Independent
Order
oÍ
Odd Fellows
Het ?nfstaan De Geschiedenis en Achtergronden Yan de
Independent Arder of }dd FeIIows
-
1.4
DE VROTJT,{EN DE ORDE. Tcr- 1850 ',,/as zcnder getracht succes on de echtgenotes van odd ''tan de Crde te Fel]ows lid rnaken omdat cp hun schouders een qroot dopl rran ria rnateriële hulpverJ-eninq aan Odd. Fellow qezinnen rrrétt". Cp de GrcotJ-oEe zitting van 1B50 vrerd docr de vertegenwoordi-ger van I'lew York een voorstel gredaan om dochters en echtgrenoten van Loge leden ook een graad in de Orde te verlenen. De commissie vcor de wetqeving werd belast rnet de uitvoering van gencmen besluit. dit Eén van de mensen die zj-ch zeer inspande om lu . ac n nn f r t. rw a re n crnp e n r-r-d anlrrrrzl n^l uà asz óa E av- laqa rql u o w as S c h u y l e ar y C o l f Gaàxa - e n n a Lh- e v i g e strijd werd deze graad op 20 september 1851 geaccepteerd, ztJ het dat hij 'graad van verdienste' slechts als werd beschouwd en niet al-s een graad volwaardige naast de reed.s bestaande g,raden, het stond grootloges vrij de graad al of niet te accepteren. Deze Rebekkahgraad kon ook aan broederen word.en uitqereikt, het heeft tot 1BB8 ge,Cuurd. voordat besloten werd dat de Rebekkah sraden alleen in Reb'ekkah Loges konden worden uitgerei-kt. DE ORDE OP WEG NÀÀR VOLWÀSSENHEID. rn r879 kreeg de Grootloge van 'Soevereine Grootloge' en plaatste de Orde in de gehele wereld bestaande Manchester Unity.
rnet
de verenigde zich daarmee uitzondering
staten de titejaan het hoofd van uiteraard van de
op 28 jufi 1B2B was in Philadelphia de Herrnannlogre Nr.7 opgrericht als eerste loge die in de Duitse taal zou werken. Hiermede was d.e Orde gereed voor zí1n sprong over de oceaan naar Europa. DE ORDE STEEKT DE ÀTIÀNTIC
OVER.
Toen op 18 januari rezf door otto vorst rron Bisrnarck in de spiegelzaal van het paleis te Versailles, de koning van pruisen, wilherm I tot Duits Keizer werd uitqeroep€fi, werd hiermee de nieuwe positie van het Duitse Rijk in Europa bezegeld. Tot dan toe hadden in de Westefijke wereld Frankrijk en Engeland de voornaamste rol op politiek, econornisch en deels ook op cultureel gebied vervuld en waren zLj door hun ligging ook sterk overzees gericht. Beide hadden koloniën op het Noord-Ànerikaanse continent gehad, naar de Pranse invloed was daar ar vanaf het begin van de 19e eeuw bijna geheel verdwenen Engeland behield, mede door enrigratie en het feit dat canada een kolonie bteef, frog sterke banden. In l'ioordwest lluropa hadden grote aantallen mensen uit de Skandinavische landen en het Duitse gebied zich uit economische en soms ook godsdienstige gedvrongen gevoeld overwegingen naar de Verenigde Staten te emisreren.
-
l_l
N a v e r l o o p v a n t i j d k w a m e nz i j i n a a n r a k i n E r e t d ê s t e r k u i t o i j e n d e traden hier toe en stichtten lccl', zelfs loges in de oorspronkeI-ijke landstaal. ln 1B7B zouden er 360 Duitse- loges zl3n *et A20co l-eden, viaarvan L27 loges (120OC leden) alleen in de staat lJew York. Een vijftal loges in New Jersey overwogen het stichten van een duitstalige Rebekkahloge, in L874. In 1871 en L872 werden in de staat lllinois zweedstalige loges gesticht. Logisch is hieruit te verklaren, waarom nen bij het stichten van de orde in Europa hierop terugrriel. Ilet is de Grootvertegenwoordiger van Oreqon in de Grootloge der Verenigde Staten, broeder F-S. Osthein, lid van de Minervaloge nr. 19 te Portland, dÍe in 1869 het plan oppert de IOOF naar Duitsland over te planten. Dit plan rvordt verder uitgewerkt. John.F. Morse, een in 1816 (Essex Vermont) qreborenÀmerikaan zou de werkelijke wegbereider worden. Hij was na zijn vestiging als arts in Brooklyn ín 1845 lid geworden van de Àtlantic loge nr 50. Tijdens de goldrush in Californie, vertrok hij in 1849 naar de hoofdstad daarvan, Sacramento, \^/aar hij de goudvelden, dichtbij al"s arts. zich vestigde Later verhuisde hij naar San Francisco, waar hij in 1854 Grootmeester werd van de een jaar tèvoren opgerichte Grootloge voor Californie. Doordat zijn grezondheid was ondermijnd, ondernam hij in 1869/1970 een reis naar Europa. had de Grootloge voor de Verenigde Staten (na Omstreeks deze tijd L879 de Soevereine Grootloge) het plan de orde naar DuÍtsland over te brengen. Soeverein Groot Sire br. Farnsworth zou daar in 1870 van de Frans-Duitse heen reizenhet uitbreken oorlog Echter (L\7O/L877) stak een spaak in het wiel. In Engeland ontmoette Farnsworth de hem vanuit Dresden toegrereisde Morse. Deze kreeg nu de nodige vofrnachten om de orde in br. in te voeren. Hij keerde in L877 terug Duitsland en Zwitserland 59 jaar oud slechts, in 1875 naar de Verenigde Staten alwaar hij, overleed. (Hoe de ontrrrikkeling Westeuropese landen verhandefinq. )
van de o r d e i n D u i t s l a n d , plaats vond, valt buiten
alsmede in de andere het bestek van deze
DE ORDE NÀÀR NEDERLAND.
In L876 bestonden de Verenigde Staten 100 jaar. Er waren thans 36 inwoners aanqesloten, Colorado als staten met rneer dan 50 miljoen Iaatste in T876. De 'Centennial-' werd op 20 september feestelijk van de Soevereine Grootloge in de zitting zitting herdacht die stond van de Soevereine Grootsire br- Durharn. Deze onder leiding \ ^ t a so p 1 8 s e p t e m b e r b e g r o n n e n . E r w a r e n Soevereine Grootloge zitting en vertegenwoordigers van 32 o.a. aanwezig 10 Ex-Grootsires Grootloges en 31 Grootkampernenten.
16 De Verenigde Staten telden toen 48 Grootloges, 6395 1oqes, B7g Rebekkahloges, 39 crootkarnpementem en 1756 karnpementen. Het aantal leden/ waarvan er in dat afgelopen jaar 50043 waren toegetreden, bedroeg 454689! Er waren 87450 kampementsleden. (dus ca L9 Z) Op vrijdag 22 september kwam een nededeling van ex-Grootsire br. ostheim aan de orde, dat naar zí1n rnening de invoeringi der orde in Nederland werd vertraagd door het gebrek aan 'arbeidsboeken' in die taal. Daarom werd besl-oten on zo spoedig mogelijk de vertalinq van het rituaal in het Nederlands te bewerkstellingen. Hoe ráIas de situatie in Nederl-and? DE ECONOI,ÍISCHESITUATIE ROND ].87O. Sedert het rnidden van de l-9e eeuw kornt er in de stagnerende Nederlandse volkshuishouding, waarin armoede het vraagstuk van de dag was g:eworden, nieuwe beweging. Toch kunnen Í,tre dan nog niet zeggen dat Nederland in de stroming van het moderne kapitalisme is opqenomen. 1870 kunnen Í^re a1s het punt van ommekeer beschouwen waarbij we ons moeten realiseren gaat dat zo'rr omslag geleidelijk en meerdere jaren beslaat. De zeehavens van Àmsterdam en Rotterdam werden weer bereikbaar door respectievelijk het Noordzeekanaal (opening 1 novernber L876) en de Nieuwe Waterweg (9 maart LB72). Wolindustrie in katoen Tilburg, in Ttrente en de agrarische industrieën, o.a. in Groningren en Friesland ziln enkele voorbeelden van takken van nijverheid, die begonnen te expanderen. Het zaad (Unilever) voor de voedingsindustie en het grootwinkelbedrijf (C & À b.v.) was gezaaid. Eindeli jk werd, meer dan 25 jaar na de eerste spoorrr/eg tussen goede Amsterdam en Haarlem, met kracht aangepakt om een (terwijl infrastructuur van spoorwegen te realiseren in de Verenigde Staten al een coast to coast verbinding was). Post en telegraaf kwamen tot ontwikkeling en de eerste moderne banken A1 deze elementen maakten een groeiproces door. Door de ontstaan. vestingrwet van LB74 raakten vele sted.en de knellende verdedigingswallen kwijt. De expansie kon beginnen. Amsterdam was na 1860 al begronnen buiten de wallen te bouwen. Het stad van het land- Zoal-s Londen in de 1Be was verreweg de grootste eeuw, in de tijd dat de eerste Odd Fellow loqes ontstonden, ca. LOZ van de Engelse bevolkinq herbergde, zo betrof dat ook in deze tijd omgeving. Met ca. 27o.aOO inwoners was Àmsterdam en zí1n directe het even groot a1s Rotterdam, Den Haag en Utrecht sarnen. Zeer velen ornstandigheden. In Àmsterdarn echter hiervan leefden in erbarnelijke TBC, Cholera en andere besmettelijke meer dan 10? in kelders. voor. ziekten kwamen nos veelvuldiq
t7 voor rotelingen voor de dienstplicht Yil.5:"rings-cijfers blijkt d a t r u i n 2 s z k r e i n e r _ w a s á a n r , à o m e n 5 0 a h a a r d euit tB63 de 1,20 n niet'-De gemidderde levensduur van eén 'behoeftige dagloner, eras onstreeks 32 jaar! Het alcoholgebruik was zeer hoog. rn 18g0 10 j e n e ve r-p e r p e rso on liter ----- exend) ( p?bí,;- nËegàr bijna 32 per hoofd van de bevoikinê. líter "r ,- Éi., Het invoeren van de drankwet van 1ggr. had tot gevolg dat 45000 verkooppunten net één pennestreek tot ca 330oo werden Ceruggeuracht (en dat hras nog teveel) van vrouwen en o.a. s3"gipatie de arbeidende krasse noet nog zíjn reïrn ,rina.rr. Een hoofdondemi jzer verdiLnt in raár zoó grd. per jaar, een gehronê onderwiJzer 400 gld. Beslist geen vetpot. En dan te bedenken dat de logeÁ in razà 450 gld. huur per roge per jaar betaatden. vanaf 1880 voor beide l0ges 950 gld, waarbij kwan belasting, vuur, licht en onderhoud. rn L877 stierf Koningin-.!9plrie, gevorgd op 11 juni LBT1 door haar oudste zoon kroonprins Iíi1l-en (38-jaái zes"dàg;naclat koning wilren rrï met enna trouwt "uqi.. iezg) en de feesren hier te _(z'janóàii lande nog vorop ptaats vinden,- sterll jr"t=eii;t d";roer van de prins.ttLndlik koning, (de zeevaardeij o.a. Grootmeester der VrijnetseLaren in Nedertaira-
IJó
Siat &r&rwtmt
Il7
Agnictcrelwl
(Arh.wt,a
lllatrat
Dc olu Spinhuisteg ir lÍlomtti5 vln hct vc3crc Spirrhuir ot' Txlrrhrru vmr vmsvoi dtt duf in 159ó wctrl 3stitJrq io lólJ in vluurcn opgrrg (rr in ló:lt rerd hcÍbou$i. tn t7t2 wsrl dc inrichrinj wrplurÍ nur hst N(r*d Wcrlhuir in rlc Nicuw Kcrltrrut. llct ÍElií6 hc( yB6 vlil lEt ou.lc l\r{ rtÉ ill dcSpinhuirste!ecrds msdÊ ovcrlËbncht. murziin in l9l I rerlsroplrurrlurlu pluts rcrugtcleÍí. llcr oudc Spinhuir hccÍr vcrxbillsndc bctonnllgcrr gsh;..i. Hêt eu van ltll-t9.ll hoofrlbueu vln potiriq dtarnt E rl hcl orsrtslrrl vrrrrr vcnchillcnd€ tcmcntGdicnrts, ondÉr mccr ir hct Gcnrccnrclijk Uurcrn so.,r strtbticl eÍiwcrlirNl. DcSint 0ilbcrqsIllct ya[dc(rrJc. irq.!ct.looÍgrngÉn di.ls vooÍbuagrll naer dc Ns cn romt en sÈlehc vlr dc trbrlJts\. vuoÍ yrn dc Allcnlie I t78 licp ai turrcn tre lloortcÍ3: hst Sint llrÍbaÊ. c[ hsr Srrl Mtria Mo@rlcÉ\loolcr. mn wclle zii icrlcr voor de hslÍr rocb{truur..tc. Wrgenarr vcnclt dtt de \loo3!cÍ3 ovs hct gcbrui! nn rls rtscg rlil$iilr uo.Jsr. ling ov"Íhoop hcbbcn gclcgcru Wll tlc ASnictcnrchool bcttGÍa moctcn wG tcrug in hct vcÍÍu vÉílc.lsn. lr l.li: wcÍd h€l Schclo Sinl AgnictcnllooracÍ door bnnrl vcrw*rr. l)u opbulrv gc. rchicddc Bclcidcliík: in 1.t70wlr dc klpcl gcr(c,.|. llii dc oprieirrrng vrrr rrcr Alhcnrcum lllu3rÍc in 1612wcrrl rJcllpcl vuor rlit hogcr onrtcrwrjr bertc0rrl.lrr lE6.l wcÍd hct Ath€ntcum vcÍpllelrt ntlr Uc CJÍntlcnduclcn (hsrlsn [Jrrrrcrr,. tcittbibliothsck).Dc|ilpclwcídtocorotlglTScbíui\tvoorcctrop€nbrÍ!lru(Í! school.dcAgDictcnrchool.'lnrlcjarcnlglg-llirrlcLlpclrccrrlcs\rrrrrliggrre,
1B Àmsterdam vernoemt dat jaar bij raadsbesluit het oude waterfront naar hem. De Pr. Hendrikkade heette voordien: De Haringpakkerij (tussen Singel en Martelaarsgracht) Texelse kade, Oude feertuinen] Kamperhoofd, Buitenkant (Waalse Eiland).
HarÍngpakkerij na 1879 Prins
+ 1875
Hendrikkade
Hendr ikkade
lokaliteit De eerste Loge nr. de Paradijs
waar 1 is
in lB77 gesticht,.
HET BEGIN IN À}ISTERDA!{. En aan deze Pr. Hendrikkade op nr. I kornt de eerste plaats waar de (het moet de vroegere Haringpakkerij Paradijsloge zaL opereren. geweest zí1n, waar aan het begin, voorbij het z.g. Zaans Mosterd(ook a1! ) en logenenten hraren voor de huisje tal van koffiehuizen lui die van over het Y er hun melk brachten (G.H.Ve) ). Het zicht over het Y was nog vrij in LB77, Het Centraal Station zou gebouwd worden van LBBl"-1889. In 1875 was de eerste paardentrarn gestart tussen Leidseplein en Plantage (een particuliere onderneminq) en pas op 14 aug. 1B9O zou gaan rijden. de eerste elektrische tram (gemeente-exploitatie)
JJ
Ouda
gcrclt
4!n
le Ptiu
llenhikkude
15 Priu Hcnbikkudc
.ló Gcrc/r
PEpcrttradt
f)c I'dnr l lcodÍiltrdÊ ij gcnoÊmd nur dc in l t79 ovcdÈdcn br&dcr van konirg Willcnr rrÍ. Gczicn ziin grotc bctrngstËllingyoor orurr schephcr! bcslooa dc gÈmccnl€nrd bii bêluia van 6 ntaln lg79 dÊ gêhclc lJkanr van Hurlcrrrmcnluir tut SchippÈBgÍachtnatÍ hcnr t6 no€mcn. Dê ouds nrmcn Huingprllcrij. Tucl:chc\adc, Oude Tccrruincn, Krmpcrhmtrl, Buircnkut cn tJgrrcht lrvamcn door dlt bèluil tê v3rysllc[ Op rfbcclding Jd dc I ?dc. cuuw:c huizcn utn dc vroegcrc Tcdahetlde bij rlc NÍurclungrrchl. Àfbcclding lJ is dË voormtligc Haringgaktcrij, hct gÊdccttÈ ten Singcl cn lrllfldarnrgruchC Ruht3 dc prnulrteg. vmgcr gsntasrd I Íolmansstegjc, vcrmocrlclij|i nalr cn dcr bqronc6yln pictcr Op dc kaart Amrlerdlm, gctc\cnd door Bst cn uilgegdcn in circa l(SO. liga up Rlpcnburg op dc plua vu dê (cgcnwoordigc pcpds.,na( (rfbcclrlins ló) rlc Pcpcnvcrr'- vcnrocrlcrij! war dit het sÍf rchacr hct palhuis dat in l599 gcbouwd wcrd door dc our.lc Compagnic, wclkc in t@2
Pukhui:ctt ottn ilc Print tlenlrikkuk
Men kende diverse sociëteiten, die meestal een ballotage systeem 'De kenden, zoal-s Eensgezindheid' (spui, Nieuwezijds hoek 'De Hereeniging' voorburgwal) en de buitensociêteit aan de Vondelstraat. Hierop zouden in lB90 woningen hrorden gebouhrd. De Mozes en Aaronkerk weerspiegerde nog in de Leprozengracht. (in 1882 gedênpt) Thans deels het Waterlooplein en de Stopera. De straten spaarzaam verlicht door gaslantaarns. DE STICI{TERS. op 18 januari L876 schreven de broederen Levi Elkan van de Mount carmer Lodge nr. 76 te Àlbany, (NY) en G.E. van Herpen van de covenant Lodge nr. 16 te Boston (Mass) een brief naar de Grootsecretaris der Verenigde Staten. Zij vroegen toestemrning tot het stichten van een Lose in Àmsterdam.
20 5 broederen doch nadat de heeft rnen hiervoor nodig, Minimaal Ridgely hen in zijn antwoord op de hoogrte had Grootsecretaris gesteld dienden zt1 van de verei-ste voorbereidende maatregelen, in. Het andere broederen een verzoekschrift samen met nog vier Jacob Wiener en M. Streep beiden ook waren uit Boston nog twee, van de Covenant Lodge en M.D. oysterman van de Copernica Lodge nr. 106 te New York City en Àaron Wind, Rising Star Lodge 31-4 ook te New York city. van de vrijbrief, diende verlenen er naar geschikte Na het D u i t s l a n d t e w o r d e n o m g e z i e n o m de loge in te wijden broederen in en te installeren, Ex-Grootsire br. ostheirn (ja, dezelfde van oregon in tB69) las in 'Herz und Hand' het toenmalige odd Fellowblad in Duitsland hierover en bood. zLJn d.j-ensten aan. Hi j werd daarop tot Speciaal Gedeputeerd. benoernd en kwam op 15 juni L876 te voor Nederland Grootsire vroegen het De zes stichters Àmsterdam om de loge te stichten. Het was echter aan, br. Osthein het Duitse. Àmerj-kaanse rituaal geen oplossing daar slechts enkele broederen één van de talen van de Grootloge door het besluit machtig hras. Dit werd opgelost der Verenigde Staten van 22 september L876. der Orde in De Nederlandse regering weigerde eerst nog de stichting Nederland toe te staan, doch dit werd ook over\.íonnen. terwijl nr. 1 geconstitueerd, op 19 maart 1877 werd de Paradijsloge 19 kandiaten in de orde werden opgenonen. HeÈ bestuur werd direct br. Wiener VM, gevormd door vier van de zes 'Amerikaanse' stichters br. v. Herpen OVM, br. Oysterman PS, en br. !íind penningrmeester. op 29 oktober 1-909) Broeder Levi Elkan (Ex-Meester, hij overlijdt van de tweede Àmsterdamse zullen we nog tegenkornen bij het stichten we een S. Elkan genoemd zien bij een poging in L897 loge, terwijl Op 14 maart 1936 wordt dan om een loge te Àntwerpen te stichten. noq een P-Elkan (beroep embaltages) ingewijd en hij is in 1940 lid nr. 2 te Brussel. Fiatloge van de (Franstalige?) Broeder Wiener zien we later Flerpen verl-aat echter later
ook nog actief in de orde. helaas de orde.
Broeder v.
werd had van het rituaal, Omdat men nog niet zo snel een vertaling in gebrekkiE de zitting dat tijdens het Àmerikaanse gebruikt, was voor de Nederlands werd 'orngezet'. Dat dit niet bevorderlijk is duidelijk. en de sfeer van de zitting stijl een tweede loge te idee kwamen dus op het Enkele broederen De eerder grenoemdebroeder E1kan en de broederen H.D. stichten. waarvan 4 jaar als VM (die bijna 14 jaar als bestuurslid, Blitz j a a r lid zou zí1n) L.v. West en J.en L. Booleman actief en bijna 45 in. op dienden nog in de zomer van 1877 }:ret verzoek tot oprichting door de :..B78werd de llount Sinai Loqre nr. 2 gesticht, 17 januari (thans bekende broeder Ostheirn, die nogmaals de reis uit Elberfeld Wuppertal) naar Àmsterdan had ondernomen.
2L rn de loop van Nederl-andstalige
dat jaar ontving hij het in Amerika rituaal van de Grootloge der Verenigde
gedrukte, Staten.
Men nerkte (nog) volgens het rituaal van 1845, dat nog vijf graden kende nI. de 1€, inwijdende graad, de 2e, witte of verbondsgraad (Covenant) de 3ê, koninklijke blauwe graad de 4ê, herinneringsgraad( Remernbrance) de 5€, scharlakengraad Bovendien werd aan verdienstelijke broederen van de 5 e g r a a d d e Rebekkah graad uitgereikt. Vanaf 1-819 had men, met toevoeginqen het oude E n g e l s e R i t u a a l gebruikt. Bij het rituaal van 1845 was rnen echter bevrijd van het overleg met de Manchester Unity. In september 1BBO kwam de nu geheten Soevereine Grootloge te (Canada) bijeen Toronto voor de eerste maal buiten de Verenigde staten. Het was de raatste keer dat James Ridgely aansrezig was. Hij had de orde als Grootsecretaris 40 jaar gediend en sinds 1830, eerst als Grootvertegenwoordiger van Maryland een belangri-jke ro1 gespeeld. Hij overleed novernber 1881. op deze zitting werd besloten het rituaar te wijzigen en de vijf graden van de ondergeschikte roges terug'te brengen tot vier. De graad zou reeds herziene inwijdende 1 januari tBBl ingevoerd worden. Zij die de derde en vierde graad bezaten werden geacht de graad onder de oude regeling tweede graad te bezitten. De vijfde zou nu de derde graad worden, die wij thans ook noq kennen. rn 1882 moesten alle loges dit rituaal toepassen. Inrniddels had zich in Nederland een derde loge aanqediend. Men had in broeder M.Frank de eerste Nederlandse Districts Gedeputeerd gekregen. Grootsire De twee loges waren verhuisd van de Prins Hendrikkade naar de Korte Spinhuissteeg (nen zou er 1 per 1 januari tot 1BB9 blijven). Hier werd op initiatief van br. S. D. euerido de Prins Hendrikloge en door br. M. Frank op 3l- oktober nr. 3 gesticht 1BB1 ingewijd, Deze loge was echter een kort leven beschoren en wordt hreqens gebrek aan leden na een jaar a1 weer opg:eheven. Hoewel de benaming vermoedelijk was bepaald door een nostalgisch verlangen naar de oude tenpel aan de Prins Hendrikkade, rustte er geen zeqen op, want de eerste loge buiten Àrnsterdam kreeg dezelfde naan en numner en werd gesticht in 1BB7 te Zutphen doch na een kwijnend bestaan verdween deze in l-894, Ook de Districts Gedeputeerd Grootsires volgden elkaar op. br. Wj-ener, een der'founding fathers'kwam na br. Frank en eind i,882 zien we br J.S.Hen. Deze maakte op kosten en in opdracht van de Soevereine Grootloge een studiereis naar Duitsland. Hij initieerde propagandacommissie in de Paradijsláge. o.a. een effectievá In 1889 trad hij af.
22
Zoals het gedenkboek uit 1-927 zegt: 'rEr volgde een duistere tijd voor de Nederlanden. Dikwijls konden geen zittingen gehouden worden h T e g e n sg e b r e k a a n a a n w e z i g e n r t . ï n b e i d e l o g e s g i n g h e t s l - e c h t m a a r dit bracht de leden wel nader tot elkaarVan Àrnerika ontving nen geen steun maar wel noest rnen 10 procent, later 5 procent der ontvangsten afdragen aan de Soevereine Grootloge. Ernstig wordt er aan gedacht zich onder de Grootloge van het Duitse Rijk te stellen, zo staat in het gedenkboek L927. a r c h i e v e n v a n Uit de Duitse Rijksgrootloge, die na 1933 in Zweden zrjrr beland wordt door v.d.Enk geconcludeerd dat men tot 1900 onder de Duitse jurisdictie viel. Eind 1890 hadden we nog maar 3 loges met totaal 87 leden. Als we dat vergelijken met Denemarken (eerste toge 1878) 25 1oges, Duitsland 53 loges en 2891 1eden, Zwitserland (sedert 1871) 5 loges met 24O leden en Zweden (sinds 1BB4) 3 loges met 72 leden, dan blijkt het dat het nog niet goed gaat. ïn november 3.892 wordt br. Ur. I.T. Philips Districts Gedeputeerd Grootsire. Hij zou nieuw leven brengen in het Odd Fel1ow wereldje, gesteund door de Speciaal krachtig daarbij Gedeputeerd Grootsire voor Europa br. Hermann Block. Wanneer hij Nederland bezoekt worden 'Hoe weinig gelegd: de problemen ter tafel laat de Soevereine Grootloge zi-c.|. aan NederLand gelegen liggen'. In september 1896 in de Soevereine Grootloge verqaderingl doet hij uitvoerig verslag te Dallas (Texas). Dat br. Block er nu beter van werd was echter niet zo. Een voorstel 'vergoeding' van $ 5OO op $ 700 te brengen werd verworpen. orn zijn daarna kwan het weer ter Twee jaar sprake. Niet alleen zLln dat hij uit eigen middelen uitgaven had leeftijd, maar het feit qedaan, in het belang der moeten bestrijden orde deden hem zijn ambt neer te leggen. besluiten Echter de Grootloges van Denemarken, Zweden en Zwitserland wilden grote verdiensten hem houden. Hierdoor en door zt)n waarlijk voor de Orde werd. hij toch herbenoemd en zLTn stipendiurn bepaald op van het jaar daarop kon hij daardoor $ 1000. Op de zitting van een Grootloge in Nederland kon bewerkstelligen dat de stichting plaats vinden. Er was irnrners toch wat gebeurd. De groei begon te komen. Eerst twee loges in Àmsterdam: 11 mei 1894 ltlare Bataven Loge nr. 4 12 oktober 1895 Concordia Loge nr. 5 vanuit Mount Sinai nr. 2 L2 novenber 1,897 Stichtse Loge nr. 6. (helaas in 1900 a1 weer Een loge buiten Àrnsterdam, te Amersfoort vanuit de Paradijs Loge nr. I op 20 rnaart l-899 Drie ter ziele), ro1 zou gaan Schakels toge nr. 7 te Groningen, die een belangrijke spelen in het ontwikkelen van de Orde in het Noorden van ons Land.
23 Op 20 november 1899 Ííillen de Zwijger Loge nr.8 te 's-Gravenhage. geveld, Deze loqre zort, door conf licten op 1B juli 1910 worden geschorst en uit de Orde gestoten. Er waren nu eind 1899 zeven loges die een charter hadden van de Soevereine Grootloge waarlnee br Block zijn belofte kon nakonen dat hij bij 7 loges zov. zorgen dat wij een Grootloge kregen. Ook een succes voor br. Philips, die dan ook de eerste Grootmeester zou worden, want in feite werd er pas bij 10 loges een Grootloge gesticht. Merkwaardig is echter dat er, in tegenstellinq tot de andere landen geen kampement werd opgericht. Dan had men een Rijks Grootloge kunnen krijgen. Nu moest er nog lange tijd, en vele discussies en besprekingen lang tot- L923 gewacht worden eer het zover zou zi3n. rtïn Nederland gebeurt al1es 50 jaar Heeft Heine dan toch gelijk: laterrr? Met de Rebekkah Loges liepen we ook aI niet voorop. GROEI. Na het stichten wan de Grootloge op 2 mei 19oo begint de groei over Nederland te kornen. Tot de Le wereLdoorlog worden er loges gesticht over het grehele land verspreid. Kernpunten ziln hierbij Utrecht, Deventer, Àrnhem, Rotterdam en Àntwerpen. Vanuit Groningen werden provincies. nieuwe loges qesticht in de noordelijke ook Àmsterdarrn breidde zich nog verder uit. 756 leden, vier jaar later, Op 31 december 1914 had men totaal aan waren er aI :.ILT leden. Dit had het eind van de 1e wereldoorlog geleid van eigen gebouwen. Hierbij tot de wenselíjkheid bijt 's-Gravenhage het spits af in 1902, met een gebouw aan de Prinsengracht aldaar. Willern de Zwí1ger Loge nr. B De daarin gevestigde werd echter op I oktober 191-0 uit de Orde gebannen. De twist die in Í,ras ontstaan en waarbij velen de deze loge tussen twee partijen was niet neer bij te leggenLoge verlieten, qreprobeerd een club Jammer want men had van daaruit al in Vlissingen van de grond te krijgen. voor 10 jaar in te dekken, om daarna Groningen wist zLclrr voorlopig in L923 het eerste speciaal a1s Odd Fellowhuis neergezette gebouw te betrekken. Het is nog steeds in gebruik. nen eigen gebouwen, oudere herenhuizen In vel-e plaatsen betrekt Àrnsterdarn kan rnet zí3n vele loges voeren hierhij de boventoon. Voor L9L4 al 7 loges. Vanuit'De natuurlijk niet achterblijven. 2 0 , \íaar rnen sinds 1897 huisde vertrok Roode Leeuwt op de Vijgendan g rachtengordel. p a n d d e aan men naar een eigen
24 (thans gebouw keizersgracht 720 ingewijd het 1904 wordt In De Mount Sinai Loge en later woonhuis). Dit bleek alras te klein. die l-ater Patria Loge nr. 26 zou heten, konden er de Vredeloge, tgZZ werd het pand Keizersgracht 428-430 in. Op 3 julí niet over vier aangekocht en dit was ruirn genoeg. Het kon beschikken op elke verdieping één, Ínet drie grote tempels waarvan 3 identiek, en drie kleine. conversatiezalen Eind l-939 bood het ruirnte aan 12 broederloges net 365 leden en een terwijl ook het Rebekkah Loge met 34 zusteren (en 87 broederleden) hield. Neerlandia Kampement nr. 1 net 11-9 leden er zitting pand, dat thans (1993) Hoe jamrner dat de Orde dit representatieve rnist met zo'n aantal loges wordt verbouwd tot B luxe apartementen, en de vTaarvan helaas vele broederen en zusteren de 2e wereldoorloq holocaust niet hebben overleefd. de oorlog l-4-18 l,raarin Nederland buiten het strijdgewoel Tijdens onze Orde groeien evenals de decade daarna. onder de b1eef, blijft de Schepper Grootmeester ïJsse1 roenruchte in 19l-2 ingewijde (gekozen tot Grootmeester op 17 mei I9I7) verdubbelde het aantal Ieden zowel als het aantal loges. Het ledental L93o-1940 raakte de groei eruit. In de krisisjaren (2T36) en 1940 (2L07 ) verschilt nauwelijks. Àan de tussen 1930 in ons land hadden we stevige vooravond van de inval der Duitsers posities in het Noorden (11- loges + 3 clubs), het oosten (6 loges), (B loges, 1 club, 1 Rebekkahloqe), Ànsterdam en het Noorderkwartier de overige Randstad (10 het Gooi (14 loges + 1 Rebekkahloge), België 4 loges en fndië 2 -r 2 loqes, 2 Rebekkahloqres en 1 club), Rebekkahloges. REBEKKÀH'S. Er r e s t e n D e eerste
ordeontwikkelingen. nog twee belangrijke van de Rebekkah tak. is het invoeren
AI in de Mount Sinai Loge nr. 2 werd erover gesproken, deze ordetak in Nederland in te voeren. omstreeks 1896 werden door de Paradijs Loqe stappen ondernomen on de vrouw in de Orde toe te laten en een zusterverenigring daartoe werd, analoog aan de Duitse situatie Loge alleen, voor al-le Iater eerst voor de Paradijs opgericht, loges. Arnsterdarnse van het Toch werd het pas I9L7 (het jaar n.b. van het instellen Nederlandse Parlement) passief voor vrouhren in het kiesrecht werd genomen in de Grootlogie tot het er een besluit vóórdat invoeren van Rebekkah Loges in ons land. (Er was hiervoor zelfs jarenlang een vaste Grootlogrecommissie) (Nederland had immers geen Rijksgrootloge) Via de Deense Grootsire zou dat gebeuren rnet rnachtiqing van de Soevereine Grootloge.
25 Dat kwarn te staan, keurig gecalligrafeerd op een soort oorkonde, waarbij de grootloge als soeverein lichaam over de te stichten jurisdictie Rebekkah Loges in zijn werd gesteld. Met een nette eromheen kwam het te hangen in de Grootbestuurskamer. lijst Het duurde uiteindelijk tot januari L92O eer Grootsire br. Petrus Beijer uit Denemarken met ziln staf van 2 br. en 3 zr. naar Àmsterdam kwam. Op 27 en 28 januari 1920 had de stichting van de Rebekkah Loge Hollandia nr. 1 plaats te Àmsterdam. Veertien danes (2 waren niet verwant aan Odd Fellows) en 4 broederen werden in de 4 graden ingewijd. In achtereenvolgtende zittingen werden het rnerendeel der leden van de Zustervereniging Àmsterdam en enkele broederen ingewi jd. Een massa-inwijdinq van Ex-Meesters vond plaats op woensdagrniddag 24 mei 1922. Dit in verband met de verplichting toegelaten te van een loge op de Grootlogezitting worden als vertêgienwoordiger of deel te nernen aan het verkiezen van Grootbeambten. Eind 1939 waren er in Nederland 5 Rebekkah Loges en I Rebekkah C1ub. Àl1een in de grote steden in het westen en Zaandam. Ook waren er 2 (kleine) Nederlands Rebekkah Loges in Oost Indië met respectievelijk 6 en 12 zusteren (Batavia en Bandoeng). Vanuit de Rebekkah Loge Omhoog nr. 2 te Rotterdam die, na een jaren teruggezakt aantal te zijn naar cIub, aan het eind van de jaren weer loge was geworden, had zich in 1931 nog een dertiger club gevormd in Parijs. Op 4 oktober in dat jaar werden 5 dames en één broeder, de VM van nr. 1 ingewijd, de (Parijse) Lutetialoge waarbij 5 zusteren uit Rotterdan aanwezig: waren. Men had daarvoor veel werk verzet. worden, hoewel het stichten Het rituaal moest in het Frans vertaald door onze Grootsire van deze eerste Rebekkah Loge in Frankríjk in het Duits verricht werd. zr. Vinju-Morré in haar artikelenreeks, verschenen in Zo schrijft het Odd Fellow blad jaargang L9B6/87. Zij had als jong meisje voor de oorlog nog gewerkt op het toenmal-ige Centraal Secretariaat. Deze club Excelsior zou, evenals de Franse loges de 2e wereldoorlog niet overleven. Gelukkig dat de Nederlandse tak dat lot niet beschoren is gieweest. daarna tot grote bloei- komen. Deze zou juist DE
I(À}ÍPEUENTEN TN $EDERT,AND.
die zoals in het logehandboek staat verneld, De ordeinstelling, was, dat hij om het bestaan voor Thomas Wildey dermate belangrijk konrt daarvan te redden een breuk rnet de Manchester Unity riskeerde, pas 45 jaar na het stichten van d.e eerste loge in Nederland in ons tot aIle andere belangrijke Odd Fellow Iand. Dit in tegenstelting Ianden in Europa waar soms binnen een laar na de eerste loge al een kampement gesticht werd.
-26
want a1s van de doelstellingen ook logisch, Het is is, is het wel de verdieping Kampement er één belangrijk door voordrachten en discussie. leerstellingen
van het in de orde
fn het eerder Nu is het zo, dat men het niet heeft'vergetent. rrNergens i-s zoveel gesproken, gedenkboek van L927 staat: geciteerde tijdperk, daarna in de Grootloge eerst in het vóàr Grootloge van Grootbearnbten, over wat rnen toen en de vergaderingen zittingen nog noemde, het invoeren van den Legergraad in Nederlandtr. had onze eerste van de Soevereine Grootloge Met toestemning de kampernentgraden in een Duits Lager in Grootrneester br. Philips in 1904 en nam de ontvangst genomen. Doch hij overleed plotseling in zí1n graf mee. bijzonderheden van mei 1909 een krediet van Wanneer de Grootloge in haar zitting de karnpernentskunnen 5 broederen in Duitsland 25o gld. verleent, zijn het 4 broederen die grraden in ontvangst nenen. Uiteindelijk daar de Odd Fellow dagen meemaken en op naar Neurenberg afreizen, 10 augustus 191-0 de graden in ontvangst nemen op 5 mei l-911 gekozen als Grootpenningmeester, Broeder Verleur, (voor zover dat nogelijk hierover een aantal artikelen schrijft met de Grootsecretaris was) in het Odd Fellowblad en komt tenslotte dat deze tak van de Orde niet v. lrlankum tot de conclusie br. geschikt Een standpunt dat kennelijk niet is voor de Nederlanders. door ieder gedeeld werd, want het bleef op de agenda staan. L92L werden de Grootmeester br. IJsseI de Schepper en Op 7 januari br. v. Weeren in Kopenhagen aIs leden van de Grootpenningneester een Deens Lejr (kampenent) ingewijd. in mei 1-921 kwam het weer ter In de daaropvolgende Grootlogezitting go1d, dat indien Nederland Kampernenten sprake, waarbij a1s argument en aan het hoofd zouden krijgen zou kennen, wij een Rijksgrootloge gelijkgerechtigde Grootsire zou kunnen als onze Grootmeester Grootsire conferenties. deelnemen aan de internationale Wat deed men dus? Er werd een comrnissie benoemd, die een jaar daarop in de zitting van vóór invoering een vurig pleidooi van mei ]-922 in haar rapport verworpen. bij stemrningr voorstel werd Het Karnpement hield. het kende werd dit Àangezien men sinds 1918 het systeem van REFERENDUM voorgelegd aan alle leden der Orde in onze jurisdictie, voorstel Er zouden die vóór of tégen konden stemrnen. Dat gaf de doorslag. Kampementen komen. l- waren íngewijd, nr' Nadat nog 4 broederen in het ostheimlaqer van een kampement voor het oprichten konden 6 broederen een charter te Àrnsterdam aanvragen. Syrnbolisch was net de naam van Ostheim, immers de eerste Districts gesloten. Gedeputeerde Grootsire uit I876, dê cirkel De omissie van de vorige eeuw was rechEgezet.
27 In alle eenvoud werd op 9 septernber ),922 het Neerlandia Kampernent nr. I gesticht. Drie rnaanden daarna konden de 5 leden van dit kampement een vijftigtal broederen, waaronder bijna alle besturen van de vier andere nog op te richten kampementen inwijden. De plaats volgende dag, op 10 december L922, vond de oprichting van - r Unitas het Noorder - t lJsel respecÈievelijk en Wildey 2 , 3 , 4 M e t d e n u n m e r s e n 5 . Karnpement. Het laatste te Zaandam gevestigd. Daar we in Nederland (nog steeds) geen Grootkampement kenden, werd anbtshalve onze Grootsire br. IJssel de Schepper tot Grootpatriarch verheven, dat wilde zeggen, dat hij aan het hoofd stond van de 'Patriarchale van de Orde in de Nederlandse Jurisdictie. afdeeling' hoewel Ex-Grootsire En zo staat hij, zijnde, Do9 genoemd in het a d r e s b o e k j e v a n 1 9 4 0 ( b I z . 1 8 2 ) o n d e r K a m p e r n e n t e ni - n d e N e d e r l a n d s e Jurisdictie. DE ÀÀITLOOP NÀÀR DE TgTEEDEYIERELDOORLOG. jaren moet ontwikkeling in Duitsland in de dertiger De politieke nenig Odd Fellow zorgen gebaard hebben. In 1-932 had rnen daar nog (Reb. ) 5 en 19 Kampementen, 99 Zusterverenigingen 163 loges (cIubs) en 10 JOF cIubs, broederverenigingren vallend onder L Rijksgrootloge en B Districtsgrootloges. Totaal ruim 8000 1eden. Onder druk van de op 30 januari l-933 aan de macht gekomen NSDÀP 1933 zich geheel op te heffen. Veel gebouwen besloot men op 2 april g'enomen, logeleden in beslag en vermogien werd werden tot door verklaard, de Gestapo vervolgd staatsvijand en in het omgebracht, zoals de meeste joodse broederen. concentratiekamp Grunow in zí1n 'Der Odd Fellow Orden'. Zo schrijft der Nazi's een inval te wachten stond, Dat dit ons bij werd consequentie overzien naar zeker de Wellicht niet in zijn uiterste vele joodse broederen bij de Àrnsterdamse loges moeten zich er in 1-938/39 rekenschap van hebben gegeven. In elk geval wordt de orde meÈ name genoemd in een 'Schulungsbrief' een uitvoerige 1939. Een 'sonderheft', waarin der NSDÀP uit staat, beschouwingr over de Vrijnetselarij de Joodse invloed daarin burgerliche organisation als 'zwischenvÓlkische en het karakter fur vermeldt naast de die Verbreitung des westlichen Hurnanitátsideals', Druiden, de IooF als een 'Logenáhnlichen organisation'. Kortom we waren staatsqrevaarli jk. En dat hebben we gemerkt na 10 mei 1940. Zwolle,
29 septenber
Jacques BijlJan van Fucht. Gerhard Velthuizen.
1993.
DE ONTIiIIKKELING VÀN DE ORDE IN NEDERLÀND EN BELGIE VÀN l--1--1-900 tot l-O-O5-tga -24op Naan Loge Gesticht iJlaatsnaam leden per 1O-O5-4O Àantal 29-O7-I9OO 25-08-1900 21-06-1900 04-10-1903 03-02-L9O5 19-0L-I9o7 77-I2-L9IO 04-11-1-911 2L-O3-1914 06-06-1914 19-12-L9I4 13-03-1915 13-05-1915 23-O9-L9L6 25-1"1--7916 01-11--1917 04-1,0-1918 22-03-1919 I9-O4-I9I9 I2-O7-I919 23-09-19L9 21-O2-L92A 05-06-1920 05-06-1920 08-06-l-920 22-O2-L921 29-09-1"92L 15-1L-3-92I 28-04-192L 2O-I2-L92L 3O-O5-I922 O5-1-O-L922 IA-IL-1922 L8-L2-1922 20-0I-L923 03-02-L923 16-10-1923 27-LO-L923 L4-O4-I924 03-05-L924 23-O5-L925 27-A6-1925 :.1,-06-1926 28-04-1928 05-1L-7929 13-l-2-L93O 10-01-1931 07-01-1933 22-05-1934 29-0I-1936 31-l-0-1936 1_ 2 3) 4) 5) 6)
ASTREÀ Loge nr.9 VERITÀS Loge nr.10 T H O M À SW I L D E Y L o g e n r . 1 1 Àl'tSTEL Loge nr.12 SPINOZÀ Loge nr.13 JoHN WELCH Loge nr.14 ST.MÀÀRTEN Loge nr.15 MÀAS Loge nr.16 E E N S G E Z I N D H E I DL o g e n r . 1 7 RIJN Loge nr.18 ERICÀ Loge nr.19 ZÀÀN Loge nr.20 ZEVEN STERREN Loge nr.2L CÀLLUNÀ Loge nr.22 HUMÀNITÀS Loge nr.23 CHARITÀS Loge nr.24 FRÀTERNITÀS Loge nr.25 PATRIA Loge nr.26 KENNEMER Loge nr.27 GOOISE Loge nr.28 HÀNZE Loge nr.29 E R À S M U SL o g e n r . 3 0 FIDES INTER NOS Loge nr.31 EXCELSIOR Loge nr.32 LÀBOR ET ÀIUICITIÀ Loge nr.33 E E N D R À C H TL o g e n r . 3 4 VONDEL Loge nr.35 EEM Loge nr. 36 GRÀÀF ÀDOLF Loge nr.37 HÀRMONIE Loge nr.38 VERDRÀAGZÀÀI.,IHEID Loge nr.39 IJMOND Loge nr.40 LSÀLA Loge nr.41 VRïENDEN Loge nr.42 SIC SEIIPERLoge nr.43 FRISIÀ Loge nr.44 C R E S C E N D OL o g e n r . 4 5 ANKER Loge nr.46 B R O E D E R S C H À PL o g e n r . 4 7 LUCTOR Ef EMERGO Loge nr.48 V E R Z O E N I N GL o g e n r . 4 9 VICTORIE Loge nr.50 WILSON Loge nr.51 G R À À F S C H À PL o g e n r . 5 2 FIDELITAS Loge nr.53 ÀMïCITIA Loge nr.54 MOZART Loqre nr.55 FORUMHÀDRIÀNI Loge nr.56 SLEUTEL Loge nr.57 N E P T U N U SL o g e n r . 5 8 SEII{SLoge nr.59
Utrecht Deventer Àrnhem Àmsterdam Amsterdam lloogezand Groningen Rotterdam Àrnsterdam Arnhem Meppel Zaandam Apeldoorn Assen Den Haag Den Haag Wormerveer Ansterdam Haarlern Bussurn Kampen ? ? Amsterdarn ? ? Beverwi jk Hilversum Winschoten Zaandarn Enschede IJrnuiden Zwolle ? Utrecht Leeuwarden Koog a/d Zaan Steenwijk Àmsterdam Rotterdam Tilburg Àlkrnaar Àrnsterdam Zutphen Den Haag Utrecht Àmsterdam Voorburg Leiden Den Helder Stadskanaal
::
leden
L)
fl
30 1'7
25 26 54 3B 17 25 33 37 + L7 49 37 36 48 19 19 35 38 ?n
,t tt tt tt
,, tt
't
2)
,l t,
,t
3)
t, T' t, ,t t,
,,
4l
tt
,, tt
5) 5)
:_
!! 36 26 4L 40 47 37 ZJ
tt
5) 5) IT ,f
,, tt It
,, tt
5) ;; ,t 5 6 + L 6 + 1 7 + ) _ g, ,
20 29 22
:: 40
6)
tt
tf
5)
ZL
33 28 19 20 L9 l_5 33 16
,t ,t tt
Opgeheven voor 1-1-1940. Gevestigd in gebouw Sic Semper,Trans 19 te Utrecbrt Opgeheven in het jaar l--1-l-940. viel- vanaf 7-1-2-1936 de CZAÀR PETER C1ub. Hieronder Deze Loge werd opgericht onder de naam VREDE Loge./ Yanaf I9Z7 PÀTRïÀ Loge. Opgeheven vóór l-L-f940. Hieronder vielen (16) in Heerenveen, ook de JOHÀN WILLEU FRISO club de JAME L. RIDGELEY CIub (L7) in Sneek en de MUTUÀ FIDES Club (f9) in Drachten.
29
NNDER DE NEDERLÀNDSE JI'RISDIqTIE Gesticht
BEHOREND IN
op Naam Loge
Na een vergeefse O2-O9-19I1 06-09-1931 2A-04-1,929 05-11-1933
poging
BELGIE:
Plaatsnaam in
leden
Àantal
per
10-05-4
L897,
BELGIA Loge nr.1 FIÀT LUX Loge nr.2 VAE SOLI Loge nr.3 PERSEVERANTIALoge nr. 4
ONDER DE NEDERT.ÀNDSE JURISDICTIE
Àntwerpen BrusselBrussel Àntwerpen
BEHOREIID IN
60
leden
+z
6B 27
,t
NEDERI.ÀNDS OOST-INDIE:
INDIÀ Loge nr.1 A R D J O E N OL o g e n r . 2 PRIÀNGAN Loge nr.3
Batavia Soerabaya Bandoengt
10 L4 L9
leden
HOLLANDIÀ Rebekkahloge nr.lO M H O O GR e b e k k a h l o g e nr.2 ÀCÀCïÀ Rebekkahlogre nr.3 VREDE Rebekkahloge nr.4 HUMÀNITE Rebekkahloge nr.5 TOLERÀNTïE Club
Àmsterdam Rotterdam Den Haag Den Haag Zaandarn Utrecht
34 19 29 25 37 9
leden
KÀRTINI Rebekkahloge nr.1 nr.2 ELISABETH Rebekkahloge
Batavia Bandoeng
6 1l-
O9-O9-L922 1-0-l- 2-1922
NEERLÀNDIA Kampement nr.lNOORDER Kampernent nr. 2
10-12-L922
IJSEL
IO-L2-I922
UNITÀS Kampement nr.4
lj-Iz-i-g22
WILDEY Karnpernent nr-5
08-05-1931
FLEVO Kampernent nr.6
Àmsterdam l-19 Groningen/ Friesland LO7 Overi lseJ-/ Gelderland 40 Utrel:.tu/2. Holland BrabanL/Belgie L25 N. Holland/ Amsterdarn 39 Drente/ N.Overijsel 32
25-1-2-L922 01-06-l-930 28-04-1934
tt
REBEKKÀIT I.OGES '
28-01-L92O O7-O5-I921 78-LO-1,924 08-1-1-1934 O2-LL-L939 ]-t-:-.L-:.937
tl
,,
REBEKKÀH LOGES T!{ NEDERI.ÀNDS OOST-INDIE: 25-1-2-\923 14-l-0-1934
tt
KÀMPE}ÍENTEN:
KÀ!,ÍPEUENTE}I IN 29-08-1938
Kampement nr.3
NEDERÍ,ANDS OOST.INDIE: M À T À R À MK a r n p e r n e n t n r . 7
Java
JONG ODD FET,LO!{ CLUBS: 2B-01-].918 08-04-1926 ? 2I_1-T_T933 2O-05-I936 T8_02-L937 t_o-12-a938 1s-06-1939
INTER NOS V{TLDEY VERITÀS DE DRIE SCHAKELS TRÀJECTINÀ IJBEVER ALBERGOM JOFHIL
Arnsterdarn Zaandam Deventer ApeJ,doorn Utrecht ïJmuiden/Beverwi Àlkmaar Hilversum
jk
tt
,t
,t
t,
tt
f,
Lijst
van
ceraad.pleegde
Literatuur.
AÍndof f - Tudor lJngland Stuart l(envon Enqland plulnb - England in the 18th century - Sociale geschiedenis Trevelyan van Engeland Enk et. al. Rapport Grondslagen Discussiewerkgroep (ontstaan Manchester Unity 1910) Genesis of the Unity' Voorlichtingsmateriaal Manchester Unity 'The Àncient of the Order of Patriottic Ritual' Odd Fellows - Pictura Schade van Westrum - Àmsterdan per vigilante in de 19e eeuw I.J. Brugmans - De arb. klasse in Nederland Prof. Verberne - Geschiedenis van Nederland 1850-1925 Prof. L.c.J. - Uit Grootrnoeders tijd Han Wielick volk Prof. I(euning - Het Nederlandse in zí1n woongebied Visser & vd. Zeyde - De onafhankelijke orde van Odd Fellows - Gedenkboek 50 jaar IOOF in Nederland Div. Àuteurs - Àrtikelen reeks in Odd Fellowblad 1986/87 Joh. Vinju-Morré - De Hemel op Àarde (1-992) JuI. Uittenbogaard Heinz Grunow - Der odd FeIIow Orden Teil 1 L957
S.'I'. J . P. J.l{. c.M. K.vd. 'The
- vom Geheimbund zum orden 1-96a idem Ned. Belgische odd Fellows 1940 Àdresboek W.W. Reijs - Nederland zoals het was, zoals het is. History of Oddfellowship D. Ross - Illustrated À. Wunderlich - Ind. Order of Odd Fellows (vertaald
B.S. Hans)
Tbe First Oàd Fellows Song* u
I
On halcyon uings our Inom_entspcss, Lifà s cruel Tares beguiling. Ol^d.Time lays ilown his"scythó and glnss, In gag good humor vniling. With eímíníbesrd and forelack gray His rcoerend front adorning, He bolcs líke \Vínter turned to May, Night softened into morning. Hou grand in age, houofair in youth,, __ Are holy "Friendship, Looe and. Truth."
When Friendship, Looe and Truth abound, Among a band of brothers,The cup oi iog goes gailY round, Each sharesthe blrss of others' Sweet rosesgrace the thornY waY Abng the oab of sonou, Thz flou,ers that shed their leaoestodny Shall bloom again to-morrow. How grond in age, hou: fair in youth, Are hóIy "Frienáship, Loue and Truth."
UI From these delightlul fountains flow Ambrosial rills of pleastre. Can man desíre, can heaoen bestou, A more resplzndent treasure. Adorned uith gems so richly bright \Ve'd form a corwtellntion, \Vherc eoery star uith modest light ShaII gild his proper statíon. How grand ín age, how fair in youth, Arc holy "Fricndship,Looc and Truth." .Thc Ê:"stOclcl Fcllox.sscn( evcr knorvn to be pnnted, ruascomnosedbv James\{ontqomen'in 1788
