6 10
“Ik hoor je al denken: daar gaat m’n excuus om half januari weer te beginnen met net iets te veel drinken.”
“Wanneer mensen na een paar uur stevig doordrinken hun hersenen op sterk water hebben gezet worden ze emotioneel en delen niet zelden hun zielenroerselen met wie het maar horen wil.”
3 A Priori - SPiN-pagina 4 Kennismaking 6 Gedrag: Goede intenties 7 Cultuur in Nijmegen 8 Studentenkost 10 Column: Spraakwater 11 DE-Café 12 Brein: Dat brein van tegenwoordig.. 14 Duivelse Dilemma’s met Francis Voorn 16 Persoon: Denk eens aan je kleinkinderen! 18 Freelance: Stomheidsfactor 20 Studying Abroad: 650 Miles from home 22 Stapelgek: Wat zegt je FEBO-bezoek over jou?
HERSENSPINSELS: Jaargang 8, nr 1. januari 2015 Dit tijdschrift is onderdeel van Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN) en verschijnt vier keer per jaar.
Omslag: Siën Rens Lay-out: Leon Berentsen, Heather van Brug, Petra Leferink, Merel de Ruwe
Hoofdredacteur: Petra Leferink Redactie: Leon Berentsen, Heather van Brug, Joris van der Linden, Merel de Ruwe, Jonne Verschure, Marek Voesenek. Eindredactie: Ilse Nijland
Redactieadres: SPiN t.a.v. HersenSPiNsels Montessorilaan 3, A.00.05 6525 HR, Nijmegen Telefoon: 024-3612588 E-mail:
[email protected]
Columnist: Dennis Schutter Freelance: Freek Oude Maatman
2
A Priori
Met kleine ogen kijk je naar de met vuurwerk bezaaide straat, waar kinderen met oversized veiligheidsbrillen hun laatste restjes vuurwerk opmaken. Je denkt terug aan je overgebleven herinneringen van de vorige nacht. Oké, die laatste paar tequila had je misschien niet moeten doen en die ene jongen is toch iets minder knap dan de wodka deed vermoeden, maar het was best een geslaagde avond. Want zeg nou eerlijk: Hoe kun je beter het nieuwe jaar inluiden dan met het wegdrinken van hersencellen met alcohol en het voeden van je overactieve dopaminesysteem met vet voedsel en slechte seks? Om je overgebleven hersencellen toch nog de intellectuele input te geven die het verdient, presenteren wij jullie vandaag de vernieuwde HersenSPiNsels! De nieuwe redactie heeft haar best gedaan een fijne afwisseling van educatie en vermaak samen te voegen tot een prachtige nieuwe editie. In deze editie kun je onder andere lezen hoe het komt dat je je goede voornemens al na twee dagen overboord gooit (en hoe je ervoor kunt zorgen dat je ze wél waarmaakt), wordt het fenomeen craving uitgelegd en lees je waarom je je overgroot-oma de schuld kunt geven van jouw vraatzuchtige gedrag. We vragen Francis Voorn (figuurlijk!) het hemd van het lijf en interviewen de Oostenrijkse Theresa Rumpl over haar 6 maanden in Nederland. Ten slotte kun je in deze editie ideeën opdoen met heerlijke, gemakkelijke én goedkope recepten en de leukste tips over wat er de komende weken in Nijmegen te doen is. Veel leesplezier en uiteraard een gelukkig nieuw jaar met alle clichés die daarbij horen.
SPiN-Pagina Lieve lezers, Het is zeker niet overdreven om te zeggen dat onze SPiN in de meer dan zeven jaar van haar bestaan behoorlijk wat veranderingen heeft doorleefd. Hoe zeer echter ook aard, aantal en focus van onze activiteiten tussen de jaren verschilden, op welke manieren de visies van de diverse besturen de vereniging ook beïnvloedden, welke plaatsing ook de banken in de SPiN-kamer innamen, sommige dingen zijn altijd gebleven. En bij dezen gelukkig ook de HersenSPiNsels, die elk jaar opnieuw van een andere geestelijk verfrissende tijdschriftcommissie met veel liefde onder de Nijmeegse psychologiestudenten en andere geïnteresseerden verspreid worden. Vandaar dat het me een eer is om nu - eindelijk! - de HersenSPiNsels voor de eerste keer in een nieuwe gedaante te mogen presenteren en de lezer veel plezier te wensen bij het ontdekken van de nieuwe inhoud in nieuwe kleren! Ook bij SPiN zelf zijn van ouds geliefde dingen gebleven, maar sommige ook helemaal nieuw. Zo begonnen we dit verenigingsjaar midden oktober al direct met een schitterend Halloween-themafeest, nog voordat de ellendelijk lange tentamenperiode begon. In november was het aan ons allemaal om samen de aankomende winter het hoofd te bieden; dit werd gelukkig reuze vergemakkelijkt door de chocoloco-themadinsdag met brownies op de SPiN-kamer, een lezing over seksverslaving, het eerstejaarsweekend, de workshop time-management, het gemeenschappelijke apenkooien met (bijna) geen gewonden en pré-Sinterklaas-eten voor de internationale studenten van onze opleiding. Vervolgens ging een deel van onze leden voor een weekje op uitwisseling naar het fantastische Boedapest. De thuisgeblevenen hoefden zich in die tijd ook niet te vervelen, want met de meeloopdag bij de Master GGZ en de meer dan slapeloze eerste volume van INSOMNIA was ook hier genoeg te doen! Voor wie het zo leuk heeft, vliegt de tijd natuurlijk, ook in december: na een lunch met chocoladefondue met je favoriete docenten, nog een themafeest - dit keer met onze special guest Jägermeister voor 1 euro -, een excursie naar het dierenlab van het Radboud UMC, een lezing over positieve psychologie, een cocktailworkshop en een tripje naar Amsterdam met bezoek bij onze zustervereniging aan de UvA is het alweer tijd voor de kerstvakantie en nadert het jaar 2015 met een verbazingwekkende snelheid van 24h per dag zijn einde. Maar geen paniek; ook de komende twee maanden biedt SPiN je uiteraard weer een heleboel mogelijkheden om je goede voornemens te vergeten: di 12-1: Themadag, Gala
di 2-2 Opstartborrel buddy-project
wo 13-1: Forensische psychologie lezing
wo 17-2: SPiN-Themafeest @3G
3-2 t/m 4-2: Experience Your Future
do 25-2: Excursie Pompekliniek
11-2 t/m 15-2: Buitenlandse stedentrip
di 1-3: Muziekwedstrijd Psypop
Liefs, het VIIIe bestuur der SPiN
Petra Leferink / Mesian Tilmatine 3
Opgepast: De nieuwe tijdschriftcommissie
Marek Voesenek
Hallo hallo, ik ben Marek Voesenek. Als je alleen naar mijn naam kijkt zou je denken dat ik uit Polen/Tsjechië kom, echter niets is minder waar want mijn roots liggen in de Brabantse klei. Ik ben een tweedejaars (psychologie natuurlijk!), sinds dit jaar ook woonachtig in het pittoreske Nijmegen, en naast serieus en saai soms ook wel eens gezellig. In lopen hard en rennen wiel vind ik mijn benodigde ontspanning. Mijn taalgebrek is duidelijk leesbaar in de vorige zin, maar ondanks dat ga ik mijn best doen om er een leuk HersenSPiNsel-jaar van te maken. Mijn doel, zorgen dat alle leden het gaan lezen!!
Merel de Ruwe
Hallo allemaal, ik zal me even voorstellen als commissielid. Ik ben Merel de Ruwe, 19 jaar en kom uit Maarn, een heel klein dorpje in Utrecht. In mijn vrije tijd doe ik van alles, ik heb een horeca baantje, ik teken, schilder, fotografeer en hou hier en daar natuurlijk ook af en toe van een feestje en ga het liefst elke dag naar een concert. Natuurlijk hou ik er ook van om af en toe op mijn bed neer te ploffen om lekker muziek te kunnen luisteren of als ik op het thuisfront ben, met mijn 2 honden te zijn, stiekem mijn 2 grootste maatjes. Hopelijk ga je de HersenSPiNsels van dit jaar leuk vinden!
Jonne Verschure
Hoihoi, Ik ben Jonne Verschure, 19 jaar en kom uit Goirle, Brabant. Ik ben een echt gezelligheidsdier, houd van mensen om me heen en ben altijd wel in voor een uitje of feestje. Wat dat betreft ben ik nogal een druktemaker. Maar al dat bezig zijn kost energie en ook ik heb dus zo mijn momentjes. Ik vind het fantastisch om in een trui, het liefst zo groot mogelijk, in bed te liggen met een filmpje op (Disney films vind ik fantastisch) en dan heel graag nog iets lekkers, zoals B&J ijs! Dit valt de laatste tijd echter tegen, aangezien ik mijn leven een sportieve twist probeer te geven. Een divers, druk leventje maar zeker de moeite waard, al zeg ik het zelf :). Ik hoop dat jullie met veel plezier de HersenSPiNsels van dit jaar gaan lezen! Ik ga er in ieder geval met veel enthousiasme aan werken!
Leon Berentsen
Mijn naam is Leon Berentsen. Ik ben in München geboren, en woon sinds een paar maanden in Nederland. Als ik vrije tijd heb, hang ik meestal achter de televisie en kijk films en series. Af en toe zet ik gewoon de koptelefoon op, en luister de hele avond muziek. Er zijn weinig dingen die mijn dag echt kunnen verpesten, behalve als ik niet mijn 10 uur slaap had, er geen koffie of te weinig eten in huis is. Zo lang dit niet het geval is, is alles goed! En in het noodgeval kan ik nog altijd mijn all time favourite film “The Big Lebowski” kijken!
4
Heather van Brug
Mijn naam is Heather en ik ben ondertussen derdejaars psychologiestudentje. Oorspronkelijk kom ik uit Den Haag, maar raakte verliefd op het oosten van het land en zou dan ook het liefst hier willen blijven wonen later. Ook ik, ja het wordt ondertussen wat langdradig, ga komend jaar voor jullie schrijven en hoop dat jullie mijn sarcastische tonen en flauwe humor kunnen waarderen. Verder doe ik in m’n vrije tijd veel aan series kijken, en word ik erg vrolijk van koken. Ik ga er vanuit dat jullie dit niet lezen, maar indien het toch gedaan wordt: veel lees plezier!
Joris van der Linden
Hoihoi. Ik ben Joris, 24 jaar en afkomstig uit het prachtige ’s-Hertogenbosch. Ook ik schrijf komend jaar mee aan de HersenSPiNsels. Voor het vierde jaar lid bij SPiN en technisch gezien geen bachelorstudent meer. In februari begin ik namelijk aan de master Gezondheidszorgpsychologie. Maar vrees niet, ook al zit ik niet bij jullie in de collegezalen, schrijven voor jullie doe ik graag! Verder ben ik ook dol op series kijken: van Sopranos tot Six Feet Under en van How I Met Your Mother tot Parks and Recreation. Series kijken doe ik natuurlijk niet de hele dag, ik speel namelijk ook gitaar; akoestisch en elektrisch. Muziek ben ik dol op en ik ben altijd op zoek naar meer. Dus mocht je mij ooit in de SPiN-kamer tegenkomen en je weet nog iets of bent op zoek naar iets nieuws, spreek me aan! ;)
Petra Leferink
Hoi iedereen! Ik houd er helemaal niet van om over mezelf te vertellen, maar ik zal m’n best doen er een leuk verhaaltje van te maken en het te laten lijken alsof ik een heel interessant leven heb ;). Ik ben Petra Leferink. Geboren en getogen in een dorpje in de Achterhoek – gelukkig zonder Achterhoeks accent. Inmiddels ben ik 20 lentes jong, derdejaars studente en er nog steeds niet over uit welke master ik wil gaan doen (over verantwoordelijkheden gesproken). Ik speel graag piano en doe aan korfbal bij SkunK in Nijmegen. Daarnaast verdoe ik mijn tijd, zoals veel studenten, graag met het kijken van veel te veel series. Ik ga dit jaar mijn best doen het zooitje ongeregeld dat zichzelf de tijdschriftcommissie noemt in toom te houden en er met z’n allen een paar prachtige HersenSPiNsels van te maken!
5
Goede intenties Januari, voor veel mensen de tijd om hun slechte gewoonten overboord te kieperen en eens te veranderen in een
gezondere, betere versie van zichzelf. Maar of deze persoonlijke missie lukt is natuurlijk nog maar de vraag, want die goede voornemens waar je jezelf mee opzadelt kunnen natuurlijk niet voor iedereen waar worden. Volgens sommigen is de reden dat dit allemaal vaak niet lukt dat de maand januari haast onmogelijk lijkt om positief te blijven. Rot weer, weinig daglicht, het zit allemaal niet mee. En ieder jaar focust de media zich op één specifieke dag in januari waarin alles tegen zit, de dag dat al je goede voornemens door de wc gespoeld worden en je toch besluit weer terug te gaan naar de op de loer liggende gewoonten waar je zo graag vanaf wilde stappen dit jaar. Dit principe noemt men dan ook blue Monday, een dag die al zo treurig klinkt als de omschrijving doet denken. Deze dag is gebaseerd op een berekening van ‘tijd verstreken sinds kerst, ‘het weer’, en ‘motivationele niveaus’1. Het klinkt dus ontzettend wetenschappelijk! Jammer genoeg blijkt dit niet onderbouwd – ik hoor je al denken: daar gaat m’n excuus om half januari weer te beginnen met net iets te veel te drinken. Maar is er misschien een andere reden waarom het voor mensen zo moeilijk is zich aan hun goede voornemens te houden? Waarschijnlijk ligt het niet aan de temperatuur of van de hoeveelste dag van Kerst, Sinterklaas of Pasen je af zit. Maar wat verklaart dan wel dat je zo snel terugvalt op oude gewoonten? Die, als je erover nadenkt, natuurlijk allemaal niet zo slecht hoeven te zijn, maar hee.. jij wilt ze aanpassen. Er wordt iets geïdentificeerd wat het false hope syndrome2 heet. Wat heel basaal betekent dat mensen gewoon niet realistisch zijn wanneer het neerkomt op wat ze zelf kunnen behalen in een jaar. Het willen verliezen van de helft van je lichaamsgewicht, of per direct stoppen met je ietwat alcoholistische gedrag is natuurlijk niet makkelijk. Onrealistische verwachtingen over de snelheid, het gemak, hoeveelheid en de beloning die je krijgt zorgen ervoor dat mensen veel optimistischer zijn over hun kansen dan eigenlijk logisch zou zijn. In het begin hebben ze dan het gevoel van controle en dit zorgt ervoor dat ze goed op weg gaan met het behalen van het doel, maar zodra duidelijk wordt dat dit toch moeilijker is dan gedacht begint de terugval en komen mensen alleen maar depressiever en minder gemotiveerd uit. Dus, het is belangrijk om deze doelen die je stelt die haalbaar te maken en niet te optimistisch te zijn over je eigen kansen. Maar hoe, hoe zorg je er dan voor dat deze nieuwe, verbeterde versie van jezelf blijft bestaan langer dan de dag van morgen? En niet verzwolgen wordt door je oude vertrouwde gewoonten? Onderzoek van onder andere Holland, Aarts en Langendam3 laat zien dat implementatie intenties de oplossing zijn. Zo’n implementatie intentie is nodig om een link te creëren tussen een situatie en een bepaalde gedragsrespons. Op deze manier wordt de controle over het gedrag overgedragen aan de context. Dit klinkt natuurlijk allemaal nog heel vaag maar het wordt duidelijker met een voorbeeld. Stel, je wilt je drankgebruik verminderen, dan is het mogelijk dat je goede voornemen is dat je dus inderdaad minder alcoholische versnaperingen wilt gaan nuttigen. Hoewel dit een super idee is, zegt onderzoek dat het beter werkt
wanneer je dit doel anders verwoordt. Zo kun je beter stellen: “wanneer iemand mij vraagt of ik mee wil naar de kroeg ga ik mee, maar drink ik maximaal 2 biertjes, in plaats van de gebruikelijke meters bij de Fuik”. Dit heeft als gevolg dat wanneer de situatie zich voordoet het gedrag automatisch geactiveerd kan worden en het makkelijker is om je aan dit doel te houden. Dus, hoewel het idee van blue Monday achterhaald lijkt en je veel beter je doelen op een andere manier kunt stellen om ervoor te zorgen dat ze januari overleven is het natuurlijk wel een leuk idee om berekeningen te creëren die echt nergens op slaan. Behalve wanneer je het natuurlijk hebt over berekenen wat de perfecte snack is die je moet consumeren met teveel drank op…. voor het geval je toch je goede voornemens niet hebt kunnen waarmaken!
(1) Burnett, D. (2012, January 16). Blue Monday: a depressing day of pseudoscience and humiliation. Retrieved from http://www.theguardian.com/science/blog/2012/jan/16/ blue-monday-depressing-day-pseudoscience (2) Polivy, J. (2001). The false hope syndrome: Unrealistic expectations of self-change. International Journal of Obesity, 25(1), 80-84. (3) Holland, R. W., Aarts, H., & Langendam, D. (2006). Breaking and creating habits on the working floor: A field-experiment on the power of implementation intentions. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 776-783. (4) Burnett, D. (2013, January 21). [Afbeelding]. Retrieved from http://www.theguardian. com/science/brain-flapping/2013/jan/21/blue-monday-depressing-day-nonsense-science
6
Heather van Brug
Cultuur in Nijmegen De winter is gearriveerd. Koude dagen, gevuld met wind, regen en wolken. Maar vrees niet. Every cloud has a silver
lining. Waar de temperatuur buiten blijft dalen, vullen onze hartjes zich met warmte van de winterse gezelligheid. Nu de decembermaand weer achter de rug is, kunnen we 2016 vers starten. En wat is een beter voornemen dan het uitproberen van iets nieuws? Nijmegen is een prachtige stad die het verdient ontdekt te worden. Nieuwe ervaringen liggen op de
Stukafest 2016 Op 2 februari vindt Stukafest 2016 plaats. Het door Cultuur op de Campus georganiseerde project wordt ieder jaar met veel lof geprezen. Op deze avond vinden er op 20 verschillende studentenkamers door de stad acts plaats. Heb je zin in muziek, theater, dans, poëzie of cabaret? Alles komt voorbij. Maar kies zorgvuldig, want je hebt niet genoeg tijd om alles te zien. Na de derde ronde van de acts, is er een knallend eindfeest in de Lindenberg. Zin in elektronische muziek of toch meer zin in meer bandjes? Tot diep in de nacht kun je feesten in verschillende zalen. Een fantastische afsluiter aan een culturele avond vol ontdekkingen. Meer informatie: http://www.stukafest.nl/nijmegen/
Ontdek de omgeving van Nijmegen Na al het feesten hebben je trommelvliezen ook wel een beetje rust verdiend. Een mooie kans om een stukje van Nijmegen te ontdekken dat je waarschijnlijk nog niet meegemaakt hebt. Misschien dat je in de zomer wel een aantal avonden gesleten hebt, zittend bij een kampvuurtje op het strandje aan de waal. Dan zal het je opgevallen zijn dat het waalstrandje grenst aan een natuurgebied. Dit natuurgebied heet de Gelderse Poort en biedt een uitstekende kans voor een wandeling in de wildernis. Maak je hoofd even leeg en laat al je stress en frustraties uitwaaien over de duinen van Nijmegen. Ga op de dijk zitten met zicht op de overwinterende ganzen (soms meer dan 150.000!). Of ga een wandeling maken over één van de vele paden. Wie weet spot je wel een kudde Galloway runderen of zie je één van de vele bevers. Meer informatie: http://www.staatsbosbeheer.nl/natuurgebieden/gelderse-poort Een keer iets anders Zo’n flinke wandeling en die koude wind moeten wel opgevolgd worden door een goede maaltijd. En wat goed eten betreft zit het in Nijmegen wel goed. Nijmegen heeft veel restaurantjes en eethuizen die hun eigen ding doen en dat is precies wat ze zo goed maakt. Voorheen Slagerij de Jong is er hier één van. Het is namelijk een vegetarisch eethuis waar ‘Eten wat de pot schaft’ het motto is. Voor een vaste prijs van €19,50 per maaltijd biedt Voorheen Slagerij de Jong dagelijks een ander drie gangen menu aan. Alles wat ze serveren is biologisch en indien mogelijk uit de omgeving van Nijmegen. Het menu van de week is te vinden op de website. Uit ervaring kan ik vertellen dat het eten echt super is. Doet de gedachte aan ‘chocoladekastanjetaart’ of ‘tiramisu met bosvruchten en speculaas’ je het water in de mond lopen? Dan is dit restaurant een aanrader. Meer informatie: http://voorheenslagerijdejong.nl
Joris van der Linden 7
Studentenkost Of het nou het begin of het einde van de maand is, veel geld uitgeven aan eten is nooit leuk en zeker niet als het ook nog moet bijdragen aan een gezond en gebalanceerd dieet (wat je natuurlijk altijd aan je ouders vertelt als ze vragen wat je in de afgelopen week gegeten hebt). Dus hierin hoop ik jullie te helpen met het kiezen van recepten die lekker zijn en ook nog eens betaalbaar. Dus geen gerechten met kilometers lange boodschappenlijstjes, maar wat haalbaardere dingetjes. Broccolisoep Benodigdheden (voor 2 personen, of meer als je het als voorgerecht eet): 1 ui 300g broccoli 1 aardappel (of maizena) 2 el olijfolie 1l kraanwater 2 groentebouillontabletten 3 el crème fraîchekeukenapparatuur: staafmixer
Salade met avocado en kikkererwten Benodigdheden (voor 1 persoon): 1 avocado blikje kikkererwten 1/2e komkommer witte kaas (feta bv.) olijfolie kruiden: peper, zout *je kunt naar wens ook nog wortel toevoegen
Bereidingswijze: 1. Snipper de ui. Snijd de broccoli in roosjes. Schil de aardappel en snijd in blokjes.
Bereidingswijze: 1. Snijd de avocado en komkommer in stukjes. Doe de kikkererwten, avocado en komkommer gesneden in een kom.
2. Verhit de olie in een soeppan en fruit hierin de ui goudbruin. Voeg de aardappel en broccoli toe en schenk het water erbij. Verkruimel de bouillontabletten erboven en breng het geheel aan de kook. Laat de soep met de deksel op de pan op laag vuur 15 min. doorkoken. Pureer de soep met de staafmixer en breng op smaak met peper en zout.
2. Verkruimel wat witte kaas erover en gooi een klein beetje olijfolie door de salade en breng op smaak met peper en zout.
3. Roer de crème fraîche erdoor en voeg peper en zout naar smaak toe.
8
Heather van Brug
Burrito’s met kip en avocado Benodigdheden (voor 2 personen): 300 gr. kip 1 (geraspte) mozzarella 1 avocado 2 tl. verse koriander 4 grote tortilla’s 4 tl. crème fraîche 1 tl. olie 1 tl. mosterd kruiden: zout, peper * je kunt de crème fraîche vervangen door een sausje van mayonaise en mosterd.
Risotto met paddo’s Benodigdheden (voor 4 personen): 5 gr. gedroogde paddo’s* 140 gr. risotto-rijst 450 ml. bouillon ½ el. knoflook Kleine rode ui 45 gr. geraspte Parmezaanse kaas 45 gr. verse basilicum 30 ml. tomatenpuree Kruiden: peper, dragon, zout * je kunt de paddo’s, indien gewenst, natuurlijk ook altijd vervangen door champignons!
Bereidingswijze: 1. Snijd de kip in stukken, kruid deze met zout en peper en bak het in een pan tot de kip gaar is. Hierna voeg je de mosterd toe en gooi je er wat water bij, laat de kip nog even door bakken.
Bereidingswijze: 1. Verwarm 150 ml bouillon, totdat deze lauwwarm is. Dompel de paddo’s erin, en laat ze 30 minuten intrekken. Haal de paddenstoelen vervolgens uit de bouillon en leg ze even aan de kant. Meng de rijst met bouillon en verwarm op een middel hoog vuur. Roer de rest van de bouillon (waar geen paddo’s in hebben geweekt) er beetje bij beetje bij, totdat het mengsel dik en romig is.
2. Snijd ondertussen de avocado, mozzarella en de verse koriander in stukjes. 3. Gooi de kip, avocado, mozzarella en koriander bij elkaar. 4. Verspreid 1 tl. crème fraîche* over de tortilla en leg hier 1/4e van het mengsel op en vorm een rol. Herhaal dit voor alle tortilla’s. 5. Verwarm 1 tl. olie in de pan en plaats hierin alle vier de tortilla’s (indien het past), bak deze per zijde 2 minuten tot ze er goud uitzien.
2. In een koekenpan gaar je vervolgens de knoflook, de rode ui, de basilicum, de zwarte peper, de dragon en de tomatenpuree, op een laag vuur, gedurende 5 minuten. Dit mengsel voeg je toe aan de rijst en bouillon. Voeg nu de paddo’s en de geraspte kaas toe. Garneer met verse basilicum en serveer het als het nog heet is.
9
Spraakwater Dennis J.L.G. Schutter “Met alcohol kan je alles bewaren, behalve geheimen.” (Gerrit Komrij,1944-2004). Geschiedkundige bronnen melden dat 8000 jaar geleden al alcohol werd gedronken. Onderzoek van het Trimbos Instituut laat zien dat 80-90% van de HBO en WO studenten wel eens alcohol drinkt. Alcohol is een organische verbinding die gevormd wordt wanneer gist (eencellige schimmels) in aanraking komt met water en suiker. Door zijn vetoplosbare (lipofiele) eigenschappen verspreidt alcohol zich gemakkelijk door het lichaam. Het lipofiele karakter zorgt ervoor dat alcohol de bloed-hersen-barrière zonder enige moeite kan passeren. Bij orale inname duurt het ongeveer 10 minuten voordat alcohol de hersenen bereikt. Alcohol heeft een verdovend effect op het centrale zenuwstelsel. Het acute effect van alcohol op onze geestestoestand wordt door de meeste mensen als prettig ervaren. Alcohol leidt onder andere tot een verlaging van stress en gevoelens van angst. Ook remmingen vallen weg, waardoor je opeens wel een leuke man of vrouw op een feestje durft aan te spreken. Een verminderd functioneren van de prefrontale hersenschors is hiervoor verantwoordelijk. In combinatie met het belonende effect op de gemoedstoestand blijft het doorgaans niet bij één consumptie. Wanneer de alcoholconcentratie in het bloed verder toeneemt, beginnen mensen neurologische uitvalsverschijnselen te vertonen. Naast een verlaging van het bewustzijnsniveau als gevolg van verstoringen van signaaloverdracht in cerebrale hersenschors, leidt intoxicatie van de visuele hersenschors tot dubbelzien. Bij hoge alcohol concentraties zal de persoon ook problemen krijgen met evenwicht en fijne motoriek. Het laatste leidt tot praten met een dubbele tong, het eerste vaak tot een bezoek aan de huisdokter en/of fietsenmaker. Wellicht dat je je ooit hebt afgevraagd waarom mensen steeds harder beginnen te praten naarmate de personen in kwestie meer in de olie zitten. Dit komt doordat alcohol de auditieve hersenschors minder gevoelig maakt voor signalen uit de gehoorzenuw. Het gevolg is cerebrale doofheid. Wanneer mensen na een paar uur stevig doordrinken hun hersenen op sterk water hebben gezet worden ze emotioneel en delen niet zelden hun zielenroerselen met wie het maar horen wil. Een andere vervelende bijwerking is dat alcohol vaak leidt tot risicovol en agressief gedrag. Overigens is de kans groot dat je je daar de volgende dag weinig tot niets meer van herinnert. Wat rest, als je geluk hebt, is een kater waar zelfs de honden geen brood van lusten. Uitdroging, verstoring van de slaapcyclus en vorming van vrije radicalen zijn de voornaamste oorzaken van een kater. Klassieke leertheorie voorspelt dat de miserabele toestand van de kater met of zonder emmer naast je bed zorgt dat je in het vervolg de drank laat staan. De meesten van ons weten wel beter, maar eigenlijk juist weer niet.
10
Dennis Schutter
DE-Café Voor veel mensen een lekkere plek om een ijskoffie, een cappuccino of een panini te nuttigen, maar voor HersenSPiNsels de plek om de meest smeuïge details uit de studenten te trekken. De koffiedampen hebben er deze editie weer voor gezorgd dat de lippen losjes werden. De vraag die deze editie centraal staat is: ‘Wat is je bizarste ervaring terwijl je dronken was?’
VROUW, GENEESKUNDE ‘Na een opblaas dolfijn te hebben gewonnen, uit een grijphaak, en er door alcohol compleet van overtuigd zijn dat hij leeft. Urenlang verliefd staan dansen met Flipper (de geweldige naam die we hem hadden gegeven) en zeer diepe gesprekken met hem gevoerd. Ik snap ook niet waarom ik al kotsend de volgende dag naar huis gebracht moest worden.’
MAN, ECONOMIE ‘Een paar vrienden en ik hadden een goed drink-weekend in Center Parcs. Nadat we op de tweede avond een beetje aangeschoten/lichtelijk dronken waren, besloten op avontuur te gaan. Nadat we eerst een aantal selfies, op de kinderboerderij van het park, met kalkoenen en andere dieren hadden gemaakt, liepen we naar het centrale gebouw van het park. Hier ontdekten we een ladder. We waren zo nieuwsgierig dat we omhoog zijn geklommen en kwamen zo op het dak terecht. Na daar even rondgelopen te hebben zagen we dat we bij een tropisch verwarmd buitenzwembad konden komen. Zonder te twijfelen trok iedereen zijn kleding uit en sprong in het heerlijk verwarmde zwembad. Na ongeveer 2 minuten ontdekte iemand dat er een gigantische camera op het stuk van het zwembad was gericht. Zonder kleren en half bevroren (-6 °C) klommen we over een hoog hek met ijzerdraad. We waren net op tijd voordat de bewaking arriveerde. De ochtend erna kopte teletekst het volgende: ‘4 jongeren opgepakt voor nachtelijk naaktzwemmen op vakantiepark’.’
MAN, PSYCHOLOGIE ‘Ik heb een keer op een feestje een plak leverworst gepakt en bij een vriend, die op dat moment met een meisje aan het zoenen was, zijn oren ermee volgesmeerd’ VROUW, ECONOMIE ‘Wat ik me het beste kan herinneren, wat dat ik een huisfeestje had en dat we echt behoorlijk wat geluid aan het maken waren. We hadden voor de grap er een thema feestje van gemaakt, ‘wat als kind wilde worden’, vriendinnen kwamen als K3, als barbie en als iemand die al zijn zwemdiploma’s had gehaald met snorkel en flippers en al. Maar vanwege teveel overlast kwam de politie een bezoekje brengen, dus wij kwamen allemaal aan de deur staan en het eerste wat de politie deed was ons uitlachen… haha.’
MAN, GENEESKUNDE ‘Ik had een bijzonder leuke avond gehad in de Fuik. Althans dat vond ikzelf. Mijn vrienden waren al een tijd weg evenals mijn fiets trouwens. Ik moest de dappere wandeling naar mijn kamer alleen volbrengen, alleen het was nog zover weg en ik was zo moe. Ik heb toen geprobeerd in te breken bij een matrassenwinkel, omdat ik echt helemaal gebroken was.’
Marek Voesenek 11
Dat brein van tegenwoordig.. De meesten van ons weten precies wat ik bedoel als ik zeg dat het studentenleven één groot feest is. Buiten de nodige uurtjes achter de boeken zijn het natuurlijk andere dingen die het studentenleven zo aantrekkelijk maken. Dan heb ik het over de vele feestjes tot in de late uurtjes, drank, gezelligheid en ga zo maar door. Ik denk dat we ons allemaal wel kunnen vinden in het feit dat het veel gemakkelijker is studeren over te slaan dan een goed feestje. Nu wordt vaak gezegd dat dat ligt aan ‘de jeugd van tegenwoordig’, maar wat nou als ik jullie zou vertellen dat we daar helemaal niets aan kunnen doen? Wat als blijkt dat het ons eigen brein is dat ervoor zorgt dat we bijna verslaafd raken? De eerste reactie van mensen is vaak dat het natuurlijk veel gezelliger is om met vrienden een biertje in de stad te gaan drinken dan in je eentje uren met je neus in de boeken te zitten. Het woord ‘natuurlijk’ lijkt hier overdreven, maar onderzoek1 heeft uitgewezen dat dingen zoals bijvoorbeeld alcohol en muziek inderdaad zorgen voor een goed gevoel van binnen. Dit ligt niet aan het feit dat we niet gemotiveerd zouden zijn, maar valt te wijten aan een reactie die in je brein in werking wordt gezet. Je brein ervaart op dat moment genot en juist dat gevoel is heel belangrijk bij het verschijnsel dat ik ga beschrijven. Want wat maakt nou dat we zo’n lekker gevoel krijgen van bepaalde, vaak leuke, dingen en dit niet hebben bij zaken die we minder graag doen? Dit verschijnsel wordt craving2 genoemd. De term craving wordt over het algemeen gebruikt voor verslavingen, maar het is op veel meer dingen van toepassingen. Zo ook op het studentenleven. Overduidelijk is dat primaire levensbehoeften dit verschijnsel in werking zetten. Dit zijn dan zaken zoals eten en seks. Tegenwoordig blijken er veel meer dingen eenzelfde soort reactie op te kunnen wekken. Er is namelijk aangetoond dat muziek, alcohol en andere stimulerende middelen allemaal cravings teweeg kunnen brengen, dingen waar studenten regelmatig mee in aanraking komen.
“Het zeurende gevoel dat ontstaat op dit moment van craving, zorgt ervoor dat we bijna allemaaltoegeven aan ons verlangen.” Craving is een enorm intrinsiek verlangen dat ervoor zorgt dat de zelfcontrole zo goed als weg valt. Dit verlangen kan worden geactiveerd door het opmerken van, of soms alleen al de gedachten aan, bijvoorbeeld een goed feestje. Als dit verlangen eenmaal geactiveerd is, kan dit alleen maar uitgezet worden door dopamine release en voor het vrijkomen van deze dopamine is de ervaring waarnaar wordt verlangd nodig, bijvoorbeeld naar het feestje gaan. Het zeurende gevoel dat ontstaat op dit moment van craving, zorgt ervoor dat we uiteindelijk bijna allemaal toegeven aan ons verlangen.
Op het moment van craving worden er in ons brein verschillende structuren geactiveerd. De belangrijkste zijn de nucleus accumbens en de prefrontale cortex. De nucleus accumbens staat ook wel bekend als het genotscentrum3. Deze structuur in ons brein zorgt ervoor dat wanneer we toegeven aan onze cravings er een genotsgevoel ontstaat. Dit wordt veroorzaakt door de dopamine release op het moment dat de intrinsieke verlangens de strijd winnen. Dopamine speelt dus een cruciale rol. Dit is een van de belangrijkste neurotransmitters in dit systeem. Het speelt een rol bij het ervaren van zowel genot en blijdschap maar ook bij welzijn. Geen wonder dus dat we ons fijn voelen bij het toegeven aan onze cravings. Dit is niet erg. Het probleem ontstaat wanneer er een link is gelegd in ons brein tussen een ervaring en de dopamine release, waardoor dit verlangen naar de ervaring alleen maar sterker wordt. Toegeven aan craving maakt dus dat de cravings toenemen. Dit heeft dus als gevolg dat wanneer studeren geskipt wordt voor een feestje, de kans op herhaling van het skippen van studeren steeds groter wordt.
12
Jonne Verschure
“Eten en seks, maar ook muziek, alcohol en drugs kunnen deze cravings veroorzaken.” Naast de nucleus accumbens, speelt de prefrontale cortex een grote rol bij cravings. Een belangrijk feit is dat de prefrontale cortex zijn functie verliest zodra er een craving in werking wordt gezet. Normaal zorgt de prefrontale cortex voor onder andere inhibitie en zelfcontrole, maar dit valt in het geval van craving dus weg. Onderzoek bij rokers heeft aangetoond dat wanneer de proefpersonen blootgesteld werden aan sigaretten de prefrontale cortex3 te weinig inhibitiesignalen verstuurde, waardoor het heel makkelijk werd voor het intrinsiek verlangen om de overhand te nemen4. Gesuggereerd wordt dat als dit het geval is bij rokers en sigaretten, dit op meerdere dingen van toepassing is. Hoogstwaarschijnlijk dus ook bij veel leuke elementen die bij het studentenleven horen. Craving zet dus een aantal dingen in werking die ervoor zorgen dat het uitermate moeilijk wordt niet aan deze verlangens toe te geven. Eten en seks, maar ook muziek, alcohol en drugs kunnen deze cravings veroorzaken. Als we dus nagaan dat op het moment dat we blootgesteld worden aan één van deze factoren er een intrinsiek verlangen ontstaat, dat pas vervaagt bij dopamine release, is het helemaal niet zo gek dat wij als studenten sneller impulsief beslissen toch naar een feestje te gaan. Terwijl we weten dat we een andere keuze hadden moeten maken. Door het wegvallen van de inhibitie en juist toename van erlangens, geven mensen nou eenmaal heel snel toe aan cravings. Helaas tegen beter weten in. Dus de volgende keer wanneer je een tentamen niet haalt door een avondje te veel op stap te zijn geweest, hoef je je niet schuldig te voelen. Je kunt gewoon tegen jezelf en je ouders zeggen dat dit de schuld is van je eigen hersenen!
(1) Nauert PhD, R. (2015). Sex, Drugs, Rock ‘n’ Roll All Turn On Brain’s Reward Pathways. Psych Central. Retrieved from http://psychcentral.com/news/2011/01/13/sex-drugs-rock-n-roll-all-turn-on-brains-rewardpathways/22606.html (2) Oden, E. (juli/augustus 2014) Móét. Ik. Hebben. Hoe tem je het hunkerbrein? Psychologie Magazine. 33 (7), 53 – 56 (3) Gleitman, H., Gross, J., & Reisberg, D. (2011). Psychology (8th ed.). New York: W.W. Norton & Company (4) Neuvel, K. (2013) Het verslaafde brein. Verkregen van http://www.breininbeeld.org/actueel/blog/het-verslaafde-brein.html
13
Duivelse Dilemma’s Ik dacht: ‘In wat voor een drankhol ben ik nu weer beland?’ Uiteindelijk bleken ze echter super leuk te zijn! Het is lastig om jezelf binnen 10 minuten neer te zetten voor vreemde mensen. Ik probeerde spontaan, maar vooral open over te komen, niet ingetogen, maar ook niet overdreven aanwezig. Het beste dat je kan doen is gewoon jezelf zijn!’ …koos werkeloos of iedere maand extra doekoe? ‘Iedere maand extra doekoe. Ik ben student-assistent voorlichting, vorig jaar junior en nu senior. Hierbij ga je bij middelbare scholen langs om voorlichting te geven over psychologie, help je met het organiseren van proefstudeerdagen (tweedaagse) en beantwoord je vaak zeer specifieke mails. Naast student-assistent help ik soms bij een academie voor hoogbegaafde kinderen. Dit is niet veel werk, maar ik doe het meer omdat ik het heel erg leuk vind om te doen.’
Deze editie met Francis Voorn Negentien lentes jong. Tweedejaars Psychologie. Afkomstig uit een knus plaatsje, genaamd Nieuwkoop, waar het merendeel van de inwoners schaap is. Kwart Chinees en kwart Indonesisch, maar 100% actief bij de introductiecommissie (IC). De keuze is reuze, maar wat kiest Francis…… …alle vakken halen of een actief studentenleven? ‘Het is een balans, maar liever een actief studentenleven. Ik ben nu actief met commissies (IC en videocommissie) en sporten (squashen, tennis en dansen). Ik maak nu misschien iets te weinig tijd vrij om te studeren, maar ik heb er vertrouwen in dat het allemaal goed komt. Een ideale ‘balansdag’ ziet er voor mij als volgt uit: overdag college (waar je heen kunt gaan), ’s avonds eten met vrienden of huisgenoten
en daarna samen een film kijken of lekker in de stad borrelen.’ …thuis wonen met je family of eigen paleisje in Nimma? ‘Mijn eigen paleisje in Nimma natuurlijk! Ik woon op een gang met 10 mensen in totaal. Het is echt een heel sociaal huis. Ik woonde eerst op Hoogeveldt, maar wilde meer doen met mijn huis. De buitenlandse studenten in mijn gang op Hoogeveldt zag ik niet veel, bijna nooit eigenlijk. We zeiden alleen ‘Hee’ tegen elkaar en dat was het ook wel zo’n beetje. Nu eet ik vaak gezellig samen en we gaan bijvoorbeeld ook samen Sinterklaas vieren. Ik heb de kamer gekregen door een kijkavond, wat wel een gek verhaal is. Ik kwam daar namelijk als een van de laatste die avond en de hele tafel stond vol met lege bierblikken.
…alleen nog maar in Nederland of overal behalve in Nederland? ‘Overal behalve in Nederland. Nederland is veilig, maar ik weet ook zeker dat er nog zoveel meer te ontdekken is. Dan doel ik op allerlei manieren: op universitair gebied, cultuur, reizen, landschap en mensen. Het is allemaal nog zo groot en het zou zonde zijn om me daar nu al voor af te sluiten, alleen omdat ik nu voel dat het al goed is. Alles daarbuiten is onbekend en daar kun je het ook goed hebben, maar je moet dan nog wel zoeken. Ik weet zeker dat er nog een plek is met de juiste mensen waar je jezelf net zo op je gemakt kunt voelen als hier.
Vooral het risico nemen is hetgeen dat me trekt. Ik wil daarom ook heel graag gaan reizen tussen het studentenleven
14 Marek Voesenek
en het werk-leven. Reizen is een kans! Deze kans leidt me hopelijk naar Indonesië, omdat daar mijn roots liggen en verder heb ik nog geen game plan.’ …teamplayer of individualist? ‘Ik kan hier echt geen concreet antwoord op geven. Het is heel erg situatie gebonden. Ik vind het soms heerlijk om even alleen te zijn, maar ik ben ook echt een sociaal dier. Voor zaken waar je echt een beoordeling voor krijgt werk ik liever alleen zodat ik er helemaal achtersta. Bij iets als de introductie wil ik het juist delen, zodat je het gevoel hebt dat je iets met zijn allen gedaan hebt. Daar kan ik veel energie uit halen. In een groep zie ik mezelf als een kameleon. Als andere mensen een goede inbreng hebben, dan zeg ik ‘amen’ en doe het wel. Ik kan zowel op de voor- als op de achtergrond staan.’ …liever je voorouders ontmoeten of je nageslacht? ‘Liever mijn voorouders. De toekomst komt vanzelf wel. Het verleden is concreter. Ik zou graag
willen weten hoe zij het aangepakt hebben, hoe zij qua persoonlijkheid waren, wat voor hen belangrijk was, hoe ze elkaar hebben leren kennen, wat hun dromen waren en of dat gelukt is, waar ze spijt van hebben. Hetgeen wat me vooral fascineert is hoe zij de dingen hebben aangepakt.’
van de kleine dingen. Als puber minder zorgen maken, minder puberen, liever tegen mijn moeder zijn, meer bewust zijn van de mensen om mij heen. Overall meer genieten. Ik zou ook door zijn gegaan met dansen (klassiek ballet). Gelukkig ben ik weer begonnen, want ik vind het wel heel erg leuk.‘
…nu al in de degelijkheid en een vriend of for ever alone? ‘Nou dan maar degelijkheid en een vriend. Lekker huisje, boompje, beestje. Dit omdat het heel belangrijk is dat je bijzondere momenten kan delen. Dan heb je ook samen herinneringen, dat maakt het veel meer waard dan wanneer je de enige bent die iets heeft meegemaakt. Ik wil vooral de tijd in het midden van mijn leven met iemand kunnen delen en zou absoluut niet alleen willen eindigen.’
…Seks, Drugs of Rock & Roll? ‘Rock & Roll. Niet per se die muziekstijl, maar meer de pit. Muziek luisteren en maken vind ik ook echt geweldig. Ik luister dan chille muziek (beetje akoestisch of piano), hele foute Nederlandstalige muziek, billenshake muziek en ook muziek van vroeger waar ik goede herinneringen bij heb.’
…10 jaar terug of 10 jaar later? ‘10 jaar terug. Ik zou echt geen tien jaar willen overslaan! Ik heb het echt veel te leuk nu. Ik zou ten opzichte van vroeger niet veel anders doen, maar zou wel bewuster zijn
De Introductiecommissie Psychologie 2015
15
Denk eens aan je kleinkinderen!
Sta jij stil bij de invloed van jouw dagelijkse bezigheden op je gezondheid? Bijvoorbeeld bij het eten van ongezond
voedsel, het drinken van alcohol of het effect van stressvolle gebeurtenissen? Waarschijnlijk niet. Het is namelijk al jaren bekend dat alcohol en vet eten niet echt bevorderlijk zijn voor je gezondheid, maar dat heeft nog bijna niemand tegengehouden er nog een paar extra te nemen. Je leeft immers maar één keer, dus je kunt er maar beter het beste van maken, toch? Maar wat als je slechte levensgewoontes niet alleen invloed hebben op jóúw gezondheid, maar ook op die van je kinderen, kleinkinderen, en misschien zelfs achterkleinkinderen? Zou dit iets veranderen? Misschien na het lezen van het volgende artikel wel.
Onderzoek naar genetische invloeden is, vooral de laatste jaren, een hot-topic. Het is echter geen nieuw onderzoeksgebied. In de jaren ’90 is er onderzoek gedaan naar genetische invloed op onder andere persoonlijkheid, temperament en hun bijdrage aan de ontwikkeling van psychische stoornissen. Francis en collega’s hebben in 1999 enkele rattenjongen van bange en gestreste moeders verplaatst naar kalme moeders, de overige jongen bleven bij hun originele, gestreste moeders. Hoewel de rattenjongen dus de genetische aanleg tot overmatige angst en stress bezaten, groeiden de jongen die opgevoed werden door de kalme moeders, uit tot kalme en ondersteunende ratten. De rattenjongen die opgevoed werden door hun originele moeder, groeiden zelf echter ook op als bang en gestrest. Onafhankelijk van genetische invloeden, kan gedrag dus worden doorgegeven op generaties. Soortgelijk, niet-experimenteel, onderzoek is gedaan met mensen1. Schizofrenie is een psychische stoornis die vermoedelijk veroorzaakt wordt door zowel erfelijke aanleg als omgevingsinvloeden. Kinderen wier ouders schizofrenie hadden, lieten alleen de neiging zien om een psychiatrische stoornis te ontwikkelen als ze geadopteerd werden door disfunctionele families. Wanneer ze werden geadopteerd in functionele families was dit niet het geval.
“Wat jij doet of laat, kan dus nog generaties lang zichtbaar blijven.”
Bovenstaande onderzoeken laten ons zien dat genen in feite ‘aan’ of ‘uit’ gezet kunnen worden. Dit gebeurt door het epigenoom, die beïnvloed kan worden door stress, voeding of andere factoren. Dit epigenoom wordt vervolgens doorgegeven aan de volgende generatie. Dit geeft bewijs voor het gegeven dat bijvoorbeeld jouw voedingspatroon of de stress die jij meemaakt in je leven, invloed kan hebben op volgende generaties. Wat jij doet of laat, kan dus nog generaties lang zichtbaar blijven. Omgekeerd betekent dit ook dat de levensgewoontes van jouw voorouders invloed hebben gehad op jouw genen. Thanks Granny! Zoals professor Jonathan Seck heeft gezegd: “Je bent niet zozeer wat je eet, je bent wat je moeder at, en misschien zelfs wat je grootmoeder at.”
Överkalix is een klein dorpje in Zweden. Voor het grootste gedeelte van de geschiedenis heeft het afgesloten van de buitenwereld bestaan. Ze verbouwden hun eigen voedsel en waren dus erg afhankelijk van het succes van deze gewassen. Wetenschappers Marcus Pembrey en Olov Bygren hebben onderzoek gedaan naar de invloed van slechte voeding op de gezondheid van de generaties die daarop volgden. Het dorpje had namelijk jarenlang data bijgehouden van, onder andere, het succes van de oogst en de doodsoorzaken van inwoners. Ze ontdekten dat een hongersnood invloed had op de gezondheid van inwoners van het dorpje honderd jaar later, zelfs wanneer diegenen nog nooit een hongersnood meegemaakt hadden. De levensverwachting van klein-
16 Petra Leferink
kinderen werd direct beïnvloed door het dieet van grootouders: lage voedselvoorraden stonden in verband met diabetes bij kleinkinderen. Dit effect trad echter alleen op wanneer de hongersnood voorkwam in ‘gevoelige perioden’ van ontwikkeling bij de grootouders. Bij de grootmoeder was dit wanneer ze zelf nog in de baarmoeder zat; bij de grootvader vlak voor de puberteit. Het staat dus in verband met de vorming van ei- en spermacellen. Het lijkt alsof omgevingsinformatie in de ei- en spermacel geprint wordt wanneer ze gevormd worden en deze informatie vervolgens doorgegeven wordt aan de generaties die daarop volgen.
ontwikkelden, had dit ook invloed op de cortisollevels van hun baby’s. Hoewel er altijd nog een alternatieve verklaring bestaat dat er invloed is van de opvoedingsstijl in het eerste levensjaar van de baby door moeders met PTSS, blijft dit zeker een interessant gebied om de komende jaren te onderzoeken. Ook bij ratten is de scientific heracy van stress onderzocht3. Ratten werden blootgesteld aan een giftige stof die resulteerde in een ziekte. Hoewel de nakomelingen zelf niet blootgesteld waren aan deze giftige stof, ontstond de bewuste ziekte ook in het nageslacht van deze rat. Dit effect was tot wel minstens vijf generaties verder zichtbaar.
Meer recent is er onderzoek2 gedaan naar zwangere vrouwen die de aanslagen op 9/11 hebben meegemaakt en hierdoor een posttraumatische stressstoornis hebben ontwikkeld. Zij hadden hogere cortisollevels in hun lichaam. Wanneer zij tijdens hun zwangerschap PTSS
Hoewel er nog genoeg te onderzoeken valt op dit gebied, zijn er ook al veel aanwijzingen dat er grote invloed is van het leven van een individu op de gezondheid van zijn of haar nageslacht én dat genen veranderlijk zijn.
Het lijkt gemakkelijk om aan jezelf te denken in termen van gezondheid, maar volgens de evolutie is het misschien nog wel belangrijker om ervoor te zorgen dat jouw genen ook overleven. Dus de volgende keer dat je dat extra biertje pakt, denk je dan alsjeblieft aan je kleinkinderen? Geïnteresseerd in dit onderwerp? Dan is de documentaire ‘ The Ghost in Your Genes’ wellicht iets voor jou!
(1) Tienari, P., Wynne, L. C., Moring, J., et al. (1994). The Finnish Adoptive Family Study of Schizophrenia: implications for family research. British Journal of Psychiatry, 164(suppl.23), 20-26 (2) Yehuda, R. et al. (2005). Transgenerational Effects of Posttraumatic Stress disorder in Babies of Mothers Exposed to the World Trade Center Attacks during Pregnancy. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, doi: 10.1210/jc.2005-0550 via http://www.theguardian.com/science/neurophilosophy/2011/sep/09/pregnant-911-survivors-transmitted-trauma (3) Panacea Sciences. (2015, Februari 10). Epigenetics: The Ghost in Your Genes [Video]. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=mDi3VW8ekjw
17
Stomheidsfactor Sommige dingen zijn ontzettend stom. In mijn ogen, that is. Geparfumeerde toiletrollen, IS, lactose, verplichte woordaantallen in opdrachten, Apple – sorry, mensen die ik hiermee voor het hoofd stoot, maar ik kan er door verscheidene redenen gewoonweg slecht tegen. Iets anders wat in dit rijtje past zijn claims over intelligentie. “Zit jij op de uni? Dan ben je dus vet slim!” Euh, nee. Dat betekent hooguit dat ik goed theorieën kan leren en toetsen kan maken. Ik ben een ontzettende debiel waar het episodisch geheugen betreft bijvoorbeeld – ik was laatst eens compleet vergeten dat ik naar een toneelstuk ben geweest met twee vrienden. Ik kan totaal niet snowboarden, ik heb geen organiserend vermogen en ik weet niet hoe een bewegingssensor écht werkt.
Maar – dat maakt toch niet uit voor intelligentie? Intelligentie is toch de welbekende ‘Spearman’s g’: een stabiele eigenschap die we kunnen benaderen met een IQ-test? Ik vind van niet. Ik vind die interpretatie van g ontzettende bullshit, en daarmee ook het hele gepraat over ‘intelligentie’. Tegelijkertijd is intelligentie wel de eigenschap waar we iedereen op beoordelen en die een groot gedeelte van je leven bepaalt. Kinderen krijgen te horen dat ze ‘slim’ of ‘dom’ zijn, en groeien op met dat idee in hun achterhoofd. Ik ken echter voldoende verhalen van mensen die ‘te dom’ zouden zijn geweest voor havo, maar die hun bachelordiploma ondertussen binnen hebben. “Foei, Psyderman! Dat is anekdotaal bewijs! Beschikbaarheidsheuristiek!” Zucht. Okee, jullie hebben gelijk. Iets harder bewijs dan.
‘slim’ opleg. Vooral omdat algemene intelligentie ook nog stabiel zou moeten zijn; je bent dom, dus ja, pech, je zult met ALLES meer moeite hebben en dat is nu eenmaal ALTIJD zo. Zelfverbetering op dat vlak zit er gewoonweg niet in. Erg motiverend – en dat zal daarnaast vast niet tot een self-fulfilling prophecy leiden, toch? Zelfs wanneer er een ‘algemene intelligentie’ zóu bestaan is het dus gewoonweg niet handig om op die manier over mensen te denken in het dagelijks leven, want het stigmatiseert. But that’s not all! Ik wil niet winnen op punten, ik wil winnen door knock-out. Een sterk argument tegen het bovenstaande is dat dit een onwetenschappelijke claim is. Dat het niet lekker uitkomt in mijn ogen en niet voldoet aan mijn harde empirische eis van observeerbaarheid betekent immers niet dat het niet bestaat.
“Haalt dyslexie of dyscalculie de algemene ‘intelligentie’ van iemand echter naar beneden, doordat ze cru gezegd waardeloos zijn in dat ene aspect van functioneren?” Wanneer we iemand ‘intelligent’ noemen, refereren we alleen naar het functioneren van die persoon. Je wordt intelligent genoemd wanneer je iets dat ‘met kennis of cognitieve vaardigheden’ te maken heeft over het algemeen goed doet. Het gaat hierbij echter niet om een directe observatie – het is eerder een veronderstelling. Daarnaast ben je in sommige dingen gewoon minder goed dan in andere, of zelfs ronduit slecht. Haalt dyslexie of dyscalculie de algemene ‘intelligentie’ van iemand echter naar beneden, doordat ze cru gezegd waardeloos zijn in dat ene aspect van functioneren? Psychologen zijn vaak zwak in statistiek; maakt dat ons dan ‘dom’? (Niet zolang het niet opvalt in ieder geval – ik kijk jou aan, Diederik Stapel. You ruined it for all of us.) Punt is, refereren naar een algemene intelligentie werkt hiervoor niet zo goed in mijn ogen. Je doet het gewoon relatief beter of slechter in bepaalde contexten met bepaalde taken. ‘Functioneren’ is een beter woord, aangezien het de lading dekt en tegelijkertijd geen claim maakt over een onobserveerbaar en niet-lokaliseerbaar fenomeen. In plaats van dat ik refereer naar zoiets ongrijpbaars als intelligentie kan ik beter gewoon per observeerbare ‘functie’ kijken. Vooral ik iemand ineens het stempel ‘dom’ of
Een logisch tegenargument hierop is dat g daadwerkelijk misschien niet eens bestaat. Dat kan ik alleen niet volhouden; het is een sterke en consistente factor, en mijn statistiekkennis laat mij dan ook niet toe om te ontkennen dat g in ieder geval voor iets staat. Ik kan er onderuit komen door te zeggen dat g een type functie is, maar dat leidt tot de conclusie dat het een algemene functie is gezien de eigenschappen van g – en dan ben ik terug bij af. Da’s ook niet mijn punt, gelukkig. Ik vind de huidige interpretatie van g bullshit, ik vind niet dat het niet bestaat of dat het een functie is. Mijn ergernis is vooral gebaseerd op het feit dat we doen alsof het onveranderlijk en statisch is. Je hebt het of je hebt het niet. Tegelijkertijd kunnen we het niet eens lokaliseren in het brein. We hebben geeneens een causaal mechanisme!
18 Psyderman
“Praktisch gezien zou je iemand kunnen trainen en toetsen in een volgens ons compleet fout maar toch coherent systeem.” Wat zou ‘intelligentie’ dan kunnen zijn? Ik zou het gooien op mentale efficiëntie, een vrij bekende interpretatie. Als je dat aan het brein relateert, word je gewezen op het feit dat het brein bestaat uit neuronen – “No shit, Sherlock.” – en die kunnen op verschillende manieren georganiseerd zijn. Je hebt dan een efficiënte organisatie wanneer een bepaalde input zo’n verwerking heeft dat die tot de – volgens ons – juiste respons leidt. Volgens ons, want praktisch gezien zou je iemand kunnen trainen en toetsen in een volgens ons compleet fout maar toch coherent systeem, waar hij dan ook goed in kan zijn – maar dan noemen we diegene niet intelligent. Dit komt overeen met de voorspellende kracht van g en IQ; ze voorspellen vooral ‘succes’ binnen ons systeem, namelijk schoolprestatie en salarisniveau.
Hier wordt het interessant. Neuronen zijn namelijk plastisch; waarom zou je een inefficiënte organisatie niet voor een groot deel kunnen oplossen door een speciale training? En zelfs als je dit meer cultuurgebonden model van mij niet aanneemt, maar wel gelooft in neuroplasticiteit: waarom zou je IQ of g als een statisch begrip benaderen als we weten hoe plastisch neuronen zijn? Dat is wat ik stom vind; we weten niet genoeg over ons brein en haar mogelijkheden om zo’n claim over stabiliteit hard te maken. Tegelijkertijd groeien er nu al een paar generaties mensen op die van jongs af aan een blijvend stigma opgedrukt krijgen via een IQ-test, terwijl dat misschien helemaal niet zo legitiem is als we denken. Einstein schijnt ook als zwakbegaafd te zijn getest toch? Bah, een schimmige anekdote. Stom.
GEZOCHT: Freelance auteurs Dit jaar komt de HersenSPiNsels met iets nieuws, namelijk freelance auteurs! Er is vanaf nu in elke editie van de HersenSPiNsels ruimte voor mensen van buiten de commissie om een stuk in het tijdschrift te plaatsen. Dit houdt in dat iedereen zijn creativiteit kwijt kan door een stuk op te sturen naar de commissie. Dit kan jij zelf zijn, een medewerker van de universiteit, een familielid of desnoods je buurman. Iedereen is welkom om iets op te sturen en is helemaal vrij in het onderwerp van schrijven! Heb jij spannende verhalen, wil je iets onder de aandacht brengen of is er iets anders wat psychologiestudenten volgens jou echt moeten weten? Neem dan contact op met
[email protected]!
19
650 Miles from home T
heresa Rumpl (20) is a third-year Psychology student, from Graz, Austria. However, for the past 6 months, she has traded the beautiful, mountainous Graz, for the flat and rainy Nijmegen. Even though the Netherlands does not have the beautiful nature she is used to, she actually seems to be enjoying herself here. Why did you decide to go study in the Netherlands? ‘Because of the university, actually. I was looking for one that cares about international students and that offers English courses. I didn’t necessarily want to go to the Netherlands, but the Radboud University seemed like a good university.’ What do you think of the Netherlands so far? ‘I like that everywhere you go, people are cycling. People just go by bike everywhere to stay fit. In Austria it is dangerous on the big streets, so no one really rides a bike there. I used to live downtown in Graz; it is possible to go by bike there. But if you live a bit outside the city, there aren’t any cycling paths, thus it is too dangerous and no one goes by bike. What I like least is the weather *laughs*. It is fine now, but in the beginning I was really shocked. When I came here in the middle of August, the weather wasn’t really good (August 2015 is in the top 10 of the rainiest Augusts since 1906, ed.). The Dutch people are really nice. They are very open-minded. Everyone speaks English in a proper way. They are also really polite. I haven’t had any bad experiences with the Dutch so far. I have a really good impression of them. I was so surprised, though, that when it was raining, lots of people did not seem to care about it and just went outside without an umbrella or raincoat. At the same time I was just standing there, completely covered in my rain coat.’ What cities in the Netherlands have you visited so far? ‘I have been to Tilburg, because a friend of mine from Austria is studying there at the moment. I have also visited Amsterdam, of course, and Utrecht. These cities were really nice. Amsterdam and Utrecht were really romantic, with lots of details. Especially in Amsterdam, I had the impression that everyone is really open-minded. There do not seem to be many rules or people just don’t follow them that much. Like, I saw people walking their dogs without a leash and that would never happen Austria. I would still like to visit Maastricht. People told me there is a huge Christmas-market there and I am really into Christmas, so that is pretty high on my list. I would also like to visit The Hague and Rotterdam, because Rotterdam is just a completely different style compared to the rest of the Netherlands. I would also like to go to the islands in the North; I do not know their name (de Waddeneilanden, ed.). Friends said we should go there for a hiking trip.’
20 Petra Leferink
What other activities have you done since you’ve been here? ‘I participated in the orientation week, where we went to Someren. And in October I went to the Efteling. I will also go to Berlin (20-22 November, ed.)! I’m really excited and looking forward to the trip, but I’m also a bit worried if everything is going to be fine since the terror acts in Paris (13 November 2015, ed.), but I’m trying not to think about that. . I’m also participating in the Zevenheuvelenloop in Nijmegen next weekend. So far the activities were all well organised and it has always been fun to get to know new people and spend exciting days with the group. I went to the buddy project meeting. I was really happy to find such a sympathetic buddy, but nevertheless we did not manage to meet again. Still, it is a nice opportunity to get in contact with Dutch students who study the same subject, so I would recommend every international student to take part in the buddy project from SPiN.’ What do you miss most about Austria? ‘Besides family and friends? I do miss the mountains a bit. I mean, I like the flatness and I enjoy going everywhere by bike, but I love nature and I used to go to the mountains a lot.’ What do you think of the Dutch food? ‘The desserts and candies are really good, like stroopwafels and pepernoten. But, in general, the Dutchies are not really known for the good food *laughs*. There are a lot of fried foods here in the Netherlands and I am not really into that. I did try a kroket by accident, because usually I am a vegetarian. I thought there wasn’t any meat in it, but more like cheese and such. I didn’t even like it that much.’ BONUS: What do you think of the following Dutch delicacies? Pepernoten: “Really good. It reminds me of coffee break and a biscuit.” Drop: “I like it. My roommates did not like it though. I do not really know what it is about it, but it has a strange taste.” Stroopwafels: “Oh, really sweet, really good. It has a lot of calories, but that is okay.”
21
Wat zegt je FEBO-bezoek over jou? T
auro Mest heeft baanbrekend onderzoek geleid naar beslissingsgedrag bij de snackmuur door studenten. Mest stelt namelijk dat de examineringsmethode die studenten ondergaan op de universiteit, de manier beïnvloedt waarop ze alledaagse keuzes maken. Om hierachter te komen heeft Mest de tijd gemeten die nodig was om een snack te kiezen van de snackmuur, bij verschillende studenten van multiple-choice studies (MC) en van open-vragen studies (OV). Vervolgens vroeg hij de studenten uit te leggen hoe ze tot een keuze gekomen zijn. Verwacht werd dat er een samenhang is tussen het aantal multiple-choice tentamens dat de studenten voorgeschoteld krijgen en de tijd die het duurt om tot een keuze te komen. Deelnemers aan dit onderzoek waren zeven zeer representatieve studenten van MC-studies en drie studenten van OV-studies. Uit de resultaten blijkt dat de studenten van MC-studenten langer de tijd nemen om hun keuze te maken. MC-studenten nemen gemiddeld 5,45 seconden de tijd, terwijl OV-studenten slechts 2,85 seconden nemen om hun keuze te maken. In de figuur hiernaast is te zien hoelang de deelnemers afzonderlijk de tijd nemen om hun keuze te maken. Hoe zou het komen dat de MC-studenten langer de tijd nemen om hun keuze te maken? Het is alsof ze hun opties beter overwegen. Om dit verder te onderzoeken heeft Mest de deelnemers gevraagd hun keuze en de manier hoe ze hierop zijn gekomen toe te lichten. Laura is 19 jaar, tweedejaars student psychologie en nam maar liefst 13,72 seconden om haar keuze te maken. Ze geeft aan erg gesteld te zijn op MC-tentamens en geeft aan niets te moeten hebben van de manier waarop statistiek en filosofie geëxamineerd worden. Wanneer gevraagd wordt hoe ze tot haar keuze komt geeft Laura aan: “Ik ga altijd alle mogelijke snacks af en dan ga ik in mijn hoofd snacks afstrepen die mij het minst aantrekken. En dan zijn er nog twee over waar ik tussen twijfel. En dan kom ik er vaak gewoon niet uit, dus doe ik vaak iene miene mutte tussen die twee.” Robert, derdejaars student rechten en lid van een prominente studentenvereniging van Nijmegen geeft aan dat volgens hem de enige keuze die echt belangrijk is, is friet of shoarma. “Ik twijfelde afgelopen donderdag tussen friet en shoarma. Uiteindelijk dus shoarma geworden, maar die was niet goed joh! Hij kwam 4 tequilashots later letterlijk mijn neusgaten uit! Gelukkig kan ik het vanavond overdoen, maar shoarma wordt het sowieso niet!”. Voor de snacks verder had hij geen specifieke voorkeur of moeite met kiezen. “Voor mij zijn snacks net als vrouwen, ze hoeven niet lekker te zijn, als het er maar veel zijn!”, aldus Robert, terwijl hij snel wat mayonaise van zijn jasje veegt en een vieze knipoog eruit perst. Ben, masterstudent filosofie die uitsluitend te maken heeft met OV-tentamens had een uitzonderlijke score van 0,0. Dit had ermee te maken dat Ben aangaf niets uit de snackmuur te halen. Hij had meer zin in friet. Tauro Mest verklaart het fenomeen van snackkeuze als volgt: “de studenten van MC-studies nemen langer de tijd om te kiezen bij de snackmuur, omdat ze sterker ontwikkeld zijn in ‘recognition-georiënteerde’ taken waarbij ze sterker op herkenning reageren dan het zelf bedenken. Hierdoor zijn deze studenten erg sterk gefocust op de gepresenteerde snacks en matchen deze met eerdere ervaringen met deze snacks.”. Mest hypothetiseert dat de mate van eerdere blootstelling aan de snacks afzonderlijk al sterk de mogelijkheid voorspelt dat ze bepaalde snacks kiezen. “Net als met tentamens lijken ze hun opties af te wegen en te kijken welke antwoorden een belletje doen rinkelen”. Wat opvallend was bij het onderzoek was dat een groot deel van de deelnemers na de consumptie van hun snack direct zin kreeg in nog een snack. Alleen was dit bijna altijd een andere snack dan de eerste. Het lijkt erop dat de studenten terug lijken te komen op de keuze die ze aanvankelijk gemaakt hebben. Mest verklaart dit onder het fenomeen ‘gambler’s fallacy’ of gokkersmisvatting. “Stel je bent een MC-tentamen aan het maken en de laatste vijf vragen heb je allemaal met antwoord ‘a’ beantwoord, dan verwacht je dat de kans bij vraag zes kleiner is dat het goede antwoord opnieuw ‘a’ is. Dit is wat er bij de snackmuur gebeurt. De student neemt vrijwel altijd een frikandel en hij twijfelt of het niet eens tijd voor iets anders wordt. Uiteindelijk neemt de student een kaassoufflé, maar deze bevalt niet. Om vervolgens alsnog met een frikandel af te sluiten. Interessante ideeën voor een vervolgonderzoek”.
22 Clark Bait
