7
Taken en verantwoordelijkheden
In dit hoofdstuk wordt uiteengezet welke taken en verantwoordelijkheden de verschillende actoren binnen de gemeente Spijkenisse hebben.
7.1
Gemeenteraad
De Gemeenteraad bepaalt de kaders waarbinnen risicomanagement wordt toegepast. Dat doet zij door de vaststelling van de financiële beheersverordening en de daaruit voortvloeiende nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen. Tevens houdt de Gemeenteraad toezicht op de uitvoering binnen de kaderstelling. In de cyclische jaarstukken worden risico’s benoemd en verantwoord aan de Gemeenteraad. Met de instemming van de jaarstukken, stemt de Gemeenteraad impliciet in met de daarin genoemde risico’s en de voorgestelde wijze van beheersing. Actor
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Gemeenteraad
Vaststellen kaders risicomanagement en weerstandsvermogen
Eén keer in de 4 jaar
Vaststellen paragraaf weerstandsvermogen
Twee keer per jaar (bij begroting en bij jaarrekening)
7.2
Raadscommissie Algemene Zaken
De raadscommissie Algemene Zaken adviseert de Gemeenteraad over het beleid ten aanzien van het risicomanagement. Voorts besteedt deze commissie ten minste een keer per jaar extra aandacht aan risicomanagement waarbij met de vertegenwoordiger van het college de algemene gang van zaken rondom risicomanagement wordt doorgelicht. Een goed moment hiervoor is bij het behandelen van de jaarrekening in de Raadscommissie algemene Zaken. Actor
Taken en verantwoordelijkheden
Raadscommissie Algemene Zaken
7.3
Advisering raad over kaders risicomanagement en weerstandsvermogen Bespreken risicomanagement binnen gemeente
Wanneer Eén keer in de 4 jaar Eén keer per jaar (bij behandeling jaarrekening)
College van Burgemeester en Wethouders
Bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van risicomanagement overeenkomstig de kaders van de Gemeenteraad ligt bij het College van Burgemeester en Wethouders. Het College ziet er op toe dat risicomanagement wordt uitgevoerd door de afdelingen overeenkomstig de wijze van organisatie, planning en beheersing van risico’s zoals bedoeld
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
26
in deze nota. Daarnaast zorgt het College er voor dat er verantwoording aan de Gemeenteraad plaatsvindt.
Actor
College van Burgemeester en Wethouders
7.4
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Verantwoordelijk voor uitvoeren risicomanagementbeleid
Continu
Bespreken gemeentebrede top 25
Via de begroting en de jaarrekening
Informeren van de Gemeenteraad over risico’s bij belangrijke raadsvoorstellen
Continu
Managementteam
Het Managementteam zorgt er voor dat afgesproken werkzaamheden voor risicomanagement worden nageleefd in de organisatie en dat de doelstellingen worden gehaald. Het Managementteam let tevens op de samenhang van de risico’s tussen de sectoren. Sectoroverschrijdende risico’s vallen onder de verantwoordelijkheid van het Managementteam. Voor de verwerking en toezicht op dat risico wijst het Managementteam een verantwoordelijke aan. Afdelingoverschrijdende risico’s vallen onder de verantwoordelijkheid van de sectordirecteur. Voor de verwerking en toezicht op dat risico wijst de sectordirecteur een verantwoordelijke aan. Actor
Taken en verantwoordelijkheden Verantwoordelijk voor behalen doelstellingen risicomanagement Verantwoordelijk voor gemeentebreed risicoprofiel Monitoren risicoprofielen van de afdelingen
Managementteam
7.5
Wanneer Continu Continu Via de begroting en de jaarrekening
Aanpakken afdeling- en sectoroverstijgende risico’s
Continu
Rapporteren aan college over gemeentebrede top 25
Via de jaarrekening
Afdelingshoofden
De afdelingshoofden zijn verantwoordelijk voor het risicoprofiel van hun afdeling. Binnen de afdeling bedenkt het afdelingshoofd welke risico’s er spelen en welke maatregelen getroffen zullen worden. Het afdelingshoofd zorgt er voor dat de onderkende risico’s worden opgenomen in het risicomanagementsysteem. Voor de uitvoering van de werkzaamheden van risicomanagement (registreren en actualiseren) kan het afdelingshoofd een medewerker
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
27
(risicobeheerder) binnen de afdeling aanwijzen. De werkzaamheden binnen de afdeling omvatten: 1. Twee keer per jaar het risicomanagementproces doorlopen. Dit vindt plaats bij het opstellen van de begroting en bij het opstellen van de jaarrekening. Daarbij worden de kaders gevolgd die in dit document worden geschetst. 2. Het registreren van risico’s in het risicomanagement softwarepakket. 3. Er voor zorgen dat de risico’s worden geïdentificeerd, gekwalificeerd, dat er wordt gekeken naar verschillende beheersmogelijkheden en dat deze beheersmaatregelen uitgevoerd worden. Hoe de risicobeheerder dit doet, is per afdeling te bepalen. De risicobeheerder kan zelf het proces doorlopen, maar kan dit ook samen met de hele afdeling of enkele sleutelfiguren doen. Belangrijk is ook dat de risicobeheerder overzicht houdt over het risicoprofiel van de afdeling, zodat het profiel een samenhangend geheel blijft. Om dit op adequate wijze te kunnen doen heeft de risicobeheerder beschikking over het risicomanagement informatiesysteem Naris. Hierin kunnen de risico’s en beheersmaatregelen vastgelegd worden en actueel gehouden worden. Om deze taken naar behoren uit te kunnen voeren heeft de risicobeheerder een training risicomanagement gevolgd. Het tijdsbeslag voor het actualiseren van risico’s wordt ingeschat op circa één tot twee uur per maand. Bij het opstellen van de begroting en de jaarrekening wordt er, afhankelijk van de risico’s per afdeling, meer tijd besteed aan risicobeheer. Afdelingshoofden worden over risicomanagement geadviseerd door hun financieel consulent. Indien de ontstaansgrond van een risico buiten de organisatie ligt dan is het moeilijk te bepalen waar de verantwoordelijkheid voor het opnemen van het risico ligt. Het afdelingshoofd wordt wel minimaal verantwoordelijk voor het waarnemen ervan. Via het management team wordt bepaald of het risico wordt opgenomen en door welke afdeling.
Actor
Afdelingshoofden
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Verantwoordelijk voor afdelingsrisicoprofiel
Continu
Doorlopen risicomanagementproces
Zelf te bepalen, maar minimaal twee maal per jaar (bij begroting en jaarrekening)
Rapporteren aan MT over afdelingstop 10 (Minimaal de risico’s uit de gemeentebrede top 25) Registreren en beheren risico’s
Via de jaarrekening Continu
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
28
7.6
Risicomanagementcoördinator
Eén persoon binnen de organisatie gaat de rol van risicomanagementcoördinator op zich nemen. De taak van de risicomanagementcoördinator is het om het gedachtegoed van risicomanagement te verspreiden en risicomanagement te stimuleren in de gemeente Spijkenisse. Bij deze rol behoort ook de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en ontwikkeling van een risicobeheerssysteem. Onderdeel van het risicobeheerssysteem is het opstellen van onderhouden van een rapportagemodel. Tot slot wordt een toetsende rol voor de kwaliteit en kwantiteit van benoemde risico’s toegekend aan de risicomanagementcoördinator. Voor de functie van risicomanagementcoördinator wordt de concerncontroller aangewezen. De feitelijke uitvoering vindt plaats bij een medewerker van de afdeling Financieel Economische Zaken. Deze medewerker is het eerste aanspreekpunt voor de afdelingen met betrekking tot risicomanagement. Ook verzorgt deze medewerker een onafhankelijke controle op de volledigheid en de kwaliteit van de opgenomen risico’s. Het applicatiebeheer van de risicomanagementsoftware wordt ook ondergebracht bij de afdeling Financieel Economische Zaken. Het is van belang dat de risicomanagementcoördinator zijn taak met enthousiasme vervult en hiermee draakvlak voor risicomanagement en risicobewustzijn creëert. Om deze taken naar behoren uit te kunnen voeren heeft de risicomanagementcoördinator en de met de uitvoering belaste medewerker een training risicomanagement gevolgd. Actor
Risicomanagementcoördinator
7.7
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Verspreiden gedachtegoed risicomanagement
Continu
Onderhoud en ontwikkeling risicobeheersysteem
Continu
Onderhouden van een rapportagemodel
Continu
Toetsende rol voor kwaliteit en kwantiteit
Continu
Kernteam risicomanagement
Het kernteam risicomanagement bestaat uit een kleine groep medewerkers (6-7 personen). De voorzitter van het kernteam is de risicomanagementcoördinator. Uit de sectoren Stad en wijk en Inwoners wordt een vertegenwoordiger aangewezen. Vanuit de ondersteunende afdelingen nemen een medewerker van Juridische Zaken en van Financieel Economische Zaken, team Risicobeheer en Schadebehandeling plaats. Tot slot neemt een medewerker Financieel Economische Zaken, team Financieel Beleid plaats, die tevens als secretaris van het kernteam functioneert. Bij bijzondere omstandigheden kan tijdelijk een extra lid worden
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
29
toegevoegd aan het team. Het kernteam bestaat daarmee uit verschillende disciplines en is geborgd op het niveau van het Managementteam. De taken van het kernteam zijn: 1. Het opstellen, uitvoeren, monitoren en herzien van het risicomanagementbeleid. Uiteraard wordt bij dit proces de gehele organisatie betrokken. 2. Bijhouden actualiteit met betrekking tot risicomanagement. Om risicomanagement binnen de gemeente Spijkenisse up to date te houden, houdt het kernteam actualiteiten op het gebied van risicomanagement bij. Hierbij gaat het niet alleen om actualiteiten rondom het toepassen van risicomanagement binnen de organisatie, maar ook om ontwikkelingen die zorgen voor nieuwe risico’s. 3. Toezien op risicomanagementproces binnen de afdelingen: dit houdt in dat wordt nagegaan of het risicomanagementproces wordt doorlopen binnen de afdelingen en hierbij ondersteunt wordt als dat nodig is. 4. Zicht houden op kwaliteit en samenhang gemeentebrede risicoprofiel: er wordt getoetst of de risicoprofielen per afdeling qua definiëring en kwantificering niet te ver uit elkaar lopen. Bovendien wordt gekeken naar de samenhang van de risicoprofielen, inclusief de beheersmaatregelen. Hierover wordt geadviseerd aan het managementteam. 5. Zorgdragen voor vergroten van risicobewustzijn: naast het ontwikkelen van risicomanagement, hetgeen het risicobewustzijn in de organisatie op zichzelf al vergroot, neemt het kernteam initiatieven om het risicobewustzijn in de organisatie verder te vergroten.
Actor
Kernteam risicomanagement
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Opstellen, uitvoeren, monitoren en herzien van risicomanagementbeleid
Continu, maar één keer in de 4 jaar opnieuw voorleggen aan college
Bijhouden actualiteiten m.b.t. risicomanagement Toezien op risicomanagementproces binnen de afdelingen Zicht houden op kwaliteit en samenhang gemeentebrede risicoprofiel Aanspreekpunt in de organisatie m.b.t. risicomanagement Zorgdragen voor vergroten risicobewustzijn
Continu Continu Continu Continu Continu
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
30
7.8
Financieel consulent
De taken van de financieel consulent zijn: 1. Ondersteunen afdelingshoofd bij het doorlopen van risicomanagementproces: het afdelingshoofd is verantwoordelijk voor risicomanagement binnen de afdeling, de financieel consulent adviseert bij de taken die hiermee gemoeid zijn. 2. Het controleren van de aangeleverde onderdelen van de afdelingen als onderdeel van de controlewerkzaamheden in de planning en control cyclus. Actor
Taken en verantwoordelijkheden
Wanneer
Advisering afdelingen
Continu
Controle aangeleverde risico’s
Twee keer per jaar (bij begroting en jaarrekening)
Financieel consulent
Gemeente Spijkenisse, nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2009
31