Inclusie Manifest. Concepttekst

Concepttekst 030907  Auteur: Jose Smits 

Inclusie Manifest  Mensen  horen  bij  elkaar.  De  behoefte  aan  sociale  relaties,  gebaseerd  op  vriendschap  en  vertrouwen  is  fundamenteel.  We  willen  familie  en  vrienden  om  ons  heen,  voor  anderen  zorgen en ons gewaardeerd weten. Apart staan is het ergste dat een mens kan overkomen.  Niet herkend worden als vriend, als iemand om mee te praten, om mee om te gaan, is erg.  Erbij horen is een fundamentele behoefte van mensen.  Voor  mensen  met  een  beperking  is  het  niet  vanzelfsprekend  dat  ze  erbij  horen.  Mensen  wonen, leren, werken, leven apart. Of ze leren en werken niet. Deze groep leeft, vaak met  goede  bedoelingen,  apart.  Ze  wonen  apart,  leren  apart,  werken  apart  of  werken  niet.  Ze  staan  letterlijk  aan  de  kant.  Dat  is  voor  deze  mensen  slecht,  maar  ook  slecht  voor  de  samenleving.  Dit manifest bepleit inclusie voor mensen met een beperking.  Inclusie is dat mensen met beperking meedoen aan de samenleving zoals alle mensen dat  doen.  Het  betekent  dat  ze  overal  echt  welkom  zijn  en  serieus  worden  genomen.  Inclusie  betekent leren op de gewone school, wonen in een huis in de straat, lid zijn van de club in de  wijk of in het dorp, werken in een gewoon bedrijf. Precies zoals alle mensen dat willen.  Dit manifest is opgesteld door een groep mensen die uit verschillende achtergrond werken  aan een meer inclusieve samenleving. Ze kennen de negatieve gevolgen van uitsluiting van  mensen  met  beperking.  Ze  kennen  ook  vele  inspirerende  voorbeelden  van  geslaagde  inclusie  in  Nederland  en  het  buitenland.  Ze  weten  dat  inclusie  grote  voordelen  heeft  voor  iedereen, met of zonder handicap. Ze weten ook dat iedereen moet werken aan inclusie. Het  gaat niet vanzelf goed. Vandaar dat ze het initiatief hebben genomen om te komen tot de  Coalitie voor Inclusie.  Wat is inclusie?  Iemand kan sneller, slimmer, dikker, dunner, zwarter, witter zijn dan de ander, maar niemand  is meer of minder waard. Alle mensen zijn gelijkwaardig. Dat is de kern van mensenrechten  in  de  internationale  gemeenschap.  Dit  fundamentele  mensenrecht  ­  iedereen  is  evenveel  waard  ­  is  de  basis  van  inclusie.  Met  alle  verschillen  die  er  zijn  tussen  mensen,  moet  iedereen  gelijkwaardig  de  kans  krijgen  zich  te  ontwikkelen  en  mee  te  doen  in  onze  samenleving. Iedereen moet daarvoor de ondersteuning krijgen die nodig is.

Auteur: Jose Smits 

Inclusie Manifest 

Het  is  een  misverstand  te  denken  dat  alleen  mensen  met  beperking  ondersteuning  nodig  hebben.  In  een  moderne  samenleving  krijgt  iederéén  ondersteuning.  Een  goede  regering  zorgt  voor  bijvoorbeeld  onderwijs,  gezondheidszorg,  openbaar  vervoer.  Een  regering  organiseert en betaalt dat zelf of zorgt via wetgeving dat het voor iedereen goed geregeld is.  Postbezorging is iets wat commerciële bedrijven uitvoeren maar er is wel een wet die regelt  dat iedereen post krijgt tegen gelijke tarieven, óók mensen die in afgelegen dorpen wonen.  Omdat  mensen  nooit  helemaal  gelijk  zijn,  is  er  ook  verschil  in  ondersteuning  om dezelfde  mogelijkheden te bieden. Bijvoorbeeld in het verkeer. Automobilisten willen dat de overheid  wegen aanlegt. Treinreizigers willen veel stations en treinen. De hele samenleving heeft er  belang bij dat er zowel wegen als openbaar vervoer zijn, ook als we niet allemaal in dezelfde  mate ergens gebruik van maken. Het is niet zinnig om precies uit te rekenen wat duurder is  of niet: beide vormen van ondersteuning zijn nodig om te zorgen dat mensen ergens heen  kunnen gaan.  In onze samenleving krijgen mensen met beperking ondersteuning die is afgestemd op hun  beperking.  Om  organisatorische  en  financiële  redenen  is  deze  ondersteuning  vaak  apart  komen te staan. Nederland kent daarvan vele voorbeelden: intramurale instellingen, speciale  scholen,  aangepast  vervoer.  Vaak  gelden  daar  ook  nog  speciale  regels  die  mensen  met  beperking extra beperken. Wie bijvoorbeeld in een zorginstelling woont, mag in Nederland  zijn eigen huisarts niet kiezen. De ondersteuning die bedoeld was om mensen beter te laten  functioneren  is  dan  een  instrument  geworden  die  hen  uit  de  samenleving  plaatst  en  individuele  vrijheid  beperkt.  Mensen  met  beperking  moeten  daarom  het  recht  krijgen  op  “ondersteuning  in  de  minst  beperkende  omgeving”.  Die  formulering  wordt  gehanteerd  in  succesvolle Amerikaanse wetgeving.  Mensen gaan hun eigen weg, maken eigen keuzen. Iedereen, ook mensen met beperking,  willen  die  autonomie.  Het  betekent  niet  dat  iedereen  doet  wat  hij  wil.  In  een  moderne,  complexe  samenleving  zoeken  we  ook  veiligheid  en  geborgenheid.  We  voelen  ons  verbonden en houden rekening met elkaar, juist om elkaars vrijheid te waarborgen. Inclusie  betekent  dat  we  met  elkaar  rekening houden en dat ieders behoeften worden herkend en  erkend.

27­9­2007  2/13 

Inclusie Manifest 

Inclusie is belangrijk voor mensen met beperking  Vaak wordt gezegd dat mensen met beperking behoefte hebben aan aparte voorzieningen  omdat die meer kennis, veiligheid en sociale bescherming bieden. De veronderstellingen zijn  dan bijvoorbeeld:  “ Ze wonen dan wel apart, maar ze wonen veilig.  Ze hebben misschien geen werk, maar wel een gegarandeerde uitkering.  Op speciale scholen leren ze meer.  Ze mogen lekker met de taxi. “  Die veronderstellingen zijn doorgaans niet waar. In aparte voorzieningen is het niet veiliger.  Seksueel geweld, ongelukken, mishandeling en onjuiste medische zorg komen in instellingen  net  zoveel  voor  als  daarbuiten.  Een  levenslange  uitkering  is  een  levenslange  garantie  op  armoede.  Speciale  scholen  hebben  als  het  om  leerprestaties  gaat,  een  slechte  reputatie.  Aangepast vervoer is aan vele beperkingen onderhevig.  Als  groepen  in  een  samenleving  gescheiden  optrekken,  is er ruimte voor vooroordelen en  devaluatie. Onderzoeken laten het steeds zien: Mensen met beperkingen hebben, of ze nu  zelfstandig  wonen  of  “in  de  wijk’  veel  minder  sociale  contacten  dan  mensen  zonder  beperkingen, ze hebben minder kans op betaald werk, ze leren minder dan ze aankunnen,  en  zijn  veel  meer  aan  huis  gebonden  dan  mensen  zonder  beperkingen.  Inclusie  gaat  er  vanuit dat dit niet hoeft. We kunnen de samenleving veiliger en socialer maken voor mensen  met beperking door hen meer kansen te bieden.  Inclusie is belangrijk voor de samenleving  Een  samenleving  die  veilig en ondersteunend genoeg is voor mensen met beperkingen is  veilig  en  ondersteunend  voor  iedereen.  Inclusie  heeft  meer  voordelen.  Een  veerkrachtige  samenleving  is  gebaat  bij  de  optelsom  van  verschillende  mogelijkheden.  Geen  mens  kan  alles alleen. We hebben elkaar nodig om met zijn allen beter te zijn.  Een  moderne  samenleving  heeft  behoefte  aan  mensen  met  specialistische  vaardigheden.  Iedereen  kan  zijn  eigen  specialisme  ontwikkelen.  Soms  is  dat  specialisme  van  directe  economische  waarde.  Soms  schuilt  de  specifieke  bijdrage  in  de  verrijking  van  cultuur  of  omgangsvormen.  Grote  vernieuwingen  in  onze  samenleving  zijn  vaak  tot  stand  gebracht  door  mensen  die  sterk  afwijkende  ideeën  hadden  en  daarvoor  de  ruimte  kregen.  Wie  de  geschiedenis kent, weet dat iedereen verschil kan maken voor de ander.

27­9­2007  3/13 

Inclusie Manifest 

Allemaal betekent allemaal  Inclusie geldt voor iedereen. Er is geen reden een uitzondering te maken. Niet iedereen kan  alles in dezelfde mate, maar iedereen verdient hetzelfde uitgangspunt en dezelfde kansen.  Ieder  mens  wil  zelf  keuzes  kunnen  maken  in  de  zaken  die  wezenlijk  zijn  voor  hem.  Ook  mensen met een beperking willen die keuzes maken. Inclusie betekent dat mensen met een  beperking net zo autonoom zijn als anderen.  Er  is  geen  duidelijke  groep  mensen  met  handicaps  of  beperking.  Mensen  kunnen  een  chronische  ziekte  hebben,  of  een  lichaam  waarvan  niet  alle  functies  het  goed  doen.  Niet  iedere functiebeperking leidt tot het ervaren van een belemmering. Wat er toe doet is hoe we  ondersteuning zo organiseren dat iedereen genoeg kansen krijgt.  Inclusie is een kwestie van burgerrecht  Nederland  kent  wetten  die  discriminatie  verbieden  en  heeft  verdragen  ondertekent  waarin  inclusie  wordt  voorgeschreven.  Het  is  een  juridische  plicht  om  inclusie  na  te  streven.  Het  schort aan de uitwerking. Dit is wat in Nederland al geldt|:  §

§ §

§

§

Nederland ondertekende in maart 2007 het VN Verdrag voor de Rechten van Mensen  met  Beperking.  De  Nederlandse  Ministerraad  verklaarde:  “Het  verdrag  beoogt  dat  wereldwijd  de  circa  650  miljoen  mensen  met  een  handicap  op  dezelfde  wijze  als  anderen  kunnen  deelnemen  aan  het  maatschappelijke  leven  en  de  universele  rechten van de mens kunnen genieten. Het verdrag verplicht de lidstaten om sociale  en fysieke belemmeringen weg te nemen die gehandicapten dagelijks ervaren.”  Het  Europese  Verdrag  voor  de  Rechten  van  de  Mens  en  Fundamentele  Vrijheden  (EVRM) verbiedt discriminatie op grond van handicap.  Nederland  onderschrijft  de  VN  Standaardregels  voor  Gelijke  Kansen  voor  Mensen  met beperking waarin staten worden opgeroepen gelijke kansen te bieden door alle  aspecten van het maatschappelijke verkeer voor iedereen toegankelijk te maken.  Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet luidt: "Allen die zich in Nederland bevinden,  worden  in  gelijke  gevallen  gelijk  behandeld.  Discriminatie  wegens  godsdienst,  levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is  niet toegestaan."  Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht stelt strafbaar: "elke vorm van onderscheid,  elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben  dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten  van  de  mens  en  de  fundamentele  vrijheden  op  politiek,  economisch,  sociaal  of  cultureel terrein of op andere terreinen van het maatschappelijke leven, wordt teniet  gedaan of aangetast."

27­9­2007  4/13 

Inclusie Manifest 

§

§

Strafbaar  zijn  volgens  dit  Wetboek  van  Strafrecht:  “beledigende  uitlatingen  en  het  aanzetten tot haat, discriminatie of gewelddadig optreden wegens een lichamelijke,  psychische of verstandelijke handicap”.  Nederland onderschreef in 1994 de Verklaring van Salamanca van de Unseco waarin  staat dat:  ­  ieder kind een fundamenteel recht heeft op onderwijs en in staat  moet worden gesteld een acceptabel niveau van leren te bereiken en op peil  te houden;  ­  allen met speciale onderwijsbehoeften toegang moeten hebben  tot  reguliere  scholen  welke  hen  opnemen  in  een  kindgericht  pedagogisch  klimaat dat in staat is aan hun behoeften tegemoet te komen;  ­  reguliere scholen met inclusieve inslag het meest effectief zijn in  het bestrijden van discriminerende opvattingen, in het creëren van een open  gemeenschap,  in  het  bouwen  aan  een  inclusieve  maatschappij  en  het  bereiken  van  onderwijs  voor  iedereen.  Bovendien  voorzien  zij  in  effectief  onderwijs voor de meerderheid (zonder speciale behoeften) en verbeteren zij  de doelmatigheid van het gehele onderwijssysteem. 

Inclusie is maakbaar: afspraken zijn nodig  Inclusie is een veranderingsproces. Met elkaar organiseren we de samenleving en de manier  waarop mensen zich tot elkaar verhouden. In wetten en regels leggen we op democratische  wijze afspraken vast: wat mag wel, wat mag niet en wat willen we stimuleren. Zo vormt zich  de samenleving: een complex van democratische afspraken, vastgelegd in wetten en regels.  Zo  gaat  dat  met  onderwijs,  met  zorg,  met  de  arbeidsmarkt,  met  wonen;  met  alles  wat  belangrijk is.  Om inclusie na te streven zijn dus ook afspraken nodig, vast te leggen in wetten en regels.  Op  elk  terrein  is  aan  te  geven  wat  inclusie  betekent  en  wat  we  kunnen  doen  om  het  te  bereiken. In een steeds veranderende samenleving is het nodig steeds te onderzoeken of de  afspraken het doel van inclusie echt dichterbij brengen. · Leren in de Samenleving: Inclusie in het Onderwijs · Werken in de Samenleving: Inclusie op de Arbeidsmarkt · Wonen in de Samenleving: Inclusie bij het wonen en vrijetijdsbesteding.

27­9­2007  5/13 

Inclusie Manifest 

Bijlage InclusieManifest:  Leren in de Samenleving: inclusie in het onderwijs  Van  alle  leerlingen  in  basis  en  voortgezet  onderwijs  was  in  2005  9,4%  geregistreerd  als  speciaal  onderwijsleerling.  (CBS).  Deze  leerlingen  gaan  grotendeels  naar  speciale  afdelingen  (LWOO)  en  naar  aparte  speciale  scholen  (zmlk­scholen  en  andere  clusterscholen,  speciale  basisscholen,  praktijkscholen).  Nog  geen  tiende  deel  van  deze  groep  is  toegelaten  op  reguliere  scholen  en  ontvangt  daar  ambulante  begeleiding.  Bij  leerlingen  met  verstandelijke  beperking  is  het  aandeel  dat  op  een  reguliere  school  mag  blijven, nog minder.  Naar  schatting  vierduizend  leerlingen  worden  in  Nederland  op  geen  enkele  school  toegelaten. Een deel van hen wordt “ leerbaar” geacht maar wordt heen en weer geschoven  tot  een  school  hen  na  maanden  of  jaren  toelaat.  Duizenden  kinderen  in  dagverblijven  en  intramurale instellingen zijn van leerplicht ontheven vanwege hun beperking. Leerlingen of  ouders die dit uitsluitingmechanisme aanvechten kunnen nergens terecht.  Inclusie  in  het  onderwijs  betekent  de  erkenning  dat elk kind kan leren en dat ze naar een  school gaan, waar ze ook heen zouden zijn gegaan als ze geen beperking zouden hebben  gehad. Inclusie betekent echt meedoen en gelijke kansen op ontwikkeling bieden. Dat kan  als er voor leerlingen effectieve ondersteuning is, afgestemd op de behoeften van leerling en  leerkracht.  Inclusie leidt tot vriendschappen en betere leerprestaties voor alle leerlingen  Voor  de  leerling  met  beperking  is  inclusie  belangrijk.  In  een  functionele  omgeving  is  het  leggen van vriendschappelijke contacten makkelijker. Kinderen maken vriendjes op school  omdat  ze  daar  elke  dag  bij  elkaar  komen.  Er  zijn  methoden  om  vriendschap  sluiten  te  vergemakkelijken, als een beperking dat leggen van contact bemoeilijkt. Ook voor leerlingen  zonder  beperking  zijn  inclusieve  scholen  goed.  Ze  leren  dat  er  verschillen  zijn  tussen  mensen  en  dat  je  evengoed  met  elkaar  kunt  optrekken.  De  cultuur  van  inclusie,  van  het  verbonden zijn met elkaar ondanks verschillen, wordt zo op school uitgedragen.  Een inclusieve school biedt ook de beste kans op cognitieve ontwikkeling. In een omgeving  waar  het  leren  lezen,  schrijven  en  rekenen  vanzelfsprekend  is,  worden  leerlingen  met  beperking  meer  uitgedaagd  en  leren  ze  meer.  Wetenschappelijk  onderzoek  laat  zien  dat  leerlingen met verstandelijke beperkingen betere leerresultaten halen op inclusieve scholen.  Het oordeel van de inspectie voor het onderwijs is al jarenlang negatief over de kwaliteit van  een meerderheid van speciale scholen. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is er in  speciale  scholen  weinig  aandacht  voor  individuele  leerplannen  en  is  weinig  assistentie

27­9­2007  6/13 

Inclusie Manifest 

mogelijk. De groepen zijn klein, maar omdat alle kinderen meer ondersteuning nodig hebben,  is er toch te weinig individuele aandacht.  Op  een  inclusieve  school  verbeteren  ook  leerprestaties  van  leerlingen  zonder  beperking.  Leerkrachten moeten na denken over omgaan met verschillen. Dat leidt tot een houding die  meer  rekening  houdt  met  de  individuele  behoefte  van  alle  leerlingen.  De  specialistische  kennis  en  ondersteuning  die  nodig  is  voor  leerlingen  met  ernstige  beperkingen  is  op  een

27­9­2007  7/13 

Inclusie Manifest 

inclusieve  school  beschikbaar  binnen  het  team  van  leerkrachten.  Daarvan  profiteert  iedereen. Op een inclusieve school is meer mankracht beschikbaar. Aparte speciale scholen  en het vervoer er naar toe vergen veel geld. Als dat geld besteed wordt in reguliere scholen,  worden klassen kleiner en is meer assistentie in de klas mogelijk.  Stappen die gezet kunnen worden:  We  roepen  schoolbesturen  en  regering  op  om  leerproblemen  en  beperking  niet  meer  te  hanteren  als  criterium  om  leerlingen  uit  elkaar  te  halen  en  gescheiden  op  te  voeden.  Wij  geloven  dat  gescheiden  onderwijssystemen  vooroordelen  voeden  over  mensen  met  beperkingen en hen devalueren.  § Maak  een  actieprogramma  en  tijdschema.  Schat  in  hoe  snel  de  segregratie  kan  verdwijnen en inclusie een feit kan zijn. Tel elk jaar leerlingaantallen in speciale en  reguliere scholen om te zien of het doel dichterbij komt.  § Werk toe naar bestuurlijke fusies tussen reguliere en speciale scholen. Op die manier  kunnen beide schoolsoorten financieel en organisatorisch in elkaar groeien.  § Leg het wettelijke leerrecht voor alle kinderen vast. In Nederland mogen alle ouders  zelf de school voor hun kind kiezen. Hanteer die regel ook voor ouders van kinderen  met beperking.  § Leg vast in een actieprogramma welke vormen van ondersteuning effectief zijn in de  klas en geef aan wie verantwoordelijk is voor de organisatie daarvan.  § Gun  scholen  begeleiding  bij  het  bewaken  en  verhogen  van  de  kwaliteit  van  het  onderwijs voor alle leerlingen indien de stap naar inclusie wordt gezet. De Index voor  Inclusie is een goed instrument daarvoor.  § Bied  bijscholing  aan  voor  leerkrachten,  gewone  en  speciale,  om  te  leren  hoe  ze  praktische uitdagingen in een inclusieve klas aankunnen.  § Ondersteun  ouders  van  leerlingen  met  een  beperking.  Ze  zijn  de  constante  begeleiders en thuisonderwijzers van hun kinderen. Zie ze als partners van de school  en leer hen effectief op te komen voor hun kind.  § In  meer  inclusieve  landen  krijgen  scholen  ondersteuning in de vorm van toegepast  wetenschappelijk  onderzoek,  scholing  van  leerkrachten  en  beschikbaar  stellen  van  materiaal.  Onderzoek  hoe  universiteiten  Nederlandse  scholen  praktisch  kunnen  ondersteunen.

27­9­2007  8/13 

Inclusie Manifest 

Bijlage InclusieManifest:  Werken in de Samenleving: Inclusie op de arbeidsmarkt  Mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking hebben minder kans  op betaald werk. De neiging is te denken dat het nu eenmaal zo is omdat mensen met een  beperking minder kunnen. Dat is niet juist. Mensen met beperking willen en kunnen werken.  Er zijn regelingen om de kosten van hulpmiddelen en aanpassingen te betalen en zelfs om  loonkosten  te  compenseren.  Slechts  19  %  van  de  bedrijven  maakt  gebruik  van  die  regelingen. Bedrijven weten vaak niet dat of hoe ze er gebruik van kunnen maken. Een groot  probleem  van  werknemers  met  beperkingen  is  het  ontbreken  van  betaalbaar  vervoer.  Het  openbaar vervoer is slecht toegankelijk voor mensen met ernstige beperkingen. Aangepast  vervoer is duur, beperkt beschikbaar en tijdrovend. Als het werknemers met beperking toch  lukt een baan te vinden en te houden, worden eigen bijdragen voor ondersteuning verhoogd  zodat werken hen de facto geld kost.  De arbeidsparticipatie van mensen met een lichamelijke beperking is 24 %. Dat ligt ver onder  dat  van  de  gehele  Nederlandse  bevolking:  61%.  De  arbeidsparticipatie  van  mensen  met  verstandelijke beperkingen is niet bekend. In onderzoeken over participatie van mensen met  beperkingen  worden  doorgaans  alleen  mensen  met  lichamelijke  beperking  betrokken.  Als  mensen met beperking werken is het vaak in de sociale werkvoorziening (WSW). Dat is werk  in een beschermde omgeving in doorgaans aparte werkplaatsen aan 90.000 mensen. Er zijn  wachtlijsten om te mogen werken in de WSW. Niet iedereen wordt toegelaten. Een te laag IQ  of  te  lage  arbeidsproductiviteit  is  reden  voor  afwijzing.  Dat  overkomt  veel  mensen  met  verstandelijke  beperkingen.  Ze  mogen  hooguit  met  behoud  van  uitkering  werken  in  een  dagverblijf.  Inclusie bij het werk is: minder armoede en kans op vriendschap  Mensen  met  beperking  willen  werken  en  een  eigen  inkomen  verdienen.  Inclusie  op  de  arbeidsmarkt  betekent  dat  ook  voor  mensen  met  beperking  de  voorwaarden  worden  gecreëerd  om  werk  te  vinden  en  dat  ze  er  geld  aan  overhouden.  Werk  is  belangrijk  voor  participatie. Werk betekent een inkomen waarmee sociale activiteiten worden gefinancierd.  Geen werk hebben of alleen werken met behoud van uitkering betekent continue armoede  en  sociale  uitsluiting.  Werk  is  een  functionele  omgeving  waarin  mensen  van  elkaar  afhankelijk zijn en contacten leggen. Bedrijven en organisaties profiteren doorgaans als de  groep  werknemers  divers  is  samengesteld  en  als  er  een  cultuur  is  waarin  werknemers  rekening houden met elkaar. Klanten van bedrijven herkennen en waarderen dat. Mensen  met beperking leveren een waardevolle bijdrage ook als hun individuele arbeidsproductiviteit  lager dan gemiddeld lijkt.

27­9­2007  9/13 

Inclusie Manifest 

Stappen die gezet kunnen worden:  Een werkgever beslist of iemand in dienst wordt genomen. De werkgever maakt een eigen  keuze. De regering kan zorgen dat mensen met beperkingen een eerlijke kans krijgen: door  bijvoorbeeld loonkosten deels te compenseren, door te zorgen voor ondersteuning (jobcoach  bijvoorbeeld) door te zorgen dat discriminatie en misbruik geen kans krijgt. Inclusie betekent  dat geen onderscheid wordt gemaakt in soorten beperkingen. Als er al een afgeschermde  werkomgeving moet zijn (de WSW), dan is het een slecht idee om ook daar te selecteren op  beperking.  § §

§ § §

§

§

Volg  de  verplichting  uit  internationale  verdragen  en  streef  inclusie  na  op  de  arbeidsmarkt.  Neem  in  de  werkloosheidstatistiek  standaard  de  gegevens  op  van  mensen  met  beperking. Accepteer niet dat de werkloosheid en daarmee de armoede onder hen  altijd groter is.  Gun  mensen  met  een  beperking een levenslang eigen participatiebudget waarmee  begeleiding en ondersteuning op de werkplek kan worden betaald.  Maak openbaar vervoer sneller toegankelijk en breid de antidiscriminatiewetgeving uit  De  regering  kan  zorgen  voor  een  programma  waarin  jongeren  met  een  beperking  wordt gevraagd hoe ze hun volwassen leven willen inrichten, inclusief beroepskeuze.  De jongeren krijgen steun bij het uitvoeren van die wensen.  Er  is  subsidie  van  de  Europese  Unie  om  jonge  mensen  voor  te  bereiden  op  de  arbeidsmarkt. Scholen kunnen met de regering en werkgevers een plan maken om  die subsidie gericht in te zetten voor jongeren met een beperking.  Stimuleer effectieve Cao­afspraken om de cultuur in bedrijven diverser te maken.

27­9­2007  10/13 

Inclusie Manifest 

Bijlage InclusieManifest:  Wonen in de Samenleving: Inclusie bij het wonen en vrije tijd  De meeste mensen met verstandelijke beperkingen wonen niet zelfstandig. Ze wonen thuis  bij  ouders  of  andere  familie,  in  een  semimurale  instelling  of  een  intramurale  instelling.  Mensen  met  lichamelijke  beperkingen  jonger  dan  65  jaar  wonen  verhoudingsgewijs  vaker  zelfstandig.  Mensen  die  op  hoge  leeftijd  ernstige  beperkingen  kregen, wonen vaak in een  verpleeghuis.  Ouders  van  jonge  kinderen  met  ernstige  handicap  blijken  de  zorg  voor  hun  kind  met  beperking  vol  te  houden  tot  de  kinderen  ongeveer  12  jaar  zijn.  Daarna  worden  kinderen  vaker  uit  huis  geplaatst  in  instellingen.  Ouders  doen  dat  uit  onmacht.  Ze  kiezen  voor  instellingszorg  bij  gebrek  aan  effectieve  ondersteuning  thuis.  Ondersteuning  thuis  wordt  tegengewerkt  de  laatste  jaren  omdat  het  een  te  dure  oplossing  zou  zijn.  Kinderen  met  beperking krijgen weinig toegang tot clubs en vrijetijdsactiviteiten. Dat is een belasting voor  hen en het gezin.  Het  wonen in een instelling tast autonomie aan. Bewoners van AWBZ­instellingen worden  wettelijk  gezien  als  patiënt  en  hebben  formeel­juridisch  geen  zeggenschap  over  hun  leefomstandigheden.  Bewoners  van  instellingen  kunnen  te  maken  krijgen  met  beheersingsmaatregelen,  zoals  isoleren  en  fixeren.  De  maatregelen  zijn  bij  een  bepaalde  manier van leidinggeven en voldoende menskracht nooit nodig. Er is echter geen effectief  machtsmiddel voor individuele bewoners of hun vertegenwoordigers om de toepassing van  dwangmaatregelen te keren.  Bewoners van instellingen wonen niet allemaal in grote gebouwen in grote groepen. Er zijn  ook kleinschalige projecten, die doorgaans meer in de wijk of dorp staan tussen zelfstandige  woningen  in.  Dat  betekent  niet  automatisch een ruimer sociaal netwerk. Er is geen goede  ondersteuning bij het leggen en onderhouden van sociale netwerken. Mensen met beperking  ervaren  weerstand.  Onbekend  makt  onbemind  en  onbegrepen.  Mensen  met  ernstige  beperkingen (lichamelijke en verstandelijke) die zelfstandig wonen geven in onderzoek (Nivel  2005) ook aan dat zij te weinig sociale contacten en vrije tijdsactiviteiten hebben omdat ze  minder  geld  hebben  en  problemen  ondervinden  bij  reizen.  Het  inkomen  is  laag  door  de  combinatie van lage uitkering, duurdere aangepaste woningen en eigen bijdragen voor zorg.  Ze  ervaren  een  tekort  aan  autonomie.  Ze  geven  in  het  Nivel­onderzoek  ook  aan  dat  hun  sociale  contacten  niet  goed  genoeg  zijn:  ze  missen  respect  en  begrip  van  anderen.  Ze  wensen “ echt” contact.

27­9­2007  11/13 

Inclusie Manifest 

Inclusie bij het wonen: meer kwaliteit van leven  Onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau onder mensen met beperking liet zien dat  het  hebben  van  een  eigen  woonruimte  op  zichzelf  al  in  belangrijke  mate bijdraagt aan de  kwaliteit van leven van mensen met beperkingen. Dat geldt ook voor mensen die er niet in  slagen een ruimer sociaal netwerk op te bouwen. Mensen met beperkingen die op zichzelf  wonen, voelen zich niet vaker eenzaam voelen dan toen zij nog in een groep leefden. Toch  kan  er  meer  worden  aangeboden  dan  een  eigen  huis.  Er  zijn  vele  voorbeelden,  ook  in  Nederland,  waarin  het  lukte  om  sociale  netwerken  op  te  bouwen  rondom  mensen  met  beperkingen.  Gerichte  interventie  die  mensen  in  contact  brengen  met buurtgenoten of clubgenoten met  een beperking blijken effectieve netwerken op te leveren. Mensen willen anderen wel helpen,  maar weten niet wat anderen nodig hebben of durven het niet spontaan aan te bieden. Er  zijn  methoden  om  vriendschapsnetwerken  te  creëren.  Ze  blijken  voor  alle  deelnemers  positief  te  zijn  en  blijven  met  geringe  ondersteuning  langdurig  in  stand.  De  sociale  samenhang in buurten krijgt als gevolg van dergelijke netwerken een positieve impuls.  Stappen die gezet kunnen worden:  Inclusie  in  het  wonen  is:  dat  mensen  met  beperking  wonen  zoals  ze  gewoond  zouden  hebben  als  ze  geen  beperking  hadden.  Dat  is  zelf  een  huis  huren  of  kopen,  toegang  tot  openbaar vervoer, acceptatie in het verenigingsleven en indien nodig ondersteuning bij het  leggen van contacten.  § §

§

§ § §

§

27­9­2007  12/13 

Regel betere voorwaarden rondom het wonen en de vrije tijd: voldoende inkomen  voor huur en sociale activiteiten.  Neem  maatregelen  die  de  samenleving  fysiek  toegankelijk  maakt  (  OV  en  openbare  gebouwen  zoals  cafés  zodat  mensen  met  beperkingen  naar  binnen  kunnen én kunnen plassen)  Regel  ondersteuning  om  de  omgeving  immaterieel  toegankelijk  te  laten  zijn.  Zodat mensen zich welkom voelen en “ echte” contacten kunnen ervaren. En ze  zich kunnen verweren als ze ten onrechte worden geweerd.  Erken het recht op een eigen woning ook voor mensen met ernstige beperkingen.  Regel  de  juridische  positie  van  mensen  met  beperking  zo  dat  ze  autonomie  ervaren, ook als ze die intensieve ondersteuning nodig hebben.  Garandeer  voldoende  hoog  inkomen  om  daadwerkelijk  te  participeren:  een  participatiebudget voor noodzakelijke maar ook “leuke dingen”is nodig. maak de  leefomgeving fysiek toegankelijk (drempels weg)  Maak  de  leefomgeving  immaterieel  toegankelijk:  financier  structureel  projecten  voor het creëren van vriendschapsnetwerken rondom mensen met beperking

Inclusie Manifest 

§ § §

§

27­9­2007  13/13 

Het uitbreiden van anti­discriminatiewetgeving naar verenigingen en bedrijven is  essentieel voor bewustwording en het bestrijden van onterechte uitsluiting.  Regel de juridisch zelfstandige positie van mensen met beperking die intensieve  ondersteuning nodig hebben.  Verbied fixeren en isoleren in zorginstellingen: bij goed beleid is het nooit nodig.  Maak een actieprogramma voor het effectief ondersteunen in hun eigen omgeving  van gezinnen met jonge kinderen.