...., ., .., .., .,.,,.., .. , ,., ,.,., ..,....., , ...,............... .,. .,........,.... ... ... ... . ........ ., ....., ... .. . .. . .. ... ...... ., ... . .
IIllS-8Sn IQ91113A38NI3 D W H
EERSTE HUllFBIJ 1
L
We rekenen steeds meer op onze harde schiiven om onvervangbam g e g m s vusi te houden, of het nu foto's zijn of andere docurnenten. Maar wat als er iets misgaat? PC Magazine bekijkt de gevaren die uw gegevens op een xhijf lopen, ga-' y, zoek naar wmoudiie reddingsopties en kijkt mee in de keuken van pmfersiode datadders. d p Gehr
JDP JDDPm
W ' @weplM( wob w i q
'ualoq woq w e p ~kc.q&ch
ep mopuah
- +n
u ~ w . a.UP A
YB J1 ~
~
~
&
l
Yl
a
;
m ~ZWN+wo? e~e~!sod ep u q 'ueuau -üO+ Yeop UiQJWp"M S8!(JOAWDp dö Np>( e p w (rsqq~ e p o ~w* h ! ! p9~p +JWlDUlBD(J t4-m~ l ~ o o ß ~ugg ~s 4 W BpJDq aJep
* i6ap
~
e j l q W U!J@ueplxip
epJy eptiqSDJ3 o!p p m m ! u pz: ua wp ep E ~ ~ M P J ~ Au!!Z JDDa '~e~[!q3S mp '+~nrwdwoa ap p e ~ y ep m n UD" IaaUal iey p o ! + ! p w U!!Z s-g .i~efhe~ed JDDW WID +pou~lelqad fl -u-yeqmH wq Ul Pq W B p!eq JOD! p 8. m 994 4 rmp!~ut3welqoxl ~~!I(UIJBMU! JWW 'u&l* r?. paoß ap (DM ' I ~ J D ~ep do W I ~~ > 1 0 q BIU!SM p ! g e ~JB .!z BWIXJ ~prtoqdo p m p q wq rop ftupjpw ep UU"JP+6!!~q *U 100 Ja lIall!!q3SJeA ~!~JOOMU@@U@ 'W99lqar$ U%9 WUiJRM 700 S! üiOJep9M W UDO&U~S+p S ! 8 t H ~ keg!!l~~YB9 y ~ ~ b q ~ n1w l s'P q pW#l~%+!n .do s o ! p ~ q ~ppu e 6 p ~d a w p ue ue6 Uee I A ~ u u$~ Gd0 lft"q P q U! -D UDDP W du W! +~3qJpd0 Mn 4Dp W U ~ O O hWDDp JSq -~!6!pq=q e>le$j i ~ ~ w wu p Iiehel h wyoOSafOuspU! qorl(a6 wq ua uapoM q v -WOM uqeow un~enf3seBBe~ WSA wo u!p qoowe6 ie!u uah!!yyr e!p ue ueprom uezqeß e!p +ezeß~ J O M epoq PP w!qa6 P J D D M ~pao6 uee P! U! U8piJD+SSqJDDM Jaf)nq Uee I!!~@WDU (crH .do W W ~ I ~ Os!nq J ~ SlD Ou~~aBwo 81 +0q 0JDMpJDq ap F q!!lJiIn)D~ u q ~JDMYQEep e w ueweppd e ~ l ~ q a gJ D A j~! ! p epmq eJapel .uogqqrweu d!!l(r0~ W U! leMa U a W l S w N W UDh i@#W!Fi i9q U8 U ~ A ? ~ ~aUJmB SS 'wqaio6 pjlez rqndwm ep U! uah WJI-~D~ UDA w l d d q s q ,+8q an JDDW 'jp -!.V ap rDpw '6u~o~do6erpdopjb~~( SD I L C Q $ ~ U$!+pd ?~ ep U! W JDP JDDW - u m p ~ q ~ 9+0lolww q ~qnduim J~&@IIDppl ~ p p BUB '-45 9 9 d w q q Wo T J O M p l m p ß W u m p q u ! ep o p j p j!&f~ mn u m ~ ~ @ a 8 . ~ a g . q ~ n 9p-q U! agww! WSU! suo!+rys ezep uqap w l d w m o X s s p " r a q @y um Pa Q q ~ ~ai ei ! !Bq rop k q ' q JQpyl 'yeado UND^ u~A!!~J<; ep qbquoqp n iunq 1wf3top U{ *pBp~q3s UIO-.I()~UW by610~~ 9 j!?q3S v Y 0p U M X V U ! BP YDDJ &UDP&!W Se uD)J }FMQ~)- F I S #e(l U1 *UeH9@JqJ9pUD U8 W9 ieq w D % @ w pffww fl Iq 'U8U ue plg1pm~3ssqu e p w w q elequa JDDW q q a d wo u e ß w 10~86~p q W ~ ~ W Nk L q l z paa~&aiu~ß ue-p J@ mp pel3 c t i q isq ul . p d UOOMB je ~ D U ue+nq!!~qss I e!p s,w -aow iaumpw do a!p s q 1 0 4 u q l q i ) ~ - w o ~ & m y s~ p m p i w~p uwlolw m p ue ytn~qeBpegi'eh J O O ~ uewunq e ~ g*uetuo?i.~~~h wm+~k~spullls euwu! e p a l ~ a saop h UDWWO 94Pq U! Wna) Je 40 +8q S! J@pWla@& U! u @ q q W d@SBaui 8a *~!kq30e m (' r i?*'C:Vi d0 Rtll Q ~ ~ l p f Ohp 4ueuhalqo~dJ W A lWq@%+$U$& 'WA-B +qB U ~ m ~ ouaa ' ~ y wdw& 6 P WYVO m p u w q @P *YOgp -U p!qW 0 ySpQb' -V=QlP j O m ~ q y f i * Jwl*U= . q @ J dt!p BWe?paa w n q @ s W BP EteWSS~forsßBW@P)U m dM~U&plp@
-
q&
.W>IDW
'.
yueie~wuewaw
noz +op:uaßuoq ua~!!{qiq e p m m wolml !!q WO 'UDDIS @+ Cb P D do st~u!6odlslw 9CE.ZVY qa!rUDqDA 9f L ' ~ P P'swl!j-Xoa OOC' I 's,aAa o&z ou!!q wo 1!8+!3od~36~l$a. Baouaß +JeAn1J D q~ ~ q o ~ U?? wUDA !!!lpO apmq uaa n +dool oJna pJapuoq J-
- .-
-
L
.....................
DOSSIER
'g~n
; .....................................
-
7
I !
r e a s t voo<& in koe ling van L h a r k seht& xiin data een w m h ~ n r, ddoet er & verskxirali~aan m m5n&w üen euro uit te pvm man WI exim 8ariilhkar m o r de d r ~ ~bterhe s i h w L &ifmn b n ook gthkoald te worden w m u i neerzetten ap m pl& w a r dia wrrnte m k weg k n . Bus niet tvssern de boeken in de kost gepiet en rtW kn w n uFgsslotgn k ~ k . L wmer areqden rqplmatig h n d . schiim in n o t e W & in &
- -
-
-
54.
f
...............................................................................................
'
I
.
1,
dat < w nde die piek voo hele n ds4#kk8i~ h gesmd. n mqptbch. . m t e r h l op andere pi@akanw&i&mr de &evens d m . hl het erg* geval vaff eian de ploai. AL hulp yaar $8 ~EtijF kamt don fe laat ~ t un loopt d s brhim ap h n d . Een groiw pdwin, als het m dataols u san harde Q* wwdt~@hkwg(~b Gmiddeld , hervtd ligt de sp@catia voor veihw opdag echijf tgot'vah; d h als dwe uitskiat. Bii de;fatbricagi wn de xhiif worden de ,. von harde schiiven op zsstig gradea CeC siua, Een auto in de m warmt voorbii kkoppen gekalibreerd op de platen., die bmipemtuur op, met alle gevolgen DaaPbii schriift een mahine in de faVQQI den. briak een set bakens op de harde xhlif. m n s is her ook mogelijk dat de con- De hkoppen rekmen crU w w r ze zich n -de harde sehflf hef spmtlJa~~ Winden doar hun e@n lc~oatieten o p LW is mkelifk te hwkmmn zkhfe.n het hpwerk tespiegelen aon at het BK35 de sehiv don niet m r ds inbmatse von dem b a h . Door een kkent. De compiw Impf vas? bjj het kdap kvnuratn de platen subtid uit het lood h rinformotie van de b opstarteR eh & een boodschap mat sbaa, f h ~ ~ a rde ~ k e n t dat de nonms ap de plek waar Ale schiif km kena nht meer Wopt, D Q b dW&. koppen niet mwr kunnan bepalen w a r ze zkh bevinden, waordoor de diif ni& meer bii de inkrmatie kan. Voor dataher@hilf v e r p l a ~ , sdiers is dit 66n van de moeilijkste en aI ic M d h FBQQT aen paar c e n t i ~ r l ~ t w ~meest Hidrovende klussen om ie hersteiF Wöp.~ b kwskoppn Ien, met olle h t e n van &M. Naost voor de hmd liggende rigpulen W im scbf zwwm h t Q k op een fhterdwi W t a MI wer & magneti- Mals esn weigerende wmputer od schiif she p h . J d d U M,dan s h t de ziin er oak swbtielete indi&es cfoS M kap tege,n de fdwfl W it~jargan een iets mis is, IkgelmkMge wrsaloprt in 'haod.ciPahl &a& wdt. De kop Widm k u m duicten op een daafacte dom ap gr- r n d b I d ds rn plosg harde ochijf, mker als dwm prob
1
ob
wt,
4-
i>i>i>"
W"
,. een
-
v m l voarkamen als de schilt gaat droaim om b~proorLaee1dhet w i d b I s t a d (rwph] aon te yieken. Als b, f standen o n v e t k l ~ a geaxrrumpeerd t
C
m iets n Bi kende of gimnde gwluiden m i e a l een eerste indicurie dat er Eetg fout km In i beide gevdien k m dot mmatal door een m h e n loopwerk of een lichte 1 hwd
P.
(S
er ieb mis?
W
een probleem of sen ste~kverd e n dat er iets mis isS Denk $an wmt aan w t Mn: p n paniekl Zet de hat& schiif of 6 eomputer uit en haal de spanning von het sy-16. Ga vervolgens rustig na wmi er op ds harde achip stond ein kiik of U de gegevens Met mg op U
I
j
. '
I
backup of via een andere bron voorhan-
dan Ireeft. Ir dot niet hat gexal, dan is het tiid om ie gaun r e h n . W& gtond er op de harde schiii en wat zijn de kosten van hat vedea? Heefi u e e bsdriif, ~ dan is dat uit a ~dcenen;& hef prkBirrfo7mtie, dan Mestie-von bemkenen keeft arn te herstdlen. w d e t U arspi Ireaking neemt de kb mg&wn dataherstel
kiem. ~ a uWt voor 9n direct cenbct op
.
".""........
P . -
"..*.W..,,..I**"."I**-I**-.-
a ~ a r g e m r a r . fijdens oe werking van de schiif komt het nog wel voor dat sectoren slecht worden. Om dat" te ondervangen, reserveert een harde schiif blanco ruimte om nieuwe sectoren aan te moken en wordt de locatie van schreven naar de Glist NU kunnen er twee dingen tout iopen. Allereerst kunnen de reservesectoren o p geraken tiidens de levensduur von de harde schiif. Is dit het geval, dan kunnen nieuwe slechte sectoren niet meer gered
....-........".
waaraes met een wine n a g e instellen, maar dan komen er zeer veel xhiiven onterecht retour, wot exira kosten oplevert. De meest gekoren optie is daarom een krappe marge, m r d m r SMART gemiddeld genomen pas waanchuwt als het al
RAID De meest voor de hand liggende maatregel om uw gegevens te beschermen tegen falende schiiven is RAID. Tegenwoordig vinden we standaardcontrollers
In een desktopcomputer is de kans op dataverlies door andere oorzaken dan spontaan uitvallen veel groter. üat
t i
worden en verliest U gegevens. Tegen die tijd is er eigenlijk al iets serieus mis met de schiif. Een goede SMART-tool zou U tijdig moeten waarschuwen dat het iiid is om de harde schijf te vervangen. In de praktiik komt de melding meestal te laat. Andere onderdelen van SMART houden in de gaten hoe de schiif moet draaien,
op moederborden. Helaas is de meest gebruikte optie om te kiezen voor RAIDO. Dat levert behoorlijke risico's op. Als er op RAlDO met 6bn van de twee schiiven iets misgaat, verliest U alle gegevens op beide schijven. Herstel van RAID-schiiven is lastiger don von normale schijven, dus een hersteldienst inschakelen is ook nog
der plezierige kant von SMART. De fobrikant von de schijf moet nameliik keurig , al die waardes ingesteld hebben, en da SMART-sofiware moet die waardes
stuurprogramma's op de planeet, wat de kans op problemen verder verhoogt. Werken met RAID1 of meer is dan een beter idee, bii voorkeur in combinatie
PC MAGAZINE
#
OKTOBER 2008
praktischals beveiligingsoplossing. In een Server zitten meerdere harde schiiven die zwaarder belast worden, dus de kans dat daar een schiif gewoon door sliitage of pech uibalt, is veel groter. In een desktop
dure en onaantrekkeliike optie.
i j ! ! ~ ( 3aPJDq ~
uaa UDA d ~ q ~ o + ap o wJapuo
loouiallr Ja +~naqa6 +DM JDDU I1uaa+sloq,apuallo~douo uaa U! rqod~ah+!z salp +Da -ua~!!~tps ua uazal q!hlaq -JaMpDDp o + ~ap p a!p uauiqds ap jo u!!z plaqq!hquo uqold ap JOOA loo!~adsa!p ualD!Ja+ouiap JaAo +a!u 60u +ayaM uaqqay uop U] .+lodJaAnoalr!uJnn+D!u!ui do j!!y~s ap U! ua++!z(ualapp!ui~aauirua ~alJaMd00l's~o+ow 's~alaoq)uaqqay uapuo~a6+!n +!oo aM a!p u a d d ~ y ~ s p a a ~ayx!uDy>aui a6 allD ou!!fl .a!+nloha ay3s!6olouy3q ap
UDA
+unda+6ooyuaa
S~D ua!z
j!!y3s apmy
- a p ~ a a p ~ o o ~ a 6 ~ a~ pDuDoA- ap aM ua+aouisr~adxasua6lo~
L.. ...............
1
I
DOSSIER
-7
Als uw harde schijf het begeeft en de inhoud ervan is te kostbaar om zelf aan de slag te gaan, dan is het verstandig om direct contact op te nemen met een datahersteldienst. De kans da! iemand zonder specialisme een defect kan oplossen is miniem en iedere poging die ondernomen wordt, verlaagt de kans dat uw gegevens nog terug te halen ziin en verhoogt de priis van de uiteindeliike redding. Om herstel in de praktijk te zien, gingen we langs bii het herstellaboratoriumvan Aiiingo in Wenen.
De eerste herstelstap begint thuis in de wrmQan eerr koerier die de, harde schiif ophaalt en in & juiste schokwije vwpak king vervoert noar het distributiepunt von Attingo in de Benelux. Von hier gaot het 'pakiklaet aAankeliik von de haast die bii het h s d nodig is naar W e m waar Attinge gemtigd is. Bii a a n k d wodt er een analyse g e m d w n de d& aan de hardsxhiif. Dir kafi fyskke of logisch s&a& &in. De experts bekijken bii dexe m l y s e hoe ze de harde xhiif nog eernrnoal kunnen uitlezen om de (rwterende) gegevens zo snel mogeliik naar een back-up te halen. Met dem back-up w n de. bescMigde ha& d i j f kan m vervolgens in de weer rn de gegevens terug te halen. &ii de a d p is ook &iik duideliik wof er nog te redden is van de schiif. Dit wordt aangegeven in een rapporbge waarna U kunt aangeven welke t>esteindm gered moeten worden. Hei s p d uiteindeliik V=-sich dat n i m u d ziih fiw wii w p i C len aon het tarwzetiqn lirsin b n d e n die op een Windws-insfaitati<~1chiif staan.
een ruime coiiectie ve~angendeonderdklen in de kost heeft staan, zit daar sen probleism aawzken harde schiimn heel ' skrk verwhillen. WC bedwlen $an niet verschillen tvssen verschillede merken of modellen, maar bii &n sprzifiek m&l rpit derelfds producttiin. D q m e die der schiif maet herstellen, zal dan moeten uitzoeken welke firmwarsr oorspninkeliik ap de karde schijf stond en een vergelijkbow model moeten zoeken.
Clan-brich Bij headcrashes moet de b h i z i n g van de h d e schiif geopend worden. Dat gebeurde vroeger in een 'cleamm', maar tegenwoordig is het gebruikeliiker om een 'cleon-isrsnch' te druiken. Een c k h d i is een aan drie ziiden omsloten werktaiei die inkldds e m f i b tieeenheid op overdwk wordt gebracht om ro de hoeveeIh23id stddeelties pur kw
bieke meter onder een bepaald niveau te brengen. Voor de leefbaarheid op lange termijn is dit niet goed voor aren horde sdriif, en in extreme gevulien wordt er teruggadten op een clwmoom, maar aangezim bii een gemiddeki te herstellen schiif nog maar & ni keer uitgelezen hoeh te worden, is een chn-bench goed genogZodm de behuizing Open is, worden de koppen w n de sdiif door gdiiboortige koppen uit de res~rveonderdelencollectie wangen. Duarm kan de harde xhiif in g e b i d n buiten d i plaah w a r de crosh plaokvond, uügdezen worden. dra de koppen te dicht op de crashzone komen, gaan ze stuk en moeten ze weer uervangsn warden. Bij een beetie herstel moeten al snel aen stuk of res keer de koppen vewcuigen worden tot het punt. is h i dat de o-e data onherstelbr m r d t genoermd.
-
Fysi&e schade
i
I
Bij heke schade zit ,& rnmiliikheid in
I I
I
I
1 I
I I I
i I
I
........................................
."....................................................................-
,.W-
...............................................................
