FOCUS FOCUS
Industriële look vraagt om prefab beton Betonpanelen
Du béton préfabriqué pour un look industriel Panneaux de béton De principes van de industriebouw worden steeds vaker toegepast voor niet-industriële gebouwen, zelfs voor woningen. Architecten en aannemers zijn het er alvast over eens: prefab betonpanelen zijn hier de aangewezen materiaalkeuze. Les principes de la construction industrielle sont de plus en plus appliqués lors de la construction de bâtiments non-industriels, même lorsqu’il s’agit d’habitations. Les architectes et les entrepreneurs s’accordent déjà à dire que les panneaux de béton préfabriqué constituent ici le choix de matériau le plus approprié. Mastermail MasterMail (Wilsele) verzorgt ‘direct mailings’ en andere vormen van ‘direct communications’. Vanwege de nood aan extra ruimte trok het bedrijf een fraai nieuw gebouw op, inclusief een hal waar hoge-productieprinters de documenten personaliseren en de omslagen machinaal worden gevuld. Ook kunnen hier honderden paletten worden opgeslagen. Anderzijds had MasterMail een kantoorruimte nodig, waar de programmatie en coördinatie gebeurt. Zaakvoerder van MasterMail Daniëlle Vanwesenbeeck: “Onze opdrachtgevers zijn vooral marketeers, die veel belang hechten aan een eerste indruk. MasterMail moet ook zichzelf dus goed ‘marketeren’, vandaar het belang dat wij hechten aan een mooie uitstraling van ons bedrijfsgebouw. Die boodschap werd dan ook meegegeven aan de architect, die vanaf het eerste ontwerp meteen goed zat.” Daniëlle Vanwesenbeeck is duidelijk in de wolken over het ontwerp: “De betonnen vleugels geven het gebouw een strakke, industriële look. Zelf koos ik voor een donkere vloer met een witte inrichting om het contrast te bevorderen. De keuze voor het veelvuldig gebruik van prefab beton werd vooral aangegeven door de architect. Een keuze waar ik volledig kan achter staan, want we zijn heel tevreden met het eindresultaat: het ontwerp en de materiaalkeuze geven de dynamiek van ons bedrijf perfect weer.” Architect Erik Verhoeven (M-TEC Architecten) gaat terug naar de start
Beton206
MasterMail MasterMail (Wilsele) réalise des «mailings directs» et autres formes de «communication directe». Pour répondre à ses besoins d’espace supplémentaire, l’entreprise a fait construire un tout nouveau bâtiment comprenant un hall de production dans lequel des imprimantes à haut débit personnalisent les documents tandis que des machines s’occupent de la mise sous pli. De même, l’endroit peut accueillir des centaines de palettes. MasterMail avait également besoin d’un espace de bureau pour la programmation et la coordination des commandes. Daniëlle Vanwesenbeeck, gérante de MasterMail: «Nos clients sont principalement des responsables marketing, qui attachent donc une importance toute particulière à la première impression. MasterMail doit dès lors se «marketer» correctement, d’où l’importance que nous attachons à l’apparence de nos bâtiments. Ce message a été transmis à l’architecte, qui a vu juste dès le premier projet». Daniëlle Vanwesenbeeck est manifestement ravie du résultat: «Les ailes en béton donnent au bâtiment un look sobre, industriel. J’ai opté pour un sol plus sombre et un aménagement blanc afin d’accentuer le contraste. Le choix de recourir dans une très large mesure à du béton préfabriqué a surtout été guidé par l’architecte. Une décision que je ne peux que soutenir car nous sommes très satisfaits du résultat final: la conception et le choix du matériau reflètent parfaitement la dynamique de notre entreprise». 58
M-TEC ARCHITECTEN
La société interprofessionnelle d’architectes M-TEC Architecten est également connue sous la raison sociale parallèle Tecro & Krea. Sous la direction de Stéphane Mertens et d’Alain et Julien Croon, le bureau compte 17 collaborateurs. Cette équipe d’architectes, d’ingénieurs et autres experts s’est principalement spécialisée dans les projets de nouvelle construction et de rénovation dans des secteurs tels que l’industrie, le commerce, les bureaux et appartements, les hôtels et les écoles. www.tecrokrea.be
FOCUS FOCUS
van het project: “Oorspronkelijk bestond dit project uit zes aaneengeschakelde units. Toen MasterMail zich als nieuwe opdrachtgever voor één unit bekendmaakte, maar contractueel verbonden was aan de oorspronkelijke promotor, veranderde de structuur enigszins. Het concept bleef weliswaar behouden: een modern, hedendaags bedrijfsgebouw met uitvoerige toepassing van structuurbeglazing (6 m hoogte, uit één stuk) en prefab beton.” Honderden m² betonpanelen “De buitenwanden van het gebouw worden gevormd door 128 m² geïsoleerde gladde betonpanelen van 20 cm dik”, beschrijft de architect. “Onderaan werd een betonplint geplaatst, gedeeltelijk in en boven de grond, eveneens uitgevoerd in geïsoleerde gladde prefab betonpanelen.”
M-TEC ARCHITECTEN
De inter-professionele architectenvennootschap M-TEC Architecten is ook bekend onder de parallelle firmanaam Tecro & Krea. Onder het management van Stéphane Mertens en Alain en Julien Croon telt het kantoor 17 medewerkers. Dit team van architecten, ingenieurs en andere experts zijn gespecialiseerd in zowel nieuwbouw- als vemieuwbouwprojecten in sectoren als industrie-, winkel-, kantoor- en appartementsbouw, hotels en scholen. www.tecrokrea.be
“De brandmuur tussen kantoor en magazijn is een dubbele wand, opgetrokken uit niet-geïsoleerde prefab betonpanelen van 14 cm dik en 3 m hoogte, glad aan de kantoorzijde, afgestreken aan de loodszijde.” Brandwanden zijn een bijzondere toepassing voor volle gladde betonwanden. Door hun groot formaat laten deze elementen een zeer snelle montage toe, met een minimum aan voegen. De brandweerstand van het materiaal is uiteraard het doorslaggevend argument; de panelen die voor het 59
L’architecte Erik Verhoeven (M-TEC Architecten) revient sur la genèse du projet: «À l’origine, le projet consistait en une suite ininterrompue de six unités. Lorsque MasterMail s’est présenté comme nouveau maître d’ouvrage pour une unité, toujours lié par contrat au promoteur original, la structure a quelque peu évolué. Le concept est cependant resté le même: une construction industrielle actuelle et moderne, recourant largement au verre structurel (6 m de hauteur, d’une seule pièce) et au béton préfabriqué». Des centaines de m² de panneaux de béton «Les murs extérieurs du bâtiment sont constitués de 128 m2 de panneaux isolés en béton lisse de 20 cm d’épaisseur,» décrit l’architecte. «Une plinthe en béton a été placée au pied du bâtiment, une partie se situant dans le sol et l’autre audessus. Cet élément de construction est également constitué de panneaux isolés en béton lisse préfabriqué». «Le mur coupe-feu situé entre le bureau et l’entrepôt est un double mur, construit à partir de panneaux non-isolés de béton préfabriqué de 14 cm d’épaisseur et de 3 m de haut, lisse côté bureau et tiré à la règle côté entrepôt». Les murs coupe-feu sont une application particulière des murs en béton entièrement lisses. Grâce à leur grand format,
Beton206
FOCUS FOCUS
Mastermail-project werden toegepast hebben een brandweerstand van 180 minuten. Ook Kurt Geens, Managing Director bij Aanemingen Verelst, staat volledig achter de veelvuldige toepassing van prefab beton: “Het was een doelbewuste keuze om prefab betonelementen te gebruiken. Het is een zeer degelijk, stevig en hanteerbaar materiaal én het is esthetisch verantwoord. Wij zijn in ieder geval zeer te spreken over het resultaat en over het werk van prefab betonfabrikant Schelfhout. Of de binnenafwerking van het Mastermail-gebouw eventueel nog met schilderwerk of bepleistering vervolledigd zal worden, zal de opdrachtgever bekijken.” Industriebouw Architect Verhoeven staat ook even stil bij een recente trend: “We stellen duidelijk een evolutie vast naar meer industriebouw voor niet-industriële gebouwen. Naast de hedendaagse, moderne look kan men dankzij de toepassing van prefab beton, grotere overspanningen maken, wat architecturaal interessanter werk oplevert.”
Beton206
ces éléments permettent un assemblage très rapide, nécessitant un minimum de joints. La résistance au feu du matériau constitue bien sûr l’argument déterminant; les panneaux utilisés pour le projet MasterMail ont une résistance au feu de 180 minutes. Kurt Geens, Directeur général de la société Aannemingen Verelst, soutient également le recours massif au béton préfabriqué: «Le choix d’utiliser des éléments en béton préfabriqué était réfléchi. Il s’agit d’un matériau très solide, résistant et maniable qui est également esthétique. En tous cas, nous sommes ravis du résultat et du travail effectué par le fabricant de béton préfabriqué Schelfout. Le maître de l’ouvrage va maintenant décider si des travaux de finition tels que mise en peinture ou plafonnage, seront entrepris ou non à l’intérieur du bâtiment de MasterMail». Construction industrielle L’architecte Verhoeven évoque également une tendance récente: «Nous constatons une évolution très nette vers une application des principes de construction industrielle à des bâtiments non industriels. Outre leur look actuel et moderne, les éléments 60
SCHELFHOUT
Lancée en 1977 sous forme de société unipersonnelle, Schelfhout NV, établie à Kinrooi et à Tournai, est devenue en 2010 l’un des spécialistes de la production d’éléments en béton préfabriqué pour l’industrie et l’agriculture : - Plinthes - Panneaux : panneaux pleins et isolés, panneaux sandwich - Murs coupe-feu - Panneaux spéciaux : quais de chargement, … Le fabricant de béton préfabriqué offre toutes sortes de possibilités de finition : lisse, silex, poli, motif briques, briquettes décoratives, etc. www.schelfhout-beton.be
FOCUS FOCUS
“Ook het budget en de tijdswinst zijn belangrijke pluspunten”, voegt Geens toe. “Het is veel voordeliger om een gebouw op deze manier op te trekken in plaats van op de klassieke manier. Het geheel wordt kant-en-klaar op de werf aangeleverd, vergelijkbaar met een bouwkit voor een keuken, en moet enkel nog op de werf gemonteerd worden. Voor het MasterMailgebouw was die klus in amper vier maanden geklaard. Industriebouw is gelinkt aan een lagere kostprijs en een zeer snelle oplevertijd.” “Met prefab betonplaten combineert men façade en constructie in één product, er is dus maar één handeling nodig. Dankzij prefab beton staat het gebouw er al bijna tijdens het ontwerpen”, voegt architect Verhoeven daar nog aan toe.
SCHELFHOUT
Gestart in 1977 als eenmanszaak, is Schelfhout NV met vestigingen in Kinrooi en Doornik anno 2010 uitgegroeid tot één van de specialisten in de productie van prefab betonelementen voor industrie- en landbouwdoeleinden: - Plinten - Panelen : volle- en geïsoleerde panelen, sandwichpanelen - Brandwanden - Speciale panelen : laadkades, … De prefab betonfabrikant biedt talrijke afwerkingsmogelijkheden aan: glad, silex, gepolierd, baksteenmotief, baksteenstrips, enz … www.schelfhout-beton.be
Industriële look Geïsoleerde betonnen panelen zijn samengesteld uit een buitenlaag in gewapend beton, gestort op een metalen bekisting, waarop een isolatiekern wordt aangebracht. Boven deze isolatiekern komt nog een laag gewapend beton die machinaal wordt afgestreken. Voor Mastermail prefabriceerde Schelfhout de panelen met een isolatiekern in polystyreen. Dergelijke panelen blijven uiteraard seriewerk en zijn niet vergelijkbaar met elementen in architectonisch beton, waar de afwerking en het esthetisch aspect prioritair zijn. ‘Esthetiek’ is uiteraard een relatief begrip: in projecten waar een industriële look wordt beoogd, zijn 61
en béton préfabriqué favorisent de plus grandes portées, ce qui permet un travail architectural plus intéressant». «Le budget et le gain de temps sont également des atouts majeurs,» ajoute Geens. «Il est beaucoup plus avantageux de construire un bâtiment de cette façon plutôt que de manière traditionnelle. L’ensemble est livré tout prêt sur le chantier, comme un kit de construction pour une cuisine, et ne doit donc plus qu’y être assemblé. Il n’a fallu que quatre mois pour construire le bâtiment MasterMail. La construction industrielle implique un coût moins élevé et un délai de livraison plus rapide». «Avec des panneaux de béton préfabriqué, on peut combiner façade et construction en un seul produit, et une seule opération est donc nécessaire. Grâce au béton préfabriqué, le bâtiment est déjà presque sur pied lors de la conception du projet», ajoute encore l’architecte Verhoeven. Look industriel Les panneaux isolés en béton sont composés d’une couche extérieure en béton armé coulée dans un coffrage métallique, à laquelle est ajoutée un noyau d’isolation. Cette isolation est encore recouverte par une couche de béton lissée mécaniquement. Pour MasterMail, Schelfhout a préfabriqué les panneaux avec un noyau d’isolation en polystyrène. De tels panneaux restent naturellement fabriqués en série et ne sont donc pas
Beton206
FOCUS FOCUS
gladde betonpanelen een zeer geschikte oplossing. Atelierwoning Ook voor de atelierwoning van architectenvennootschap Cleuren-Merken werd gekozen voor industriebouw met een bekleding van geïsoleerde betonnen panelen (eveneens geprefabriceerd door Schelfhout). Architect Guy Cleuren maakt echter meteen een kanttekening bij het begrip ‘industriële look’, dat het materiaal beton volgens hem oneer aandoet: “De term wordt veel te vaak gebruikt voor projecten die architecturaal niet interessant zijn, waarbij de materiaalkeuze enkel zou gebeuren uit praktische overwegingen. Dat is volkomen onterecht: beton heeft alleen al doordat het zo elementair is een sterke architecturale waarde. Maar uiteraard is de bouwsnelheid mooi meegenomen, evenals het feit dat het beton geen afwerking nodig heeft.” De atelierwoning is gelegen op een puntig perceel en in de linker perceelsgrens geplaatst, om zich na 10 meter naar de rechter perceelsgrens te richten. Dit om privacyredenen, het zicht op het open landschap en de richting van het noorden als ideaal atelierlicht door de glazen
Beton206
comparables à des éléments en béton architectonique, pour lesquels la finition et l’aspect esthétique sont prioritaires. L’‘esthétique’ est bien-sûr un concept très relatif: pour les projets aspirant à un look industriel, les panneaux en béton lisse constituent une solution tout à fait adaptée. Maison-atelier Pour la maison-atelier de la société d’architectes Cleuren-Merken, le choix s’est aussi porté sur une construction industrielle avec un revêtement en panneaux isolés en béton (également préfabriqué par Schelfhout). L’architecte Guy Cleuren fait immédiatement remarquer que le concept «look industriel» ne fait pas honneur, selon lui, au matériau béton: «Ce terme est bien trop souvent utilisé pour des projets qui ne sont pas intéressants d’un point de vue architectural, pour lesquels le choix du matériau ne s’effectuerait qu’en fonction de considérations pratiques. C’est tout à fait injustifié: le caractère élémentaire du béton lui procure une grande valeur architecturale. Mais bien entendu, la rapidité de construction est un atout non négligeable, tout comme le fait que le béton ne nécessite pas de finition».
62
SOCIÉTÉ D’ARCHITECTES CLEUREN-MERKEN
Le bureau est né de l’association entre Josiane Merken et Guy Cleuren et s’occupe de projets ayant trait à l’architecture, l’urbanisme et l’aménagement de l’espace. www.cleuren-merken.be
FOCUS FOCUS
achtergevel. Ook de voorgevel is in glas en net breed genoeg om twee toegangen tot het gebouw te bieden (2 toegangen boven elkaar omwille van de flexibiliteit van het gebouw). Het gebouw is opgebouwd uit drie bouwlagen. Guy Cleuren: “De prefab betonpanelen reiken over een volledig bouwniveau (3,50 meter, 3 meter en 2,75 meter hoog). Het ontbreken van voegen – ik wilde geen ‘koeienstal-effect’ – versterkt de elementaire esthetiek van het beton.” CLEUREN-MERKEN
(LVE)
Samen met zijn vennoot Josiane Merken vormt Guy Cleuren het ontwerpbureau Cleuren-Merken. Hun projecten hebben betrekking op architectuur, ruimtelijke planning en stedenbouw. www.cleuren-merken.be
63
La maison-atelier est construite sur un terrain en pointe et suit la limite gauche de la parcelle pour s’orienter vers la limite droite après 10 mètres. Ce choix a été dicté par un souci d’intimité, la vue ouverte sur le paysage et l’orientation plein nord procurant une lumière idéale dans l’atelier par la façade arrière en verre. La façade avant, également en verre, est juste assez large pour pouvoir offrir deux accès au bâtiment (2 accès l’un sur l’autre pour la flexibilité du bâtiment). Le bâtiment a été construit à partir de trois niveaux de construction. Guy Cleuren: «Les panneaux en béton préfabriqué s’élèvent sur un niveau de construction entier (3,50 mètres, 3 mètres et 2,75 mètres de haut). L’absence de joints – je ne voulais pas d’ «effet étable» - confère au béton son esthétique élémentaire».
Beton206