IN DIT NUMMER •
PROJECT Voorlichtingsbijeenkomst aan 35 Turkse vrouwen
•
TRAINING & COACHING Deskundigheidsbevordering t.b.v. hulporganisaties
•
ARTIKEL Relatie tussen therapeut en cliënt ~ Is bepalend voor heling
•
LEZING Lichaam georiënteerde psychotherapie Henne Arnolt Verschuren en Mini Soer
•
LEESTIP
NIEUWSBRIEF 2011
Nummer 1
Alice Miller ~ Vrij van leugens
‘Kerstgroet aan de slachtoffers’ In de week van 13 tot 19 december 2010 was er de jaarlijkse Telegraaf kerstactie. Dit keer stond de kerstactie in het teken van ‘slachtoffers’ en heette dan ook ‘Kerstgroet aan de slachtoffers’. Speciaal voor slachtoffers konden particulieren en bedrijven geschenken doneren. De aftrap van de kerstactie was een kerstconcert in de St. Bavokerk te Haarlem met als ‘special guest’ Rene Froger. Ook werd in de zaterdageditie van de Telegraaf vier weken lang aandacht besteedt aan de actie. De Telegraaf werkte samen met het Fonds Slachtofferhulp. Het Fonds Slachtofferhulp inventariseerde alle binnenkomende geschenken. Slachtofferhulp Nederland maar ook bijvoorbeeld de stichting Aandacht doet Spreken zorgde ervoor dat de geschenken ook daadwerkelijk bij de slachtoffers terechtkwamen.
Geschenken Dankzij Slachtofferhulp Nederland hebben wij velen kunnen verrassen met de geschenken die ons werden aangeboden om deze weg te geven. Zo konden zij genieten van een voorstelling van Holiday on Ice. Sommige werden verrast met een overnachting in een Bilderberg hotel en een ander weer met een weekend bij Landal Greenparks
Geslaagde actie De reacties van de slachtoffers die een geschenk mochten ontvangen, waren erg positief. Enkele slachtoffers waren ontroerd door de actie en blij dat zij weer eens een positief uitje konden meemaken. De kerstactie was een geslaagd initiatief.
A
llochtone meiden en vrouwen in-zicht
Levendige discussie in een buurthuis Stichting ‘hulp na seksueel misbruik’ geeft voorlichting over het bestaan en de gevolgen van seksueel misbruik. Doel hiervan is seksueel misbruik te bestrijden en het taboe op praten over deze ervaringen te doorbreken.
Sinds eind 2007 loopt het project Allochtone meiden en vrouwen ‘in-zicht’. Ook onder allochtone meiden en vrouwen is er seksueel misbruik en geweld. Wij kregen van meiden en van professionals signalen dat het onderwerp een groot taboe is onder deze groep. Sociale controle en cultuur maken het moeilijk om het te bespreken, de betrokken vrouwen zijn vaak bang. Met het project willen we het misbruik onder de aandacht brengen en het bespreekbaar maken onder allochtone vrouwen en meiden. Voorlichting geven aan deze doelgroep maakt onderdeel uit van het project. Eind januari 2011 was de stichting ‘hulp na seksueel misbruik’ te gast bij 35 Turkse vrouwen in een buurthuis. Zij hadden ons gevraagd voorlichting te komen geven over seksueel misbruik. De bijeenkomst had een bijzondere start. Eén van de vrouwen nam het woord, voordat wij onze voorlichting begonnen. Ze hield een pleidooi in het Turks over het belang van ons verhaal en de aandacht die er nodig is voor seksueel misbruik gezien de grote gevolgen ervan. Ze drukte de vrouwen op het hart goed naar ons te luisteren en met elkaar over het thema te blijven praten. Een betere introductie konden wij ons niet wensen. Aangezien seksueel misbruik en seksualiteit als een groot taboe wordt gezien, waren wij erg verrast door het verloop van de bijeenkomst. Ons verhaal bracht een levendige en heftige discussie op gang tussen de vrouwen. Er werden veel vragen gesteld, vaak recht voor zijn raap. In alle openheid en zonder gêne werd er over het onderwerp gepraat en gediscussieerd. Er kwamen veel emoties los. Eén van de vrouwen was ontzettend boos, met verbazing keken we naar haar driftige gebaren en felle stem. We verstonden er geen woord van, maar na vertaling door een andere vrouw werd ons duidelijk dat ze zich ontzettend boos maakte over wat mannen vrouwen aan kunnen doen. Er werd gesproken over de muren van taboes die doorbroken moeten worden. Een vrouw pleitte ervoor dat alle moeders de taak hebben jongens en meisjes gelijk op te voeden. Met een tevreden gevoel kijken we terug op deze bijzondere ontmoeting met de 35 Turkse vrouwen. Het belang om voorlichting te blijven geven en daardoor seksueel misbruik bespreekbaar te maken is tijdens deze bijeenkomst maar weer eens onderstreept.
C
OACHING & TRAINING
Naast de stichting ‘hulp na seksueel misbruik’ zijn er allerlei (hulp)organisaties die in hun werk te maken krijgen met seksueel misbruik. Denk aan jongerenwerk, psychische gezondheidszorg, verslavingszorg of daklozenopvang. Maar hoe signaleer je als hulpverlener seksueel misbruik, hoe maak je het bespreekbaar en hoe kun je helpen? Wij merken dan mensen, en ook hulpverlners, lang niet altijd weten wat ze met seksueel misbruik aan moeten. In opleidingen voor hulpverleners is er weinig aandacht voor en omdat het onderwerp moeilijk bespreekbaar is, blijven gesprekken erover vaak uit. De stichting ‘hulp na seksueel misbruik’ heeft daarom training en coaching ontwikkeld voor medewerkers van (hulp)organisaties om de signalen van seksueel misbruik te herkennen en mensen die seksueel misbruikt zijn beter te kunnen helpen.
Coaching Tijdens de coaching leren de deelnemers meer over seksueel misbruik, ze leren het misbruik te signaleren en de gevolgen ervan te herkennen. Ook leren de hulpverleners hoe ze het onderwerp ter sprake kunnen brengen.
Train de trainer Mensen die seksueel misbruikt zijn kunnen weinig zelfvertrouwen hebben en hebben soms moeite om voor zichzelf op te komen. Deze training leidt medewerkers op om zelfstandig een training weerbaarheid te kunnen geven. Weerbaar betekent hierbij niet alleen lichamelijk jezelf kunnen verdedigen, maar ook mentaal en sociaal voor jezelf kunnen opkomen. Thema’s die aan de orde komen zijn onder andere stevig staan, loverboys, groepsdruk en grenzen aangeven.
Groepsaanbod op locatie De stichting “hulp na seksueel misbruik” heeft meerdere groepen waarin mensen die met seksueel misbruik te maken hebben gehad, met elkaar praten over hun ervaringen. Andere organisaties of instellingen hebben soms ook een aantal mensen in behandeling die seksueel misbruikt zijn. In dat geval gaan wij naar deze organisatie of instelling om daar op locatie groepstherapie aan te bieden. Op die manier bieden we op locatie een veilige omgeving waarin het verhaal met alle gevoelens, gedachten, angsten en overwegingen aan de orde kan komen.
LEZING Lichaamsgeoriënteerde psychotherapie Door: Henne Arnolt Verschuren en Mini Soer Henne Arnolt Verschuren, mede-auteur van het boek De Maskermaker en directeur van Bodymindopleidingen in Nederland. Mini Soer, lichaamsgeoriënteerde psychotherapeut
Datum
26 mei 2011
Tijd
19.30 uur tot 22.00 uur
Locatie
Stichting ‘hulp na seksueel misbruik’
Adres
Groenestraat 294 B2.8 6531 JC Nijmegen
Toegang
€ 10,-
INSCHRIJVING ~ mogelijk tot 25 mei Bellen 024-360 32 58 of E-mailen
[email protected] Binnen de Lichaamsgeoriënteerde Psychotherapie gaan we er vanuit dat alle emotionele en psychische processen hun uitdrukking vinden in het lichaam van de persoon. Het lichaam spiegelt als het ware de biografie van iemand in de vorm van lichaamsbouw, spierspanningen, ademhalingspatronen, etc. Het kind doet er de eerste 3 tot 5 jaar over om zich zijn lichaam toe te eigenen, van zichzelf te maken. Bij een gezonde ontwikkeling ervaart het kind zijn lichaam tenslotte als van zichzelf, als een instrument om zich vrij in het contact met anderen en in de wereld te kunnen uitdrukken. Bij een verstoorde ontwikkeling heeft het kind, en later de volwassene, het eigen lichaam niet volledig vrij tot beschikking. Als er bv veel angst is geweest, wordt de ademhaling geminimaliseerd en de energie naar het hoofd getrokken, waarmee een voortdurende hoge staat van alertheid op gevaar wordt gecreëerd. Of als er sprake is geweest van veel druk van buitenaf, veel ‘moeten’, wordt het lichaam stevig, compact en sterk gepantserd in een poging het ‘moeten’ buiten te houden. Het kind verliest in die situaties al vroeg het vermogen het lichaam te gebruiken om zich vrij in de wereld te bewegen. Je zou kunnen zeggen dat in verstoorde ontwikkeling van het kind zijn of haar ‘sacred space’ wordt aangetast. ‘Sacred space’ is dan te omschrijven als jouw eigen ruimte, waar niemand zonder jouw toestemming toegang heeft. Deze wordt gevormd door het lichaam en de eigen gevoelsruimte er omheen. In een gezonde situatie voel je als kind en later als volwassene wanneer iemand jouw ruimte, jouw ‘sacred space’ betreedt. In de verstoorde situatie voel je dat vaak niet meer en ben je vervolgens ook niet meer in staat om die grens aan te geven. Daarmee kun je niet of niet meer op de signalen van je lichaam vertrouwen. Zeker in geval van fysieke mishandeling of misbruik is er sprake van ‘grensbeschadiging’, waarmee het lichaam niet of nauwelijks meer signalen afgeeft als iemand anders jouw ‘sacred space’ betreedt. Een van de manieren van werken binnen de Lichaamsgeoriënteerde Psychotherapie is het herstel van deze grenzen en herstel van lichaamsbewustzijn op dit gebied. Dit kan bv door afstand-nabijheids oefeningen of door opnieuw te leren je vanuit je lichaam te oriënteren op je omgeving. Dit laatste betekent dat je je opnieuw bewust wordt van alle signalen die je lichaam geeft als reactie op je omgeving. Tijdens de lezing zullen we enkele kleine oefeningen doen als demonstratie en voorbeeld.
Relatie tussen therapeut en cliënt is bepalend voor heling Het is vooral de relatie die heelt, ook in het therapeutisch proces. Ook het ‘repareren’ van de relatie, na een fout van de therapeut, kan bijzonder helend zijn.
“Het resultaat van de psychotherapie hangt niet af van wat de therapeut doet met betrekking tot de cliënt, maar veeleer van wie de therapeut is in relatie tot de cliënt.” Deze uitspraak van Winnicott, een van de theoretici en ontwikkelaars van de objectrelatietherapie, wijst op het grote belang van de therapeut‑cliëntrelatie binnen de psychotherapie. Ook uit onderzoek blijkt iedere keer opnieuw dat de persoon van de therapeut er meer toe doet dan de gehanteerde methodiek. Wie de therapeut is in relatie tot de cliënt is blijkbaar een van de meeste helende factoren in het genezingsproces van de cliënt. Dit is niet zo verwonderlijk als je beseft, dat we de belangrijkste teleurstellingen en beschadigingen hebben opgelopen in relatie tot anderen, vaak juist in relatie tot de mensen die we in aanvang volledig vertrouwden en waarvan we op dat moment afhankelijk waren. Moeder die niet of te laat reageerde op onze primaire behoeften, vader die plotseling streng en boos was in plaats van zacht en begrijpend, een leraar die je onrechtvaardig behandelde, medeleerlingen waarvan je niet mee mocht doen of door wie je zelfs gepest werd. Veel van deze ervaringen behoren tot wat Judith Viorst zo treffend ‘noodzakelijk verlies’ heeft genoemd. We lopen pijn op aan de wereld en dat is een belangrijk en noodzakelijk deel van onze groei naar zelfstandigheid en volwassenheid. Dit ‘noodzakelijk verlies’ kan echter nog op verschillende manieren plaatsvinden. Het belangrijkste verschil lijkt te gaan over de mate van ‘reparatie’ die na een pijnlijke ervaring in relatie tot de ander plaatsvindt. ‘Reparatie’ neemt de pijnlijke ervaring niet weg, maar maakt het voor het kind mogelijk om deze te integreren binnen de eigen realiteit. In zekere zin zou je kunnen zeggen dat de cliënt in psychotherapie komt om alsnog de mogelijkheid tot ‘reparatie’ te onderzoeken. En dit kan per definitie uitsluitend in relatie tot de ander, in dit geval de therapeut. In dit proces ‘onderzoekt’ de cliënt de betrouwbaarheid van de therapeut met als doel zich veilig te weten en zich te kunnen toevertrouwen. Dit proces is vanzelfsprekend complexer en langduriger naarmate de cliënt in het verleden op dit gebied meer beschadigd is. En, paradoxaal genoeg, is de cliënt soms ook op zoek naar het ‘bewijs’ dat de therapeut niet te vertrouwen is. Voor sommige cliënten geeft het ‘leveren’ van dit bewijs een veiliger uitkomst dan een mogelijke veiligheid binnen de relatie tot de therapeut.
De aanname van een onbetrouwbare wereld geeft tenminste een intern houvast, het is immers maar al te bekend. Vermogen tot reparatie Wat wordt in dit verband nu gevraagd van de therapeut binnen de psychotherapeutische relatie? Vaak denken we dat we de cliënt vooral veel ‘veiligheid’ moeten bieden, maar daar raken we al snel met onszelf in de knoop. Het is bijna onmogelijk om binnen de therapeutische relatie de volledige veiligheid te bieden zoals we die idealiter ervaren hebben in de vroege moeder-kindrelatie. In een poging die ‘veiligheid’ te creëren, stellen we vaak al snel zowel onszelf als de cliënt teleur. Wat van groter belang lijkt, is het vermogen tot ‘reparatie’. Dit vraagt een aantal andere kwaliteiten van de therapeut, zoals een grote mate van aanspreekbaarheid en aanwezigheid in de relatie met de cliënt. En uiteraard het vermogen tot zelfreflectie en het zoeken van collegiale ondersteuning. Dit alles maakt je als therapeut in zekere zin ‘veilig’, maar meer nog ‘betrouwbaar’. Daarbinnen is niet het criterium dat je geen fouten zou mogen maken, maar dat je bereid bent ze onder ogen te zien en te communiceren waar nodig. Dan is het zelfs zo dat het maken van een ‘fout’ door de therapeut ten opzichte van de cliënt een cruciaal moment kan vormen in het therapeutisch proces. Als de therapeut in staat is de ‘fout’ te erkennen en vervolgens de mogelijk verstoorde relatie met de cliënt te repareren, leert de cliënt alsnog deze pijnlijke ervaring met de ander te integreren binnen de eigen realiteit. Dit is voor de cliënt tevens een kans om reëler en weerbaarder te worden in zijn of haar relaties tot anderen. Waar de cliënt mogelijk de ander eerst als helemaal perfect wilde zien of juist als helemaal ‘fout’, komt er ruimte voor een reëel beeld van de ander en daarmee voor relaties gebaseerd op de realiteit. Binnen onze opleiding tot lichaamsgeoriënteerd therapeut besteden we met name in het 4e opleidingsjaar veel aandacht aan de therapeutische relatie. Oog te hebben voor wat er zich in deze relatie afspeelt, vinden we een essentieel onderdeel van het therapeutschap, vanuit onze overtuiging dat het vaak de relatie is die heelt. Ook in de bijscholing Karakterstijlen 2 - Symbiose, Narcisme en Autonomie - staat de therapeutische relatie centraal. Bronvermelding Nieuwsbrief Bodymind, Henne Arnolt Verschuren
Leestip
Vrij van leugens Oorzaken en gevolgen van kindermishandeling
Auteur: Alice Miller ISBN 978 90 49 101 671
Kindermishandeling heeft enorme gevolgen, zowel voor het kind zelf als voor de volgende generatie en voor de maatschappij in het geheel. Sinds het verschijnen van haar eerste boek 'Het drama van het begaafde kind' (1981)* werpt Alice Miller zich op als beschermer van het gekwetste en beschadigde kind. Haar nieuwste boek 'Vrij van leugens' bevat verschillende artikelen, interviews en antwoorden op brieven van lezers over de oorzaken en gevolgen van kindermishandeling in brede zin. Van kinderen die te weinig oprechte aandacht krijgen tot kinderen die stelselmatig psychisch en lichamelijk mishandeld worden. Het boek vormt een steun in de rug voor een ieder die zich inzet voor de preventie en behandeling van psychische en lichamelijke mishandeling van kinderen. De Zwitserse psychiater Alice Miller is het boegbeeld van de moderne therapie. Het hoofdthema in al haar boeken is de loochening van het lijden in de kindertijd en de levenslange gevolgen hiervan.
Blz. 10
Er zijn tegenwoordig veel kinderen met gedragsstoornissen en een hoop therapieprogramma’s. Helaas berusten de meeste daarvan op de pedagogische ideeën dat je het ‘moeilijke kind’ zou moeten en kunnen opvoeden, zodat het zich aanpast en schikt. Bij al deze concepten wordt het feit verzwegen en ontkend dat elk probleemkind een geschiedenis heeft van verwondingen van zijn integriteit, die zich al zeer vroeg in zijn leven afspeelde, in de tijd van de vorming van zijn hersens tot de leeftijd van 4 jaar.
