Implementatie Europese Kader Richtlijn Water met praktische richtlijnen voor loonsproeiers en landbouwers 15 feb 2012
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
2
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
3
Europese Kader Richtlijn Water Europese Kader Richtlijn Water 2000/60/EC 2000
van kracht
2003
omgezet in nationale wetgeving in de lidstaten Vlaanderen: decreet integraal waterbeheer
4
2006
opstarten van monitoringsnetwerken (ecologisch en chemisch)
2006
Dochter Richtlijn over Grondwater (2006/118/EC)
2006 - 2009
stroomgebiedbeheersplannen => publieke consultatie
2007 / 2008
Dochter Richtlijn over Environmental Quality Standards (EQS)
2009 - 2012
implementatie van stroomgebiedbeheersplannen
2015 & 2021
beoordeling van de water-status en eventuele aanpassing van de stroomgebiedbeheersplannen
2027
goede status van alle waterlichamen
Andere belangrijke wetgevingen 1. Drinkwater Richtlijn (98/83/EC) -> 0.1 µg actieve stof / l aan de kraan
2. Verordening voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen (1107/2009/EC) ± vervangt 91/414/EC -> van kracht sinds juni 2011 -> productspecifieke bufferzones bij een erkenning (lees het etiket)
3. Richtlijn Duurzaam Gebruik van bestrijdingsmiddelen (2009/128/EC) - KB duurzaam gebruik (fytolicentie) - KB reductieprogramma -> van kracht in 2013
5
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
6
1RJVWHHGVWHYHHO« Er worden nog steeds teveel fytoproducten terug JHYRQGHQLQKHWZDWHU«
Limieten:
9 Drinkwater : 0.1 µg/l -> detectielimiet 9 Grondwater : 0.1 µg/l -> detectielimiet 9 Oppervlaktewater: grenswaarde per actieve stof (acuut en chronisch) in functie van toxiciteit op waterleven
7
Oppervlaktewater EU Kaderrichtlijn Water Tegen 2015 moet RSSHUYODNWHZDWHU³JRHGHHFRORJLVFKHHQFKHPLVFKHWRHVWDQG´ bereikt hebben = concentratie actieve stof in het oppervlaktewater mag niet giftig zijn voor het waterleven ACUTE TOXICITEIT: MAC-waarde (Maximum Admissible Concentration); ng/l CHRONISCHE TOXICITEIT: PNEC-waarde (Predicted No Effect Level); ng/l (berekend op basis van ecotox gegevens (vissen, algen en daphnia)) Als de gemeten concentratie : < drempelwaarde ok > drempelwaarde negatieve gevolgen voor waterleven * drempelwaarde is specifiek voor elke actieve stof
8
Aantal gewasbeschermingsmiddelen teruggevonden per meetplaats in 2009
9
Aantal gewasbeschermingsmiddelen teruggevonden per meetplaats in 2010
10
Aantal actieve stoffen met PNEC-overschrijdingen per meetplaats in 2009
11
Aantal actieve stoffen met PNEC-overschrijdingen per meetplaats in 2010
12
Aantal actieve stoffen met MAC-overschrijdingen per meetplaats in 2009
13
Aantal actieve stoffen met MAC-overschrijdingen per meetplaats in 2010
14
En het drinkwater? Drinkwaternorm 0,1 µg/l (0,5 µJOYRRUWRWDDOYDQDOOHDL¶V In bepaalde gebieden wordt drinkwater gewonnen uit oppervlaktewater hoge kostprijs om te verwijderen
Indien overschrijding soms onmogelijk om te verwijderen -> periodieke stillegging van drinkwaterproductie
15
Meetresultaten van herbiciden in het Ijzerbekken
Limiet voor drinkwater aan de kraan: 0.1 µg/l
16
Meetresultaten van herbiciden in het Ijzerbekken
Limiet voor drinkwater aan de kraan: 0.1 µg/l
17
µg en ng : minder dan niets! 1 gram/liter (g/l) = 1 promille = 1 deeltje / duizend Æ 0,35 promille alcohol in het bloed 1000 X lager 1 milligram/liter (mg/l) = 1 ppm = 1 deeltje / miljoen Æ 1 ppm residu in groenten en fruit
1000 X lager 1 microgram/liter (µg/l) = 1 ppb = 1 deeltje / miljard Æ = 1 g per 1 miljoen liter water (= 1.000 m³ water) 1000 X lager 1 nanogram/liter (ng/l) = 1 ppt = 1 deeltje / biljoen Æ = 1 g per 1 miljard liter water (= 1 miljoen m³ water) Æ = 4 mm op 100 X de omtrek van de aarde Æ = 1 hartslag op 31.700 jaar 18
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
19
Hoe komen fytoproducten in het water terecht?
§ 15% ?
Onduidelijk
у 5% Drift
§30% Run-‐off
§ 50% Punt-‐ vervuiling
Bron: TOPPS
20
Diffuse vervuiling
Punt-‐ vervuiling
Hoe komen fytoproducten in het water terecht?
Puntvervuiling Run-‐off
Drift
Drainage Bron: TOPPS
Diffuse vervuiling (35%) -> kan verminderd worden Puntvervuiling (50%)-> kan vermeden worden 21
1. Puntvervuiling Weggooien verzegeling - verpakking
. .
22
1. Puntvervuiling Slecht gespoelde verpakkingen .
23
1. Puntvervuiling Morsen tijdens voorbereiding ± overlopen van vat tijdens vullen
24
1. Puntvervuiling Overlopen van vat tijdens vullen
.
25
Vervuiling van oppervlaktewater Verliezen tijdens vullen .
.
.
26
Bron : Inagro
2. Diffuse vervuiling
drift 27
run-off (afspoeling)
2. Diffuse vervuiling
.
Niet naleven van bufferzones 28
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
29
Gevolgen? 1. Mogelijke schade aan milieu (waterleven) 2. Negatief imago van de gewasbescherming en landbouw in het algemeen (vb. vervuiling van drinkwater -> consument!) 3. Steeds strengere regels en normen die moeten nageleefd worden (cfr MAP 4) Verkoop, advies en gebruik cfr fytolicentie, bufferzones Extra kosten, extra werk en administratie
4. Verdwijnen van producten Geen doeltreffende gewasbescherming geeft lagere opbrengsten met meer werk Problemen met resistentiemanagement Competitiviteit tov andere productiegebieden Extra kosten, extra werk (vb schoffelen)
30
Watervervuiling 1. Europese Kader Richtlijn Water 2. Probleem ? 3. Oorzaken ? 4. Gevolgen ?
5. Oplossingen ?
31
TOPPS ± PROWADIS
Vermijden van puntvervuiling 15 EU landen
2005
Bridge
2008
Vermijden van diffuse AIM vervuiling TOPPS prowadis 7 EU landen 2011 2014
TOPPS: Train Operators and Promote best Practices & Sustainability PROWADIS : PROtect WAter from DIfuse Sources 2.1 miljoen ¼ Gefinancierd door ECPA en partners Project in België = Inagro 32
Pilootproject = Ijzerbekken
Bron : VMM 33
1. Oplossingen om puntvervuiling te vermijden -> gebruik je gezond verstand
-> leef de goede praktijken na 34
Aanbevelingen
VOOR de behandeling
TIJDENS de behandeling
NA de behandeling
35
3 momenten om in te grijpen 1. Voor de behandeling
Controleer de goede werking en afstelling van het spuittoestel Lees aandachtig het etiket Bereken nauwkeurig de benodigde hoeveelheid spuitvloeistof Kies een veilige vulplaats, indien mogelijk speciaal daarvoor voorzien en verwijderd van oppervlaktewater! Spoel grondig de lege verpakkingen en giet spoelwater in de spuittank Vermijd overlopen van de tank
36
3 momenten om in te grijpen 2. Tijdens de behandeling
Vermijd drift (drifreducerende doppen) Behandel enkel het te behandelen gewas Repecteer voorgeschreven bufferzones Respecteer voorgeschreven maatregelen op erosiegevoeilige teelten Niet behandelen bij regen of indien binnen korte tijd regen verwacht wordt
37
3 momenten om in te grijpen 3. Na de behandeling
Inwendige reiniging van het spuittoestel ± schoonwatertank ± op het veld
Uitwendige reiniging van het spuittoestel Verwerk de eventuele restfractie -> bioremediatie of Sentinel Verzamel de lege gespoelde verpakkingen, bewaar ze op een droge plaats en geef mee met Phytofar-Recover
38
3 momenten om in te grijpen Voorbeelden schoonwatertank
Als opbouwkit
Geïnstalleerd in fabriek
Doe-het-zelf Bron : TOPPS & Delvano 39
3 momenten om in te grijpen Verwerking reinigingswater, spuitoverschotten«
Fytobak Biofilter
Fytobak bij landbouwer Vercruysse (Kortrijk)
40
Biofilter bij pcfruit
3 momenten om in te grijpen
Sentinel biofilter en fytobak zijn niet geschikt voor grotere hoeveelheden vervuild water of voor hoge chemische vuilvrachten
verwerking door Sentinel gaat veel sneller (1 m³ / 4 uur) open systeem: gezuiverd water kan hergebruikt worden Sentinel-project van Phytofar, Volsog en Inagro
41
2. Oplossingen om diffuse vervuiling te verminderen -> verbeter de spuittechniek
42
Algemene spuitcriteria
aanpasbaar naargelang de omstandigheden
~ vaste gegevens verplicht !
spuitdop
antidrift
volume
ongeveer 200 l
druk
3-6 bar
rijsnelheid
6 ± 10 km/u
spuitboomhoogte
50 cm boven het gewas
temperatuur
15-22 C
vochtigheid %
> 60 %
wind
tot 18 km/u. (max. 3 Beaufort)
bufferzones
minimum 1m in akkerbouw ; 3m in fruit
Opm: sommige spuitdoppen of bepaalde types producten vragen een aanpassing van het watervolume, de druk en de temperatuur
43
Het beste spuittoestel voor het oppervlaktewater ! Spuittechniek verbeteren begint bij een goed uitgerust spuittoestel
Evalueer je spuittoestel en zoek naar verbeteringen via EOS
³Environmentally Optimised Sprayer´ HYDOXHHUWGHQLHXZVWHHQEHVWH technologieën van spuittoestellen om het risico naar leefmilieu en oppervlaktewater te verminderen http://prototype.topps-eos.org/ Vb.
44
-
Zit er een schoonwatertank op? Welke capaciteit?
-
Welk reinigingssysteem zit erop?
-
Is de binnenkant van de spuittank zacht (effen) of ruw?
-
Deksel van de tank aangespannen of los?
-
Automatisch of manueel veranderen van dop?
Bufferzones
Verplicht na te leven om 9 Verontreiniging van oppervlaktewater te verminderen 9 Behoud van erkenningen van fytoproducten Bufferzones zijn in 2 wetgevingen vastgelegd: 1.
EU Kader Richtlijn Water -> in 2003 omgezet in Vlaams Decreet integraal waterbeheer -> concentratie actieve stof in het oppervlaktewater mag niet giftig zijn voor het waterleven
1. 2.
EU reglementeringen voor op de markt brengen van fytoproducten, Dir. 91/414 en Reg. 1107/2009
-> bij de erkenning van een product wordt een productspecifieke bufferzone vastgelegd (federaal) 45
1. Vlaams decreet integraal waterbeheer -Naast elk wateroppervlak moet een strook van 1m gerespecteerd worden die onbewerkt, onbemest en onbespoten moet zijn (gras, struiken, (on NUXLGHQ« - Wateroppervlak = beken, rivieren, drainagekanalen, poelen, vijvers en sloten waar tijdens het jaar water in kan staan -> ook als er geen water instaat tijdens de bespuiting, geldt deze wetgeving toch! - controle = regionale milieuinstanties
46
2. Extra productspecifieke bufferzones (federaal)
- In functie van een risico-evaluatie om een product toe te laten op de markt, kunnen extra bufferzones van 2, 5, 10, 20 of 30 m worden opgelegd - Bufferzone = niet-behandelde strook in de nabijheid van een wateroppervlak (hoeft geen gras te zijn) - Op elk etiket vermeld - ALTIJD
1m voor veldspuiten 3m voor boomgaardspuiten ten opzichte van oppervlakten die niet behandeld mogen worden Vb. aangrenzende percelen (<> gewasschade), voetpaden, tuinen, bermen (<> schade aan wegbermfauna en ±IORUD «
- Controle = FAVV
47
2. Extra productspecifieke bufferzones (federaal)
- Wateroppervlak = beken, rivieren, drainagekanalen, poelen, vijvers en sloten die water bevatten -> als er op moment van de bespuiting geen water instaat -> grenst het perceel niet aan een wateroppervlak
-> extra bufferzones gelden niet -> enkel rekening houden met minimum afstanden (1m en 3m)
- Bufferzone (2, 5, 10, 20 of 30m) kan gereduceerd worden (50, 75 of 90%) mits toepassen van driftreducerende maatregelen: 9Spuitapparatuur (soort spuittoestel) 9Spuitdoppen (antidrift) 9Scherm of haag
Zie tabellen op www.fytoweb.be 48
Let op: bufferzone van 1 en 3m blijft altijd het minimum!
% reductie met verschillende technieken
Bron : Fytoweb 49
Verminderd aantal m bufferzone
Bron : Fytoweb
50
Landschapsoplossingen om drift & run-off te beperken
Bron : TOPPS - PROWADIS
51
Conclusies Kader Richtlijn Water : proper water in 2015 ! 1. Probleem: er worden nog steeds teveel actieve stoffen in te hoge concentraties in het oppervlaktewater teruggevonden 2. Oorzaken: puntvervuiling en diffuse vervuiling (drift en run-off)
3. Gevolgen: ecologisch (vergiftiging van waterleven), economisch (stilleggen drinkwaterproductie, minder fytoproducten ter beschikking), sociaal (meer werk, meer administratie) 4. Oplossingen:
52
Puntvervuiling vermijden
Drift en run-off verminderen
Acties ondernomen door Phytofar
53
Meer info Presentatie komt op onze website www.phytofar.be -> gebruikerspagina : nuttige info voor loonsproeiers & landbouwers
54
Bedankt voor uw aandacht «HQKHWnaleven van de goede praktijken bij gebruik van fytoproducten ! 2011-2012
