is ze er nooit zo goed ingeburgerd geraakt zoals dat in Amerika het geval is. Autoriteiten op dit gebied wijten dit verschijnsel aan de diepgewortelde tradities en gewoonten vande“ OudeWer el d”enhetf ei tdatdez ez akenerdooropvoedi ngenwet gevi ngt er z akewi j d verspreid raakten. Dr. Thomas Holmes ( 1817-1900 ) wordt in de U.S. A.al gemeenbes c houwdal sde “ Vadervan deModer neThanat opr axi e” . Gedurende de eerste fase van de grote Amerikaanse Burgeroorlog was hij een officier van het medisch korps en stond hij in voor de balseming van gesneuvelde soldaten. De stof die hij gebruikte om te injecteren bestond uit een kombinatie van arsenicum en zinkchloride. Daar waar in de zeventiende eeuw enkele belangrijke ontdekkingen werden gedaan zoals de bloedsomloop, de ontdekking van het capillaire vaatnet en het bestaan van bacteriën , zo werd in de negentiende eeuw de grote doorbraak bewerkstelligd door de ontdekking van formaldehyde. Twee personen ontdekten deze stof op twee verschillende manieren, namelijk Butlerov in 1859 en Hofmann in 1868. Ondanks de ontdekking van deze stof duurde het nog tot het beging van de twintigste eeuw vooraleer dit produkt op een brede basis werd gebruikt in de moderne thanatopraxie. Dit was te wijten aan het feit dat het tot dan duurde vooraleer er een wetgeving kwam die het gebruik van oplossingen, waarin arsenicum en giftige metaalzouten voorkwamen, totaal verbood.


7

Vanaf toen werd het gebruik van formaldehyde echter veralgemeend, mede door het feit dat deze stof ook veel effectiever bleek dan de produkten op basis van metaalzouten. De behandeling werd ook niet meer toegepast om een lichaam zo lang mogelijk te bewaren maar eerder om de familie de kans te geven afscheid te nemen van een overledene die zich een aanvaardbare fysische toestand bevond. Net voor de Eerste Wereldoorlog ontstonden in de U.S.A. de scholen voor de thanatopraxie en werd ze ook algemeen beoefend in de Verenigde Staten, engelstalig Canada en de franstalige provincie Quebec. Nadien ontdekten de Britten in Ontario deze nieuwe methoden en brachten ze mee naar Europa. In 1969 werd het“ Bel gi s c hI ns t i t uutvoorThanat opr axi e”opger i c ht .


8

DOELSTELLINGEN

Waarom wordt thanatopraxie toegepast? De doelstelling kan volledig omschreven worden aan de hand van enkele trefwoorden:  Ontsmetting  Bewaring  Reconstructie  Esthetiek  Waardigheid

De eerste doelstelling van de behandeling is de ontsmetting van het lichaam van de overledene Desinfectie is het belangrijkste hulpmiddel in de sanering van het stoffelijk overschot. De meeste pathogene micro-organismen zullen na het afsterven van hun gastheer zelf vernietigd worden maar enkele virale en bacteriële levensvormen hebben de eigenschap om, na het overlijden, verder te woekeren in het stoffelijk overschot. Ze zullen zich niet alleen vermenigvuldigen maar ook in belangrijke mate endo- en exotoxines afscheiden. Dit feit laat toe dat een overledene zijn direkte omgeving en de personen daarin aanwezig gaat besmetten, en dit niet alleen via direkt kontakt met het lichaam maar ook via eventuele uitvloeiïngen en door overdracht door vliegen of andere insecten. Het is echter bewezen door middel van een hele reeks onafhankelijke laboratoriumtests dat het gebruik van de moderne balsemvloeistoffen op basis van formaldehyde een bactericide en antivirale werking hebben van +99%. Dit betekent dat het lichaam zowel intern als extern zo goed als steriel wordt gemaakt en daardoor de kans op besmetting praktisch tot nul wordt herleid.


9

De tweede doelstelling, namelijk het bewaren van het lichaam, is een automatisch gevolg van de desinfectie en daardoor de creatie van een bacteriologisch inert milieu aan de binnen- en buitenzijde van het stoffelijk overschot. Door toedoen van de applicatie van de moderne balsemvloeistoffen, allen op basis van formaldehyde, wordt een coagulatie van de eiwitten, aanwezig in de weefsels, bewerkstelligd. Daardoor worden deze substanties getransformeerd van oplosbare tot onoplosbare albumines. Bijkomend voordeel van het gebruik van formaldehyde is dat tevens alle micro-organismen en enzymen, aanwezig in het stoffelijk overschot en verantwoordelijk voor het ontbindingsproces, worden geneutraliseerd of vernietigd. Bovendien worden ook de organismen die mogelijk het lichaam zouden kunnen contamineren gedurende de periode die verstrijkt tussen behandeling en lijkbezorging volledig uitgeschakeld. De laatste doelstelling tenslotte van deze behandelingsmethode past perfect in de bedrijfsfilosofie die de moderne uitvaartonderneming momenteel zou moeten kenmerken. Waar vroeger de taak van de begrafenisondernemer zich eerder beperkte tot het verkopen van de kist en het uitvoeren van de ceremonie en de teraardebestelling ondervinden we nu dat de sector ook meer en meer aandacht begint te krijgen voor de nabestaanden. Ik bedoel daarmee dat men meer oog heeft gekregen voor het leed dat deze mensen doormaken tijdens hun rouwproces. Waarvr oegerenkeldet er m“ begr af eni s aannemer ”wer dgebr ui ktom z i j nakt i vi t ei tkenbaart e makenz i enwenueens t er keopgangvanhetgebr ui kvanwoor denal s“ Ui t vaar t begel ei di ng” , “ Cer emoni el ei di ng” ,“ Ui t vaar t c ent r um” ,“ Rouwc ent r um”en“ Rouwbegel ei di ng” . De doelstellingen reconstructie, esthetiek en waardigheid moeten deel uit maken van deze filosofie. De konstitutie van een overledene kan, afhankelijk van de doodsoorzaak en bepaalde omgevingsfaktoren, zeer snel achteruit gaan, in zoverre zelfs dat het binnen een tijdspanne van 6 à 12 uren onherkenbaar en zelfs niet meer toonbaar wordt.


10

Door de thanatopraxie toe te passen kan men in de meeste gevallen de uiterlijke veranderingen aan de overledene terug wegwerken en daardoor een reconstructie bekomen van een, fysiologisch gezien, normaal uiterlijk. Er wordt steeds naar gestreefd de overledene een uitstraling van rust en vrede te geven. Als dit resultaat daadwerkelijk wordt bereikt komt dit uiteraard de esthetiek ten goede. Het is slechts in deze situatie dat de nabestaanden op een waardige en serene manier afscheid kunnen nemen van hun familielid. Een laatste groet aan een overledene die opgebaard is in een optimale toestand, zijn waardigheid van het mens-zijn heeft behouden in de dood, kan bepalend zijn voor het gunstige verloop van het rouwproces. Het is immers dit laatste beeld dat men voor de rest van leven met zich meedraagt. Daarom is het eigenlijk onze morele plicht de mensen te informeren omtrent de mogelijkheden die deze moderne behandelingsmethode kan bieden.


11

WANNEER IS THANATOPRAXIE AANGEWEZEN? In principe is een behandeling altijd aangewezen indien de familie op een waardige manier afscheid wenst te nemen van de overledene. Het stoffelijk overschot zal terug in een optimale en stabiele toestand worden gebracht. Het gevaar dat er door ontbindingsprocessen veranderingen, qua uitzicht, aan het lichaam zullen optreden zijn zo goed als onbestaande. In enkele gevallen is het echter ten stelligste aan te bevelen de nabestaanden te wijzen op de onmiskenbare voordelen die een behandeling kan opleveren:

 het optimaliseren van het resultaat van een reconstructie van een stoffelijk overschot dat verminkt werd ten gevolge van een ongeval of geweldpleging.

 indien het lichaam moet gerepatrieerd worden naar het buitenland.  indien de familie wenst dat het lichaam, tot op de dag van de uitvaart, thuis opgebaard wordt.

 om hygiënische redenen, indien de betrokkene overleden is aan de gevolgen van een besmettelijke ziekte.

 indien er op de overledene een autopsie werd uitgevoerd en de familie wenst nog te gaan groeten.

 indien er door een bepaald ziekteproces (bv. kanker) veranderingen aan het lichaam zijn opgetreden ( huidkleur, algemene toestand van het lichaam, enz.) Dit zijn slechts enkele redenen waarom men aan de nabestaanden de mogelijkheid tot het uitvoeren van deze behandeling kan voorstellen. Wat betreft het stellen van een prognose naar het resultaat van de behandeling toe met echter steeds enig voorbehoud gemaakt worden in gevallen waar tijdens de periode, voorafgaand aan het overlijden, chemotherapie of corticosteroïden werden toegediend omdat deze produkten een nefaste invloed hebben op de weefselkwaliteit in het menselijk lichaam en daardoor ook het resultaat van een behandeling in de negatieve zin kunnen beïnvloeden.


12

HOE WORDT EEN BEHANDELING UITGEVOERD?

Als voorbeeld nemen we de behandeling van een lichaam nadat er een obductie werd op uitgevoerd. De reden hiervoor is dat in dit geval de meest uitgebreide behandeling wordt toegepast. De behandeling van een overledene waarop een autopsie werd uitgevoerd, hetzij om medische of om gerechtelijke redenen, is in de praktijk van een thanatopractor zeker geen dagelijkse evidentie. Juist daarom is het dubbel zo belangrijk dat we deze gevallen met de nodige zorg en aandacht zullen moeten behandelen. Het tot een goed einde brengen van deze behandelingen draagt zeer zeker bij tot het imago dat de thanatopraxie in alle lagen van de bevolking zou moeten hebben, namelijk dat de behandelingsmethode die we toepassen eigenlijk niets te maken heeft met “ bal s emen” ,menr ef er eer ti ndi tk adermaaralt egemakkel i j knaardeEgypt i s c hemummi es , maar dat het eigenlijk een zeer jonge en daardoor ook moderne methode is die ons in staat stelt om quasi alle problemen, die zich kunnen stellen met betrekking tot de fysische toestand van een overledene, op te lossen. Wegens het feit dat er betreffende dit onderwerp, in verhouding tot de belangrijkheid ervan, betrekkelijk weinig literatuur te vinden is worden er op de volgende bladzijden, bij de verscheidene stadia van de behandeling, tips gegeven die het resultaat zijn van enerzijds de praktijkondervinding en anderzijds van opzoekingen in de beschikbare medische en paramedische literatuur.


13

BESPREKING VAN DE BEHANDELING

Om de behandeling zo volledig mogelijk te bespreken zullen we zoals in de rest van de monografie de beschrijving splitsen in drie onderdelen: A/ Voorbereidingen B/ Eigenlijke behandeling C/ Afwerking

A/ VOORBEREIDING Nadat de overledene op tafel is gelegd wordt er eerst een inspectie van het lichaam gedaan. Op deze manier kunnen we vaststellen of er buiten de gebruikelijke T- en schedelincisie nog andere insnijdingen in het lichaam zijn gemaakt en of er eventueel prikwonden zijn van catheterisatie of infuzen.(Meestal te vinden t.h.v. hand, elleboogplooi, subclaviculair of inguinaal) Na deze kontrole kan men beginnen met het opheffen van de al dan niet aanwezig zijnde rigor mortis, en dit volgens het gebruikelijke patroon. Wel moet men bij deze mobilisatie speciale aandacht schenken aan het schoudergewricht. Naast de gebruikelijke manipulaties in de zin van ante- en retroflexie en abductie in frontaal vlak mag men zeker de endo- en exorotatie in het scapulo-humeraal gewricht niet vergeten. Indien deze mobilisatie goed is uitgevoerd zal ze immers toelaten tijdens de opbaring de handen beter in positie te brengen voor het lichaam teneinde ze te kruisen. Een teveel aan spanning in de exorotatoren kan ervoor zorgen dat de handen, na het kruisen, spontaan terug uit elkaar glijden.


14

Het grootste belang van de volledige mobilisatie is echter dat, door het feit dat we aanhechting en eindpees van de spieren verder uit elkaar brengen, we de musculaire spanning verminderen en daardoor ook de druk op het arterio-vasculair systeem wegnemen wat op zich al bepaalde garanties biedt naar kwantiteit en kwaliteit van doorstroming en perfusie van de geïnjecteerde produkten. Na de mobilisatie kunnen we overgaan tot een eerste reiniging van het lichaam en een ontsmetting van de natuurlijke lichaamsopeningen, en niet te vergeten de positionering van de overledene op de behandelingstafel. Eerst passen we een voorlopige sluiting van de mond toe op een zodanige manier dat de lippen elkaar juist raken op een natuurlijke manier. Volgende punt is het aanbrengen van de massagecrème; dit moet gebeuren op de ledematen met de nadruk handen en voeten, t.h.v. de grote venen en het aangezicht. Vervolgens kunnen we overgaan tot het openen van lichaam en schedel.

 Bij het verwijderen van de hechtdraad zullen we deze doorsnijden om de twee à drie steken en de op deze manier gemaakte, korte, eindjes draad verwijderen met een pincet. Op deze manier vermijden we lange stukken draad die bij het lostrekken kunnen rondzwiepen en bloed of besmet vocht weg katapulteren waardoor er gevaar ontstaat voor druppelinfecties.

THORAX EN ABDOMEN: Na opening gaan we de inhoud volledig verwijderen. Het is mogelijk dat ingewanden, ingesloten in een plastiek zak terug in het lichaam zijn geplaatst, ofwel dat ze zonder meer zijn teruggelegd. Teneinde de beste resultaten te bekomen is het noodzakelijk dat de ingewanden in alle gevallen apart worden behandeld.


15

Eerst en vooral dienen de ingewanden allen apart afgespoeld te worden onder koud stromend water teneinde alle bloed- en weefselresten te verwijderen. Daarna worden alle organen best met een scherp dissectiemes ingesneden, voor zover dit nog niet gedaan is door de anatomo-patholoog, in plakken van ongeveer 1,5 cm dikte. Na ze nogmaals gespoeld te hebben met koud water worden de organen ondergedompeld in onverdunde holtevloeistof Thanyl 22. Nadat de organen ongeveer een half uur in deze oplossing hebben gelegen kan men ze in een nieuwe organenzak deponeren al dan niet bestrooid met Ardolpoeder. Tijdens de periode dat de organen in de holtevloeistof liggen kunnen we verder werken aan de voorbereidingen. Dit houdt in dat we ondertussen de thorax- en buikholte kunnen spoelen en reinigen. Hierbij dient speciaal aandacht besteed te worden aan de regio van het bekken; het gebeurt frequent dat men tijdens een medische autopsie blaas en sigmoïdeum niet wegneemt. In dit geval is het de taak van de thanatopractor om het sigmoïdeum te verwijderen en de blaas in te snijden en te ledigen met de holteafzuiger. (klein model) Verder dient eveneens speciale aandacht besteed te worden aan het cranium. Na het verwijderen van de hechtdraad uit de scalp worden de twee huidflappen respectievelijk naar achter en naar voor omgeklapt teneinde het schedeldak te kunnen verwijderen. Nadat dit gebeurt is dient men eerst en vooral de dura mater uit de schedel te verwijderen. De dura mater wordt bij de ingewanden in het Thanylbad gevoegd.

 Het verwijderen van de dura mater heeft als belangrijkste voordeel dat, na het beëindigen van de behandeling, lekkage zal voorkomen worden. De dura mater wordt voornamelijk bevloeit door de A. Meningea media (ontspringt in de

A. Maxillaris). Als men de dura verwijdert neemt men automatisch ook het ganse verloop van bovenvermelde arteriën weg zodat er ook geen outflow meer kan zijn ter hoogte van de zaagsnede in het schedeldak.


16

Nadat de dura uit de schedel verwijdert is en men deze holte heeft uitgespoeld klapt men de huidflappen terug in hun normale positie. Het gevaar bestaat immers dat er blijvende deformaties in de huid optreden wanneer men de huidflappen te lang in teruggeslagen positie laat zitten.

B/ EIGENLIJKE BEHANDELING 1/ Injectie De injectie van de verschillende lichaamsdelen gebeurt meestal volgens een vast patroon. We beginnen met de benen, daarna de armen en als laatste het hoofd. Het verdient aanbeveling steeds te beginnen met de onderste ledematen omdat we op deze manier ongewenste weefselreacties op de geïnjecteerde produkten kunnen vaststellen zonder daarmee afbreuk te doen aan het esthetische resultaat van de behandeling.

 Onderste ledematen: Worden geïnjecteerd via de a.iliaca communis of de a.iliaca externa. We starten de injectie met voldoende druk zodat we er zeker van zijn dat voldoende vocht in de weefsels wordt opgenomen. Eerst wordt er een spoeling gedaan van het bloedvatenstelsel van het lidmaat; Dit wordt bekomen door tijdens de eerste fase van de injectie een centripetale massage uit voeren op voetrug, buiten- en achterzijde van het onderbeen en de binnenzijde van het bovenbeen. We blijven masseren totdat we kunnen vaststellen dat er praktisch geen bloed maar enkel produkt uit de vena iliaca communis stroomt. De injectie kan even gestopt worden waarna deze vena moet worden afgebonden. Daarna wordt er nog een kleine hoeveelheid vloeistof extra toegediend tot de weefsels terug hun natuurlijke elasticiteit hebben verkregen. Daarop wordt de gebruikte arterie eveneens afgebonden. Het vocht blijft op deze manier ter plaatse en we verhinderen lekkage achteraf.


17

Tijdens het injecteren van de benen moet er steeds op gelet worden dat de wondranden van de buikstreek naar binnen worden geklapt omdat via de a. iliaca interna eveneens de bloedvaten van de buikwand voorzien worden en er daardoor op die plaats lekkage zal zijn.

 Bovenste ledematen De manier van werken tijdens de injectie gebeurt naar analogie met de methode voor de onderste ledematen. Bij de massage wordt vooral de nadruk gelegd op de ventrale zijde van de onderarm en de binnenzijde van de bovenarm. Voor de injectie gebruiken we de a. subclavia. Indien deze te ver weggesneden of beschadigd is kunnen we onze toevlucht nemen tot de a. axillaris. Deze kan bereikt worden door de spieren aan de bovenste buitenzijde van de thorax van de ribben los te snijden in de richting van de okselholte. Op een bepaald ogenblik zal men op de axillaire fascia stoten. Net daaronder kunnen we de a. axillaris terugvinden, d.i. ongeveer t.h.v. de boog van de vierde à vijfde rib. Indien er een slechte perfusie is in de handen kunnen deze nadien nog apart behandeld worden via de a. radialis. Tijdens de injectie van de armen worden de thoracale huidflappen naar binnen geklapt om de lekkage op te vangen die zal ontstaan via de zijtakken van de axillaris, die de pectorale regio bevloeien.

 Hoofd Het hoofd wordt geïnjecteerd via de a.carotis communis dextra en sinistra. Deze injectie dient voorzichtig te gebeuren met een lage druk teneinde het gevaar voor zwelling tot een minimum te beperken. Tijdens de behandeling worden de oren en het aangezicht voortdurend gemasseerd. Om een goede vulling van de ogen te bekomen kan men de a. carotis interna, op de plaats waar hij aansluit op circulus van Willis t.h.v. de sella tursica op de schedelbasis, afknellen om op die manier een extra flow naar de a. ophtalmica te bewerkstelligen.


18

Twee à drie seconden volstaan meestal om het gewenste resultaat te bereiken. De rest van de injectie is gekompleteerd van zodra alle bloedresten uit het vaatstelsel werden verwijderd en het weefsel terug een normale kleur heeft aangenomen. Bij een medische autopsie kan men de carotis communis meestal zonder problemen lokaliseren. In enkele gevallen is het echter mogelijk dat er een volledige exploratie van de keelstreek heeft plaatsgevonden. In dat geval zullen we verplicht zijn om alle vaten apart te injecteren. In volgorde zijn dat: A. Carotis interna (geen zijtakken in de hals)

A. Carotis externa of zijn zijtakken op zijn verloop:A. Maxillaris A. Facialis

A. Superficialis  Wanden van thorax en abdomen Deze wanden ontvangen tijdens de behandeling relatief weinig vocht van de gedane injecties. Daarom is het nodig dat ze apart worden behandeld d.m.v. hypodermische injecties. Hiervoor mag de holtevloeistof Thanyl 22 gebruikt worden. Voor de toediening ervan kunnen we gebruik maken van de hypodermische naald van 120 mm. of de kleine trocar met een werklengte van 355 mm. De naald wordt ingebracht via de snijrand van thorax en buikwand en op- en neer bewogen in waaiervorm teneinde een zo groot mogelijk gebied te infiltreren. Speciale aandacht dient besteed te worden aan schouders, rug en zitvlak in alle gevallen en bij de vrouwen dienen ook de borsten van binnen uit behandeld te worden. De massieve hoeveelheid weefsel die op deze plaatsen aanwezig is verhoogd de kans op een vroege start van de ontbinding. Het feit dat de mogelijkheid bestaat dat deze gebieden tijdens de autopsie besmet werden door bacteriën afkomstig uit de intestinale inhoud is zeer groot en vergroot eveneens de kans op een versnelde ontbinding.


19

2/ Holtebehandeling Thorax en abdomen Nadat alle injecties zijn uitgevoerd wordt de binnenzijde van het lichaam nogmaals gespoeld en gedraineerd. Daarna wordt de holte goed afgedroogd en bestrooid met Ardolpoeder. Op de bodem van de binnenzijde van het lichaam brengen we nu een laag watten aan. De organen worden uit het bad met Thanyl 22 gehaald. Vooraleer ze in de ingewandenzak te plaatsen worden ze eerst nog even drooggedept. Nadat de ingewanden in de zak zijn geplaatst worden ze nog volledig bedekt met een laag Ardolpoeder. De zak wordt dichtgedraaid en terug in het lichaam geplaatst op de laag watten. Dan wordt er een laag watten over de zak gelegd om uitsijpelend vocht van thorax- en buikwand op te vangen. De slokdarm (indien aanwezig) en het rectum worden afgebonden en het kleine bekken wordt volledig opgevuld met watten. Als laatste punt wordt de ganse inhoud van het lichaam nog bedekt met enkele lagen stevig papier of een stuk linnen, dit om te vermijden dat door de aanwezigheid van de watten het naaien zal worden bemoeilijkt. Schedel Bij de schedel gaan we gelijkaardig te werk. Eerst wordt de binnenzijde goed afgespoeld en gedroogd. De binnenzijde rijkelijk bestrooien met Ardolpoeder en dan de holte volledig en stevig opvullen met watten.


20

C/ AFWERKING 1/ Sluiten schedel en lichaam Er bestaan verschillende methoden om het schedeldak terug te plaatsen.

 Draad door boorgaatjes: er worden gaatjes geboord links en rechts in het schedeldak en overeenkomstige gaatjes, langs beide zijden, in het os temporale. Door deze gaatjes kan men hechtdraad of metalen binddraad voeren teneinde het schedeldak op zijn plaats te houden. Deze methode geeft vrijwel het beste resultaat met de metalen binddraad omdat de kans op een dislokatie van het schedeldak na suture van de scalpincisie zogoed als uitgesloten is.

 Bevestiging d.m.v. suture door temporale spieren en omliggende fascia: afwisselend links en rechts drie à vier steken door het temporale weefsel en telkens over het schedeldak heen naar de andere zijde.

 Gebruik maken van de naaldinjector.  Plaastermethode: dit is de meest tijdrovende methode, maar ze heeft wel enkele voordelen. De plaastermassa warmt op tijdens de uithardingsperiode en verwijdert daardoor een deel van het achtergebleven intracraniaal vocht. Eens dat de massa volledig gedroogd is heeft ze tevens een aanzienlijk absorberingsvermogen zodat de kans op lekkage tot nihil wordt herleid. Ingeval de schedel getraumatiseerd en gedeformeerd is kan men via deze methode tevens de schedeldoos zijn natuurlijke vorm teruggeven Een bijkomend voordeel van deze methode is het feit dat door gebruik van dit materiaal de schedel terug meer gewicht krijgt en daardoor bij het opbaren op een meer natuurlijke manier in het hoofdkussen zal wegzinken. Nadat het schedeldak terug op zijn plaats is bevestigd kunnen we eventueel nog een laagje formalinecrème op de zaagsnede aanbrengen. De huidflappen worden aan de binnenzijde nog voorzien van een laagje Ardolpoeder.


21

 Het gebeurt zeer dikwijls dat tijdens het naaien van de scalp haren mee in de hechting worden getrokken. Onder invloed van de capillaire werking kunnen deze haren vocht uit de huid naar buiten trekken en op die manier voor lekkage zorgen. Eén van de beste manieren om dit te verhelpen is het insmeren van de haren met shampoo zodat men de haren respectievelijk naar achter en naar voor kan kammen, weg van de wondranden, zodat we er tijdens het hechten geen hinder van zullen ondervinden.

De gebruikte steek voor het hechten van de scalp is een baseball stitch met een invoer per centimeter. De afwerking van deze suture gebeurt het best met colscel. Tegen de tijd dat de romp is dichtgenaaid zal hij voldoende gedroogd zijn om de haren te kunnen wassen en spoelen zonder dat hij verwijderd wordt. Voor de sluiting van het lichaam gebruiken we eveneens een baseball stitch maar hier maken we de steken iets groter, t.t.z. een invoer om de twee centimeter. Het punt waar de verticale en horizontale snede elkaar ontmoeten wordt best bij elkaar gehouden d.m.v. een incisieclip. Alvorens de romp te sluiten dienen we nog het sternum met ribkraakbeen terug te plaatsen.  Om te vermijden dat het sternum wegzakt in de thorax, en daardoor een onnatuurlijke i ndr ukvanhetgeheelvandebor s t kasnal aat ,kunnenweeens oor tvan“ z adel ”c r eër en d.m.v. het aanbrengen van een ligatuur in het weefsel van de intercostale ruimten van de ene naar de andere zijde. (Intercostale ruimte van 1 t.e.m. 6) Het sternum wordt dan op het zo ontstane netwerk van draden geplaatst en eventueel links en rechts met nog enkele steken gezekerd aan de borstkas. Op deze manier zijn we zeker dat dit thoraxfragment in zijn fysiologische positie blijft.


22

2/ Volledige afwerking Vooraleer te beginnen met het wassen is het aan te bevelen eerst (bij mannen) eventuele baard en snorharen te scheren. Door het wassen verweekt deze haargroei en bemoeilijkt daardoor het scheren. Zowel bij mannen als bij vrouwen gaan we daarna ontsierende haren, zoals in de neus en op aanwezige wratten, verwijderen. Vervolgens gaan we nogmaals mond, neus, oren en ogen ontsmetten, de watten in de mond verversen en de mond definitief sluiten. Nadat dit gebeurd is kunnen we het lichaam en de hoofdharen wassen, alles goed naspoelen en ervoor zorgen dat alles perfect afgedroogd wordt. De oogkapjes kunnen nu aangebracht worden en de hechting van de romp kan worden afgewerkt met formalinecrème en een laag watten. De haren worden gedroogd met een haardroger en er wordt een laagje rehydraterende crème aangebracht op aangezicht en handen. Nadien wordt het lichaam aangekleed en zo mogelijk op de plaats gelegd waar het wordt opgebaard. Het is belangrijk dat de afwerking d.m.v. kosmetica wordt uitgevoerd in deze plaats en met de belichting waarin de familie zal komen groeten, en dit om een zo nauwkeurig mogelijke benadering te bekomen van de situatie waarin de nabestaanden zich zullen bevinden t.o.v. de overledene. Dit garandeert steeds het beste of meest natuurgetrouwe resultaat. Het is ook dan dat we eventueel de haren nog een beetje in vorm kunnen brengen door het verstuiven van een weinig haarlak en gebruikmaking van borstel en vorkkam.


23

WAAR WORDT DE BEHANDELING UITGEVOERD?

Het gebeurt niet zelden dat bij thuisoverlijdens, op vraag van de familie, de behandeling wordt uitgevoerd. Niettegenstaande het feit dat dit inderdaad mogelijk is raad ik het toch ten stelligste af. De kwaliteit van de behandeling zal nooit zo optimaal zijn dan in het geval dat ze wordt uitgevoerd in een aangepaste infrastructuur. Er zullen zich steeds problemen stellen met het uitvoeren van een adequate drainage, nochtans de beste garantie op een bevredigend resultaat. Daarom is het aangewezen dat de thanatopraxie zo veel als mogelijk wordt beoefend in een ruimte uitgerust met de nodige voorzieningen zoals een autopsietafel, grote spoelbak en hydroaspiratie. Aan welke wettelijke normen moet zulke infrastructuur beantwoorden?

Uittreksel uit het staatsblad met betrekking tot de uitbatingsvoorwaarden van funeraria. Hoofdstuk 5.35 ROUWKAMERS

Afdeling 5.35.1. Algemene bepalingen

Art.5.35.1.1. De bepalingen van dit hoofdstuk zijn van toepassing op de inrichtingen bedoeld in rubriek 35 van de indelingslijst.


24

Art.5.35.1.2. Bouw § 1. De inrichting bestaat tenminste uit volgende ruimten: 1° een plaats bestemd voor het in- en uitladen van de lijken; 2° een lokaal bestemd voor de lijkverzorging, in voorkomend geval met inbegrip van de balseming; 3° een bewaarruimte voor de lijken, die ofwel is ingericht in het lokaal bedoeld in sub 2°, ofwel met dit lokaal in rechtstreekse verbinding staat; 4° een lokaal bestemd voor het opbaren van de lijken; 5° een wachtkamer voorzien van een vestiaire en een toilet ten behoeve van de bezoekers. §2. De schikking van de plaats bedoeld in § 1, sub 1° is zodanig dat het laden en lossen van de lijken aan het zicht van derden is onttrokken. § 3. De lokalen bedoeld in § 1, sub 2, sub 4° en sub 5° hebben een nuttige hoogte van tenminste 2,5 m. § 4. De inrichting wordt uitsluitend gebruikt voor het bewaren en opbaren van lijken. Elke andere aktiviteit die verband houdt met de begrafenisonderneming dient in lokalen te gebeuren die niet in rechtstreekse verbinding staan met de lokalen vermeld in § 1, sub 1°, sub 2 en sub 3°. § 5. De lokalen waar voedsel bereid en uitgedeeld wordt mogen niet in rechtstreekse verbinding staan met de lokalen vermeld in § 1, sub 1°, sub 2°, sub 3° en sub 4°. § 6. De lokalen en ruimten worden doeltreffend geventileerd. Deze ventilatie is geen bron van geur- of geluidshinder voor de omwonenden. § 7. Ventilatie- en andere openingen zijn voorzien van roosters en/of vliegengaas.


25

Art. 5.35.1.3. Bewaarruimte voor lijken. § 1. De bewaarruimte voor lijken is voldoende ruim om het aantal lijken te bevatten waarvoor de toelating in de milieuvergunning is verleend. § 2. De wanden van de in § 1 bedoelde ruimte zijn bekleed met een effen afwasbaar materiaal. § 3. De in § 1 bedoelde bewaarruimte laat toe de lichamen te bewaren op een temperatuur die lager ligt dan + 4° C. Art. 5.35.1.4. Lokaal bestemd voor het opbaren van lijken. § 1. Het lokaal bestemd voor het opbaren van de lijken heeft een afzonderlijke ingang voor de bezoekers, volledig gescheiden van de lokalen bestemd voor de lijkverzorging en de bewaarruimte. § 2. Het lokaal bestemd voor het opbaren van de lijken wordt bereikt langs de in artikel 5.35.1.2., § 1, sub 5° bedoelde wachtkamer.

Afdeling 5.35.2. Rouwkamers waar geen balseming wordt toegestaan . Niet van toepassing in deze context.

Afdeling 5.35.3. Rouwkamers waar balseming wordt toegepast. Art. 5.35.3.1. Lokaal bestemd voor lijkverzorging en balseming § 1. Het lokaal bestemd voor de lijkverzorging is voldoende groot om toe te laten dat alle manipulaties aan en met de lijken op een veilige manier kunnen worden uitgevoerd. § 2. De vloer van in § 1 bedoeld lokaal bestaat uit een harde, gemakkelijk afwasbare bedekking en is voorzien van een waterafvoerput vanwaar het water via een afvoerleiding met reukafsnijder naar de lozingsinrichting wordt afgevoerd. Voormelde vloer is vrij van materialen die aanleiding kunnen geven tot rotting of schimmelvorming.


26

§ 3. De wanden van het in § 1 bedoelde lokaal zijn tot op een hoogte van tenminste 1,5 m. voorzien van een effen, goed afwasbare bekleding. Deze wanden zijn vrij van materialen die aanleiding kunnen geven tot rotting of schimmelvorming. §4.Heti n§1bedoel del okaali sui t ger us tmett enmi ns t et weel av abo’ svoor z i envanwar m en koud stromend water, waarvan de ene is bestemd voor het wassen van de handen en de tweede is bestemd voor het reinigen van de instrumenten. § 5. Het in § 1 bedoelde lokaal is uitgerust met een tafel van hard, niet bederfelijk en gemakkelijk afwasbaar materiaal, voorzien van een helling opdat de vloeistoffen gemakkelijk naar een opening kunnen vloeien waar ze opgevangen worden in een recipiënt.

Art. 5.35.3.2. Bedrijfsvoering. § 1. Tijdens de exploitatie is de inrichting nooit zonder toezicht. Hiervoor is het noodzakelijk dat de exploitant of zijn aangestelde in de onmiddellijke omgeving van de inrichting woont of dat er een electronische inbraak- en koelgroepbeveiliging is. § 2. Dieren worden in de inrichting niet toegelaten. § 3. Elke aktiviteit bij de verzorging van de lijken gebeurt derwijze dat zij geheel aan het zicht van buitenuit is onttrokken. § 4. In alle lokalen heerst de nodige netheid. Werkzame reinigings- en ontsmettingsmiddelen moeten ter plaatse aanwezig zijn. Er mag geen bron van geurhinder of aanwezigheid van ongedierte zijn. § 5. Delen van organen dienen afzonderlijk te worden verpakt, opgeslagen en opgehaald en moeten worden verbrand in een inrichting vergund voor de verwerking van risico-houdend medisch afval.


27

§ 6. De organische vloeistoffen worden opgevangen in een recipiënt dat een werkzame hoeveelheid niet-formolhoudend ontsmettingsmiddel bevat. Vervolgens worden zij via een speciale voorziening voor de lozing van afvalwaters, uitgerust met een automatische spoeling, en via een afvoerleiding voorzien van een geurafsnijder, naar een afvalwaterbehandelingsinstallatie afgevoerd. Voormelde speciale voorziening bevindt zich in het lokaal bedoeld in artikel 5.35.1.2., § 1, sub 2°. § 7. Alle wegwerpmateriaal, zoals naalden , scalpels, watten, handschoenen, hechtingsdraad, dient te worden verpakt, opgeslagen, opgehaald en verbrand in een inrichting vergund voor de verwerking van niet-risicohoudend medisch afval. § 8. Alle produkten aangewend voor het bewaren van de lijken zijn biologisch afbreekbaar.


28

INFOBROCHURE THANATOPRAXIE

Recommend Documents