Nummer 67 (2000-1) Officieel orgaan van de Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te Nijmegen verschijnt 4x per jaar
IN DIT NUMMER
Verzamelaars en denkers Post en Automatisering (7) Filatelie - hobby of kwelling? inschrijfnummer K.v.K. 40145615
REDACTIE Redactieadres:
Redactie:
F. v.d. Puttestraat 27 6535 WD Nijmegen Tel. 024-3562711
J. Spijkerman J. Mulder H. Geurts
Expeditie: J.H.M. Furer
Tekeningen: L.P. Straten
Programma 1 helft 2000 e
maandag 21 februari (= 3 maandag) Regionale ruilavond. Speciaal thema voor deze avond: thematisch verzamelen. Nadere informatie vindt u elders in dit nummer. e
zondag 27 februari - "Postzegel-totaal" van 8.30 uur tot 17.00 uur in alle zalen van de Klokketoren. vrijdag 3 maart Namens de "Studiegroep Particuliere Postbezorging" dialezing door M.Claassen: "Particuliere post thematisch bekeken". Tentoonstelling: "Particuliere postbezorging in Nederland. dinsdag 21 maart
Middagbijeenkomst. maandag 27 maart Regionale ruilavond. zondag 2 april Internationale postzegelbeurs van 10.00 tot 16.00 uur in hotel Erica te Berg en Dal. vrijdag 7 april Kijkavond van de grote halfjaarlijkse veiling van zaterdag 8 april. Op deze avond is volop gelegenheid om te ruilen en deel te nemen aan een doorlopende quiz. zaterdag 8 april Veiling alleen voor leden. Bezichtiging van de kavels van 10.30 tot 12.00 uur. Aanvang van de veiling om 13.30 uur. maandag 17 april (= 3 maandag) Regionale ruilavond. e
Speciaal thema voor deze avond: Duitsland en gebieden. dinsdag 18 april Middagbijeenkomst. vrijdag 12 mei (=2 vrijdag) Dialezing door J.Furer: "Churchill een wereldleider". Definitieve presentatie van de "20 E E U W - T E N T O O N S T E L L I N G " . e
e
2
dinsdag 16 mei Middagbijeenkomst. maandag 22 mei Regionale ruilavond. vrijdag 9 juni ( = 2 vrijdag) Filatelistische quiz. Als afsluiting van het seizoen: gratis presentie-verloting. Iedereen heeft een prijs. Extra ledenvergadering. Meer informatie elders in dit nummer. e
dinsdag 20 juni Middagbijeenkomst. maandag 26 juni Regionale ruilavond. Met uitzondering van de Internationale postzegelbeurs, vinden alle bijeen-komsten plaats in "de Klokketoren", Slotemaker de B r u ï n e w e g (hoek Muntweg), Nijmegen (tel. 024-3552649). Aanvang middagbijeenkomsten 14.30 uur. zaal open 14.00 uur. Regionale ruilavonden van 19.30 uur tot 22.00 uur. Aanvang gewone bijeenkomsten 20.00 uur, zaal open 19.00 uur. Op alle gewone bijeenkomsten is er een veiling met goede kavels. Daarnaast is er een presentie, bis en gewone verloting. De bijeenkomsten van de jeugdafdelingen zijn van 19.00 uur tot 20.30 uur op de vrijdagen 11 februari, 10 maart, 14 april, 12 mei en 9 juni.
Bis-verloting op "postzegel-totaal" De loten van de bis-verloting (dit zijn de presentie-loten van het afgelopen jaar waarop u uw naam vermeld heeft) worden ingebracht in de bis-verloting van "postzegel-totaal". Geen andere!!! De prijzen bestaan uit waardebonnen van f 100,f 50,f 25,- en diverse filatelistische waardevolle prijzen. De trekking op naam geschiedt als volgt: * 11.00 uur verloting van de (te trekken) helft van de prijzen; * 12.30 uur vervallen de niet afgehaalde prijzen van 11.00 uur en worden opnieuw verloot samen met de resterende andere helft van de prijzen; * 15.00 uur vervallen de niet afgehaalde prijzen van 12.30 uur en worden opnieuw verloot. De verloting gaat nu zolang door tot alle prijzen door de aanwezigen zijn gewonnen.
3
Veiling De inzendtermijn voor de volgende grote veiling is gesloten en de veilingmeester begint met het maken van de kavellijst. Op 7april is de kijkavond en op zaterdag 8 april barst het geweld los, zoals dat zo mooi heet. Naast exclusieve stukken zijn er natuurlijk kavels voor de verzamelaars die daar nog niet aan toe zijn. Leuke series/losse nummers. Voor de snuffelaars onder ons (en welke filatelist is dat nu met) zijn er de stockboeken en dozen. Op de ongeregelde veiling niets te pakken gekregen? Grijp dan uw kans op deze veiling. Het wordt op de grote veilingen steeds drukker, maar er kunnen nog altijd wat kopers bij. Een aantal mensen willen de kavellijst op hun gemak thuis bekijken. Dat kan als u hem ruim van te voren aanvraagt bij de veilingmeester. Naam en adres moeten eigenlijk bekend zijn, maar voor de nieuwkomers: H. Pierlo, Bergansiusstr. 13, 6523 BV Nijmegen.
4
Stichting Filatelie Rijk van Nijmegen
83e I N T E R N A T I O N A L E POSTZEGELBEURS zondag 2 april 2000 H O T E L E R I C A , Molenbosweg 17, B E R G E N D A L Van 10.00 tot 17.00 uur Toegang gratis. Wij nodigen u uit voor een bezoek aan deze beurs. U vindt hier een compleet aanbod op filatelistisch gebied, zoals postzegels uit vrijwel alle landen, motiefzegels, brieven, postwaardestukken, albums en catalogi. Voor de jeugd is er een speciale ruimte ingericht, waar, door middel van spel, hun kennis getoetst en verrijkt wordt. Op beperkte schaal is er gelegenheid om te ruilen. Handel in of ruilen van munten/ telefoonkaarten e.d. is niet toegestaan. Hotel Erica beschikt over een uitstekende keuken, welke wij van harte aanbevelen. Tot ziens in Berg en Dal
Voor inlichtingen en tafelreserveringen: H.L. van Kolck, tel. 024 - 322 03 93
Extra algemene ledenvergadering op 9 juni Omdat de heer Rademaker op niet al te lange termijn gaat verhuizen, heeft het bestuur een nieuwe secretaris gezocht. Op de algemene ledenvergadering van 7 januari 2000 heeft het bestuur al een kandidaat gevonden. Om mogelijke tegenkandidaten een kans te geven is er een algemene ledenvergadering uitgeschreven. Agenda extra algemene ledenvergadering 9 juni 2000 1. Opening 2. Bestuursverkiezing. De heer J . G . M . Rademaker treedt af als bestuurslid. Het bestuur stelt de heer W. Goossens voor als kandidaat voor de functie van secretaris. Eventuele tegenkandidaten kunnen zich tot een kwartier voor de vergadering melden bij de secretaris. De aanmelding dient vergezeld te gaan met de handtekeningen van tenminste 10 leden en de bereidverklaring van de kandid(a)at(e). 3. Sluiting
Rondzending Betaalt u nog steeds direct alle aankopen uit de rondzending? O o k kleine bedragen van 25 cent of iets meer? Als u een bedrag van minder dan fl. 10,- overmaakt kost dit de vereniging geld. Het lijkt vreemd, maar de vereniging moet de giro voor iedere storting op haar rekening betalen. Wacht met betalen dus tot het bedrag boven de tien gulden uitkomt. Vermeld dan op de overschrijving wel alle zendingsnummers en uw lidnummer. De penningmeester en de vereniging zijn u dankbaar.
De Catalogus en de Euro Veel mensen denken dat het een hele dure grap wordt als de euro ingevoerd gaat worden. Alle prijzen veranderen van gulden naar euro en de prijzen in de catalogi wijzigen mee. Dat betekent nieuwe catalogi kopen. Een nieuwe Nederland catalogus kopen veel verzamelaars toch wel ieder jaar. Maar een Michel en dan niet alleen West Europa gaat een paar grijpstuivers kosten. Voor dit probleem is een eenvoudige oplossing. Niet allemaal naar mevr. Dassel lopen, maar rustig even nadenken. De Euro "kost" ongeveer fl. 2,20. Als u voor een land 40 cent per Michel-Mark berekent komt dat neer op 0,20 Euro per MichelMark. Dat is niet helemaal correct, maar door er een mooie naar boven afgeronde prijs van te maken, zit u gewoon goed. U ziet dat het allemaal best meevalt en dat een complete nieuwe set catalogi op 1 januari 2002 helemaal niet nodig is.
6
B B F - cursus Op 15 oktober zijn we gestart met bovengenoemde cursus. Het aantal deelnemers was buiten verwachting groot, 32 leden hebben de start gemaakt. D i t grote aantal is natuurlijk niet in een avond te verwerken. De cursusleiding gaat uit van een minimum van 6 en een maximum van 12 cursisten per avond. We hebben ze verdeeld over 3 avonden: 15 oktober 1999, 28 oktober 1999 en 18 november 1999. De voortzetting volgt op 21 januari 2000, 27 januari 2000, en 10 februari. D o o r de cursisten zijn diverse onderwerpen gekozen voor het uitwerken van de opdracht. Het wordt beslist geen gemakkelijke klus. Dat weten ze nu reeds. Mocht u tot de ontdekking zijn gekomen dat u feitelijk ook aan de cursus had willen deelnemen, dan is dat spijtig. Het is nu te laat. We denken echter erover om in de tweede helft van 2000 eventueel (bij voldoende aanmeldingen) een nieuwe ronde te starten. Geduld dus.
NOVIOPOSTJE De Redactie is in verband met een aantal artikelen op zoek naar de volgende nummers van het blad "Deutsche Briefmarken Zeitung" uit 1993: Nr 8 (artikel over Oberschlesien), Nr. 12 (artikelen over Berlijn en Rusland) en Nr. 16 (artikel over Rusland). Wie heeft een of meerdere van deze bladen of een goede fotokopie? Graag reacties aan J. Mulder, Hazeleger 218, 5431 HT Cuijk. Tel. 0485-314047.
7
Ruilavond voor Thema Verzamelaars Sinds een paar jaar organiseert Noviopost in het voorjaar een specifieke avond voor thema verzamelaars. D i t jaar is deze thema-avond voor het eerst gecombineerd met de ruilavond van maandag 21 februari. D i t biedt aan alle thema verzamelaars een extra gelegenheid om iets te laten zien van hun verzameling in wording, en tegelijkertijd bij collega verzamelaars uit te kijken naar eventuele aanvullingen. Juist dit voorjaar, nu Noviopost een cursus "Begeleiding bij filatelie" heeft opgezet, die door docent Bert Langhorst wordt gegeven en door niet minder dan 30 leden van Noviopost wordt gevolgd, zal deze avond een aantal cursisten iets van hun eigen verzameling laten zien en aan belangstellenden er iets over vertellen. Een uitstekende gelegenheid om iets op te steken van andere verzamelaars en natuurlijk om te ruilen uit eigen voorraad. Een greep uit de thema's die aan bod (kunnen) komen: De vier jaargetijden Jo Furer Andre Maes Vlaamse literatuur Lars van den Berg Reis door Nederland Pieter Vader Molens Gerard Schreuder Oorlog en vrede Johan Diesveld Chemie W i m Jaakke Met de heiligen het jaar rond W i m ten Haaf Landbouw in Nederland
8
Jeugd Het afgelopen jaar heeft de jeugdclub het nodige mogen ontvangen van diverse leden. De leiding, en met name de jeugdleden, danken hen daarvoor hartelijk. De jeugd kan heel veel gebruiken. Niet alleen grote stockboeken, maar ook kleine dingen als prijzen van de loterij waar u niet goed raad mee weet zijn van harte welkom. Daarnaast zijn zakjes, insteekkaarten e.d. ook van harte welkom. Op dit moment heeft de jeugdclub ongeveer 50 leden, waarvan er toch minimaal 25 in wisselende samenstelling op de avonden voor de jeugd aanwezig zijn. Dan heb je voor zo'n avond heel wat nodig. Iedereen gaat altijd met een prijs naar huis, en dat hoeft echt geen duur materiaal te zijn. Op dit ogenblik zoeken we voor de jeugd met name oude catalogi Nederland. U weet wel, die dingen die u na aanschaf van een nieuwe nog een tijdje laat liggen en vervolgens bij het oud-papier gooit. Want wie kan daar wat mee? De jeugd is er hartstikke blij mee. Begin deze eeuw eens goed door een keer kritisch door uw materiaal. Neem het mee naar de verenigingsavond en geef het aan de jeugdleider. Gaat u daar nooit naar toe? Breng het bij hem thuis of bel hem op. In het laatste geval komt hij het bij u thuis ophalen. V o o r wie het niet weet: H. van Rooijen, Heydenrijckstraat 74, 6521 LD Nijmegen, tel 024-3234447 Is gelukkig met alles voor de jeugd.
Bijeenkomst Duitsland-verzamelaars Op maandag 17 april 2000 organiseren we weer een bijeenkomst voor Duitsland-verzamelaars. V o o r deze verzamelaars hebben we eveneens gekozen voor een regionale ruilavond omdat deze avond ook toegankelijk wordt gemaakt voor niet-leden van Noviopost. In het verleden is gebleken dat niet-leden via deze avonden de weg naar Noviopost hebben gevonden. Alle Duitslandverzamelaars of zij die het willen worden, worden uitgenodigd om op deze avond aanwezig te zijn. Breng uw dubbelen mee (zegels, poststukken,stempels enz.) om met anderen te ruilen. Geen ruilmateriaal? Niets aan de hand! Er is voldoende handel met goed materiaal aanwezig om uw verzameling uit te breiden. En wat dacht u van de veiling met zeer interessante kavels. De Duitsland-avond wordt gehouden in wijkcentrum de Klokketoren van 19.30 uur tot 22.00 uur. O o k niet-leden zijn van harte welkom, vanzelfsprekend gratis.
9
Postzegel Jaarlijkse postzegel - ruil en — informatiedag modern postzegelverzamelen in al zijn facetten
Computer en filatelie HCC afd. filatelie met demonstraties en Internet
Tussen waardevol en waarde"loos" Van 11.00 — 16.00 uur gratis vrijblijvende taxatie van zegels/verzamelingen door deskundigen
Jeugdafdeling 20 tal postzegelspellen dubbeltjeshoek
10
Tentoonstellingen Moderne verzamelingen landen en thematisch
- totaal Zondag 7 maart 1999 van 10.00 - 17.00 uur in alle zalen van Wijkcentrum 'de Klokketoren'
Ruilen Voor het kenmerk van de verzamelaar genoeg ruimte
Veiling Het veilinghuis Passon houdt om 13.00 een veiling. Tot die tijd bezichtiging van de kavels
Volop bekende handelaren uit Nederland en Duitsland met materiaal van de hele wereld
Informatie over het moderne verzamelen landelijke filatelistische vakbladen
Filatelistische opruimings/restanten - markt Bestaande uit postzegels, poststukken e.d. Uit diverse nalatenschappen
11
Jan Rijsdijkprijs Omdat er maar eenmaal per jaar een Jan Rijsdijkprijs uitgereikt kan worden, viel hij vorig jaar buiten de boot. Het bestuur had toen een tegenkandidaat die net iets hogere ogen gooide. Maar dit jaar kon niemand om hem heen. De heer Molenaar krijgt dit jaar de prijs. Volledig verdient, want als er wat gedaan moet worden staat hij altijd klaar om te helpen. Het is een man van praktisch aanpakken, want vergaderen is iets waar hij een grote hekel aan heeft. Commissies zijn niets voor hem. Niet alleen werken, maar op zijn tijd gezellig een praatje hoort er ook bij. Na afloop van een verenigingsavond met een borrel erbij kan hij gezellig vertellen. Niet over postzegels maar over vroeger en Nijmegen, dat hij als zijn broekzak kent. De prijs heeft hij zeer zeker verdient. Dat deze prijs voor hem nog lang een blijvende herinnering moge zijn. De Noviopost hoffotograaf, Johan Rozie, heeft de overhandiging uiteraard op de gevoelige plaat vastgelegd zoals u op bijgaande foto kunt zien.
A. Bosman Vlak voor het ter perse gaan van dit nummer, bereikte ons het nieuws van het plotselinge overlijden van de heer A. Bosman. Voor een man die een zo duidelijk stempel gezet heeft op onze vereniging, zal in het volgende nummer een passend " I n Memoriam" komen. Nu kunnen wij slechts zijn kinderen en naaste familie alle sterkte toewensen.
12
Post en automatisering — deel 7: Stempels uit de inkjet-printer Het verzamelen van stempelafdrukken (marcofilie) is een onderdeel van de filatelie net een lange traditie. Puntstempels, tweeletterstempels, kleinronden grootrondstempels - om ons maar tot Nederland te beperken - zijn geliefde verzamelgebieden, en een postzegel of poststuk met een zuivere afdruk van zo'n stempel is een aanwinst voor elke collectie. Maar interessante filatelistische verschijnselen zijn niet beperkt tot voorbije periodes; wij zijn aanhangers van de stelling dat er ook vandaag de dag nog van alles op postaal gebied gebeurt dat de moeite van het beschrijven en het verzamelen waard is. Filatelie is tenslotte een levende hobby. In eerdere afleveringen van deze serie hebben we u attent gemaakt op een nieuwe manier om postzegels te ontwaarden: het gebruik van de inkjet-printer als stempelmachine. Met name in Zuid-Afrika wordt deze methode veel gebruikt, waarbij niet een vaste stempelvorm op de poststukken gedrukt wordt, maar waarbij een afbeelding of tekst met minuscule inktstraaltjes op de post gespoten wordt. We hebben de laatste tijd weer een aantal van dit soort stukken uit andere landen ontdekt, die we hier graag aan u tonen.
Inkjet stempel op dienst-envelop van de Argentijnse Filatelistische Dienst 13
1. Argentinië, 16 oktober 1999 Een portvrije dienst-envelop van de Argentijnse Filatelistische Dienst, verzonden van Buenos Aires naar Arnhem. In de linkerbovenhoek van de envelop is het beeldmerk van de Argentijnse Post ("Correo Argentino") in zwarte inkt geprint over het gedrukte logo heen. Op de achterzijde van de envelop staat in de linkerbovenhoek de datum geprint, eveneens in zwarte inkt. Voor liefhebbers van streepjescodes is op dit poststuk nog meer te zien: boven het adres is een Argentijnse code aangebracht in rode inkt, linksonder de Nederlandse K I X - c o d e en rechtsonder de Nederlandse SIX-code (zie het Ned. Maandblad voor Philatelie, aug/sept 1999). We hebben trouwens soortgelijke enveloppen gezien waarop op de achterzijde niet de datum, maar wel de tijd is geprint.
2. Zweden, 22 oktober 1999 Een envelop van de Zweedse Filatelistische Dienst, die zoals gewoonlijk mooi gefrankeerd is en zorgvuldig voorzien werd van het handstempel "Kista 99.10.22". Deze envelop kwam alsnog in de inkjet-stempelmachine terecht en werd beprint met een driedelig stempel. Links een 16-puntige ster in een kastje, in het midden een golflijnpatroon en rechts het logo van de Zweedse Post met daaronder de datum. Jammer van de postzegels, maar het is wel een mooie illustratie van een modern postaal verschijnsel.
Handstempel plus inkjet stempel van de Zweedse Filatelistische Dienst
14
Inkjet Stempel op post vanuit Ierland
3. Ierland, 20 december 1999 Een envelop met een kerstkaart, verzonden van Dublin naar Arnhem. Het inkjetstempel bestaat uit drie gedeelten: links een postale aanwijzing ("Post vroegtijdig voor Kerstmis") en het logo van de Ierse Post, in het midden plaats, datum en tijd plus een (uniek?) identificatienummer, rechts een golflijnpatroon waarmee de postzegel ontwaard is. Het stempel "BaileAthaCliath D M C " zagen we onlangs ook geprint op een brief uit Ierland die via het Internet aangemaakt was (zie W W W . L E T T E R P O S T . C O M )
J. Spijkerman
15
In het onderstaande artikel beschrijft H.G. Maas de problemen die een verzamelaar tegen kan komen in zijn geworstel met buitenlandse catalogi.
Postzegelen... een hobby of een kwelling? Natuurlijk is postzegels verzamelen nog steeds een leuke, interessante en waardevolle bezigheid. Leuk en interessant hoef ik niet uit te leggen, maar het waardevolle aspect heeft twee betekenissen: ten eerste waardevol als verzamelobject en dus verkoopbaar en ten tweede waardevol in de betekenis van de geestelijke bagage, omdat wij verplicht zijn in anderstalige catalogi te kijken, zoals de Duitse Michel of de Franse Yvert & Tellier. Wij weten nu wel dat Non dentelé 'ongetand' betekent, maar hoed u ervoor om na een bezoek aan de tandarts thuis te komen met de woorden: "Ma femme, maintenant je suis non d e n t e l é ! " , ofwel "Vrouwtje, ik ben nu ongetand, want hij heeft al mijn tanden getrokken!". Non dentelé geldt alleen voor postzegels en houdt in dat een postzegel geen tanding aan de randen heeft. Zo zijn er meer Franse benamingen die opgezocht dienen te worden voordat men een postzegel van het juiste catalogusnummer kan voorzien. Maar soms zijn er momenten dat je wilt gaan gillen, schreeuwen en brullen, want het wordt je door bepaalde landen wel extra moeilijk gemaakt. Duitsland en Engeland spannen de kroon door series uit te geven met verschillende tandingen, en om de verzamelaar nog eens extra te pesten er nog verschillende watermerken aan toe te voegen en — help!!! — ook nog fosforbanden. Alsof dit alles nog niet moeilijk genoeg is en veel geduld vraagt van de verzamelaar, worden postzegels ook nog eens gedrukt in kleuren waarvan je je afvraagt "... is het die kleur wel?" Je zult een beetje kleurenblind zijn, of helemaal... wat dan? De waarde van een postzegel hangt dikwijls af van de kleur en kan honderden gulden verschillen ten opzichte van een zegel met een andere kleur. Neem nu H o n g Kong. In 1987 wordt een serie postzegels uitgegeven: Koningin Elisabeth II in drie typen. "Papier mit fluoreszierenden Sicherheitsaufdruck" en nog twee typen. Type 1 = "Schattierung zwischen Lippe und K i n n sowie unterhalb des Kinns"; Type 2 = "Schattierung zwischen Lippe und K i n n sowie unterhalb des Kinns fehlt (ontbreekt)", maat nu zit er een onhebbelijke "Strich unter der Nase"; Type 3 = jaartal onder de rechter beeldrand. Z i j n we er nu? Nee, driewerf nee!!! Want deze serie heeft onder aan de zegel nog eens 5 verschillende "Ansichten". En dan hebben we nog de watermerken en de verschillende tandingen die het leven van de verzamelaar verzuren. En waren die watermerken nu altijd goed te zien, dan was er een probleem minder... maar ook dat is niet altijd het geval.
16
Zo heb ik als verzamelaar nog wel een leven nodig! H e t wordt nog erger wanneer een serie uitgegeven is op " g e w ö h n l i c h e s Papier" of "gestrichenes Papier", of met de aantekening "x = normales"! Dan zou je willen gaan gillen of om je moeder roepen, maar wie in jouw gezin heeft zin om je te helpen in deze rijstebrij van problemen? Misschien komt er nog eens een apparaat|e waarin je een postzegel kunt leggen, en dat dan het volgende afleest: tanding 14.3/4 bij 14, kleur "schwarz/lila auf rot", watermerk 3 en papier "gestrichenes mit Phosphorstreifen". Het zal een paar duiten kosten, dat wel, maar het maakt het verzamelen een stuk gemakkelijker. Oh ja, misschien komt er ook nog te staan: "Briefmarke ist Falsch"!
H . G . Maas
17
Verzamelaars en denkers Noviopost kan zich nog zo vaak een 'filatelistenvereniging' noemen, voor de buitenwereld blijven we natuurlijk gewoon een postzegelclub. En onze leden zijn voor diezelfde buitenwereld geen filatelisten, maar postzegelverzamelaars, oftewel mensen die 'postzegels sparen'. Postzegelverzamelaars staan over het algemeen niet in hoog aanzien: het zijn brave mensen, maar ze hebben weinig fantasie en ze zijn zelden op een originele gedachte te betrappen. Een soort boekhouders, eigenlijk...
O o k in de literatuur komen wij als verzamelaars er meestal niet best af. Toevallig ben ik de laatste tijd in twee heel verschillende boeken uitspraken over postzegelverzamelaars tegengekomen; waarbij het grappige is dat in beide gevallen een vergelijking gemaakt wordt tussen postzegelverzamelaars en filosofen. Brave New World In zijn roman "Brave New W o r l d " ("Heerlijke nieuwe wereld") beschrijft de Engelse auteur Aldous Huxley een volmaakt georganiseerde wereld, waarin de medische wetenschap allesoverheersend is. Mensen worden niet meer op de
18
natuurlijke wijze verwekt, maar fabrieksmatig gekweekt in reageerbuizen. D o o r voortdurende chemische en psychologische b e ï n v l o e d i n g is men in staat grote aantallen volkomen eenvormige mensen te kweken, die perfect geschikt zijn voor de taak die ze moeten uitvoeren, en die zich daar bovendien volmaakt gelukkig bij voelen. Het ideaalbeeld in deze maatschappij is de aangepaste mens, die niet m é é r nadenkt dan voor de vervulling van zijn taak noodzakelijk is. In het begin van de roman wordt dat als volgt verwoord: "Want ze moesten natuurlijk een algemene indruk hebben om hun werk met begrip te kunnen verrichten — al diende deze indruk zo gering mogelijk te zijn, als zij goede en gelukkige leden van de samenleving wilden worden. Want bijzonderheden waarborgen, zoals ieder weet, deugdzaamheid en geluk; algemeenheden zijn een noodzakelijk geestelijk kwaad. Niet wijsgeren, maar figuurzagers en postzegelverzamelaars vormen de ruggegraat der samenleving". (Heerlijke nieuwe wereld, 18 druk, Amsterdam 1982, pp 5-6) De wereld van Sofie e
Een bestseller van de laatste tijd is "De wereld van Sofie", volgens de ondertitel een "roman over de geschiedenis van de filosofie". In dit boek wordt het meisje Sofie door een geheimzinnige leraar stap-voor-stap vertrouwd gemaakt met de grote denkers uit de Westerse geschiedenis. Op die manier leert zij zich zelfstandig een mening te vormen over allerlei levensvraagstukken en ontwikkelt ze zich tot een kritisch denkend mens. Auteur Jostein Gaarder (afkomstig uit Noorwegen) laat de leraar het belang van zelfstandig nadenken als volgt verwoorden: "Maar er is nog iets wat alle mensen nodig hebben. We moeten een antwoord vinden op de vraag wie we zijn en waarom we leven. Je interesseren voor de vraag waarom we leven, is dus niet een even willekeurige interesse als het verzamelen van postzegels". (De wereld van Sofie, 44 druk, Antwerpen 1999, p 20) e
En daar kunnen we het mee doen! J. Spijkerman
19
20
