INFO-SFAN
nummer 3
januari 1971
Maandelijks tijdschrift voor science-fiction en fantastiek. Informatief orgaan van SFAN Lidgeld + abonnement : l50 F Steunabonnement : 300 F
Losse nummers : 35 F
PCR : 2.l4 van de Generale Bankmaatschappij Meir 48, 2000 ANTWERPEN t.g.v. rekening 65-l04.675 van Ludo RAEYMAEKERS, Ommeganckstraat 38, 2000 ANTWERPEN.
Voorzitter : Willy MAGIELS, Langstraat l70, 2200 BORGERHOUT Erevoorzitter : Forrest J. ACKERMAN Ereleden : A. VAN HAGELAND, Hans FRANKFURTHER, Michel FERON, Donald A. WOLLHEIM, B. R. BRUSS
MAANDELIJKS
Redaktieadres en verantwoordelijke uitgever : Paul TORFS, Melkmarkt 33, 2000 ANTWERPEN (tel 3l2/6l8). Eindredakteur : Simon JOUKES, Haantjeslei 14, 2000 ANTWERPEN Medewerkers : Simon JOUKES Robert SMETS Eddy C. BERTIN Benny SUYKERBUYK
MENLANPUGOS BETWETER Tom BOMBADIL Daniel DE RAEVE Caleb WILLIAMS Willy MAGIELS Wilfried HENDRICKX
INFO-SFAN nummer 3
Inhoudstafel
Het kletspraatje van de eindredacteur Resultaten van de enquête betreffende de Algemene Ledenvergadering Werkgroep Jean Ray SF-boeken te duur ? De kei Chef's d'oeuvre de la science-fiction : succes of flop ? Het Wierookvat Andante Naar Canossa ... in verband met 'kras staaltje uitgeverspolitiek' GOLLEM - Exclusief voor Tolkien-fans ! De Vogels Horror & SF : Made in USA 1969-1970 Kronkelingen van de menselijke geest voor u gezien Horror Shop nr 3 De fantastische film in 1970 Bibliografie van de Nederlandse en in het Nederlands vertaalde science-fiction Boekbesprekingen Geschiedenisles voor de eerste klas van de hogere cyclus
Opnemen van pennevruchten in ‘INFO-SFAN’ betekent niet dat de redaktie het met de inhoud of de strekking ervan in alle opzichten eens is.
onze nieuwjaarskaart voor het supernovajaar l97l werd ontworpen en werwezenlijkt door Frank-Ivo VAN DAMME
januari 1971
Simon JOUKES
1
Redaktie NN Simon JOUKES MELANPUGOS
2 7 8 9
BETWETER Redaktie Robert SMETS
10 11 12
Simon JOUKES Tom BOMBADIL Daniel DE RAEVE Eddy C. BERTIN MELANPUGOS Caleb WILLIAMS Willy MAGIELS Caleb WILLIAMS
13 14 15 17 20 21 22 23
Benny SUYKERBUYK 26 Robert SMETS 28 Wilfried HENDRICKX 31
Uiterste inzenddatum kopij volgend nummer : 30.1.71
HET KLETSPRAATJE VAN DE EINDREDACTEUR
Simon Joukes
l
Dit keer wordt geen probleempje aangesneden aangezien al onze messen bot zijn van het aansnijden van de overtalrijke problemen in verband met de Algemene Ledenvergadering van volgende week. U komt toch ook ? Het is namelijk van het allergrootste belang voor de toekomst van onze vereniging en meer speciaal van uw blad : hoe ziet u het, wat verwacht u ervan, is er iets specifieks wat de redaktie voor u kan doen ? enz .. Bovendien zijn er in dit nummer nogal wat bladzijden gewijd aan de antwoorden op de vragenlijsten die u hebt ingestuurd, plus daarbij de definitieve dagorde en de min of meer vastliggende punten van het programmabeleid (dit wordt natuurlijk besproken). Verder treft u in dit nummer weer twee korte verhalen aan en verschillende boekbesprekingen. Wij zijn er ons van bewust dat dit alles nog maar een begin is en dat het nog beter kan. Spaar dus uw kritiek niet en ... stuur zelf veel goede kopij op : wij maken er dankbaar gebruik van. In verband hiermee nog het volgende : één van onze leden klaagde over de kwaliteit van de tot nu toe in Info-Sfan verschenen filmbesprekingen en voegde daar aan toe : 'dit is trouwens de reden waarom ik nog geen filmbesprekingen heb ingestuurd'. Kijk, wij zijn het volledig eens met dit lid dat de kwaliteit van de teksten nooit goed genoeg kan zijn en wij vragen niet beter dan kwaliteitsteksten te brengen. Voorwaarde is dan echter wel dat wij erover kunnen beschikken ! Wij verzoeken deze lezer en ook anderen die hetzelfde menen, ons betere artikels te sturen : ze krijgen beslist een ereplaatsje in het blad. Tot zolang moeten wij roeien met de riemen waarover wij beschikken : de huidige samenstellers van INFO-SFAN werken naar best vermogen en zijn de eersten om toe te geven dat er nog veel kan worden verbeterd. Maar nogmaals, dit kan alleen mits de volledige medewerking van de leden ! En dan nog iets : een paar leden (drie of vier meen ik) van Gent en omgeving merken op dat Antwerpen vrij ver is voor ze en dat het contact dus moeizaam verloopt. Wel, wat let u : u bent voldoende in aantal om een Gentse SFAN-cel op te richten, om u nu en dan eens ergens in Gent te ontmoeten en SF-problemen te bespreken; bijvoorbeeld ten huize van één van de leden. Wie neemt het initiatief (u bent in het bezit van de ledenlijst : dus u kunt een kaartje schrijven of opbellen) : De Rijcke? Bertin ? Belpaeme ? Desmet ? DOE HET ! Ik wil dit praatje graag afronden met de welgemeende Nieuwjaarswensen van het bestuur en de redaktie aan al de leden en hun familie. Wij hopen dat l97l een vruchtbaar verenigingsjaar moge worden en dat zowel inhoud als vormgeving van het blad zullen verbeteren. Wat de leden zelf betreft : gezondheid, vrede, voorspoed, veel SF-genot enzovoort enzovoort. Tot ziens op 23 januari.
RESULTATEN VAN DE ENQUETE BETREFFENDE DE ALGEMENE VERGADERING
2
OPGELET : deze tekst bevat o.m. de definitieve dagorde en programmabespreking van de algemene ledenvergadering van zaterdag 23 januari l97l om l0 uur in Café CECIL, zaaltje 23, Van Arteveldestraat 8, te Antwerpen, waarop u absoluut aanwezig zult zijn. Het lag eerst in de bedoeling deze tekst aan de aanwezigen uit te reiken maar wij zijn van mening dat ook de leden die wegens onvoorziene omstandigheden toch niet naar Antwerpen kunnen komen, kennis moeten nemen van dit 'document'. Bovendien kunnen de leden die wèl van plan zijn aanwezig te zijn, reeds een week van tevoren hun eventuele 'interventies' voorbereiden en motiveren. De niet-aanwezigen wordt daarenboven verzocht hun commentaar schriftelijk toe te sturen.
INLEIDING SFAN telt vandaag (23 december l970) 96 leden van wie een twintigtal van rechtswege door het Ministerie werden aangeduid in verband met het verkrijgen van een subsidie, en van wie we in deze beginfase van onze vereniging zeer weinig interesse mogen verwachten. Er blijven dus ongeveer 76 'werkelijke' leden over. Welnu, 33 leden stuurden tot op heden de vragenlijst in en het is niet uitgesloten dat er nog laatkomers zullen zijn (mocht u daarbij behoren : klim onmiddellijk in de pen !). Dit betekent dat 43 % van de leden heeft gereageerd wat een prachtige response is aangezien bij dergelijke enquètes statistisch slechts l antwoord op l0 wordt verwacht. Proficiat dus voor deze goede belangstelling : het bewijst dat de leden bereid zijn iets voor SFAN te doen en dat de toekomst van onze vereniging dus rooskleurig kan zijn voor zover die bereidheid in daden kan worden omgezet. U hebt het dus zelf in de hand. De Algemene Vergadering zal uitwijzen hoe het allemaal moet gebeuren. Nog even dit : tracht op de Vergadering een minimum van discipline aan de dag te leggen (bijvoorbeeld : slechts het woord te nemen als u dit door de voorzitter wordt toegestaan, de tijdslimieten niet te overschrijden, enz.,) omdat de dagorde flink gevuld is en wij in de mate van het mogelijke alle punten dienen af te handelen. Nu reeds onze dank hiervoor ! RESULTATEN A) Bestuursverkiezing -----------------l2 leden stellen zich kandidaat voor een al dan niet nader bepaalde bestuursfunctie, Het zijn in alfabetische volgorde : KANDIDATEN FUNCTIE ---------------------------------------------------------------------M. BOX nader te bepalen (secretar.) D. DERAEVE uittredend bestuurslid archief/congres G. GORREMANS uittredend bestuurslid nader te bepalen J. JANSEN nader te bepalen S. JOUKES eindredaktie INFO-SFAN W. MAGIELS uittredend bestuurslid voorzitter T. QUINTELIER nader te bepalen L. RAEYMAEKERS uittredend bestuurslid penningmeester R. SMETS public relations P. TORFS uittredend bestuurslid technisch-redaktioneel (IS) F. VAN DEN EYNDE public relations E. WIJNANTS nader te bepalen
Kandidaturen die nu nog zouden binnenkomen worden niet meer aan3 vaard. De l2 kandidaten krijgen op de Vergadering elk l minuut de tijd om zich aan de aanwezigen voor te stellen. Iedere stemgerechtigde aanwezige (d.w.z. die het lidgeld voor het jaar l970 heeft betaald) ontvangt een gestencilde lijst met de twaalf namen. Hij/ zij zet een kruisje naast maximum 7 namen die erop voorkomen, uiteraard de mensen die hem/haar het meest geschikt lijken. Waarom 7 en niet 6 of 8 namen ? Omdat 7 het maximum-aantal 'beheerders' is van een v.z.w. En zoals u weet ligt het in de bedoeling van SFAN een v.z.w. te maken, onder andere wegens de juridisch-commerciële voordelen die eraan verbonden zijn, zoals gezamenlijke aankopen die niet fiscaal belast worden. De 7 namen met het grootste aantal 'voorkeurstemmen' worden automatisch verkozen voor de periode l97l-l972. Daarna zullen hopelijk de statuten en het huishoudelijk reglement van de V.Z.W. worden toegepast. De 7 verkozenen verdelen de verschillende taken onder elkaar tijdens de eerstvolgende bestuursvergadering en worden dan verder bij het uitwerken van die taken bijgestaan door de leden van de onderscheidene werkgroepen. B) Werkgroepen ----------In de vragenlijst werden heel wat mogelijke werkgroepen vermeld. Aangezien niet alle leden van een werkgroep wensen (of kunnen) deel uit te maken, en sommige leden daarentegen van meer dan één werkgroep, ziet het aantal stemmen er als volgt uit : Archief/Documentatie/Bibliotheek/Bibliografie : 5 Film : 2 Redaktie : 4 Horror : 3 Strips : 1 Financiën : 2 Contactgroepen buiten Antwerpen : 3 Tolkien : 1 Ledenwerving : 2 Public Relations : 3 Nieuwe SF/parapsychologische SF : 1 Wil een werkgroep iets redelijks presteren, dan dient ze minstens uit 3 leden te bestaan. Na bestudering van de resultaten werd dan ook besloten tijdens de Vergadering de volgende werkgroepen to installeren : 1) Archief enz. 2) Horror 3) Public Relations + Ledenwerving (dit geschiedt namelijk best in dezelfde groep) 4) Redaktie Bij voldoende belangstelling 'uit de zaal' zullen op de Vergadering eventueel andere werkgroepen worden geïnstalleerd. De bedoeling van een werkgroep is het bestuderen en uitwerken van voorstellen die aan het bestuur, de redaktie of, in belangrijke gevallen, aan alle leden worden voorgelegd. Eigenlijk zijn het de onmisbare verlengstukken van Bestuur en Redaktie. C) Dagorde ------Op de 33 binnengekomen antwoorden waren er 29 volledig akkoord met het voorontwerp 4 gedeeltelijk akkoord met het voorontwerp 0 niet akkoord met het voorontwerp De 4 voorstellen tot gedeeltelijke wijziging betroffen : l) Bespreking van INFO-SFAN Commentaar : natuurlijk wordt ons blad besproken. Dit is één van de belangrijkste punten dat werd opgenomen in het programma dat in de vragenlijst verscheen. Komt dus voor elkaar ! 2) Bespreking SFAN en TOEKOMST l Commentaar : aangezien de tijdschriften SFAN en TOEKOMST l niet meer
verschijnen, is het niet nodig erover te debatteren. Wel zal 4 er over speciale nummers e.d. worden gesproken. 3) Vervallen van bespreking van de Statuten en van Eurocon te Brussel in '74 Commentaar : aangezien beide punten in zeer belangrijke mate mede onze toekomstige politiek bepalen, lijkt het ons, met alle respect voor dit voorstel, dat wij het er toch even, zij het beknopt, over hebben. 4) Bespreking Werkgroepen en Eurocon '74 Brussel, na bespreking programma Commentaar : wij begrijpen de bedoeling van dit voorstel : zo veel mogelijk tijd te besteden aan het belangrijkste. Dit is precies wat we zelf ook willen en daarom wensen wij eerst de administratieve zaken zo vlug mogelijk af te handelen. In principe hebben wij niets tegen dit voorstel maar aangezien de meerderheid van de leden voor de volgorde van ons voorontwerp heeft gestemd ... Hoewel onze volgorde dus in se niet beter is dan een andere zullen wij haar toch maar handhaven : hoofdzaak is dat de kern van de zaak, nl. het programma, de hoofdbrok vormt. Dit wordt dan de definitieve dagorde van de Algemene Ledenvergadering : TIJDSCHEMA AGENDAPUNT --------------------------------------------------------------------—l0 uur Kennismaking aanwezigen (het akademisch kwartiertje voor de telaatkomers) 10.15 uur Inleiding door Voorzitter 10.20 uur Werkingsverslag over 1970 + goedkeuring door handopsteken. 10.25 uur Financieel verslag over 1970 + goedkeuring door handopst. 10.30 uur Bestuursverkiezing. 11.00 uur Instelling van de werggroepen. 11.30 uur Uitleg en verdediging van v.z.w.-vorm en statuten. Het voorontwerp zal worden voorgelezen. Dit ontwerp wordt dan verder door het Bestuur uitgewerkt en later aan de leden voorgelegd. 11.45 uur Enkele concrete feiten over Eurocon '74 Brussel + princiepsvraag : werken wij mee en hoe ? 12.00 uur Bespreking programmapunten en mogelijkheden tot wij er van uitputting bij neervallen ! Wanneer een minimum aan discipline bij de aanwezigen te vinden is kunnen de bestuursverkiezing en de instelling van de werkgroepen misschien iets sneller geschieden dan het tijdschema aangeeft. Dit is dan zoveel tijdwinst meer voor de programmabespreking. Wij hopen dit althans ! D) Programma ---------Op de 33 binnengekomen antwoorden waren er 27 volledig akkoord met het programma van de vragenlijst 5 gedeeltelijk akkoord met het programma l niet akkoord met het programma Een overweldigende meerderheid is het dus eens met de 'dringende taken' die wij hadden opgesomd. Uiteraard was de volgorde van de taken niet een volgorde van belangrijkheid of van voorkeur. De Algemene Ledenvergadering zal na de bespreking (of tijdens) zelf de meest dringende zaken selekteren die het Bestuur bij voorrang moet aanpakken. l lid is dus niet akkoord en schreef ons 'te veel hooi, te weinig vorken'. Ja, er is nu eenmaal enorm veel te doen en wij weten zelf ook wel dat het een mirakel zou zijn als het Bestuur al die zaken op twee jaar tijd zou kunnen realiseren. De bedoeling van het programma was trouwens een beknopte inventarisatie te geven van de problemen. Voor de rest zullen het Bestuur, en vooral de Leden-zelf ervan maken wat ervan te maken is. Spijtig vonden wij wel dat dit lid geen concreet
tegenvoorstel deed, hoewel wij er ons wel van bewust zijn dat het 5 haast ondoenlijk is om uit zovele punten precies dat naar voren te halen wat voor elk lid als het bijzonderste wordt ervaren 5 leden stelden 6 wijzigingen voor. Het zijn: l) Vraag aan de leden : wat verwacht u van Info-Sfan ? Hoe ziet u het tijdschrift ? Commentaar : In feite is dit geen wijziging aangezien de bespreking van ons blad een programmapunt is. Wel kunnen wij daaraan toevoegen dat het in onze bedoeling ligt een uitgebreid lezersonderzoek te organiseren in één van de volgende nummers, zodat de verschillende voorkeuren duidelijk worden. 2) Op poten zetten van een SF-strip. Commentaar : zeer interessant. O.K. : wordt opgenomen in programmabespreking. 3) Aandacht voor mogelijke structurering kleine SF-groepen buiten Antwerpen. Commentaar: zoals punt 2). 4) Meer informatie in het blad. Commentaar : is eigenlijk meer een suggestie dan een programmapunt. Valt onder bespreking van ons blad; zie sub l). 5) Meer kwaliteit in ons blad. Commentaar : zoals punt 4). Hier kunnen wij aan toevoegen dat wij ons best doen maar dat wij ons zeer gaarne aanbevolen houden voor steengoede kopij die wij met veel plezier zullen publiceren. 6) Publikatie van volledige SF-bibliografie in Nederlands, Frans en Engels. Commentaar : zoals punt4 en 5). Maar wij vrezen wel dat zo'n monumentaal werk boven onze krachten ligt. Het definitieve programma van SFAN voor de twee eerstyolgende jaren ziet er als volgt uit in willekeurige volgorde : 1. Boekhouding opzetten met debet en credit en jaarlijkse balans (vereiste voor v.z.w. 2. Aanduiding van een permanent secretariaat waarheen voortaan alle correspondentie wordt verstuurd en waar ook de antwoorden worden behandeld; met uitsluiting van kopij voor het blad : die wordt rechtstreeks naar de redaktie gezonden. 3. Aanduiding 'Contactman' tussen SFAN en Eurocon '74 Brussel (waarschijnlijk een lid van de werkgroep 'Public Relations' ?) 4. Organisatie van SF-Archief, SF-Bibliotheek en SF-clublokaal (alles samen) 5. Uitwerking Statuten en Huishoudelijk Reglement ; deze teksten voorleggen aan Leden en na goedkeuring publiceren in Staatsblad. 6. Vastlegging van het contributiegeld (voorstel v/h Bestuur : 150,-F) en, in verband hiermee, het werkingsjaar van 1972 te laten beginnen per 1 januari; dit om ook de abonnementenadministratie te vereenvoudigen. 7. Bespreking van INFO-SFAN, naar inhoud en vormgeving = eventuele andere uitgaven. 8. Bespreking Ledenwerving. 9. Bespreking eventuele organisatie van een ruilbeurs en van aan- en verkoop van nieuwe en tweedehandsboeken. 10. Bespreking SF-Strips. 11. Bespreking kleine contactgroepen van SFAN buiten Antwerpen. Als de aanwezigen kunnen bepalen wat de belangrijkste punten zijn en als Bestuur en Leden er samen in slagen die punten te realiseren dan wordt SFAN één en al succes ! E) Suggesties, op- en aanmerkingen, kritiek ------------------------------------------Ruim 15 leden hebben, zoals wij hadden gevraagd, de rugzijde van de vragenlijst gebruikt voor opmerkingen, suggesties en kritiek, waarvan heel wat elkaar in feite overlappen. Sommige leden hebben reeds een
rechtstreeks antwoord gekregen op hun suggesties. Het lijkt ons hier echter de aangewezen plaats om ze allemaal te vermelden vooral omdat de meeste betrekking hebben op programmapunten die besproken zullen worden, en meer speciaal op aspecten van INFOSFAN.
6
1) Elk 'editoriaal' zou een probleem moeten bespreken. 2) In elk nummer een beschouwend artikel over nieuwe ideeën in uiteenlopende gebieden (zoals in de wetenschappen, filosofie, de sociologie.) 3) In elk nummer een stevig hoofdartikel over een of ander SF-onderwerp. 4) Aanstellen van een medewerker in Nederland om alle nieuwste uitgaven door te seinen. 5) Vermelding in INFO-SFAN van de boekhandels met de beste SF-keuze. 6) Vermelding in INFO-SFAN van plaats en datum van filmvoorstellingen. 7) Publikatie in INFO-SFAN van (kritische) bibliografie., 8) Elk nieuw verschenen SF-boek (in het Nederlands) zou in INFO-SFAN moeten worden besproken. 9) INFO-SFAN zou Angelsaksische bibliografie moeten geven. 10) INFO-SFAN zou artikels over auteurs + hun bilbiografie moeten geven. 11) INFO-SFAN zou bibliografie van de Belgische SF moeten publiceren; maar veel grootser en wijdser opgezet dan 'Kosmos 0'. 12) Er zouden speciale nummers van INFO-SFAN moeten verschijnen, aan bepaalde thema's gewijd. 13) Rubriek in INFO-SFAN : Fanzine Review Corner. 14) Contact met uitgeverijen om Review-copies te verkrijgen. 15) Contact met buitenlandse fanzines voor uitwisseling nummers en wederzijdse reclame. 16) INFO-SFAN zou volledige bibliografie moeten publiceren van alles wat op SF-gebied ooit verschenen is in het Nederlands, het Frans en het Engels. 17) Een lid kan copieën maken van tekeningen, d.m.v. een bewegende camera. Interessant voor illustraties. 18) Een lid wenst op het congres een verduidelijking van SFAN te ontvangen : is SFAN wel degelijk óók aan fantastiek gewijd ? 19) Een lid wenst dat de boekhandels in het oog worden gehouden. 20) Een lid vraagt of er iemand in de voornaamste wijkbibliotheken pressie kan uitoefenen op de bibliothecaris om SF-boeken aan te kopen. 21) Een lid kan tweedehandse boeken verschaffen uit de States en uit Engeland. Je moet wel een paar maanden kunnen wachten. 22) Kunnen er filmvoorstellingen worden georganiseerd op zondagmorgens, of is dit te duur ? 23) Kan er geen inschrijvingsformulier voor boeken worden toegestuurd aan de leden die dan het geld storten op PCR van SFAN, terwijl de boeken rechtstreeks door de uitgevers aan leden worden gestuurd ? 24) Kan er geen vermindering op boeken worden verkregen op vertoon SFAN-lidkaart. 25) Een lid stelt zich ter beschikking voor illustraties en ontwerpen. 26) Verschillende leden stellen voor redactioneel mee te werken door opsturen van boekbesprekingen, bibliografie-lijsten, filmkritieken, enz. 27) Verschillende leden zijn van mening dat de structuren van SFAN niet al te star moeten zijn : hoofdzaak is dat er samen gewerkt en samengewerkt wordt. x xxx Steller dezes dankt u voor het lezen van bovenstaand ellenlang artikel. Nu aan het werk ! Beste SF-groeten en ... tot zaterclag 23 januari. TIP VOOR ALGEMENE VERGADERING ----------------------------Wanneer u het artikel leest met uitslag van de enquête en de definitieve punten van de dagorde en van het programma, neem dan uw schrijfstift in de hand en noteer onmiddellijk op de linkerzijde (dus onbedrukte zijde) van elke pagina naast het artikel, uw eventuele bedenkingen. U neemt dan dit INFO-SFAN-nummer mee naar vergadering zonder al uw opwerpingen vergeten te hebben. U kunt trouwens met hetzelfde spelletje doorgaan tijdens de vergadering zodat u geen papier moet meezeulen en ... wij u geen papier moeten geven omdat u zo nodig wat nota's wilt nemen.
WERKGROEP JEAN RAY
7
In maart 1971 zal de 'Werkgroep Jean Ray' onder de auspiciën van het Stadsbestuur van Antwerpen en in samenwerking met het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, in de tentoonstellingslokalen van deze instelling een tentoonstelling organiseren "Het magische universum van Jean Ray/John Flanders". De 'Werkgroep Jean Ray' heeft ter gelegenheid van deze tentoonstelling besloten tot het instellen van een prijs "Malpertuis". Deze prijs is ingesteld om jonge kunstenaars en letterkundigen aan te moedigen in hun kreatieve arbeid aandacht te besteden aan het werk van de auteur Jean Ray-John Flanders. De prijs "Malpertuis" 1971 zal voorbehouden worden aan een beeldende kunstenaar die inspiratie zocht in het werk van Ray-Flanders. De volgende prijs zal waarschijnlijk voorbehouden worden aan een audio-visuele montage over het leven en werk van de auteur. Reglement van de wedstrijd voor de prijs "Malpertuis" 1971 ---------------------------------------------------------- Alle kunstenaars, zonder onderscheid van nationaliteit, die op l januari l97l niet ouder zijn dan veertig jaar mogen aan deze wedstrijd deelnemen. - Het ingezonden werk moet duidelijk geïnspireerd zijn naar het werk van Jean Ray-John Flanders (Geen portretten). Als uitdrukkingsmiddel mogen etsen, aquarellen, tekeningen, lavis, pastellen en schilderijen aangewend worden. Er is geen beperking voorzien i.v.m. het aantal in geleverde werken. - Na beraadslaging van de jury, die samengesteld zal worden door de "Werkgroep Jean Ray", zal een eerste en een tweede prijs toegekend worden. Tegen de beslissing van de jury is geen verhaal mogelijk, haar uitspraak is definitief. - De eerste en tweede prijs zullen bekroond worden met een geldbedrag van respectievelijk 3.500 en 1.500 F. - Uiterste datum voor inzending : 21 februari 1971. - De bekroonde werken blijven eigendom van de inrichters. - De kunstwerken moeten vóór hogervernoemde datum aan de heer Jozef Peeters gezonden worden : August Vermeylenlaan l, 2050 ANTWERPEN. - Bij het ingeleverde werk moet een korte biografische noot gevoegd worden evenals een verduidelijking en titel(s) van ingeleverd(e) werk(en). - Het staat de jury vrij de prijs niet toe te kennen. - De ingeleverde werken zullen tentoongesteld worden op de tentoonstelling "Het magische universum van Jean Ray/John Flanders". Het staat de inrichters vrij een keuze uit de inzendingen op de tentoonstelling te brengen. - Voor verdere inlichtingen : Park Residentie, August Vermeylenlaan l, 2050 ANTWERPEN. (tel.03/190.800) DE KRITIEK IN DE VAKBLADEN -------------------------——BEDROG -----—Wie zich door de titel laat leiden en een 'echte' science-fiction roman verwacht, komt bedrogen uit. C. Dhooge-Sips. Kritiek op H. Harisson "De technicolor tijdmachine". - In : Lectuurgids 1970, jrg.17, 3-4.
SF-BOEKEN TE DUUR
Simon JOUKES
8
Van lezerszijde wordt wel eens geopperd(... of gemopperd) dat SF-boeken zo duur zijn. Is dat wel zo ? Een beperkte prijzenvergelijking kan het ons leren. De hieronder opgegeven prijzen kunnen naar gelang de boekhandel een paar franken verschillen maar dat maakt het eigenlijk niet uit. a) Nederlandse boeken -----------------reeks
prijs
Meulenhoff (pocket) Meulenhoff (dubbele pocket) Born (pocket) Prisma (pocket) Zwarte Beertjes (") Luitingh (pocket) 55à70
56 80 45 40 43
b) Franse boeken ------------Galaxie-Bis (pocket) CLA (stevig gebonden) ± Présence du Futur (pocket) J'ai Lu (pocket) Marabout (pocket) Fiction Fleuve Noir (pocket) Rencontre (gebonden)
80 300 ll7 45 50 48 45 l3l
c) Amerikaanse boeken -----------------Signet Pockets Berkeley Medalion pockets Panther Books (pocket) Ace Pockets
42 56 65 60
(bij abonnement van 6 nrs : 60,-F) (bevat gewoonlijk 2 romans)
(maandblad)
Je kunt op die manier lang doorgaan maar er blijkt wel uit de cijfers dat de Nederlandstalige SF-pockets beslist niet duurder zijn dan de SFpockets die in andere landen verschijnen. Wat is trouwens vandaag nog een biljet van 50,-F ? Natuurlijk is het wel zo dat je soms, bijvoorbeeld bij De Slegte of bij de Boekenwurm (waar vooral winkeldochters en tweedehandsboeken worden verkocht) op een flinke partij Amerikaanse pockets kunt vallen tegen een l5,-F à 20,-F per stuk. Maar dan moet je er wel vlug bij zijn en ... Engels kunnen lezen wat echt niet iedereen kan. Natuurlijk zijn ook de Nederlandse gebonden boeken nogal duur. Met opzet heb ik geen Duitse prijzen vermeld omdat ik slecht op de hoogte hen van wat er in die taal verschijnt. De paar reeksen die ik wel eens heb zien liggen (vaak met uitstekende titels !) zijn ook niet duurder dan 50,-F per stuk. Het lijkt me dan ook dat we het fabeltje van de te dure SF-boeken voorlopig maar moeten vergeten, wat niet wil zeggen dat we niet ons best zouden moeten doen om flinke kortingen bij de boekhandel te krijgen. Misschien zou iets dergelijks te realiseren zijn door gezamenlijke aankopen. Welke lezer heeft een concreet voorstel?
DE KEI
Melanpougos
9
Demosthenes, beroemdste stotteraar aller tijden, sleet hele dagen aan het strand, om toch maar niet het hoongelach van zijn Atheense medeburgers op de agora te horen wanneer hij het lef had om zijn bek open te doen. Hier kon hij tenminste naar hartelust vloeken wanneer een scherpe steen venijnig door zijn sandalen priemde. Bovendien is het gooien van kiezels in het water een zeer oude en wijd verspreide tijdpassering en, nogmaals, je hebt er geen vloeiende welsprekendheid voor nodig. Toch had onze Demosthenes heel wat op zijn lever. Graag had hij de Atheners verteld wat een smeerlap die Philippos van Macedonië toch eigenlijk was. En hoe ze volgens hem de democratie moesten inrichten. Maar uit zijn woorden komen, kon hij niet. En als zijn onwillige tong hem weer parten speelde kon hij wel barsten van nijd. Dus koelde Demosthenes zijn woede liever op het strand. Zo was hij op die bewuste, door iedereen bekende morgen, weer met keitjes aan het smijten. Valt zijn oog opeens op een bijzonder kleurig steentje, praktisch bolrond, mooi wit en rood geaderd en met zwarte vlekken. Hij raapt het op en kijkt ernaar. Prachtig. Haast een bonbon van Leonidas. Voelt lekker koel aan. Hij gehoorzaamt aan een drang, waaraan hij niet kan weerstaan (vertelde hij later) en steekt het in zijn mond. Fris, zoutgeurig, verkwikkend en plots afschuwelijk brandend, stekend. Snel spuugt hij dat rotding uit en brult G.V.D. G.V.D... terwijl de tranen langs zijn gezicht lopen ... tot hij opeens beseft dat hij dat godverdomme heel keurig heeft uitgesproken, zonder de minste hapering. Hij probeert opnieuw : het lukt ! Feilloos spreekt hij zelfs de moeilijkste lettergrepen uit (en dat betekent wat in het grieks !) en uiteindelijk, zeker van zijn stuk, holt hij naar het spreekgestoelte op de agora : een nieuw tijdperk kan beginnen, de tijd van de door vele leerlingen geschuwde Philippische en Olynthische redevoeringen. Ondertussen seinde de geminiaturiseerde tijdrobot, beter bekend als 'de kei', het volgende bericht naar zijn maker in het jaar 3000 : 'Opdracht uitgevoerd' waarna hij zichzelf liet ontploffen. Moraal : waar het soms niet aan kan liggen : aan een doodeenvoudig keitje ! SLAN ---—Heel wat meesterwerken van de Amerikaanse SF uit de veertiger- en vijftiger jaren bleven tot nog toe onuitgegeven in het Nederlands (over dit probleem kunt u meer lezen in een ander artikel). Zo werd ons onder meer verteld dat 'Slan' van A.E. Van Vogt, dat o.i. een van zijn gaafste werken is, vruchteloos door een een onze bekendste leden, namelijk de heer Van Hageland, aan tal van uitgevers werd aangeboden, maar zonder succes. Toevallig vernamen wij echter van een kennis aan wie wij het boek (in de Engelse versie) uitleenden, dat hij het al - zij het dan in een enigszins verkorte vorm - in het Nederlands had gelezen. Het zou verschenen zijn tussen l957 en l965 (precieser kan ik jammer genoeg niet zijn !) in één van de jaarboeken die telkens door 'Het Beste' worden uitgegeven. Weet iemand hier iets meer over ? Graag uw berichten aan de redactie. Dank ! VERTALERS GEVRAAGD : Literair Agentschap DELTA vraagt vertalers. Goede kennis van het Nederlands en taalgevoel zijn wel nodig. Belangstellenden kunnen hun naam opgeven bij de heer A. Van Hageland, Blutsdelle l0, l64l ALSEMBERG. Als bijverdienste (ongeveer 30,-F per getypt blad) voor sommigen misschien wel interessant.
CHEFS D’OEUVRE DE LA SCIENCE-FICTION : succes of flop ? BETWETER
10
Uitgeverij Rencontre heeft er de slag van om zeer degelijke reeksen, boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen, gewoonlijk zeer rijk geïllustreerd, aan het franstalige publiek voor te stellen. Deze uitgeverij is op zeer korte tijd uitgegroeid tot een reusachtige onderneming dank zij haar structuur (op coöperatieve basis) en haar relatief zeer lage prijs voor kwaliteitswerk. Welnu, tegen het einde van l969 besloot dit bedrijf, na een bestudering van de markt (waarover later meer) ook een reeks SF-werken uit te geven. Het ging om l2 boeken, aangezien elk lid van Rencontre op een volledigs reeks intekent en min of meer verplicht wordt elke maand een boek van die reeks te kopen, wat overigens meestal het geval is met dergelijke boekenclubs. De collectie werd samengesteld door de ons allen welbekende Jacques Bergier (mede-samensteller van Club du Livre d'Anticipation, van Galaxie-Bis en van de maandbladen 'Fiction' en 'Galaxie') wat een zekere garantie voor het peil van de gekozen werken zou moeten inhouden. Elk boek is volledig in Skivertex ingebonden en op de rug en op het plat gepreegd. Technisch dus zeer goed, vooral waar elk boek slechts l3l,-F (verpakking en verzending inbegrepen) kost. Het succes van deze collectie schijnt dan ook verzekerd want reeds de eerste maand na de intekening (ik geloof in april l970) was elk boek reeds van tevoren uitverkocht zodat een herdruk niet uitgesloten is. Over de grootte van de oplaag heb ik niets vernomen maar dat moet vrij veel zijn (meer dan 5.000 in ieder geval) anders kan Rencontre niet uit zijn kosten komen. Om welke "meesterwerken" gaat het nu ? Het zijn genummerd van 675l tot en met 6762 : Iwan Efremov La Nébuleuse d'Andromède B. R. Bruss L'Apparition des Surhommes José Moselli La Fin d'Illa Jan Weiss La Maison aux Mille Etages William Sloane Lutte avec la Nuit Frédéric Brown Martiens, go home ! J. H. Rosny Aîné Les Navigateurs de l'Infini Robert A. Heinlein Une Porte sur l'Eté Stanislas Lem Solaris Olaf Stapledon Créateurs d'Etoiles Jack Williamson Plus noir que vous ne pensez Bij een eerste blik op deze reeks titels stelt men onmiddellijk vast dat er slechts een enkel onuitgegeven werk bij is : het grootste deel verscheen reeds eerder in de reeksen "Le Rayon Fantastique" van Hachette, "Présence du Futur" van Denoël en andere. Dit heeft onder meer het nadeel dat slechts zeer weinig SF-fans op de reeks hebben ingetekend aangezien zij reeds een groot deel van die werken bezaten. Bovendien zou men kunnen zeggen : weer een kans verkeken om een twaalftal werken die tot op heden geen kans kregen in het Franse taalgebied aan de hongerige SF-fans aan te bieden. Maar klaarblijkelijk heeft de uitgeverij gemeend met deze reeks een categorie lezers aan te boren die de SF nog niet kenden. Dit zou uiteraard zeer toe te juichen zijn want wie eenmaal door de SF-slang wordt gebeten, komt er niet meer van los. Men kan zich echter wel afvragen of het "aas" (in casu de twaalf titels in dat geval de 'beste keus' was, om nieuwe fans aan de haak te slaan. Persoonlijk betwijfelen wij of de lezer van 'Lutte avec la Nuit' van William Sloane (waarom in vredesnaam dan niet 'De Temps à Autres') zin heeft om de kennismaking met die schrijver voort te zetten, hoewel wij grif toegeven dat het een persoonlijke en dus subjectieve mening is. Toch lijkt ons dat deze reeks best zonder Moselli, Weiss, Efremov, Lem bijvoorbeeld had gekund en namen als Clarke, Simak, Van Vogt, Dick, Brackett, Silverberg, Anderson en noem maar op had kunnen opnemen. Deze kritiek betekent geenszins dat wij bepaalde boeken van de reeks niet naar waarde schatten, zoals die van Bruss, Stapledon, Brown,
Williamson, en Heinlein. Bovendien is het gekozen boek wan Rosny 11 Aîné werkelijk zeer goed (doet ook helemaal niet verouderd aan hoewel het toch al een veertigtal jaren geleden geschreven is). Wel zijn we van mening dat de litteraire kwaliteit van het geheel 'ongelijk' is en mogelijk bepaalde intekenaars ervan zal afschrikken op eventuele volgende reeksen in te tekenen, hetgeen beslist jammer zou zijn. Dit is m.i. te wijten aan het feit dat de markstudie verkeerd werd opgezet. In plaats van een grondige enquête te verrichten bij de met naam en faam bekende SF-fans die er alle belang bij hebben om de beste werken te preselecteren, boeken waarvan zij weten dat ze de lezers 'in de ban' houden zodat die definitief voor de SF worden gewonnen, heeft Rencontre gemeend dat de mening van een paar Franse uitgevers volstond. En met alle respect voor die mensen, mogen wij toch wel zeggen dat hun mening geconditioneerd wordt door hun eigenbelang, namelijk de rechten op de boeken die zij uitgeven. Hierdoor werden werken op het voorplan geschoven waarvan de intrinsieke waarde op zijn minst discutabel is (zoals La Fin d'Illa van José Moselli of Solaris van Stanislas Lem). Laten wij echter niet al te zwartgallig worden en hopen dat deze reeks het zwakke beginlargo van de spetterende SF-opera wordt in de komende jaren. HET WIEROOKVAT --------------Dit rubriekje (alweer één, zult u zeggen !) zal op (on)-regelmatige tijdstippen in INFO-SFAN worden opgenomen. De bedoeling is dat hierin de ongebreidelde lofuitingen en halleluja-kreten van de redaktie aan het adres van een 'verdienstelijke' lezer worden geplaatst. Schrik echter niet als de wierook soms verschaald blijkt ... of zelfs stinkt ! In het eerste nummer van ons blad verzocht voorzitter Willy Magiels om informatie over nieuwe SF-uitgaven. De heer De Rijcke uit Sint-DenijsWestrem was er als eerste bij om dit te doen : haast drie volle kantjes (klein geschreven !) bibliografie, voornamelijk, Duitse, Franse, Engelse en Amerikaanse titels. Drijwerf hulde aan deze noeste 'indepenneklimmer' ! Moge dit initiatief navolging vinden (oorspronkelijk citaat !) Zijn lijst zal zeker een plaatsje vinden in één van de volgende nummers en is in elk geval kostbaar voor ons SF-archief. Als iedereen op die manier werkt dan komen we er wel met ons blad. Nu een vraag aan de leden : moeten wij ons in INFO-SFAN beperken tot de bibliografie in het Nederlands en in het Frans (we hebben het hier dus niet over boekbesprekingen), of moeten wij ook Duitse, Engelse en andere uitgaven vermelden ? M.a.w. moeten wij lijsten als die van de heer De Rijcke uitsluitend gebruiken voor het archief of zijn die ook op hun plaats in het blad ? Gaarne antwoord en inmiddels hartelijk dank aan de heer De Rijcke met het verzoek 'om meer van dat spul' ! DE KRITIEK IN DE VAKBLADEN -------------------------—LOUTER ONZIN -----------— Van Koekoek zeggen we, waar haalt hij het toch vandaan, maar het blijft ons niet lang bij, het is misschien soms te gezocht. W. van Cant. Kritiek op H.L. Koekoek. Louter onzin. - In : Lectuurgids. l970.
ANDANTE
Robert SMETS
12
Flarden van een conversatie. "Shireen leert lopen" zegt hij. De plasma-jet nadert de luchthaven tot op een dertigtal mijl en duikt geruisloos door het wolkendek omlaag. "Lopen?" vraag je. "Lopen, ja". Gaan, wat, marcheren." Zijn vrouw had altijd al bizarre ideeën gehad. "Een dwaze gril" gromt hij, "niet haar eerste en waarschijnlijk ook niet haar laatste. Al die vrije tijd en dan, haar hoofd op hol door die idiote naturisten propaganda ..." Je onderdrukt een geeuw. De jet ligt nu vast en langzaam glijdt de cabine met haar circa achtduizend passagiers naar buiten, in het wachtgebouw, terwijl in éénzelfde rotatiebeweging de lager gelegen verdieping, met een nieuwe vracht personen, haar plaats inneemt en kort daarop de vlucht voortzet. Een gemeenschappelijke transportband brengt je van je zetel naar de immense parkings buiten de airport-zone, waar zowat een half miljoen wagens op hun eigenaar wachten. "Daar komt je zo'n ... kerel aan huis, gewoon ... te voet - wat sommige personen al niet doen om te verkopen ! - loopt rond in je living, zonder propulsor of niets, met zijn grote gebaren en zijn brede glimlach en zijn diepe ... eh, warme stem, en hij kijkt haar in de ogen, net genoeg, en, voor je't weet, voor je't beseft, inschrijving, vijftien lessen, chèque ..." Laag scheer je met je levi-car over de daken en tussen de tienduizend torens van de administratieve stad, de steeds herhaalde gang van en naar je werk, met onder je, vijftien miljoen eendere persoonlijkheden. "Atrofie" zegt hij. "Wat ?" "Ze heeft de mond vol over atrofie. Een van die vieze verkoperswoorden. Akelige verhalen over gebrek aan beweging en over het afsterven van ledematen ... Hou je vast, ze beweert dat wij kaal zijn, omdat we ons ... h a ar . .. niet gebruiken ... !" "Ons haar ... gebruiken ?" Je grinnikt inwendig. Shireen kan geweldig zijn. " ... en dat ongeveer hetzelfde gebeurd met die ... eh, onhandige borsten, die vrouwen vroeger droegen, geen natuurlijk gebruik en, hop, weg ..." "Maar me dunkt" zeg je "niet dat ik bijzonder ..., maar voorzover ik me herinner hadden die vroeger reeds een ... meer ludieke functie ..." Even later land je op het dak van het observatiegebouw van het Ministerie van Verkeer en zoek je een plaats bij één van de tweehonderdvijftig liften. De deuren van de wagen gaan open, volautomatisch, de zetels schuiven eruit en brengen je tot bij de kleine rolpaden, die je via liften en gangen en zalen tot hij je kantoor voeren. "Na afloop van de cursus is er een test, met de instructeurs, en dan geven ze een soort diploma, of een getuigschrift of een vergunning, weet ik veel." Een korte druk op je individuele luchtkussenvoortstuwer en je belandt beiden in je controlepost voor de enorme registratiepanelen van de verkeersmanipulatie. Je trekt je rolstoel dichterbij. "Ik begrijp er niets van," zegt hij. "Toen ik haar gisteravond afhaalde - hun gebouwen liggen in het midden van een uitgestrekt park - wandelde ze met haar leraar, dicht tegen hem aan, hand in hand ... Een oefening, zeker. En toen ze me opmerkten liet hij vlug haar hand los, misschien om haar vorderingen te tonen ... ?" "Bespottelijk" zeg je. Hij barst uit in een kreunende lach en kletst op je knie.
Niets erg. Je been slaapt sinds een drietal dagen. Een overweldigende drukte vandaag.
13
NAAR CANOSSA ... IN VERBAND MET 'KRAS STAALTJE UITGEVERSPOLITIEK' S.JOUKES ----------------------------------------------------------—In het vorige nummer ging ik in een artikel met bovenstaande titel nogal tekeer tegen de Franse uitgever van de reeks J'AI LU. Volkomen ten onrechte ! Ik beweerde namelijk dat de heruitgave van "Le Monde des Non-A" van A.E. Van Vogt welke in deze reeks is verschenen, de nul-A axioma's van Korzybski had weggelaten die onontbeerlijk zijn voor een goed begrip van de in dit boek door de auteur uiteengezette niet-aristoteliaanse denkprin cipe's. Dit is gewoonweg niet waar : die axioma's staan er wel degelijk in. Waarom heb ik dit dan geschreven, had ik het boek soms niet gezien of had ik het te nonchalant bekeken ? Wel, dit was mij medegedeeld door een SFkennis die te Brussel een boekhandel uitbaat en waarop ik tot nog toe steeds had kunnen vertrouwen. Zelf had ik het boek niet gezien want die kennis (waarvan ik de naam hier niet verklap) had me verteld dat hij het niet in zijn fonds opnam omdat het niet volledig was. Zo ziet u maar, beste lezer, dat men alleen zichzelf mag vertrouwen (en nog !). Het is in ieder geval een goede les voor me geweest : van nu af aan zal ik mij er wel voor hoeden zaken te publiceren die niet eerst door de redaktie werden gecontroleerd. Nu ik het boek zelf heb gezien (ook dat is een hele story, maar is meer op zijn plaats in een detective-magazine dan in INFO-SFAN) kan ik er het volgende over mededelen. Het is een goedkope pocket (43,-F à 45,-F naargelang de boekhandel) die in een leemte voorziet aangezien de eerste uitgaven van dit werk antikwarisch hoge prijzen halen. De vertaling is die van Boris Vian, van de oorspronkelijke uitgave, en dus zeer goed. Wel heeft A.E. Van Vogt sommige passages van het boek opnieuw bewerkt, die vertaald werden door Jacques Sadoul. Tevens is er een nawoord van de auteur, eveneens vertaald door Jacques Sadoul, waarin dieper op het ontstaan van het werk wordt ingegaan. Persoonlijk ben ik zeer gelukkig met dit nawoord van Van Vogt (het is eigenlijk een voorwoord, zoals ik heb kunnen constateren aan de hand van een Amerikaanse pocketuitgave), maar veel minder met de tektwijzigingen. Ik ben namelijk van mening dat een kunstwerk niet meer aan de maker toebehoort op het ogenblik dat het ter kennis is gebracht van het publiek : vanaf dat moment is het publiek er de baas van en moet de auteur eraf blijven (net zoals het Musée du Louvre niet zou aanvaarden dat Dali bijvoorbeeld de doeken die er van hem aanwezig zijn, zou gaan overschilderen). Heeft een schrijver nieuwe opvattingen aangaande een bepaald probleem, dan moet hij maar een nieuw boek schrijven en niet zijn eigen werk gaan 'verbeteren'. Uiteraard is dit een litterair-wetenschappelijk standpunt dat u niet noodzakelijkerwijze hoeft te delen. Wat, er ook van zij : de heruitgave van "Le Monde des Non-A" is beslist wel op zijn plaats in de boekenkast van SF-fans, eventueel naast de oorspronkelijke uitgave. DE KRITIEK IN DE VAKBLADEN -------------------------——PUBER ----—Aan sf zit altijd iets puberachtigs. Het zich niet kunnen neerleggen bij de feiten, het willen overslaan en negeren van een aantal ontbrekende factoren, het willen bereiken in de droom van iets waartoe men in de realiteit (nog) niet toe in staat is, dat alles lijkt mij typisch én voor de puber en voor de SF. R. Bobine. Kritiek op Hoyle & Elliot 'Andromeda'. In : Lectuurgids, l970. jrg. l7, l-2.
GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEMEXCLUSIEF VOOR TOLKIEN-FANS
Tom BOMBADIL
14
GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEM-GOLLEMLeuk rubriekhoofdje, nietwaar ? Bestemd om alle berichten, commentaren, artikels en boekbesprekingen op te nemen betreffende de fantastische trilogie van professor John Ronald Reuel Tolkien, namelijk 'The Lord of the Rings', meesterlijk in het Nederlands vertaald en uitgegeven bij het Spectrum in drie volumineuze paperbacks (Prisma nrs lllllll2-lll3). Er is ons namelijk ter ore gekomen dat talrijke leden wèg zijn van dit epos dat nu al een volkomen gerechtvaardigde plaats naast de 'Ilias' en de 'Odyssee' van Homerus heeft ingenomen en verplichte lektuur is geworden voor de cursus 'literatuur' op de Amerikaanse High Schools. Ingewijde leden van SFAN weten dat de wereldbevolking in twee categorieën uiteenvalt, namelijk zij die 'In de ban van de ring' hebben gelezen en zij die dat tot hun grote schade en schande nog niet hebben gedaan. Ik heb derhalve gemeend dat een Tolkien-rubriekje best op zijn plaats zou zijn in INFO-SFAN. Ik vraag u dus met aandrang dat u mij een briefkaart stuurt (naar de redaktie bedoel ik) waarop u me zegt dat een dergelijke rubriek nodig is. Als er genoeg leden antwoorden blijft GOLLEM bestaan, zo niet scheld ik u uit voor kultuurbolsjewieken. Voor de zondaars uit onwetendheid, d.w.z. de leden die nog nooit van het bestaan van Tolkien en zijn werk hebben gehoord, kan ik even uitleggen dat GOLLEM de naam is van een van de voornaamste personages uit Midden-Aarde op het einde van de IIIde Aera. Eigenlijk is Gollem de bijnaam van Sméagol, een gedegenereerd schepsel dat blijkbaar ver verwant is aan de Hobbits, hoewel het Rode Boek van Westmark op dat punt niet erg duidelijk is; hetgeen overigens niet te verwonderen is aangezien de hobbits alleen maar belangstelling hebben voor stambomen en de roddelpraatjes van de Gouw en slechts vage begrippen van geschiedenis en van aardrijkskunde hebben. Zijn bijnaam dankt Sméagol aan zijn onhebbelijke gewoonte, wanneer hij in zijn eentje is (wat al sedert onheuglijke tijden het geval was sinds hij de Ring van zijn vriend had gestolen en door zijn Grootmoeder uit de stam aan de rivier werd verjaagd), in zijn keel te grommen en te sputteren, wat met zijn afschuwelijk karakter ook al weer niet zo vreemd is. Wat er ook van zij, elke Tolkienfan zal u vertellen dat het keerpunt van de strijd om de Ring, en dus van de macht over Midden-Aarde, gelegen is in het ogenblik waarop Gollem uitroept, nadat de hobbit Bilbo Balings hem door het opgeven van raadseltjes had kunnen verbergen dat hij de Ring had gevonden : "Geef ons ons liefje weer, het is van ons; Balings is een dief; wij haten het voor eeuwig !" Mocht alles u nu nog niet duidelijk zijn, dan geef ik er de brui aan. En nu, twee serieuzere zaken : - Sedert de Beatles uit elkaar zijn gegaan, hoort men niets meer over hun plan om 'The Lord of the Rings' te verfilmen, met Ringo in de rol van Gollem. Alleen al om die reden is het uiteenvallen van deze popgroep een internationale ramp. - Bij Paperback Library, een afdeling van Coronet Communications Inc. te New York verscheen als nr 64-036 (75 cents, in België 60,-F) een uiterst dun werkje (96 pagina's) van William Ready over de fameuze trilogie en haar auteur. Het is getiteld Understanding TOLKIEN and The Lord of the Rings en is nu al aan zijn derde druk toe sedert januari l969 toen het op de markt kwam. In een tiental korte hoofdstukjes gaat de auteur indringend in op de levensloop van Tolkien, op zijn werk als 'Don' aan Exeter- en Merton Colleges te Oxford (zoals u weet is Tolkien een specialist van Beowulf en Chaucer en bekleedde hij achtereenvolgens de leerstoelen filologie en middel-engelse literatuur te Oxford), op zijn contacten met de andere schrijvers van de groep 'The Inklings' en uiteraard ook op de veelzijdige aspecten van de trilogie. Ik zal er niet lang over zwammen : dit is het beste wat tot nog toe op dit gebied is verschenen. Dit essay is een must voor elke
Tolkien-fan en brengt klaarheid bij de talrijke omstreden punten van de trilogie. Tot ziens !
15
DE VOGELS Daniel DE RAEVE
Het was een zwoele zomernamiddag. De straat lag rustig zoals op een zondag meer gebeurt. De gevels weerspiegelden zich in hun schaduw en enkel het voorbijsuizen van een autobus verbrak de stilte. De ramen van het salon stonden alle open als een hoopvolle uitnodiging voor een vleugje tocht. Omstreeks vier uur werd ik een eerste keer opgeschrikt door vreemde geluiden. Mijn vrouw kwam met een ernstig gezicht de kamer binnen toen ik mijn boek al op een armleuning had gelegd en door het raam tuurde. -- Ook gehoord, vroeg ze ? -- Vogels, zei ik. -- Vogels, herhaalde ze ongelovig ? -- Nu ja, vervolgde ik, best begrijpend dat ze even graag als ik met zekerheid zou willen weten of die geluiden wel van vliegdieren afkomstig waren. Het akelige gehuil werd herhaald. Hoe ik ook naar de spitsen van de huizen aan de overzijde tuurde, ik ontwaarde geen enkele vogel. Behalve dan wat duiven. Ik achtte mij toch voldoende vogelkenner om te weten dat het griezelige geschreeuw niets te maken had met die duiven. -- Net vogels met een ziek hart, zei mijn echtgenote opnieuw. -- Niet eens zo ver gezocht, repliceerde ik, maar toch, vogels met een een ziek hart ... Het geschreeuw hield op en ik zocht opnieuw het comfort van mijn fauteuil op. Amper had ik de draad van mijn boek weer opgenomen of een akelige kreet verdrong opnieuw de rustige atmosfeer van ans flatje. -- Verdomd, brieste ik, en spitste de oren. Ik keek de straat in en zag een nietig ventje aan de arm van een omvangrijke vrouw op het trottoir wandelen. Een tram denderde voorbij en een hond liep langs de voortuintjes. Even kwam het woord hallucinatie in mij op. Geërgerd stormde ik naar de zolder en opende het dakvenster. Ik hees mij in de dakgoot en wachtte gespannen op een nieuwe onmenselijke schreeuw. Ongeduldig stak ik een sigaret op. Toen ik het peukje op het zink van de dakgoot uitdoofde riep mijn vrouw me. -- Bezoek, gilde ze. Ook dat nog, mompelde ik, en sloeg het stof van mijn niet-zo-witte overhemd af. -- Moeder, zei mijn vrouw. -- Fijn, antwoordde ik, en ging zo natuurlijk mogelijk in mijn stoel zitten. ------ Warm hé, zei schoonmama. -- Ja, beaamden wij samen, verschrikkelijk heet. -- Draait wel uit op een hevig onweer, vervolgde mijn schoonmama, optimistisch. - Klassiek. Nog wat koffie, vroeg ik, haar kop vullend. En toen klonk er weer dat ontzettende geschreeuw. - Wat is dat ? vro eg schoonmama. -- Vogels antwoordde ik kalm. Het geluid liet zich nog tweemaal horen. -- O, maar dat zijn die vogels waarover ik een reportage las, ontviel onze bezoekster zich plotseling. De ogen wijdopen keek ik: haar aan. -- Een reportage ? -- Nu ja, ik herinner mij niet meer precies in welk tijdschrift maar het gaat hier om vogels die van de Balkan komen. Sinds enkele jaren
verlaten ze die streken en zijn nu via Hongarije in ons land ge16 komen. -- Werd de oorzaak voor die trek vermeld, wou ik weten ? -- Tot hiertoe heeft geen enkele bioloog er een antwoord op, zelfs metingen van de radioactiviteit in de Balkan en in Hongarije brachten geen licht. Voorlopig blijft het een mysterie. -- Het zijn net zieke vogels, herhaalde mijn vrouw weer. Een klaagschreeuw zette een punt achter haar zin. -- Doet mij aan een nulzweving denken, zei ik. -- Wat is dat, vroeg mijn vrouw en haar moeder in koor ? -- Geluid dat elektronisch verkregen wordt, bijvoorbeeld bij het afstellen van een golflengte op de radio, verdedigde ik mij geleerd. Beide vrouwen nipten wat aan hun koffie en ik sloot de vensters. De namiddag eindigde heel normaal. Na het avondmaal werd er wat naar de tv gekeken. De vogels waren blijkbaar gaan vliegen, wat op zichzelf gezien, niet abnormaal is. De volgende dag, op kantoor, mijmerde ik wat na over de vreemde dingen van de vorige dag. Voorzichtig vroeg ik aan mijn collega of hij wat van gevleugelde dieren wist. Zijn verbaasd opkijken maande mij tot wijs zwijgen aan. Nu ja, niet bijster slim van mij, om aan een verwoede visser te vragen of hij wat van vogels afweet. -- Spot je, drong hij aan. -- Haha, wat gevangen gisteren ? -- Gisteren niet buiten geweest. Vrouw wou grote schoonmaak houden. Hoe komen ze erbij met die hitte, voegde hij er aan toe. -- Is een ziekte, filosofeerde ik. Slechts een detergentdieet kan zoiets genezen. -- Pardon ? -- Enkel te genezen met zeep en water, was mijn slechte vertaling. Toen ik 's middags thuis kwam zanikte mijn vrouw over die nerveusmakende kreten. -- Heb je ze gezien, wilde ik weten ? -- Gehoord, en dat is al erg genoeg, zei ze blijkbaar gedeprimeerd. -- Ik bel vanmiddag de dierentuin op, suggereerde ik. -- Goed idee, vertel ze ook wat moeder gisteren vertelde. -- Doe ik beslist. Op kantoor vroeg ik de telefoniste de dierentuin op te bellen. -- Wie ?? -- De zoo, Z O O, herhaalde ik geïrriteerd. -- Dadelijk, mijnheer, zei ze aarzelend. -- Hallo dierentuin ! -- O mevrouw, mag ik de afdeling die mij iets over vogels kan vertellen. -- Welke vogels, klonk het. -- Weet ik niet, zei ik ontgoocheld. -- Moment, klonk het droog. Er klikte wat en toen ik een vriendelijke stem hoorde was ik niet meer in staat te spreken. Sprakeloos liet ik de stem herhalen. -- Hier De Vogelaere, klonk het opnieuw. - Dag euh, mijnheer euh ... - De Vogelaere, hielp de stem mij. -- Mijnheer De Vogelaere, ik wou u iets vragen, stotterde ik zenuwachtig. -- Ja, zegt u het maar. -- Wel kijk, sinds gisteren hoor ik vreemde vogelgeluiden in onze straat. Ik kan het gekrijs dat geen gekrijs is niet thuisbrengen. -- Waar lijkt het op, vroeg de man ? -- Wel euh, ik kan het niet nabootsen. -- Probeert u het maar eens, moedigde de man mij aan. -- Gaat niet, zei ik, zit hier op kantoor, niet alleen, mensen om mij
heen, begrijpt u ? Ergens wist ik mij belachelijk. 17 -- O juist, begrijp ik best. Hebt u de vogel gezien ? -- Dat maakt de zaak juist zo vervelend, bekende ik. Kent u het geluid van een nulzwewing ? -- Ja, zei de man, en kuchte. -- Wel daar heeft het iets mee te maken, probeerde ik hoopvol. -- Hoort u eens, mijnheer ... met wie spreek ik ? -- Mijn naam is de Backer. -- Hoort u eens mijnheer De Backer, het spijt mij ontzettend maar met de gegevens die u mij geeft kan ik geen zinnige veronderstelling doen. Zijn het misschien duiven ? -- O nee, dat weet ik zeker, duiven, euh ... kirren, nee, het zijn beslist geen duiven. Het geluid is veel akeliger, erg luguber zelfs. -- Kunt u een foto maken, of een geluidsopname ? -- Zal ik proberen, zei ik. -- Doet u dat. Wanneer u meer nieuws hebt telefoneert u mij of loopt u even langs, uw verhaal interesseert mij zeer. -- Afgesproken mijnheer. Klik en zoemtoon. -- En ? vroeg mijn vrouw toen ik thuiskwam. -- Moet die beesten zien en een portretje maken, zuchtte ik. Die onwezenlijke geluiden nog gehoord, vroeg ik verder ? -- Het hield net op, antwoordde mijn vrouwtje. Wacht even, er wordt geklopt. -- Wie was het, vroeg ik toen ze terug was ? -- De buurman. Hij vraagt of je straks even wil komen kijken naar zijn vijvertje. De waterpomp van zijn fontijn is defekt en hij verwacht bezoek. -- Bah, zei ik, heeft zeker weer vergeten zijn kraan te openen. -- Vraag hem eens over dat onwezenlijke geluid, vroeg mijn vrouw. -- Ja, klonk het zonder veel overtuiging. We zaten lekker naar de sprankelende fontein van de buurman te kijken toen ik weer aan de vogels dacht. -- Ook dat deprimerend geschreeuw gehoord, vroeg ik langs mijn neus weg, ik was immers al wat voorzichtiger geworden. -- Zijn de smerige tortels van de buren hiernaast, antwoordde mijn buurman lakoniek. Ik voelde mij rood aanlopen, stamelde iets als bedankt en ging mijn vrouwtje op de hoogte brengen.
HORROR & SF : MADE IN USA 1969-70
Eddy C. BERTIN
Zelden is de situatie zo goed geweest voor de Sfans die de Engelse taal machtig zijn. Meer en meer goéde SF & griezelverhalen komen op de markt, in gebonden en paperback uitgaven zowel in Engeland als in de USA. Vermelden we o.a. Sphere Books, Londen, die naast hun paperback SF serie, dit jaar gestart zijn met een okkulte reeks pockets, zowel anthologieën, bundels als romans van Bloch, Blackburn, Bradbury, en met een tiental titels op de wachtlijst; Ballantine Books, New York, die naast hun originele SF titels nu onder Lin carter' s supervisie opnieuw een reeks klassieke fantastische romans uitbrengen (o.a. Tolkien en Eddison's & Peake's trilogieën); Ace Books, New York met hun uitstekende reeks Ace Special's onder Terry Carr & Donald Wollheim's editie, Avon dat zich volop op de markt werpt met Norman Spinrad, Piers Anthony en Moorcock. Doubleday, Gollancz, Jenkins, Faber, Walker en al de andere gespecialiseerde huizen doen naarstig verder. Analog, Fantasy & SF gaan op de ingeslagen weg verder, zowel als de Lowndes magazines Magazine of Horror en Startling Mystery Stories. Fantastic en Amazing hebben de herdruk-policy, na boycot van de SFWA laten varen en gaan
onder Ted White's editorship een (hopelijk) glansrijke toekomst 18 tegemoet. Vision of Tomorrow van Phil Harbottle (Ron E. Graham Groep) heeft zich definitief gevestigd als kwaliteits-SF avonturenmagazine. We betreuren de verdwijning van Lowndes Great SF, na 7 nrs; Landis' Coven l3 (na slechts 4 nrs, hoewel een nieuwe uitgeverij het tijdschrift overnam), Worlds of Fantasy van Del Rey (na l nummer - is er nog hoop ?), International SF (2-nrs), Galaxy en If zijn blijkbaar de verandering teboven gekomen en gaan opnieuw verder. Naast een hele reeks magazines van Ultimate Publ.Co., gespecialiseerd in herdrukken (Most Thrilling SF, Weird Fantasy, Great SF Adventures, etc.) verwelkomen we de nieuwelingen Spaceway van Fantasy Publish.Co; Venture SF van Ferman, Worlds of Tomorrow (dat opnieuw zal verschijnen), Sword & Sorcery (te verschijnen van de Graham Groep, ed.Ken Bulmer) en Weird Terror Tales van Lowndes. Ook de 'little magazines' Macabre (Brennan), Mirage (Chalcker) en Weirdbook (Ganley) verschijnen toch geregeld eens per jaar. De bibliofielen zullen (om terug te komen op boeken) het initiatief van Walker toejuichen die op dit ogenblik uitsluitend mooie hardcovers brengt van het kruim van de SF romans die tot nog toe in pocket uitgaven verkrijgbaar waren. Een volledig overzicht geven van alles wat verschenen is in de periode juli l969-l970 is onmogelijk, een opsomming der titels alleen zou een tiental bladzijden vullen. Daarom zullen we ons beperken tot enkele werkjes, die mij persoonlijk als belangrijk voorkomen. Sam Moskowitz is de samensteller van een van zijn typische cornerstone-anthologies THE MAN WHO CALLED HIMSELF POE (USA 4.95$ - UK Gollancz, 30sh), een volumineus werk dat verhalen bevat over Poe (door Wellman, Bloch, e.a.), verhalen door Poe (?) o.a. zijn door Bloch afgewerkt ms. "The Lighthouse" en poëzie en artitikels over Poe. Een wijds panorama dat een diep inzicht geeft in een der grootmeesters der fantastiek enerzijds, en anderzijds interessant om eens mee te maken hoe verscheidene andere auteurs Poe behandelen als hoofdpersonage in hun verhalen. Colin Wilson's THE MIND PARASITES (London 2lsh - USA Arkham 4$ & pb Bantam 50 ¢), aanvankelijk voorgeschoteld als een uitwerking op de Cthulhu Mythos van Lovecraft, is in werkelijkheid een der beste fantastische/SF romans der laatste jaren. Een groep kolossale gebouwen wordt ontdekt in Arabië, tachtig meter onder de grond. De opgravingen verlopen echter niet zo vlot als verwacht; dra ontdekt men dat een vreemde dreiging de werkzaamheden belemmert, en zo komen enkele geleerden op het spoor van een onzichtbare vijand die de evolutie en geschiedenis der mensheid reeds tweehonderd jaar controleert. Deze roman is zowel boeiend geschreven, als een diepzinnige studie van de psychologie van de hedendaagse mens. Na vijf jaar stilte (waarin slechts nu en dan eens een kort verhaaltje verscheen) hebben we eindelijk een nieuwe bundel van Ray Bradbury, I SING THE BODY ELECTRIC ! (USA 6.95$ - UK Rupert Hart-Davis 35sh), en na lektuur vragen we ons af of het wel de moeite waard was. Oh zeker, sommige van de l8 verhalen zijn echt meesterwerkjes, zoals "The Women" dat twintig jaar geleden voor het eerst verscheen, en "Night Call, Collect", een zeer knap SF verhaal, maar het grootste deel der verhalen is slechts middelmatige fantasy of mainstream fiction. Het boek is leesbaar, één verhaal om de drie dagen. Lees het in één ruk door, en je hebt een Bradburiaanse indigestie van verkleurde bladeren, lachende jongens, nostalgie, enz. Een parallel van het ouderdomsthema loopt door bijna de hele bundel. Pun intentional. Uit ander hout gesneden is Peter Haining's laatste anthology THE HOLLYWOOD NIGHTMARE (Macdonald, London 35sh), twintig verhalen over de wereld van de film en Hollywood. In een rijke schakering van auteurs (Bloch, Bradbury, Matheson, Oliver, Ballard, etc.) komen alle themas van SF, fantasy en horror aan het bod, van macabere guignoleske monsters tot satirische groene Marsmannetjes. We betreuren enkel de zoveelste inlassing van Bram Stoker's "Dracula's Guest" dat in bijna elke recente horror anthologie schijnt voor te komen. Een definitief aanbevolen bundel. Uit de vergeelde bladzijden van Weird Tales, de vintage oogstjaren van l930-40, komen 5 korte novelles in JIREL OF JOIRY van C.L.Moore (Paperback Library, New York 60¢),
waarin de vrouwelijke middeleeuwse berserker Jirel van het ene 19 bizarre interdimensionele avontuur in het andere terechtkomt. Zelden is de schaduwwereld van de angst en de irrealiteit zo boeiend en zo aangrijpend beschreven als in deze verhalen, zelden waren de konklusies zo verrassend. Hoewel gemiddeld meer dan 35 jaar oud, lezen deze werkjes vlotter en zijn stukken beter dan wat tegenwoordig als sword & sorcery gepresenteerd wordt. Een bundel die geen enkele liefhebber van het échte makaber/fantastische zich mag ontzeggen. Arkham House bracht ons TALES OF THE CTHULHU MYTHOS (Arkham, Sauck City, Wisconsin 7.50$) verzameld door August Derleth. Een zeer lijvig boekdeel, waarin we 19 verhalen vinden van 17 auteurs. Naast de klassieke onvindbare werken van Bloch, Derleth, Long, Kuttner en anderen, waarin de bizarre fantastiek en de gruwel hoogtij viert, naast recentere bijdragen van jongere auteurs (o.a. een transpositie van de Mythos in een hippie milieu, zelfs met intelligente dolfijnen) en een uitstekende parafrase van Arthur Machen van Colin Wilson. Aanbevolen, en een must voor wie interesse heeft in de Cthulhu Mythos. Terug naar het klassieke spook- & horrorverhaal, met twee lijvige pockets van Arrow Books elk meer dan 300 blz. lang voor 5sh stuk : WALK IN DREAD en LET'S TALK OF GRAVES, twee selekties uit de grote (en zeldzame) anthology "A Century of Ghost Stories". Hoewel beide delen veel bekende werken bevatten (Stoker, Le Fanu, Onions, Bridge, Bierce, Hawthorne, Poe, naast minder bekenden brengen ze een aangename verpozing in het échte bovennatuurlijke verhaal, na een menu van moderne guignoleske sex & sadisme horror en "tales of uneasy". Het werk van Robert E. Howard blijft steeds goed verkoopbaar, en THE MOON OF SKULLS is geen uitzondering (Time-Lost series, Centaur Press, New York 60¢). Geen Conan ditmaal, maar wel drie korte novelles van sword & sorcery-held Solomon Kane in de Atlantisstad Negari, vol met vreemde riten, in gevecht met een vreemde verschrikking in een verlaten mausoleum en met een spookachtige verschijning in de moerassen van Engeland. Een interessante keuze uit de uitverkochte hardcoverbundel "Red Shadows". Op een heel ander terrein komen we met de veelzijdige Hugo winnaar 1969 STAND ON ZANZIBAR, van John Brunner (Ballantine Edition, pb $1.65) een kollos op elk gebied, een goede 650 blz. met de meest gedetailleerde toekomstwereld die ooit in boekvorm verscheen, en een mijlsteen in de SF literatuur, vergeleken met een filmskript, met John Dos Passos, met een reportage. Een must, en een koopje voor die prijs (de hardcover kostte $7.50 en £2/l0/- !). John Boyd's THE LAST STARSHIP FROM EARTH (USA 3.95$ - UK Gollancz 25sh - US Berkeley pb 75¢) werkt op het klassieke thema van de zwarte toekomst, met genetische geboortecontrole, een computer als Paus, en het politieregime van '1984'. Uiterst boeiend geschreven voor een eerste roman(drie anderen verschenen sindsdien). Iets totaal anders (doch niet verrassend voor wie Ballard's evolutie gevolgd heeft) is THE ATROCITY EXHIBITION van J.G. Ballard (Jonathan Cape 21sh), een surrealistische roman, die in feite een aaneenrijging is van 15 van zijn 'condensated novels' uit New Worlds, een hallucinant panorama van inner space, vervormde werkelijkheid, psychosen en semi-satires op hedendaagse politieke, intellectuele en sociale toestanden. Het geheel lijkt een beetje op een legpuzzle, en wordt ook enkel aanbevolen aan personen die dààrvan houden of aan fanatieke New-Wavers. In tegenstelling hiermee beveel ik iedereen die van goed proza en goede SF houdt THE DISASTER AREA aan, eveneens van Ballard (Panther 5sh - Cape 25sh), een bundel van 9 verhalen, waaronder sommige van Ballard's beste uit zijn jongere jaren, zowel als recenter werk, alle echter genomen uit zijn vijf Amerikaanse Berkley bundels. UNDER COMPULSION (Panther 5sh, Rupert Hart-Davis 21sh) is een verzameling van Thomas Disch' recente verhalen, bevreemdend, angstaanjagend, satirisch, bijtend, pop, noem maar op. Niet alle even geslaagd, zowel in onderwerp als in uitwerking meer een interessante verzameling, hoewel niet voor de lezer die enkel even wil verpozen of zich ontspannen. Disch' werk is niet bijster ontspannend ! Evenmin als THE DISAPPEARING FUTURE (Panther 5sh) edited by George Hay, een 'symposium of speculation', verhalen, essays en
regelrechte spekulaties. Een ideaal boek voor iemand die een 20 ernstig inzicht wil krijgen in 'wat is SF ? waar staan we nu ?', dat echter beslist geen droge kost is. We vermelden o.a. een onovertreffelijk artikel van Samuel 'Chip'Delaney over de betekenis van het woord, zinsverband, esthetica, en dit allemaal betreffende het schrijven van goede SF, en een even leesbaar essay van Dr. Evans over de slaap, de droom en computers. Voor filmofielen brengen we John Baxter's SCIENCE FICTION' IN THE CINEMA (Barness&Co. 2,50$ - Zwemmer l5sh) een rijkelijk geïllustreerd referentiewerk, met een selectie filmografie, vele foto's, doch jammer genoeg zonder index. Langdon Jones verzamelde THE NEW S.F. (Hutchinson 30sh), een bundel hypermoderne SF stories à la New Worlds, waarin de New Wavers al hun favorieten (MacBeth, Ballard, Moorcock, Zoline, Thomas, Sladek, Platt, enz) zullen terugvinden. Tenslotte iets voor liefhebbers van poëzie : John Fairfax verzamelde FRONTIER OF GOING (Panther 5sh), een anthologie van ruimte-poëzie, en Edward Lucie-Smith HOLDING YOUR EIGHT HANDS (Rapp&Xhiting l2sh6d) een bundel SF poëzie. Niet allemaal even geslaagd, en niet allemaal even gepast, maar toch een interessant experiment, met vele onbekende en enkele bekende namen, zoals Conquest, Redgrove, Thomas, Aldiss, Brunner, MacJBeth.
KRONKELINGEN VAN DE MENSELIJKE GEEST
MELANPUGOS
Laatste regels in het dagboek van Father Banks s.j., hoofdaalmoezenier van ruimteverkenner 'H.M.S. Victorious' op weg naar Terra, na exploratie van planeet Omega in de spiraalnevel Andromeda, in het jaar 2352 : " ... en dus, na het aanschouwen van al die wonderen, die heerlijkheden van het intelligente vernuft van deze volmaakte wezens? kan ik niet anders dan besluiten dat God niet bestaat en slechts een uitvindsel was van de primitieve mens op aarde. Mijn hart bloedt bij het neerschrijven van deze regels maar ik moet eerlijk zijn), zelfs ten koste van mijn eigen geestelijk erfgoed ... " x xxx Laatste regels in het logboek van Ron Davis, flight commander van ruimteverkenner 'H.M.S. Victorious' op weg naar Terra, na exploratie van planeet Omega in de spiraalnevel Andromeda, in het jaar 2352. " ... hoe is de innerlijke ommezwwaai bij mij gebeurd ? Ik weet het niet. Wel weet ik dat de rechtstreekse aanleiding gelegen is in de nauwkeurige observatie van deze planeet en haar heerlijke bewoners. Wat een prachtig ideaal om na te streven bieden ons toch deze gevleugelde wezens die ik gaarne Engelen zou willen noemen. O God, vergeef me dat ik uw bestaan steeds heb geloochend en bevochten. Ik aanbid U ! ... "
ENGELSTALIGE SF-WERKEN in SKYRACK'S EUROPEAN FANTASY TRADER ---------------------------------------------------------Ron Bennett, ll0 Green Park, Vieux Chemin de Binche, 7000 MONS· $l.00 (=50F) voor zes uitgaven, Société Générale de Banque (a/c 46609l) SHAPE-MONS. Een greep uit de aangeboden boeken : For the Edgar Rice Burroughs collector, Hardbacked books, Ace doubles, American SF paperbacks, Science fiction en fantasy pulps, SF magazines, British paperbacks. Gematigde prijzen. Een buitenkansje voor mensen die zich anders moeilijk Engelstalige SF-werken kunnen aanschaffen.
VOOR U GEZIEN
Caleb WILLIAMS
21
DE SADE (De Markies de Sade) - Amerikaans/Duitse film l970 - Regie : Cy Endfield - Scenario : Richard Matheson - Camera : Richard Angst Muziek : Billy Strange - Montage : Max Benedict & Heinz Pehlke - Produktie : James H. Nicholson & Samuel Z. Arkoff voor American International & CCC Constantin - Verd.: Ciné Vog - Vert.: Keir Dullea (Marquis de Sade), John Huston (The Abbé), Senta Berger (Anne de Montreuil), Lilli Palmer (Madame de Montreuil), Anna Massey (Renée de Montreuil), Sonja Ziemann (La Beauvoisin), Uta Levka (Rose Keller), Herbert Wessbach (Monsieur de Montreuil). Eindelijk, zogezeid, de eerste serieuze film over het leven van de beuchte Marquis de Sade. Na een hele reeks Deense, Zweedse en Amerikaanse nudies, die niets te vertellen hadden, heeft Cy Endfield het aangedurfd om het bewogen leven van deze schrijver in film om te zetten. Spijtig genoeg zijn deze pogingen op een volslagen fiasco uitgelopen. De mislukking is niet filmisch, want zowel naar stijl als naar vormgeving is het werk geslaagd, al is hierin duidelijk de stijl van Roger Corman te herkennen, die het voorbereidende werk gedaan heeft om dan het projekt in de steek te laten, daar hem niet voldoende vrijheid gegeven werd. Het scenario is echter niet geslaagd, al is het dan geschreven door Richard Matheson, een man van wie we veel beter werk gewend zijn. Of zou het mogelijk zijn dat de producers al het interessante eruit hebben gescheurd en enkel de delen over het losbandige liefdeleven van de markies hebben behouden ? De film ontleden op historische waarheid is onbegonnen werk, dat zou te veel plaats in beslag nemen. Wel dienen er enkele grove leugens rechtgezet te worden. Volgens de film zou de markies door bedrog van zijn ouders uitgehuwelijkt zijn aan Renée de Montreuil, terwijl hij in werkelijkheid naar de hand van haar zuster Anne dong. De waarheid is dat Sade tegelijkertijd met twee verloofden opgescheept zat; de éne wel degelijk Renée de Montreuil, maar de andere was Laure de Lauris, die de verloving verbrak op het ogenblik dat ze vernam dat ze een mededingster had. De Sade leerde Anne eerst na zijn huwelijk met Renée kennen. En deze laatste was seksueel ook niet zo terughoudend als ze in de film wordt afgeschilderd. Ten tweede is zijn schoonmoeder nooit verantwoordelijk geweest voor zijn opsluitingen. Madame de Montreuil heeft eigenlijk nooit erg veel belang gesteld in het leven van de markies. Ook mag nog wel vermeld worden dat de abt, die in de film als de oom van de Sade voorgesteld wordt, in werkelijkheid Abbé Amblet was, welke slechts de vertrouwensman van de Sade's moeder was. Gelukkig verschijnen er op het scherm, als pregeneriek, enkele woorden van de Sade, anders wist de toeschouwer op het einde van de film nog niet dat de markies vooral bekendheid verwierf als schrijver, want daar wordt in de hele film zo goed als niet over gesproken. Ook over zijn, zij het schriftelijk, aandeel in het uitbreken van de Revolutie wordt niets gezegd. Wat blijft er dan nog over ? Een aantal gruwel- en naaktscènes, aaneengeflanst met enkele fragmenten uit het erotische leven van de Sade. Dat de markies losbandig geleefd heeft is een feit, maar welke aristocraat uit het Frankrijk van de l8de eeuw leefde niet losbandig ? Het was echter omdat hij deze toestanden op papier zette dat de Sade gevaarlijk werd en moest worden uitgeschakeld. Daardoor verbleef hij 24 van zijn 74 levensjaren in gevangenissen en krankzinnigengestichten. Hier creëerde hij zijn beroemde toneelstukken, gespeeld door krankzinnigen, als amusement voor de Parijse hoge wereld, wat aanleiding heeft gegeven tot het toneelstuk van Peter Weiss, in het kort "De Marat/Sade", dat heel wat meer over de schrijver te zeggen heeft dan deze biografie. Deze film zal er niet toe bijdragen de legende die rond de Sade gegroeid is als losbandig personage uit de wereld te helpen. De van zijn
naam afgeleide benaming 'sadist' is in de eerste plaats te wijten 22 aan zijn geschriften, maar voor het publiek komt het voort uit zijn gedragingen. Welke regisseur zal de eerste zijn om een waardige film te maken over het leven en werk van Marquis de Sade (maar dan in godsnaam niet met de totaal miscaste Keir Dullea), één der meest komplexe figuren uit de wereldgeschiedenis ? THE IMMORTAL, (De onsterfelijke) - USA l969 - Regie : Joseph Sargent Scen.: Robert Specht naar het verhaal van James Gunn - Muziek : Dominic Frontière - Prod.: Lou Morheim - Vert.: Christopher George, (Ben Richards), Barry Sullivan (Jordan Colfax), Carol Lynley (Sylvia Cartwright), Ralph Bellamy (Dr Pearce), Jessica Walters. Amerikaanse tv-film in de reeks 'AVRO's weekendfilm' (op het eerste Nederlandse net) ongelukkig genoeg valt deze reeks samen met 'Reis naar het onbekende' op het enige Vlaamse Televisienet. Een Amerikaanse groot-industrieel stort neer met zijn privé-vliegtuig. Hij is ernstig gekwetst en de dokter heeft hem reeds afgeschreven. Een laatste bloedtransfusie wordt toegediend. De man die reeds met één voet in het graf lag, wordt als het ware 'herboren' en neemt aldus zijn dokter in het ootje. De dokter wil hiervan het fijne weten en kijkt na van wie dat wonderlijke bloed wel kan zijn. De donor blijkt een veertigjarige te zijn die het lichaam en het uiterlijk van een twintigjarige bezit. De man is nooit ernstig ziek geweest, geen mazelen, geen rode hond, niets. Die man is onsterfelijk. De groot-industrieel verneemt dit en het duurt niet lang of onze 'onsterfelijke' is op de vlucht. Hij moet tenslotte het land uit want 'anders-zijn' wordt nog niet zo goed geslikt door Jan Met De Pet. Naïeve Amerikaanse reeks die echter fris aandoet. Wat in vorig nummer over 'Liefde Oorlog' (Love War) gezegd werd kan ook over dit produkt worden verteld. Het hysterisch-en-onnatuurlijk-bezorgd-doen van een Amerikaanse griet maakt de prent bijna ongenietbaar. Het blijft echter een Amerikaanse SF-film en verder mag u zelf invullen wat u daar zoal over denkt. S.F.ROT
HORROR SHOP nr 3
Willy MAGIELS
BRASIL, AÑO 2000 (SF) - Brazilië 1969 - Regie : Walter Lima Jr. Leven na de atoombom. Opgedragen aan 'de slachtoffers van de nucleaire oorlog van l989'. DUNWICH HORROR (Horror) - USA l970 - Regie : Daniel Haller - Scen. : Curtis Lee Hanson, Henry Rosenbaum, Ronald Silkosky naar een verhaal van H.P.Lovecraft. - Produktie : Roger Corman voor American International Vert. : Sandra Dee, Dean Stockwell, Ed Begley, Sam Jaffe, Lloyd Bochner, Donna Baccala. Haller bewees reeds met "House at the End of the World" (alias "Die, Monster, Die !) dat hij qua sfeerschepping niet moet onderdoen voor zijn leermeester Roger Corman. THE IMMORTAL (SF) - USA l969 - Regie : Joseph Sargent - Scen.: Robert Specht naar het verhaal van James Gunn - Muziek : Dominic Frontière Prod.: Lou Morheim - Vert.: Christopher George, (Ben Richards), Barry Sullivan (Jordan Colfax), Carol Lynley (Sylvia Cartwright), Ralph Bellamy (Dr Pearce), Jessica Walters. Een man bezit het geheim van de onsterfelijkheid, maar een tachtigjarige, die dit ontdekte, wil het ook kennen.
THE LIGHT AT THE END OF THE WORLD - Engeland/Frankrijk/Joegosla23 vië l970 - Regie : Kevin Billington - Scen.: Tom Rowe naar de roman van Jules Verne - Camera : Henri Decae - Muz.: Ennio Morricone - Prod.: Ilya & Alexander Salkind - Vert.: Kirk Douglas, Samanta Eggar, Yul Brynner. Nog maar eens een verfilming naar de onuitputtelijke J. Verne. Wordt steeds met open armen ontvangen. OVERALL l - DER MENSCHENFRESSER VON UXMAL (SF) - Duitsland l970 - Regie : Edgar Reitz. Een nogal verwarde geschiedenis over een inval op aarde door ruimtebe woners. THE PRIVATE LIFE OF SHERLOCK HOLMES - Engeland l970 - Regie : Billy Wilder - Sc.: Billy Wilder & I.A.L. Diamond - Vert. Christopher Lee, Robert Stephens, Colin Blakely. Eindelijk is Wilder er dan toch in geslaagd dit jarenlang gekoesterd plan te verfilmen. Robert stephens is Holmes, Colin Blakely is Dr. Watson en Christopher Lee vertolkt de rol van Holmes' broeder. TOOMORROW (SF) - Engeland l970 - Regie : Val Guest - Scenario : Val Guest - Camera : Dick Bush - Muz.: Hugo Montenegro - Prod.: Harry Saltzman & Don Kirshner - Vert: Benny Thomas, Olivia Newton-John, Vic Cooper, Karl Chambers, Roy Dotrice, Imogen Hassal, Tracey Crisp. Een Alphoïd in mensengedaante, die miljoenen jaren op onze aarde doorbracht, wordt door Galactic Control verzocht om een onderzoek in te stellen naar de oorsprong van geheimzinnige trillingen, welke op aarde werden waargenomen. SHE FREAK (Horror) - USA l967 - Regie : Byron Mabe - Scen.: David F. Friedman naar een scenario van Willis Goldbeck, Leon Gordon, Al Bloasberg (l932), geïnspireerd op de roman "Spurs" van Tod Robbins - Cam.: Bill Troiano - Muziek : Billy Allen - Prod.: David F. Friedman - Vert.: Claire Brennan, Lee Raymond, Lynn Courtney, Bill McKinney, Van Steen, Felix Silla, Marsho Drake. Een remake van de beroemde griezelfilm van Tod Browning "Freaks" (l932 - De monsters wan Barnum), één der sterkste films die het genre kent. Afwachten wat Mabe van de nieuwe versie gemaakt heeft :? ---------------------------------------------------------------------DE FANTASTISCHE FILM IN l970
Caleb WILLIAMS
Gedurende het jaar l970 gingen er 44 speelfilms, die tot de fantastiek kunnen worden gerekend in première. De 3 hoofdlijnen die hierin kunnen worden getrokken, worden als volgt onderverdeeld : SF-film, Griezelfilm, en de Ongewone film (of zoals de Fransen het uitdrukken : insolite). Hieronder delen we al deze films naar hun waarde in aan de hand van 5 kwoteringen : meesterlijk, zeer goed, goed, middelmatig seriewerk en minderwaardig. Het toekennen van deze kwoteringen is natuurlijk relatief en persoonlijk, maar de waarde werd toegekend aan het geheel, bestaande uit : het filmische werk; de uitwerking van het thema; het spel der akteurs; originaliteit van vorm; inhoud en stijl en eventueel de vergelijking tussen roman en film. Er werd vooral rekening gehouden met de films welke in het Antwerpse in première gingen. Dit is geen discriminatie, maar een noodzaak, daar een reis van Antwerpen naar Brussel toch nog steeds een boel geld kost en dit voor een film slechts in enkele uitzonderlijke gevallen kan gebeuren. In deze opsomming, ook nog de films welke de TV heeft uitgezonden in de reeks "Journey to the Unknown", daar de waarde van de erin getoonde werken op een hoog peil ligt voor een TV-reeks.
l. MEESTERLIJK 24 -----------DILLINGER E MORTO (Insolite/Dillinger is dood) Italiaanse film van Marco Ferreri (l969). END OF THE ROAD (Psycho-Horror/Het einde van de weg) Amerikaanse film van Aram Aviakan (l969). HÄXAN (Hekserij/Hekserij door de eeuwen heen) Zweedse film van Benjamin Christensen (l922). Heruitgegeven in gesynchroniseerde versie. THE MASQUE OF THE RED DEATH (Horror/Het masker van de rode dood) Ameri_ kaanse film van Roger Corman (l964). PARIS N'EXISTE PAS (Insolite/Parijs bestaat niet) Franse film van Robert Benayoun (l969). SHOCK CORRIDOR (Psycho-Horror/De straat der verdoemden) Amerikaanse film van Samuel Fuller (l963). 2. ZEER GOED --------—THE INDIAN SPIRIT GUIDE (Horror/De gids) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Roy Ward Baker (l968). THE HAUNTED PALACE (Horror/Het spookkasteel) Amerikaanse film van Roger Corman (l963). KAIJU SAI SENSO/INVASION OF ASTRO-MONSTERS (SF/Invasie Planeet X) Japanse film van Inoshiro Honda (l965). MARK OF THE DEVIL (Hekserij/Bloedige heksenjacht) Duitse film van Michael Armstrong (l969). MATAKITAS IS COMING (Horror/Matakitas komt terug) Engelse film in de TVreeks "Journey to the Unknown" van Michael Lindsay-Hogg (l968). MEDEA (Mythologie) Italiaanse film van Pier Paolo Pasolini (l969). MOON ZERO TWO (SF/Alarmsatelliet 02) Engelse film van Roy Ward Baker (l969). LA ROSE ÉCORCHÉE (Horror/De geknakte roos) Franse film van Claude Mulot (l969). SOMEWHERE IN A CROWD (Horror/De getuigen) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Alan Gibson (l968). 3. GOED ---THE BECKONING FAIR ONE (Horror/Het portret) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Don Chaffey (l968). CAPTAIN NEMO AND THE FLOATING CITY (SF/Kapitein Nemo en de vottende stad) Engelse film van James Hill (l969). GIRL OF MY DREAMS (Horror/Een droom van een meisje) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Peter Sasdy (l968). THE ILLUSTRATED MAN (SF/De getatoeëerde man) Amerikaanse film van Jack Smight (l969). JANE BROWN'S BODY (SF/Jane Brown's lichaam) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Alan Gibson (l968). KING KONG NO GYAKUSHU/KING KONG ESCAPES (SF/De wraak van King Kong) Japanse film van Inoshiro Honda (l967). THE MADISON EQUATION (SF/De theorie van Madison) Engelse film in de TVreeks "Journey to the Unknown" van Rex Firkin (l968). MOTHRA TAI GODZILLA/GODZILLA vs. THE THING (SF/Godzilla tegen het Ding) Japanse film van Inoshiro Honda (l964). ONE ON A DESERT ISLAND (Horror/Alleen op een verlaten eiland) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Noel Howard (l968). THE SATANIST (Hekserij/De Satanist) Amerikaanse film wan Zoltan G. Spencer (l968). SATYRICON (Insolite/Satyricon) Italiaanse film van Federico Fellini (l969). STRANGER IN THE FAMILY (Horror/De mutatie) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Norman Lloyd (l968). TASTE THE BLOOD OF DRACULA (Horror/Een mis voor Dracula) Engelse film van Peter Sasdy (l970). WILD IN THE STREETS (SF/Oproer in de straten) Amerikaanse film van Barry Shear (l968).
4. MIDDELMATIG/SERIEWERK 25 --------------------——BENEATH THE PLANET OF THE APES (SF/Het geheim van de Apenplaneet) Amerikaanse film van Ted Post (1970). DE BOM (SF) Belgische korte film van Robbe De Hert (1969). DEMENTIA 13 (Psycho-Horror) Amerikaanse film van Francis Ford Coppola (1964). EVE (Horror/Eva) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Robert Stevens (1968). THE EXTRAORDINARY SEAMAN (Ghost-story/De uitzonderlijke zeeman) Amerikaanse film van John Frankenheimer (1968). I FANTASTICI TRE SUPERMEN (SF/De fantastische 3 supermannen) Italiaanse film van Frank Cramer ( = Gian Franco Parolini) (1967). THE GREEN SLIME (SF/Oorlog in het heelal) Japanse film van Kenji Fukazaku (1968). THE LAST VISITOR (Psycho-Horror/De laatste gast) Engelse film in de TVreeks "Journey to the Unknown" van Don Chaffey (1968). MAROONED (SF/Op drift in de ruimte) Amerikaanse film van John Sturges (1969). MISS BELLE (Psycho-Horror/Tante Bella) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Robert Stevens (1968). PAPER DOLLS (SF/Papieren poppen) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van James Hill (1968). SUPERARGO E I GIGANTI SENZA VOLTO (SF/Superargo tegen de robots) Italiaanse film van Paul Maxwell ( = Paolo Bianchini) (1967). 5. MINDERWAARDIG/BELACHELIJK ------------------------——BLOOD OF DRACULA'S CASTLE (Horror/Bloed voor Dracula) Amerikaanse film van Al Adamson (1967). LA DECIMA VITTIMA (SF/Het tiende slachtoffer) Italiaanse film van Elio Petri (1965). DE SADE (Biografie/De Markies de Sade) Amerikaanse film van Cy Endfield (1970). DO ME A FAVOR AND KILL ME (Psycho-Horror/Moord volgens afspraak) Engelse film in de TV-reeks "Journey to the Unknown" van Gerry O'Hara (1968). THE EYE OF THE CAT (Psycho-Horror/In de greep van de Angst) Amerikaanse film van David Lowell Rich (1968). FRANKENSTEIN CUM CANNABIS (Horror) Nederlandse Korte film van Niko Paape (1968). HELL'S CREATURES (Horror/Dracula en de weerwolf) Spaanse film van Enrique Equilez (1967). HIBERNATUS (SF) Franse film van Edouardo Molinaro (1969). LOVE AFTER DEATH (Horror/De vampier van New-York) Amerikaanse film van Glauco Del Mar (1968). THE MAD ROOM (Psycho-Horror/Het meisje met de bloedige handen) Amerikaanse film van Bernard Girard (1969). THE OBLONG BOX (Horror/De bloedige lijkkist) Engelse film van Gordon Hessler (1969). DIE SCHLANGENGRUBE UND DAS PENDEL (Horror/De slinger in de slangenkuil) Duitse film van Harald Reinl. (1967). IM SCHLOSS DER BLUTIGEN BEGIERDE (Horror/Het slot der bloedige begeerten) Duitse film van Percy Parker (1968) SPACE THING (SF/Sex planeet) Amerikaanse film van B. Ron Elliot (1968). TWO GIRLS FOR A MADMAN (Sadie/2 meisjes voor een sadist) Amerikaanse film van Stanley H. Bradlov (1969). VILLA PORNO (Sadie) Belgische film van Guy J. Nys (1969). V.B.A. Antwerpen (Studio Century, Drink, Borgerhout). Woensdag 20 januari 20.00 u. Op het programma "De animatiefilm in Denemarken". Indien deze voorstelling naar een latere datum wordt verschoven komt in vervanging "De animatiefilm in Roemenië". Meer inlichtingen : R. Maelstaf, Bostonstraat 25, 2030 ANTWERPEN (tel.03/412.888).
BIBLIOGRAFIE VAN DE NEDERLANDSE EN IN HET NEDERLANDS VERTAALDE Benny SUYKERBUYK SCIENCE-FICTION EN FANTASTIEK III
26
REEKS A : Nieuwe uitgaven : ANDERSON, Poul. Kruistocht in de ruimte. Vert. door David Brisk. Assen, Born, l970. = Born pockets sf, 23. oorspr.tit. : The High Crusade. APPLETON II, Victor. Tom Swift en zijn Robot. Harderwijk, Centrale Uitgeverij, l970. (Zuid-Nederlandse Uitgeversmij, Antwerpen. Oorspr.tit. : Tom Swift and his Giant Robot. CASEWIT, Curtis W. De Vredestichters. Vert. door Sibilla Westerweel. Assen, Born, l970. = Born pockets sf, 24. oorspr.tit. : The Peacemakers. BROWN, Fredric. De val. Brussel, Dupuis, l970. - In : Humo l582 van 3l.l2.70 - Uit : "l999 was me 't jaartje wel", Utrecht-Antwerpen, Bruna. CLARKE, Arthur C. De balling van de tijd. - In Humo l579 van l0.l2.70. COOPER, Edmund. = Tijgerpocket. DEN DOOLAARD, A.
Brussel, Dupuis, l970.
Universeel experiment. Laren, Uit.Luitingh, l970. oorspr.tit. : Transit. De goden gaan naar huis.
FENNERTON, William. De Lucifercel. l970. Ill. : Eppo Doeve.
Amsterdam, Querido, l970.
Den Haag, Nederlandse Boekenclub,
HARRISON, Harry. Bill, held van de Melkweg. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 40. oorspr.tit. : Bill, the Galactic Hero. HERBERT, Frank. De blik van Heisenberg. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 42. oorspr.tit. : The eyes of Heisenberg. LANS, Carl. Werelden onder de horizon. = Tijgerpocket".
Laren, Uit.Luitingh, l970.
MERLE, R. Dolfijnen zijn slimmer dan mensen. Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, l970 == Prisma l455. oorspr.tit. : Un animal doué de raison. MOORCOCK, Michael. God uit de machine. Vert. door P.N. Veenboer. Assen, Born, l970. == Born pocket sf, 27. oorspr.tit. : The Final Programma. NIVEN, Larry. Kzanol, de ruimtepiraat. Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, l970. == Prisma l46l. oorspr.tit. : World of Ptavvs. NIVEN, Larry. Neutronster. = Meulenhoff sf, 39.
Amsterdam, Meulenhoff, l970. oorspr.tit. : Neutron Star.
SERVIRE's Science Fiction Omnibus. Wassenaar, Uitg.Servire, 1970,506blz. - Bevat : Het reuzenooog Max Ehrlich (The Big Eye) De man die de maan verkocht Robert A. Heinlein(The Man Who sold Tussen twee voetstappen Isaac Asimov the Moon.) (Pebble in the sky) (240 F : te verkrijgen bij De Nederlandsche boekhandel, St-Jacobsmarkt 7, 2000 ANTWERPEN. Tel 330.005, PCR 86l7).
SF omnibus van Russiese schrijvers. Den Haag, Bert Bakker, l970. Inhoud : Bakhnov Vladlen : Uniek. Bakhnov Vladlen : Krabben nemen bezit van het eiland. Emtsev M en Parnov E : Het mysterie van groen kruispunt. Gor Gennady : Bewoner van twee werelden. Gor Gennady : De jongen. Mulychev Kirill : Het saaie leven van een klein meisje. Okhotnikov Vadim : De vertelmachine. Rosokhavatsky : Ontmoeting in de woestijn. Safronov Y : Levensdraad. Strugatsily Arkady : Zwervers en reizigers. Strugatsily Arkady en Boris : Een spoedgeval. Varshavsky Ilyas : Overval te middernacht. Voiskunski E en Ludokyanev I : Formule voor het onmogelijke. Yorov R : De grondlegger der beschaving.
27
VANCE, Jack. De Dirdir. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 4l. oorspr.tit. : - derde deel van het vierdelig werk 'Vreemde Planeten'. WHITE, T en D. VAN ARNAM. Assen, Born, 1970. = Born-pockets sf, 28.
Landing der Engelen.
Vert. door G. Messelaar.
oorspr.tit. : Sideslip.
REEKS B : AANVULLINGEN VANAF 1 JANUARI 1970. ALDISS, Brian W. De donkere lichtjaren. Vert. door Frank Visser. Assen, Born, l970. = Born pocket sf, l5. oorspr.tit. : The dark light-years. ANTHONY, Piers. Sos de demon. Born pocket sf, l7.
Vert. door David Brisk. Assen, Born,l970. oorspr.tit. : Sos the rope.
BORGES, Jorge Luis. Wereldschandkroniek. Vert. door A. Sillevis. Amsterdam, De Bezige Bij, Antwerpen, Contact, l970. oorspr.tit. : Historia universal de la infornia. BUDRYS, Algis. Metalen man uit Rusland. Vert. door Frank Visser. Assen, Born, l970. = Born pocket sf, l8. oorspr.tit. : Who? CORLEY, Edwin. 3.l2 uur; Manhattan bezet door opstandige negers. Vert. door H.J. van Slingerlandt. Baarn, de Boekerij, Schelle, de Goudvink, l970. 225 F. oorspr.tit. : Siege. FARMER, Philip José. Assen, Born; l970. = Born pocket sf, l6
De god van vlees.
Vert door C.A.G. van den Broek,
oorspr.tit. : Flesh.
FARMER, Philip José. Vreemde verwanten. Vert. door E.A. van LeentSieburgh. Amsterdam, Meulénhoff, 1970. = Meulenhoff sf, 30. oorspr.tit. : Strange relations. HILL, Ernest. Jammer van de aarde. Vert. door F. Lancel. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 29. oorspr.tit. : Pity about earth. -., MANNING-SANDERS, Ruth. Sprookjes van heksen en tovenaars. gekozen en vert. door M. van Zutphen; geïll. door C.S.T.M.Leiflang-Oudenaarden. Rotterdam, Lemniscaat, l970. - oorspr.tit. : A book of witches/A book of wizards. MASON, Douglas R. De rebellen van Utopia. Vert. door C.A.G. Van den Broek. Assen, Born, l970. = Born pocket sf, l9. oorspr.tit. : Eight against Utopia.
NEWMAN, Bernard. Vuur over Chao. Vert. door Carl Lans. Laren, Luitingh, l970. = Tijgerpockets, sf. oorspr.tit. : The blue ants.
28
ROBERTS, Keith. Invasie der giganten. Vert. door David Brisk. Assen, Born, l970. = Born pocket sf, 20. oorspr.tit. : The furies. RUSSEL, Eric Frank. De Kosmische bondgenoot. Vert. door Carl Lans. Laren, Luitingh, l970. = Tijger pockets, sf. oorspr.tit. : Next of kin. SCHMITZ, James H. De heksen van Karres. Vert. door Marc Carpentier Alting. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 27. oorspr.tit. : The witches of Karres. STURGEON, Theodore (ps. van Hector Hamilton Waldo). Venus plus x. Vert. door Dolf Verroen. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 28. oorspr. tit. : Venus plus x. VONNEGUT, Kurt. De grote pianola. Vert. door M.K Stuyten. Amsterdam, Meulenhoff, l970. = Meulenhoff sf, 26. oorspr.tit. : Player piano. ZELAZNY, Roger. Noem me maar Conrad. Vert. door E. Kuiper-Boer. Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, l970. = Prisma, l4l2. oorspr.tit. : This immortal.
BOEKBESPREKINGEN
Robert SMETS
EEN WERELD NAAR KEUZE ROBERT SHECKLEY Zwart Beertjes l320- Bruna --------------------—— Vertaling van Sheckley's l960-bundel "Store of Infinity". Dit is niet het beste uit het werk van deze opmerkelijke auteur, en evenmin de beste van de reeds van hem bij Bruna verschenen bundels. Verschillende van de erin verzamelde verhalen verraden dunkt me stilistisch een zekere routine-schrijverij, terwijl de erin verwerkte ideëen niet maximaal werden benut. Toch zijn hier een aantal werkelijk interessante thema's verzameld, kenmerkend voor Sheckley's verbeeldingswereld, verrassend en doorslaand in ieder geval. In "Prize of Peril" (Het risico van het vak) gaat het om een televisiewedstrijd met levensgevaar, een zeker niet onmogelijke terugkeer naar de arena-ontspanning van vorige culturen. Onlangs was een filmische versie hiervan te Antwerpen te bekijken. In "Reïntegratie" gaat het om het opnieuw samenvoegen van reëel gespleten schizofrene persoonlijkheden. In "Drieluikje" om een drietal schematisch aangegeven voorvallen, die alleszins te denken geven. Reïncarnatie of, beter, over-over-leving, uiteraard woor militaire doeleinden, in "Als de rode slachter ...". Verder, niet onaardig, het titel-verhaal "Een wereld naar keuze" : wereldvlucht, voor een hoge prijs; een kort verhaal met een even krachtig als onverwacht slot : Sheckley zoals wij hem leerden appreciëren. Tenslotte een drietal m.i. minder frappante verhalen : "Minimum Man" (overlevingskansen), "Het geluidloze wapen" (onvolmaakt op zijn manier) en "Driemaal ging Ben Baxter heen" (waarschijnlijkheden). Een tragische noot : de cover van deze (en andere) ZB-SF-uitgave(n). ----------------------------------------------------------------------
SF VERHALEN Theodore STURGEON Prisma l452 29 ----------—Het wordt stilaan mogelijk werk van sterk uiteenlopende auteurs in Nederlandse vertaling te vinden. Ziehier Sturgeon's "Joyous Invasions" (l965). Het is eigen aan grote auteurs, de lezer tot een persoonlijke stellingname te verplichten, niet alleen ten opzichte van de inhoud van hun werk, ook ten opzichte van dit werk zelf. De drie verhalen die hier werden verzameld maken daarop geen uitzondering : drie invasies, een poging tot collectivering van onze samenleving in "Mens en Medusa" een al dan niet uitheemse besmetting in "Het Virus" en een subtiele proefneming in "De (Wabber) etc." Onmiddellijk valt de rijkdom aan thema's op, die nagenoeg het volledige werk van Sturgeon typeert, zijn nergens in gebreke blijvende fantasie, zijn zeer uitgebreid belangstellingsveld, zijn globale visie op het geheel van gedragingen, mogelijke levenspatronen en materiële en andere verschijnselen. Hij gaat in een oogwenk van het kleinste, menselijkste, tot het allergrootste, galactische (en verder), van het alledaagse leven van een verlopen wrak als Gurlick in "Mens en Medusa" of van de doordeweekse problemen in een familiepension in "De (Wabber)" tot intersiderale evenementen, met wereldomvattende consequenties, de opname in een gedachtengemeenschap, een prognose over het voortbestaan van deze wereld. Een talentvol schrijver is Sturgeon alleszins, aan wie "niets menselijks vreemd is". De menselijkheid is hem zo eigen, en zijn weergave van het individu zo vlot (-dit is zeker geen verwijt-), dat het SF karakter van zijn werk m.i. echter dikwijls iets los komt te staan, bijgevoegd, bijkomstig, overbodig in zekere zin. De problemen in "De (Wabber) .." bv., dat ik persoonlijk als het beste verhaal uit deze bundel aanzie, vragen wel beschouwd geen galactische tussenkomst. Met weglating van een 5-tal blz. op 83, is dit een doorsnee-psychologisch verhaal. Een zekere disproportie tussen aanhef en inhoud, zo men wil. Weliswaar een strikt persoonlijke beschouwing. ---------------------------------------------------------------------EEN SWIBBEL VOOR DAG EN NACHT Philip K. DICK Zwarte Beertjes-Bruna-l295 ----------------------------—Samen met de ten lande onvertaalde Mack Reynolds, is Philip K. Dick één van de zeldzame SF auteurs, die in hun toekomstvisie de economische aspecten van politiek en geschiedenis niet verwaarlozen. Westerse auteurs, wel te verstaan. Dick heeft niet nagelaten, en dit reeds ten tijde van de zg. koude oorlog, bepaalde commerciële kanten van dit verschijnsel te belichten ("Foster, you're dead !"), en aarzelt ook niet sales en corporation onder de loupe te nemen. Bovendien dreigt het gevaar voor zijn protagonisten meestal minder van de zijde van groene spinnen dan wel van (geheime) politie en militaire organisaties. Een ander steeds weerkerend thema (en dit steeds meer in de loop van de laatste jaren) is het dooreenvloeien van werkelijkheid en verbeelding, herinnering en suggestie. Een en ander komt duidelijk tot uiting in deze bundel, hoewel hij niet tot het beste van Dick's werk kan worden gerekend; vergelijk bv. in het Nederlands, "Een handvol duisternis" (ZB ll00). Zowel in "Ontbijt in de schemering", als in het titelverhaal "Een swibbel ..." als in "De tijd van Hippe Hetty" (oorspr.tit. : Perky Pat) is er sprake van een oorlogssituatie. Een burgersgezin ziet zich enkele jaren verplaatst, te midden van hevige bombardementen; een industrieel technicus meent de hand te kunnen leggen op een rendabele gadget, wat die "Swibbel" dan ook moge zijn; kleine burgers spelen hun kinderlijk ganzenspel middenin de verwoestingen. In "De Forens" en "Kleinsteeds" gaat het om verschuivingen in de realiteit : iemand vraagt een spoor-ticket voor een nog onbestaande stad, een nietige underdog knutselt zich de zijne. In "het Minderheidsrapport", een nieuwsoortige misdaad-preventie met politieke verwikkelingen. Nieuwst, en zieligst, deels onuitgesproken, sterk suggestief in de miniaturisatie van gegeven en evenement, is "Perky Pat". Een sterk verhaal. ----------------------------------------------------------------------
DE ZWERVER Fritz LEIBER Meulenhoff SF 3l (°°) 30 ---------—Nemen we de gelegenheid te baat een woord van lof (en dank te richten tot de Meulenhoff-uitgevers, voor hun werkelijk uitstekende SF-reeks, zowel voor wat de keuze van hun publikaties aangaat, als voor de voortreffelijke presentatie hiervan, qua cover en documentaire inleiding, als voor de SF publicitaire waarde van dit alles. Esseftioneel, om het in hun idioom uit te drukken. "De Zwerwer" van Fritz Leiber is aardig op weg een klassieke SF roman te worden (inzoverre hij dit nog niet zou zijn). Hij werd destijds in l964 met een Hugo bekroond, in l969 bij Penguin heruitgegeven en onlangs nog verkozen als inzet van een overigens niet goedkope reeks Franstalige uitgaven. Neen, het gaat hier niet om een van die bizarre, hoog-poëtische en ergens verontrustende vagabond-figuren, doch om een zwervende planeet, die onverwacht in de nabijheid van onze bloedeigen maan opduikt, en deze verwerkt en verbruikt, met alle noodlottige gevolgen vandien. De gebeurtenissen worden gevolgd vanuit het standpunt van overtalrijke individuen, "schotelaars", een groep politieke scheepskapers, een eenzame Oceaanvaarder, Coney-island-pretmakers, een groepje jongere druggebruikers, een Nicaraguaanse revolutionair, een Russisch astronaut in orbiet rond Mars, enz. Door bewoners van de Zwerver ontvoerd, zullen sommigen een tip van de sluier oplichten van deze vluchteling, vrij, opstandig, opgejaagd, ontdekt, tenslotte verdwijnen zoals hij gekomen was. Een hemel zonder maan, een minder bewogen oceaan, een verlenging van de siderische dag met drie seconden ... maar is dit dan wel alles wat werd gewijzigd ? Als veelzijdige auteur, laat Leiber niet na links en rechts kwistig thema's ter reflexie aan te raken. Een zinnetje uit de zovelen : "SF is even onbeduidend als alle andere kunstvormen die verschijnselen behandelen in plaats van mensen." (p.l6) Wel, wel. ------------------------------------------------------------------------DE SPREKENDE STEEN Isaac ASIMOV Zwart Beertjes-Bruna-l3l8 -----------------—Asimov's veelzijdigheid behoeft geen commentaar. Ziehier een keuze van l2 verhalen uit "Asimov's Mysteries" (l968) : tussen l954 en '67 geschreven stories met speurdersinslag. Evenmin dient nader ingegaan op zijn ongeëvenaard talent om van een bepaald gegeven (robots, tijdreizen, noem maar op ...) steeds nog onverwachte aspecten te ontdekken, en hierbij steeds logisch en consequent te blijven. Nuchter, is misschien het woord, dat tevens zijn stijl typeert. Maar niet alleen "gewone" zaken zijn voor hem aanleiding om aan het schrijven te slaan. Oordeel zelf, in deze "mystery-stories" draait het respectievelijk om gecamoufleerde coördinaten, Beilstein's "Organische Scheikunde", aswentelingen van Mercurius, chloor-auraat-ionen, een platina-poeder-catalysator, an-optica, galactische navigatie-patronen, enz. En ik neem aan dat ik hiermee de oplossing van de verschillende verhalen aan 99% SFAN-leden niet heb verklapt. Bij het aller-beste uit de bundel : "The dying Night", "I'm in Marsport without Hilda" (vergelijk aub.met de Prisma-vertaling van l960 : Verhalen uit de Toekomst, nr 527, voor het gebrabbel van onder invloed van spaceoline-verkerende personen; een puur intellectueel genot), en "The Billiard Ball". Verder het herhaald optreden van één van die typische Asimov-figuren, de extraterroloog Dr Wendell Urth, een attractie op zichzelf. Ondanks enkele zwakkere verhalen (ook de goede Asimov slaapt wel eens ...) en een zekere uniformiteit in toon van de verhalen en ook in de situering, een interessante en, hoe zeg je het ? genoeglijke bundel. -------------------------------------------------------------------------
GESCHIEDENISLES VOOR DE EERSTE KLAS VAN DE HOGERE CYCLUS Wilfried HENDRICKX
31
Eén miljoen lichtjaren van Gea verwijderd bewoog zich het grote galaxiënrijk Ursa Maior. In 3600, na de dood van opperheerser Ursax, viel het rijk uiteen in drie grote delen van elk l20 booggraden. De middenste cluster behield de naam Ursa Maior en de twee anderen werden geheten : Jahorta (naar vlootheerser Jahortax) en Lares. Lares werd slecht beheerd. Zijn grenzen bestreken meer dan honderd lichtjaren en steeds weer had het af te rekenen met infiltratie van het aggressieve Jahorta. In 3620 werd Lares tijdens een blitzoffensief onder de voet gelopen en onmiddellijk geannexeerd. Aan de uiterste rand van het vroegere Laresrijk bevond zich de labiele ster Gort. Sterren in labiele toestand kunnen bij de minste zwaartekrachtwisseling wegwervelen uit hun stelsel en zijn daarom van weinig strategisch belang. Omdat een veldtocht naar het verafgelegen Gort door de Jahortanen niet rendabel geacht werd, verkreeg het stilzwijgende Onafhankelijkheid. Tot nogtoe hadden de Iljanieten nooit de bedoeling gehad zich in te laten met de machtswisselingen op Ursa Maior. Vanuit hun moederplaneet Gea hadden zij het al moeilijk genoeg hun reuzerijk dat zich over acht galaxiën uitstrekte, te kontroleren. De situatie veranderde toen een sensationele ontdekking Gort in de belangstelling bracht. De Gortiaanse vorsers waren er inderdaad in geslaagd synthetische germa-eenheden af te scheiden. Hierdoor waren ze in staat uit elke gasachtige atmosfeer een universele 'surviver' af te splitsen. Alle chloor- en zwavelplaneten (zoals bijvoorbeeld Alpha Proxima in Alpha Centauri) zouden door dit procédé bewoonbaar worden. Gort begon massaal alle hemellichamen waar vroeger wegens de atmosfeer geen leven mogelijk was, aan te hechten en met germa-stations uit te rusten. De rijkdom der delfstoffen uit de mijnen van de nieuwe kolonies veroorzaakte een geweldige opbloei der Gortiaanse economie. Weldra heerste hun vloot over de interstellaire ruimten vanaf de vierde decant tot in Bootes dat op nauwelijks 2,3 miljoen relatieve lichtjaren van de zuurstofplaneet Gea - centrum van de Iljamietische rijk - verwijderd was. De toestand werd onhoudbaar toen Gort ook de satelliet Omega-No, draaiend om een labiele Iljamietische zon, in bezit nam. Ofschoon Omega-No in de uithoek van het melkwegstelsel wentelde en wegens haar labiele toestand van een Stilzwijgende Onafhankelijkheid genoot werd dit door Gea maar al te graag als openlijke aggressie aangezien. Een botsing was onvermijdelijk en de aanleiding werd snel gevonden : Galvanox, een Cybernetikus die de programmatie op Omega-No regelde, werd ervan beschuldigd Iljamietische propaganda in de programmering te hebben verwerkt. Waarop deze met al zijn medewerkers de reeds geprogrammeerde vijandelijke circuits liet openstellen en met 8 miljoen schepen een burgeroorlog tegen onderheerser Omegax begon. Galvanox vroeg de hulp der Iljamieten. Hoewel de Cybernetici aarzelden werd de medewerking toch toegezegd, vooral onder impuls van de TelepatischBegaafden en de 'Waterhoofden' zoals de Hersen-Getrainden in de volksmond werden genoemd wegens hun overontwikkeld cerebellum (kleine hersenen). Iljax, opperheerser van Ilja, interfereerde onmiddellijk 380 miljoen anti-materiecontainers naar Omega-No, maar Omegax en de Gortiaanse kolonisatietroepen wisten te ontkomen en interfereerden zelf naar hun ruimtevloot die op slechts vier lichtjaren was gestationeerd. Iljax durfde een openlijke ruimteslag niet aan, temeer daar de Gortianen van het Koloptische ras, dus beschikkend over de mogelijkheid om in mekaar te verglijden en naar elkaar te verspringen - met hun kleine, eveneens Koloptische en dus zeer wendbare schepen niet te bevechten waren vanuit de reusachtige kontainers. Voor een Koloptisch schip was het immers mogelijk uit het neutronenveld los te komen omdat de containers - hoewel interferentie bijna tijdloos verliep - nog steeds acht micro-seconden nodig hadden vooraleer de Breinen uit de richt-informatie
der andere schepen de geschikte schietkoördinaten hadden geanali32 seerd. Zodra die koördinaten gevonden waren drong het neutronenveld onmiddellijk door de deeltjesstruktuur van het vijandelijke schip en zijn bemanning. Twee microseconden later werden de in het veld gevangen objecten met schokgolven tot een gaswolk verpulverd. Het neutronenveld was het universele wapen en oorlogen werden door diegenen gewonnen die over voldoende navigatiekunst beschikten om door interferentie uit het veld te raken. Het acht-microsecondendelay was dus een duidelijke handicap voor de Iljamieten. Daarom werd de Breinen om Info gevraagd. In enkele minuten ontwierpen zij een type mini-gevechtsschip dat onmiddellijk in de zes miljoen tactische containers op grote schaal werd nagebouwd. Nog hetzelfde uur werd een beslissende slag geleverd waarin vlootheerser Anak de helft der Gortiaanse troepen uitroeide. Een vergeldings-expeditie onder de leiding van Iljax boekte twee overwinningen in naburige sterrenstelsels. Hierdoor aangemoedigd vatte lljax de tocht naar Gort zelf aan. Hij bereikte het na twee jaar en behaalde een kleine prestige-overwinning. Ondertussen hadden de Gortianen door verdere toepassing van het germa-procédé het neutronenveld leren beheersen. Tijdens het eerste treffen werden aldus 300 miljoen lljamietische containers verwoest. Iljax zelf kwam hierbij om het leven. Een hulp-vloot werd door ruimtehagel volkomen uiteengeslagen. Het Tweede Gortiaanse Leger - dat bij Omega-No was verslagen - had zich ondertussen gereorganiseerd en bedreigde nu Gea zelf. Wanhopig en op de rand van de totale nederlaag grepen de Telepatisch-Begaafden en de Super-Waterhoofden naar de macht. De Breinen werden afgezet. Toen interfereerden zij troepen uit alle uithoeken van het heelal en voltooiden ondertussen de constructie van het degeneratiekanon. Dank zij dit wapen werd in 3880 een totale overwinning geboekt. Gort vroeg en kreeg vrede, stond het germa-procédé af en leverde al zijn anti-wapens in. Omega-No werd ingelijfd bij Ilja en Omegax bleef verder regeren, echter onder supervisie van de Telepatisch-Begaafden. Slechts weinigen verwezen enkele jaren later nog naar het massale dodencijfer. Want langzaam groeide het besef dat deze oorlog een nuttige maar noodzakelijke les voor de toekomst was geweest. Eindelijk had men het zinneloze van alle geweld ingezien. En waarborgde het onlangs ontwikkelde anti-degeneratiekanon niet de eeuwige vrede ?
SPLINTERNIEUWS ——————————————— - Op 7.12.70 hield de heer C. De Bièvre een spreekbeurt "Bestaan er mensen in de ruimte, elders dan op onze aarde" voor het sterrenkundig Genootschap van Antwerpen, Auwersstraat 6l, 2600 BERCHEM. - In 'De Nieuwe Gazet' dd.26-27.l2.70 verscheen van de hand van Rik Hermans een artikel 'Het raadsel van de tiende planeet van ons zonnestelsel; Buitenaards leven blijkt mogelijk' naar aanleiding van het neerstorten van een meteoriet in Australië, die Aminozuren bleek te bevatten, fundament van alle leven. - In 'Gazet van Antwerpen' dd 26-27.l2.70 verscheen een kort artikel over vliegende schotels. - Leden die hun lidgeld willen vernieuwen kunnen dit ook op de Algemene Ledenvergadering van 23.l.7l. - BRT en NOS schrijven wedstrijd uit voor science-fiction radioverhalen. Sorry, meer inlichtingen hebben we ook niet. NIEUWE LEDEN -----------—Amelie WALGRAEF Jordaenskaai 2 2000 ANTWERPEN Manuel VAN LOGGEM Nieuwe Keizersgracht 59 NL - AMSTERDAM C
