Boek :
Zorgzame klas Psycho-educatie voor de basisschool
Auteur :
Peter Glorieux en Jan Vanthomme 2010, Acco ISBN: 9789033482021 Bespreker : Peter Bauwens, vrijwillige medewerker vzw Die-’s-lekti-kus Datum : oktober 2011
.
In een notendop… Het boek richt zich naar lagere school kinderen vanaf het vierde leerjaar waarvan één of meerdere leerlingen te kampen hebben met een leerprobleem of –stoornis. Het is een instrument om leerlingen te leren omgaan met medeleerlingen die ‘anders’ zijn. Het model tracht zo irritaties en pesterijen binnen de klasgroep te onderdrukken. Het boek biedt een praktisch en volledig uitgewerkt model bestaande uit 3 fasen om in de klas toe te passen. Het zijn kant en klare metaforen en praktische oefeningen. Het ZoKla-model is tot in detail uitgewerkt en werkt het best in klassen waar er wederzijdse wrijvingen e/of onbegrip bestaan tussen de ‘syndroomvrije’ leerlingen en hun medeleerling(en) met een ontwikkelingsongelijkheid of –stoornis.
zeer vlot leesbaar en praktijkgericht doelgroep: leerlingen lager onderwijs vanaf vierde leerjaar
handvaten voor: vooral de leerkracht, maar ook de zorgleerkracht, de schoolpsycholoog e.a. professionele begeleiders
ontwikkelingsongelijkheid, ADHD, dyslexie, dyscalculie, DCD, Gilles de la Tourette, groepsproces, pestgedrag, zorgtraject
.
Over de auteur (s)…
Peter Glorieux, maatschappelijk werker, is sinds 1978 – vroeger professioneelen nu nog steeds als ouder – betrokken bij de ADHD problematiek. Hij is auteur van het boek Gevraagd: Superouders en medeoprichter van Zorgzaam omgaan vzw.
www.letop.be - Recensie 'Zorgzame klas. Psycho-educatie voor de basisschool', Peter Glorieux en Jan Vanthomme door Peter Bauwens © Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd
1
Jan Vanthomme, logopedist, is reeds 30 jaar werkzaam in een multidisciplinair team voor kinderen en jongeren met gedrag- en leerproblemen. Hij is eveneens medeoprichter van Zorgzaam omgaan vzw en is medeauteur van Leren leren met Reflecto (Acco, 2009).
.
Zeker lezen?
Opvoeden is nog meer dan vroeger een complexe aangelegenheid mede door de dynamische maatschappelijke realiteit waarin we leven. Zowel het kind, het gezin als de ruimere opvoedingsomgeving worden hierdoor beïnvloed. Het opvoedingstraject heeft als doel om ‘gelukkige’, verantwoorde volwassenen af te leveren aan de samenleving van morgen. In dit boek wordt opvoeden benaderd vanuit het kind dat naar de basisschool gaat. Scholen zijn er immers voor kinderen en niet omgekeerd. Een school is bijgevolg veel meer dan een plaats waar kinderen leren lezen, schrijven, rekenen, enz. Scholen leggen nu graag de klemtoon op hun zorgteam, de samenwerking met professionele leerlingbegeleiders en/of therapeuten binnen of buiten de school. Alles staat meestal netjes in een onthaalbrochure of schoolreglement beschreven. De prakrijk echter leert ons dat onderwijs mensenwerk is en niet te vervatten is in een opsomming van regels en afspraken. Een school heeft vooral nood aan zorgzame leerkrachten, want zij zijn het die het in de klas uiteindelijk moeten waar maken. Elke individuele leraar geeft aan de filosofie van de ‘zorgzame school’ zijn persoonlijke invulling. Leerlingen ontdekken andere persoonlijkheden, andere capaciteiten, andere interesses. Ze ontdekken gelijkenissen maar ook verschillen. Leerlingen stellen zich vragen bij de extra begeleiding die de ene wel krijgt en de andere niet. Leerlingen begrijpen niet altijd goed waarom de leerkracht extra inspanningen doet bij andere leerlingen. Jonge kinderen vinden zorgzaam zijn voor elkaar evident. Vanaf 9 jaar verandert dit echter. Leerlingen gaan oordelen, net als volwassenen, soms te vlug…
www.letop.be - Recensie 'Zorgzame klas. Psycho-educatie voor de basisschool', Peter Glorieux en Jan Vanthomme door Peter Bauwens © Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd
2
In het boek worden vooral de problemen van klasgroepen waarin kinderen met ADHD zitten aangehaald. Kinderen met ADHD krijgen vaak een verworpen status toegeschreven en zijn niet zo populair bij hun leeftijdsgenoten. Ze storen vaak en overtreden de regels. Deze kinderen missen de (zelf)controle om zich correct te gedragen. Ze kunnen vaak moeilijk hun communicatie aanpassen aan veranderingen in de sociale situatie. Door hun verworpen status interpreteren ze sociale informatie verkeerdelijk wat weer leidt tot problematisch gedrag. Kortom, kinderen met ADHD kunnen heel belastend zijn voor hun omgeving. Het is dus aan de zorgzame leerkracht om de anderen te leren meer begrip op te brengen voor iemand die anders is. Het boek biedt ook een beknopt overzicht van de meest andere voorkomende ontwikkelingsstoornissen. Het boek geeft per besproken stoornis een beknopte boekenlijst en enkele websites mee. Samen met de kinderen wordt op zoek gegaan naar het ontstaan van gedrag, de aansturing ervan en wat er gebeurd bij (biologische) problemen. Het is dus de bedoeling om de leerlingen hun individuele houding ten aanzien van kinderen die ‘nét anders zijn’ positief te beïnvloeden.
zet aan om ermee van start te gaan
geeft beknopte info over ontwikkelingsstoornissen als ADD, ADHD, DCD, dyscalculie, dyslexie en Gilles de la Tourette
geen moeilijke vaktaal maar begrijpbare info volledig uitgewerkt plan in 3 fasen
op www.uitgeverijacco.be/zorgzameklas vind je alle extra info en digitale bestanden zoals powerpointbestanden
.
een leerlingenhandboek ‘Hoofd erbij’ toegevoegd
Te onthouden
Enkele belangrijke tips en bevindingen uit het boek op een rijtje. Er bestaan geen ‘goeden opvoedingstips’ die gelden voor alle kinderen. Wat werkt voor de een, werkt niet voor de ander. Hulpmiddelen zijn vaak ‘maatwerk’ en hebben vaak maar een tijdelijk effect zeker bij kinderen die net iets anders zijn. Omgaan met verschillen tussen kinderen betekent: steeds opnieuw beginnen en steeds opnieuw kansen geven. www.letop.be - Recensie 'Zorgzame klas. Psycho-educatie voor de basisschool', Peter Glorieux en Jan Vanthomme door Peter Bauwens © Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd
3
Kinderen met leerproblemen en/of –stoornissen hebben veel langer een coach nodig in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Een diagnose bij een specifiek kind is niet nodig om een interventie als Zorgzame Klas op te starten. De interventie wordt best opgestart op het moment dat de problemen aan het ontstaan zijn. Wacht dus niet tot het te laat is! Het ganse schoolteam moet aan hetzelfde zeel trekken. Het principe van ‘stop-denk-doe’ wordt vaak aangehaald. Een zorgzame leerkracht is positief ingesteld en wikt zijn woorden. Dit principe wordt ook aan alle leerlingen aangeleerd. Jouw persoonlijke uitstraling is jouw geheime wapen. Zelfzekerheid, rust en een vleugje humor doen in de meest benarde situaties wonderen. Plaats psycho-educatie voor leerkrachten op het lijstje van bijscholingen. De inzichten in ontwikkelingsproblemen veranderen voortdurend. Beschouw de ouders als een ‘partner in een gezamenlijk project’.
begrip leren opbrengen voor leeftijdsgenoten die zich net anders gedragen
gepast reageren op het afwijkende gedrag van sommige leeftijdsgenoten
het ‘waarom’ aanvaarden van het soms bizarre gedrag van
medeleerlingen
bruggen slaan tussen de (syndroomvrije) leerlingen en hun
medeleerlingen met ontwikkelingsstoornissen
einddoel: de leerkracht (de trainer) met zijn leerlingen (hulptrainers)
.
Tips die we onthielden…
Enkele tips die me bijbleven: Zelfzorg is belangrijk! Ook de leerkracht draagt zijn persoonlijke lasten mee in zijn rugzak. Soms steekt er overtollige ballast in en zit je niet goed in je vel. Het is dus van groot belang als leerkracht ook persoonlijke vangnetten te hebben. Vertrouw op je collega’s, het zorgnet van jouw school en de directie. Een leerkracht die persoonlijk evenwicht uitstraalt, zal gemakkelijker de lasten van anderen kunnen dragen. www.letop.be - Recensie 'Zorgzame klas. Psycho-educatie voor de basisschool', Peter Glorieux en Jan Vanthomme door Peter Bauwens © Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd
4
Indien een kind zwaar gepest wordt voor zijn anders- zijn, zijn er andere interventies nodig. Dit ZoKla-model zal het meest effect hebben in die situaties waar de sociale situatie van het kind balanceert op de preventieve en curatieve behoeften. Dit alles met als doel de individuele houding van medeleerlingen als de gehele groepsdynamiek positief te beïnvloeden.
www.letop.be - Recensie 'Zorgzame klas. Psycho-educatie voor de basisschool', Peter Glorieux en Jan Vanthomme door Peter Bauwens © Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd
5
