Personeelsorgaan van de Nederlandse Centrale 0rganisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk 0nderzoek TNO Augustus 1973 - jaargang 17 - nummer
::= iÊ ßL
i:
I - maandblad
¿tit
/É.;lÆ
::: .::17%
!
7tY.4.
-::
:::: :::::vt
:
:::72
;:
,7t:t%
:k
Lã?/Æ
,,,;) ¡iá¡æ
ã /i;ií& p)) tø)tw rá iÉì vii
vvtliw ?;l@)ffi,
¡i'lÞ.É -Êt .tø
ffi:
fui øtæi¡ t?q.t lsi¿t6,t
ãt!6ifÃ;
@.
ild
E!
Foto: Max Koot
25-jar¡g regeri ngsj u bi leu m van H. M. de Koningin Op 5 september a.s. viert Koningin luliana haar 2S-jarig regeringsiubileum.. In verband hiermede zullen de TNO-instellingen op die dag gesloten zijn. Vij'lentwintig jaar geleden op 4 september 1948, rond 12.00 uur zwaaiden de balkondeurenvan het Paleis op de Døm te Amsterdqm open, te voorschijn traden Prinses Wilhelmina en Koningin Juliana. Ilij, duizendkoppig publiek, spraken nog over Koningin Wilhelmina en Prinses luliana, ook al wisten we waarop wij daar o'p die zonavergoten Dam stonden te wachten. Koníngin Wilhelmina deelde het ons zelf mede: troonsafstand ten behoeve van haqr dochter Ko'ningin luliqna.
Na een vijltig jaren lange regering van Koningin Wilhelmina ging er, vooral bij de ouderen wel het een en ander om. Koningin Wilhelmina, Koningin der Nederla'nden voor de eerste hellt van de twintigste eeuw, beantwoordde geheel en al aan het beeld, dat wij toen voor o'gen hadden, als wij spraken of schreven over koninginnen. Haar in de Tweede Wereldoorlog zo geroemde moed en onverschrokkenheid manifesteerden zich aan ons reeds Iang vóór die moeitijke oorlo'gsjaren. Zij re'geerde met de wetenschøp dat rege:ren dienen inhoudt. Een zekere gereserveerdheid en ortisticiteit deden niet de minste afbreuk oan onze voorstelling van hoe een koningin moest zijn, integendeel. Ze was niet zoals wij wènsten dat Ze zijn zou, wij werden zoals Zij wenste dat wíi zijn zouden in die jaren: deelgenoten qan het wereldgebeuren, dank zij onze vliit, dank zii onze wetenschap, dank zij onze rijkdom; hard voor onsZelÍ als het nodig was; Za:cht voor an:deren Qls het kòn. Deze koninklijke vrouw sprak in haar korte abdicatíetoespraak vøna.f het balkon van het PøIeis o'p de Dam, na kond te hebben gedaan vøn ha.ar terugtreden: 'Met vertrouwen zie ik Uw toekornst tegemoet onder de zorgende Ieídíng van mijn innig geliefd kind. God zij met U en de Koningin'.
'Wie ben ik, dat ik dit mag doen?' vraagt Koningin Juliana zichzetf af in haør rede bij de inhuldigingsplechtigheid in de Nieuwe Kerk te Amsterdqm, alwaar de leden vøn de Stqten-Generanl bijeen ziin. Het is 6 september 1948 en sed.ertdíen ziin - büna - 25 jaren verstreken. Een kwart eeuw, waarin ontzagliik veel veranderd is. Nederlands Oost-Indië werd Indonesië en dat ging niet zonder pijn, onrust en spa:nning. Maar nog in deze zelfde kwart eeuw hebben Zij en het Nederlandse volk mogen beleven, dat de regering en het volk van dit pra:chtige eilandenrijk rond de evena&r, waar zovele Nederlanders even ha:rtstochtelijk vøn houden als de Indonesiërs zelf , ons weer in goed.e vriendschap de handen drukken. De 25 rege:ríngsiøren van H.M. de Koningin hebben zích gekenmerkt door een vloedgotf van veranderingen, die welhaast onvoorspelbaar wøren. Honderdduizenden Neder¡onie:rs 'Íew' zwermen tijdens de vakantieperiode uit om neer te strijken in gebieden, die daarvoor slechts bii de 'happy geen bekend wcffen. Tienduizenden gastarbeiders doen hetzellde vanuit díezelfde gebíeden, mqar dan o'mdat daar onder die welvaart, werk is en bij ons wè\. Nederland kent rampen als de wqtersnood, maar ook een iarenlange meer onze wegen bevolkt met miljoenen auto's. Nederland btijft meespreken bij het weteldgebeuren, blijft vol nodig begrip voor ander,en, net øls onder de regering vøn de moeder van onze Koningin' Ons volk helpt, waar dat wij dat niet is zo, joyeuze ß. Het tijd zeker van deze die mønier ietwat is en doet dat nu op die typisch moderne geworden. anderen hard voor zijn en in tegenstelling met vroeger thans zacht voor onszell gebíeden, Wij hebben er totaal'nieuwe' zorgen bij gekregen (milieuverontreiniging, gewíjzigde normen op tal van vorstín onze zich aqnvallen op de lichamelíjke en geestelijke gezondheid van onze ieugd (drugs). De wijze, waarop op de hoogte stelt van de hedendaagse problemen waarmede wii geconfronteerd worden, zich in ons midden van onszeU te vernemen wat er aa:n schort of wat er al reeds bereikt is, is hartveroverend- Hanr bi,egeeft 'm van hen' die de moeder ga! aan háór levensbeschrijving de titel mee: 'Eenzaam, mqnr niet alleen' . De eenzaamheid gevonden voor worden titel moet qnderen vooruit zijn. Het lijdt geen twijfet dat later, veel later, wanneer er een een als heelt vøn U' , want zij hat boek van of over Koningin luliana, gedacht mag worden aan de titel: 'Te midden Wij wensen moeder haar plaøts geziente midden van ons met onze vreugden, met onze problemen.
ware
H.M. de Koningin nog vele gelukkige iaren ín ons midden toe! 159
I
L.sl
]LÞ qL
On ze Koninkl¡ike Luchtmacht
startte 60 iaar geleden De Luchtvaart Afdeling werd gevormd op 1 juli 1913. Het was toen nog een zeer bescheiden luchtvaarteenheid, bestaande uit een commandant, de kapitein der Genie H. Walaardt Sacré, drie vliegers, de luitenants F. A. van Heyst, W. C. J. Versteegh en L. F. A. Coblijn, een sergeant-majoor administrateur, J. J. W. Janssen, en één enkel
vliegtuig, de'Brik' van Marinus van Meel, waarvan hier bi.¡'gaande foto.
De foto bij de aanhef van deze b'rjdrage danken wij aan de Foto- en Filmdienst van de Vliegbasis Ypenburg. De overige werden ons welwillend ter beschikking gesteld door de afd. Voorlichting van de Koninklijke Luchtmacht. 160
iÈî
Hi
3
Nú hebben we de Koninklijke Luchtmacht met een hoofdkwartier, zetelend boven een tweetal commando's; enkele honderden
straaljagers,
hel
ikopters en
conventionele vliegtuigen, verdeeld over een zevental vliegbases en een uitgebreide mi itaire luchtvaartorganisatie waarin enkele tienduizenden mannen en vrouwen dynamisch en interessant werk verrichten. I
De oprichting van de Luchtvaart
Afdeling is vooral te danken geweest aan de vooruitziende blik en de stuwende kracht van de toenmalige Chef van de Generale Staf, de latere Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht, Generaal C. J. Snijders. Hij was het die reeds in 191 1 een vlucht als waarnemer in een vliegtuig meemaakte tijdens de grote legermanoeuvres en zijn inzicht heeft de doorslag gegeven tot het besluit van de regering tot oprichting van de Luchtvaart Afdeling. Generaal Snijders zorgde ervoor dat er een commissie werd benoemd voor het aankopen van vliegtuigen in het buitenland, met het gevolg dat er drie Farmans werden besteld. Nog in septembervan het oprichtingsjaar nam de Luchtvaart Afdeling voor het eerst deel aan de legermanoeuvres bij Lochem. Van de drie Farmans was er slechts één vlieggereed, terwijl er nog drie andere toestellen deelnamen, welke bestuurd werden door de eigenaars, de heren Van Steyn, Bakker en Van Meel. De vliegtuigen werden ingezet voor verkenning. Als waarnemers fungeerden de kapitein Walaardt Sacré, de luitenant Versteegh en de luitenant Hofstee. Gedurende de mobilisatiejaren tijdens de eerste wereldoorlog bleven de moeilijkheden groot, want het buitenland kon niet veel
vliegtuigen leveren. Een welkome aanvulling vormden echter de ruim 100 gernterneerde vliegtuigen van de oorlogvoerenden. De Trompenburgfabriek in Amsterdam (een naam, die autoliefhebbers meteen doet denken aan de legendarische eerste Nederlandse auto: Spijker) kon na veel inspann¡ng ten slotte een beperkt aantal lesvliegtuigen leveren voorzien van buitenlandse motoren. Eerst na de mobilisatietijd, toen Fokker uitverkoop ging houden, kon men beslag leggen op een goede serie moderne machines, namelijk 56 stuks C-1 verkenners en 20 stuks D-7 jachtvl¡egtuigen. Op dat tijdstip heeft men er zeker niet van kunnen dromen, dat diezelfde types v[jftien jaar later nog een rol zouden spelen in de vliegopleiding. Zij, die erin hebben gevlogen denken er nog steeds met genoegen aan terug, want het waren voor hun t¡d uitstekende vliegtuigen. ln de jaren 1914-1918 had het
luchtwapen zich een steeds groter aandeel veroverd in de krijgsvoering. De eerste vliegtuigen bij de Luchtvaart Afdeling waren uitsluitend in gebruik als verkenners en het zijn juist deze verkenningsdiensten voor het leger geweest die hebben gemaakt dat men destijds de toekomst van het luchtwapen nog niet anders kon zien dan als hulpwapen voor het leger. Reeds in de eerste wereldoorlog kwam tot uiting dat er ook een gevechtstaak voor het vl¡egtu¡g was, toen men ging proberen die verkenners neer te schieten. Uit de behoefte de verkenners te beschermen ontstond het jachtvliegtuig en bekampte men elkaar niet slechts ter zee en te land, maar ook in het luchtruim.
Het begrip'luchtoverwicht' begon duidelrjk te worden en de specialisatie van het militaire vliegtuig voor verschillende diensten had een aanvang genomen. Weliswaar was uit de aanschaffingspolitiek nog steeds duidelijk waar te nemen dat de verkennings- en waarnemingsdienst als de hoofdtaken van de Luchtvaart Afdeling werden beschouwd, maar tevens bleek er een voornemen uit aandacht te besteden aan een kleine jachtvliegdienst. lntussen had de Luchtvaart Afdeling te Soesterberg zich organisatorisch verder ontwikkeld. Naast de reeds bestaande strategische (tactische) en artilleriewaarnemingsafdelingen ontstonden de afdeling opleiding, een radio- en fotodienst, een bewapeningsafdeling, een vliegmedische dienst en een meteorologische dienst. Een weg zonder doornen is de tijd tot de tweede wereldoorlog niet geweest. Het heeft jaren geduurd, voordat men bereikte dat de Luchtvaart Afdeling werd verheven tot het Wapen der Militaire Luchtvaart. Maar ondanks alles is onze militaire luchtvaart gegroeid en er zijn vele feiten die getuigen van de vaardige geest en bekwaamheid van het korps. Denken wij maar aan de successen van het escadrille Versteegh - de Vijf Vingers Aan Een Hand in Gothenburg, de verovering van de Coupe Echard door de eerste luitenant-vlieger Schott in Zürich, de lndiëvluchten van Van Weerden Poelman en Koppen en niet te vergeten de meteorologische hoogtevluchten op lJsland in het kader van het Pooljaar 1932133, waaraan de naam van de toenmalige eerste luitenant-vlieger, later generaal-majoor J. H. van Giessen onverbrekel'rjk verbonden zal blijven. 161
De herbewapening van Duitsland en de dreiging die dientengevolge in Europa gestadig toenam, waren blijkbaar geen voldoende waarschuwing om tijdig tot vernieuwing en uitbreiding van materieel over te gaan. lmmers de aanschaffing van nauwelijks een half dozijn vliegtuigen per jaar mocht geen naam hebben. Gelukkig wist men later iets meer los te krijgen en zo verschenen de Fokker D-16, D-17 en C-'l 0, en weer iets later de D-21, de T-5 en de G-1 Vooral de jachtkruiser G-1 bleek een groot succes te zijn.
! E
g,
.
Een belangrijke datum in de annalen van de militaire luchtvaart is 1 november 1938, toen de nieuwe organ¡satie zijn beslag kreeg en de oude Luchtvaart Afdeling ophield te bestaan. Hiervoor in de plaats kwam een Luchtvaartbrigade, bestaande uit drie regimenten. De brigadecommandant werd tevens lnspecteur van het Wapen der Militaire Luchtvaart en stond als zodanig onder de Minister van Defensie. Als bri gadecommandant ressorteerde hij onder het Commando Luchtverdediging. De Militaire Luchtvaart was - zij het nog binnen de Koninklijke Landmacht - een afzonderlijk wapen geworden en hiermee ging een jarenlang gekoesterde wens van het gehele personeel in vervulling.
lntussen hadden dreigende oorlogswolken zich boven Europa samengepakt, een dreiging die al spoedig werkelijkheid werd. Een verbijsterde wereld was er getuige van hoe het ene kleine land na het andere aan de 'Lebensraum'-honger van Hitler ten offer viel. Op Goede Vrijdag 7 april 1939 - werd Albanië overrompeld. Nederland werd gemobiliseerd, maartoen op 10 mei 162
t.þ,tB..lffi)
re? = i;¡¡i ? ::r
(6
: luw t::,;:
,:a
in;;
::'1
;;
!,
wfi;l
ri
&) tiai
E'
@t (tu
@"
:::l
ií.!" .::l
I
2
¡:i;::i
]::l ië))
iä"Flä¡ä
:@)"@'t@.
t4)
ê
::::
ti!
::.::
W
le,
::!:
aà.
'a::
l8
lfâi
tø iít,
ffi
t@)
lt¡.;i
w
âffia ffi P iggl
1940 ook ons land in de draaikolk van de oorlog terechtkwam stond het voor de ingewijden wel vast dat onze militaire vliegers de Luftwaffe tegemoet zouden moeten treden'inet materiaal, dat niet alleen in kwantiteit maar ook in kwaliteit achterstond in vergelijking met de Duitse Luftwaffe. Desondanks hebben onze jachtvliegers geen ogenblik
!: 2
a
:,. 34
r, P:lt i:ltl r:l
'='Íi¡y4it:
ffi
:::t
!
e.:'t
:9./:
rA).ffi)iï¡1,iþi
: Y ::4
!linfi
.l¡;
:9
llt
tie,4
6,
.:::
I
'a.,.
aì ;;
;?
t!
;l
!
9t.&.lM
sl
6ìL I
geaarzeld de vijand te lijf te gaan en te treffen waar de gelegenheid zich voordeed.
Ook onze verkenners en bommenwerpers trokken er onversaagd telkenmale opnieuw op uit. Vliegers en grondpersoneel zijn bl[jven vechten tot het laatste ogenblik en (vervolg op bladzijde 164)
i=!
De Zeemacht, de Landmacht en,de Luchtmacht zijn regelmatig opdrachtgevers van onze Neder/andse industrie en van /Veder/andse wetenschappelijke instellingen. De krijgsmacht streeft er naar een zo groot mogelijk deel van de financiële middelen, benodigd voor het instandhouden en paraat houden van vlaot, leger en luchtmacht in Nederland te besteden. Dit geschiedt in de vorm van sorns zeer kostbare aanschaff ingen en onderzoekopdrachten. ln dit nummer een bijdrage over onze Koninkliike Luchtmacht, die in juli het f eit herdacht, dat z'rj zestig jaar geleden begon met enkele in onze ogen nogal f ragiele vliegtuigen en een paar enthousiaste doordouwers.Van de'Brik' (1913) naar de'Starfighter' (1973) il n'y a qu'un pas. De luchtvaart (en zeker de miliaire luchtvaart met haar specifieke opdracht) vraagt heden ten dage vliegtuigen van een technische perfectie,waarvan men in 1913 geen flauw benul kon hebben. De telecommunícatie, de radar, navigatie-apparatuur, de gebruikmaking van computers en zo vele andere hoogst verfgnde, elektronische technieken hebben'de vleugels van de mens' gemaakt tot een welhaast ongeëvenaard staal van technisch kunnen. Om zover te geraken, zijn meer dan vijftíg iaren Neder/andse research voorbijgegaan
tn
-
1918 werd de Ryksstudiedienst voor de Luchtvaar¿ (RSL) opgericht.
van technisch-wetenschappelijk onderzoek op luchtvaartgebied. In
Zij had tot taak het uitvoeren
1937 werd de Si¡ch¿¡ng Nationaal
Luchtvaart Laboratoriu¡n (NLL) opgericht, die het beheer kreeg over de uitrusting van de RSL. Bladzijden kunnen gevuld worden met de opsornming van de resultaten van het wetenschappelijk werk van het /VLL, daf in 1957 wegens gestadige groe¡ een tweede huisvesting kre,eg in de Noordoostpolder, waar het nieuwe laboratorium ' De V rije V lucht' in gebruik genomen werd. Reeds in 1 961 werd de taak van het NLL opnieuv,r uitgebreid met het onderzoek op het gebied van dø ruimtevaart, de naam werd dienovereen' komstig gewijzígd in Nationaal Lucht- en Ruimtevaar't Laboratorium (NLR).
De relatie op het gebied van luchtvaartonderzoek tussen onze iubilerende Koninklijke Luchtmacht (RVO)-I^/O kan weliswaar niet verder teruggaan dan ruim een kwart eeuw geleden, toen de Rijks' verdedigingsorganisatie werd opgericht, zij is er onweerlegbaar en de facetten die'w'ri' voor de
en
Koninktyke Luchtmacht mochten poliisten blinken er niet minder om. A/oemen wij enkele, die in het bijzonder opvallen: Iuchtwaarnemingstechnieken,luchtverkenningssysternen, nachtzien-apparatuur, communicatietechnieken, automatische radar-e'xtract¡e met betrekking tot de registratie van vliegtuigbewegingen, bestrijding van geluidshinder. De aandacht geldt niet uitsluîtend de apparatuur, het materiaal, het systeem. De gebruiker dient meester te blijven over de technische verworvenheden. Veei onderzoek wordt verricht op het gebiad van de ontwikkeling en verbetering van keuringstests, bijvoorbeeld inzake gehoor- en gezichtsfunct¡es, kleuren- en dieptezien' Gezocht wordt naar betere vormgeving van bedieningspanelen en betere inrichting van cockpits. Eveneens de veîligheidsaspecten vragen en krijgen natuurlijk alle aandacht, zoals o.a.: explos¡eveiligheid
en de bescherming van de mens.
De Koninktijke Luchtmacht kon alleen door 60 jaren noeste arbeid en doorzettingsvermogen zó iong, zo up-to-date blijven, als zij zich thans aan ons presenteert. Daarvoor een saluutvol respect!
r63
hun moed en zelfopoffering vonden erkenning in de MilitaireWillemsorde die toegekend werd aan het Wapén der Militaire Luchtvaart. ln die vijf dagen van de heroïsche worsteling verloor de Luftwaffe boven ons land ongeveer 345 vliegtuigen, een verlies dat zij in de tweede wereldoorlog nimmermeer in zo'n kort tijdsbestek leed. Wi.¡'hadden bL¡'na duizend Nederlanders in de RAF; aanvankel'rjk in het Nr. 167 Squadron RAF, later in Nr. 321 en Nr. 322 (Dutch) Squadrons RAF. Van de 520 man van de Militaire Luchtvaart die met de verschillende onderdelen van zowel RAF als Marine Luchtvaartdienst vlogen liet de helft het leven voor het vaderland.
ffi ùr.q,ii ì \&.
F-Yi
1
iilñ
$
illl Ì,,JËllË=Ì*rPu'féi.iC
164
Toen de tweede wereldoorlog ten einde was had onze Militaire Luchtvaart een dure tol betaald. De les was geleerd, de les dat een klein land alleen zich niet meertegen agressie van een grote mogendheid kan verdedigen. De gedachte aan een collectieve verdediging brak baan, de West-Europese Unie en de NAVO ontstonden. Dit betekende onder meer dat de opbouwvan een nieuwe Nederlandse luchtmacht diende te geschieden in het kader van het Noord-Atlantisch Pact, waarbi.¡' iedere partner zijn vooraf gestelde bijdrage moest leveren. Als basis voor de door Nederland aanvaarde verplichtingen was men ervan uitgegaan dat Nederland de luchtverdediging boven eigen gebied zou verzorgen, zulks als bijdrage aan de luchtverdediging van West-Europa waarvan ons land een onderdeel vormt. Daarnaast is aan ons land opgedragen het leveren van een bijdrage in de tactische luchtstrijd krachten.
De Koninklrjke Luchtmacht bestaat thans uit: twee Luchtverdedigingssquadrons, uitgerust met F-1 04G Starfighters, vijf groepen luchtafweerraketten, zes squadrons jachtbommenwerpers, een squadron voor verkenning, een transportsquadron met
Friendships en Troopships,
drie squadrons lichte vliegtuigen met Piper Super Cubs, Beavers en Alouette lll helikopters, een aantal Alouettes voor reddings-
werk en Fokkers S-1 1's voor de introductievliegeropleiding.
Op I juli 1948 schonk H.M. de Koningin aan de Militaire Luchtvaart een eigen vlag waarop aangebracht de versierselen van de Militaire Willemsorde. De Militaire Willemsorde werd in de tweede wereldoorlog zowel aan de Nederlandse Militaire Luchtvaart in West-Europa als aan die in Zuidoost-Azlë toegekend, wegens haar krijgsverrichtingen tegen overmachti ge vijanden. Op 26 maart 1953 volgde de toekennlng van het predicaat 'Koninkl[jke' en werd de luchtmacht officieel tot een zelfstandige status verheven. Tevens werd Z.K.H. de
Prins der Nederlanden benoemd tot lnspecteur-Generaal van de Koninklijke Luchtmacht. Bij Koninklijk Besluit van 28 maarL 1965 werd aan de Koninklijke Luchtmacht een eigen vaandel toegekend. Het vermeldt de navolgende krijgsverrichtingen : 'Nederland 1940','Nederlands-lndië Malakka 1941 -1942','Engeland West-Europa 1941 -1 945' en 'Australië - lndische ArchiPel 1942-1945'.
t¿i 1¿:
Gopern¡cus 1473 - 1543 1973 is het jaar, waarin oP vele plaatsen in de wereld wordt herdacht, dat vijfhonderd iaar geleden, om precies te zun oP 19 februari 1473 de Pool Niklas Koppernigk werd geboren. Door zijn uitzonderlijk grote gaven was hij het, die door zijn brlljante, wetenschappelijke bijdragen als eerste vorm gaf aan het moderne wetenschappel ijke denken. Nicolaus Copernicus - ook hij latiniseerde ziin naam naar een toen en nog lang daarna welhaast onvermijdelijk gebruik - schaarde zich met zijn wereldberoemde en in zljn tijd zeker vermetele verhandeling over de omwenteling der hemellichamen ('De revolutionibus orbium coelestium') bij de grootste astronomen aller tijden. ln dit werk leverde hij een fundamentele bijdrage tot de onWvikkeling van de wetenschap, omdat hij er de conclusie in vervatte, dat de zon en niet de aarde het middelPunt is van de kosmos. Deze ware voorloPer en wegbereider voor Galileî en Kepler, grondleggers van de moderne
astronomie werd door zUn tijdgenoten althans wat deze boude theorie betrof, niet onmiddellijk geloofd. Op aandrang van vrienden publiceerde hij de'Revolutionibus' pas in het jaar 1543, toen hij zijn levenskrachten al lengs voelde afnemen.
De geniale Copernicus was bij leven bekender als medicus dan als astronoom. Hij was daarenboven theoloog van professie en een vermaard wiskundige; een geleerde waarvan men weet dat hij een uitgesproken bewogenheid toonde, waar het 't lot van de mens betrof. ln de Poolse stad Olsztyn, waar Copernicus zijn sterrekundige waarnemingen deed, is een naar hem vernoemd planetarium van de ruimtevluchten geopend, het eerste in Europa. Dit najaar wordt in Copernlcus' geboortestad Torun onder auspiciën van o.a. Unesco een internationale discussie over zijn werk gehouden, waarbij men zich ook zal bezig houden met de relatie tussen mens en kosmos. 165
Voortaan iedere maand één bladzijde voor de vrijetijds-f oto grafen, - potten bakkersn -schilders, -tekenaars, -borduursters, -beeldho,uwers, -weefsters in ons midden. Natuurlijk alleen mogelijk als U meedo'et, door de redaktie even te bellen (070 - 814481) over Uw hobby of over die van een lJwer collega's. Ook de boten- en huizenbouwers onder ons of de antiekverzamelaars en tuinarchitecten enz. zijn van harte welkom. Doet U mee?
\ru. H. LANDSAAT:
'ik boetseer en schilder, ja, datwel ...'
Mej. W. H. Landsaat, werkzaam brj de afdeling Personeelszaken van de NO in de Zuidpolder te Delft boetseert en schildert al jaren. Aanvankelijk bezocht zij de Zalerdagmiddagcursus van de Academie voor Beeldende Kunsten te Rotterdam. Toen deze cursus werd opgeheven, bleef de groep cursisten bijeen om het boets,eren en/of schilderen als een vrijetijdsbesteding te beoefenen.Zo'óók mej. Landsaat; ze heeft nimmer overwogen om beroeps te worden en koos het voordeel, dat zij daardoor geheel vrij is in de, keuze van haar onderwerp. Buiten schilderen doet ze nooit. Ze heefT een verrassend forse moderne opzet, werkt bijvoorbeeld nogal eens met het paletmes in plaats van de kwast. Ze ligl niet wakker om antwoord te vinden op de vraag of haar werk te rangschikken is bi.¡' het impressionisme of expressionisme. Dat het goed ontvangen wordt, moge blijken uit het feit dat enkele van haar stukken thans prijken in behuizingen in Frankrijk, Engeland, Australië en natuurlijk in eigen land.
166
Mededelingen uit het overleg tussen dbCO en CPR d.d. 28 juni 1973 1. ln het overleg CPR-dbCO is gesproken met enkele vertegenwoordige,rs van het Bureau lr. B. W. Berenschot B.V. over de door dit bureau bij TNO uit te voeren sterkte/ zwakte analyse, waarbij de bedoeling van dit onderzoek is toegelicht.
bijeenkomst over aspecten van de W.O.R. in diensltijd te mogen organiseren, is het navolge,nde besloten. Op p,raktische gronden verdient het
de voorkeur
voorlichtingsvergade. ringen complexgewijze te organise-
ren. Bij ¡ntern,e voorlichting kunnen
Het dbCO heeft in overleg met de CFR besloten dat met ingang van 1 juli 1973 de kosten voo,r huishou-
deze vergade,ringen in diensttijd gehouden worden. lndien echter externe spre,kers die als vertegenwoordigers van bepaalde belangengroeperingen
delijke hulp vanwege ziekte weer onder de regeling additionele hulp
vakbondsbestuurde'rs
2.
bij ziektekosten zullen vallen,
mits
wordt overgelegd òf de rekening van de betreffende kruisveren¡ging òf een bewijs van betaling aan de Bedrijfsverenig ing voor Detai lhandel en
Ambachten (DETAM) ten behoeve van de social.e voorzieningen.
3.
Voor de colle,ctieve ongevallen-
verzekering van minderjarige kinderen van medewerke'rs hebben zich nog niet voldoende de,elnemers aan-
gemeld. Daarom
is een
herhaalde
oproep tot deelneming uitgezonden.
4.
Het is gebleken, dat onder het
personeel een ABVA-brochure wo'rdt verspreid speciaal gericht op TNO. ln overleg is besloten de ABVA te berichten, dat op verschillende' pun-
ten de in deze p,ropagandab'rochure weergegeven visie afwijkt of onvolledig is ten o,pzichtevan het principeakkoord tussen S.B.O.-TNO over het
te voeren overleg. De ABVA zal
om
rectificatie en aanvulling worden verzocht. Een afschrift van de brief aan de ABVA wordt aan de kernen toegezonden.
5.
Het dbCO heeft besloten, dat op vakbondspublikaties mogen worden op-
de mededelingenborden geen
kunnen worden aange,me,rkt - b.v. - worden uitgenodigd, dienen de vo'orlichtingsbijeenkomsten, zoals algemeen in
Nederland gebruikelijk, buiten werktijd te worden gehouden. De mening van de TNO-populatie over h,et principe-akkoord TNOS.B.O. wordt via de normale kanalen van het overleg gepeild.
7.
Dr. P. A. Jonquière overleden Wij ontvingen het droeve be-
richt dat na een
onderdirekteur van het Chemisch Laboratorium van de Rij
Het dbCO heeft de minima voor
gratificaties bU 25- en 40-jarige ambtsjubile'a per 1 juli 1973verhoogd tot f 900,- respectievelijk f 1.800,-.
langdurig
ziekbed is overleden Dr. P. A. Jonquière, van 1947 tot 1966
ksverded ig ingsorgan isatie
TNO, en vervolgens, tot z[jn pensionering
in 1969, onder-
direkteur-beheerder van de Prins Mauritslaboratoria TNO waarvan het Chemisch Laboratorium deel uitmaakt.
Van de oprichting van het Chemisch Laboratorium af heeft wijlen Dr. Jonquière een belangrijk aandeel gehad in de uitbouw van dit instituut. Velen zullen zich ook zijn hartelijke belangstelling herinneren voor 'de mens achter het werk': menigeen heeft mogen Profiteren van zijn advies en steun
in het persoonlijke vlak. Wtj gedenken zijn arbeid met grote erkentelij kheid. De overledene was Officier in
de Orde van Oranje Nassau.
gehangen.
6.
Naar aanleiding van een verzoek
van de PRNO om een voorlichtings167
JUBILEA 25-jarig d ienstju bileu m W. M. Gillhaus, TPD
f
;:ii
F;ei
Op 8 juli j.l. herdacht de heer W. M. Gillhaus, medewerkervan de Technisch Physische Dienst TNO-TH vermoedelijk gezeten in zijn zeilboot het feit, dat hij precles 25 jaar geleden voor het eerst het domein van de TPD betrad als werknemer. En omdat 8 juli 1973 op een in Ietterlijke en figuurlijke wijze op een zondag viel, stonden direktie en personeelsleden op vrijdag 6 juli uitvoerig stil brj dit heugel[jke feit. Stilstaan is ook het goede woord niet, er waren ondanks de vakantietUd toch niet minder dan vier sprekers, die naar de katheder wandelden en opmerkelijk veel collega's hadden acte de présence gegeven. De jubilaris, die vergezeld was van echtgenote en zoon werd toegesproken door de direkteur van de TPD, lr. H. de Zeeuw, door de onderdirekteur Dr. lr. J. de Jong, door Dr. lr. H. de Waal en door de heer H. Verbeek, voorzitter der perso nee lsveren
i
g in
g.
Uit alle toespraken bleek duidelijk, dat de jubilaris en het door hem verrichte werk (op de afdeling glas en keramiek) grote waardering heeft gekregen. Uitvoerig werd de belangrijkheid van het glasonderzoek door de TPD ten behoeve van de industrie belicht. De tact, visie en animo, waarmede de heer Gillhaus dit onderzoek verricht waren oorzaak ervan, dat hi¡' zowel bij het werk (op het instituut) als bij de klant een welkome persoon is geworden, die dank zij z[jn 168
doorzettin gsvermogen vele lasti ge
problemen tot een goede oplossing heeft weten te brengen. De jubilaris heeft vele hobbies, waaronder het fotograferen, fi lmen en zeilen vooral opvallen. (Hij was de winnaar van de allereerste door TNO-Kontakt georganiseerde
TNO-fotowedstrijd!). Enkele fraaie geschenken werden
hem in handen gegeven. TPDtraditie getrouw was daar één bij, door zijn collega's zelf vervaardigd. Het was een uit gekleurde glasringen opgebouwde abstractie, die als decoratief object het zeker in de huiskamer goed doen zal. Wi¡' wensen de heer Gilhaus nog tal van gelukkige jaren b[j de TPD en in de kring van zijn gezin toel
G. B. Ruiterman
25 jaar ad ministrateu r
Gedurende 13 jaar administreert de heer G. B. Ruiterman de financiën op het lZF, maar oP 1 juli 25 iaar geleden deed hij, door de Poorten van het hoofdkantoor, z|¡'n intree in de TNO-familie. Dit feit werd in
feestelijke zitting op 2 juli j.l. in Soesterberg herdacht. Temidden van vrouw, dochters, en wat daaromheen Pleegt te cirkelen liet de glunderende jubilaris zich de toespraken van direktie en collega's welgevallen - waarbij de 10 KW van de aanwezigen en de tropische hitte van buiten tezamen met een falende airconditioning hielpen een sfeer van warme genegenheid te scheppen. De direkteur, Dr. P. L. Walraven moest helaas verstek laten gaan, maar de plv. dire'kteur, Prof. Dr. lr. R. Plomp hoefde slechts ten dele voor hem in te vallen omdat de direkteur een toespraak oP videotape had achtergelaten, die via projectie TV kon worden bezien en beluisterd. Hierin schetste hij de heer Ruiterman als een steeds bereidwillige duizendpoot die naast administrateur ook nog reisbureau, huisvestingsbureau, belastingconsulent en voetbalcoach - om maar een greep te doen - Pleegt te
jubilaris verrijkte met een Jan de Hartog-trilogie.
Als laatste spreker besteeg de heer E. Agterhuis, voorzitter van de P.V., het spreekgestoelte om met zeer persoonlijk gekozen woorden namens het personeel een stereo-set
luidsprekerboxen aan te bieden. Ontroerd dankte tenslotte de heer Ruiterman, mede namens zijn familie voor alles wat gezegd en aangeboden was. Hierna volgde een geanimeerd samenzijn met de toen waarl¡k wel nodige besprenkelende lafenis.
In Engeland heeft 85o/e van de jeugdige automobilisten een mascotte, slechts l0o/o draagt veiligheids-
gordels... En 'bij ons?'
wezen. Na Dr. Walraven sPrak de heer
Huiting, oud-collega van het hoofdkantoor, die namens de 'haagse groep' de bibliotheek van de 169
25 JAAR ARCHIEF VAN GRO Met een druk bezochte bi.¡'eenkomst in de Aula van de Technische Hogeschool te Delft werd op 21 juni j.l. het 25-jarig bestaan van het Archief van Grondwaterstanden TNO herdacht. Een uitstekend verzorgde expositie betreffende het werk en de organisatie daarvan bood aan de honderden gasten gelegenheid zich een beeld te vormen van de Dienst Grondwaterverkenning, van de apparatuur die brj het werk nodig is en over de administratieve voorbereiding en verwerking der verkregen gegevens. Zo had in het b[jzonder de opstelling met betrekking tot de enige jaren geleden aangevangen automatisering van het bestand van grondwaterstanden een ruimschoots verdiende aandacht. Na de toespraak ter verwelkoming
der gasten (waaronder vele tientallen vrijwi ige medewerkers) van Prof. Dr. lr. A. A. Th. M. van Trier, voorzitter van de Centrale Organisatie TNO sprak Prof. Dr. lr. J. C. van Dam over de historie van het archief. Drs. F. Walter, direkteur van de Dienst Grondwaterverkenning belichtte vervolgens 'het Archief nu'. lng. G. H. C. Kortenhoff, assistentconservator van het A,rchief gaf een uitgebreid exposé over het gebruik en de gebruikers van het Archief, terwi.¡' I de con servator C. Groenewoud de automatische verwerking en bewerking voor zijn rekening nam. Uit wat de sprekers naar voren brachten, is een korte samenvatting samengesteld, die wil' hieronder laten volgen. Wij hebben de verleiding niet kunnen weerstaan, ondanks plaatsruimtegebrek toch I I
enkele illustraties op te nemen om U althans een indruk te geven van het jubilerende Archief van G ro ndwaterstanden. 170
16 januari 1948 besloot de Commissie voor Hydrologisch Onderzoek TNO, waarin een groot aantal instellingen op hydrologisch gebied z[.¡'n vertegenwoordigd, tot de oprichting van een landelijk Archief van Grondwaterstanden. De initiatiefnemer was Prof. W. F. J. M. Krul, dest[.¡'ds direkteur van het Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening. ln hetzelfde
Op
jaar volgde de installatie van de Commissie van Beheer en de aanstelling van e.en conservator (lr. J. H. Beltman, hydroloog afkomstig van het Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening), waarna de activiteiten een aanvang konden nemen. Na in 1962 opgevolgd te zijn door de heer J. Kost werd in 1968 toen deze gepensioneerd werd de heer C. Groenewoud conservator.
NDWATERSTANDEN TNO ln 1967 werd het Archief opgenomen in de Dienst Grondwaterverkenning TNO, die in dat jaar werd opgericht voor de geohydrologische opname van Nederland in opdracht van de Rijkswaterstaat. ln feite een meetdienst. Sinds 1948 heeft het Archief van Grondwaterstanden tot taak een landelijk net van waarnemingspunten op te bouwen en in stand te houden, daarin periodieke waarnemingen te doen uitvoeren, de verkregen gegevens te archiveren en aan derden ter beschikking te stellen. Bij de uitvoering van zijn taak heeft het Archief steeds kunnen steunen op de inzet van vele instellingen en particulieren. Met locale archieven, zoals van Amsterdam en APeldoorn, en het regionale archief van de Dienst der Zuiderzeewerken is vanaf het begin nauw samengewerkt. Geleidelijk heeft het Archief van Grondwaterstanden een omvangrijk net kunnen opbouwen. Dii bestond 10 jaar na de oprichting van het Archief uit ca. 8.000 meetpunten, in 1972 waren het er ca. 14.000. ln 540/o van de waarnemingsPunten wordt de
BRANDPUTIÊN 138 3
PEILPUTTEN
4905 mct 1O58O l¡ltc¡¡
Þra¡osfllllcx
WELPUTTEN 77
LANDBOUWBIJIZÊN
FlGAtlsçx of9cPvLÂr
ÂFrLUrl¿¡of LAAg
171
Aan de medewerkers
grondwaterstand tweemaal per maand gemeten, in ca. 350/6 van de waarnemingspunten viermaal per jaar en in het resterende gedeelte met een frequentie aangepast aan lopende onderzoekingen in de omgeving van de meetpunten. Bij het uitvoeren van de waarnemingen is een zeer groot aantal personen betrokken. E¡nd 'l 972 waren er ca. 3.500 waarnemers, waarvan 1.900 particulieren en 1 .600 medewerke'rs van overheids-, semi-overheids- en particu liere instellingen en bedrijven. De waarnemingen worden op vrijwillige basis uitgevoerd; slechts op beperkte schaal worden zij door de overheid voorgeschreven in verband met de winning van grondwater. Voor het peilen worden door het Archief geen vergoedingen gegeven.
Tot voor kort was het mogeli.¡'k om gratis gegevens te verstrekken. Sinds 1 juni wordt evenwel van de raadplegers van het Archief een bijdrage verlangd. Dat het Archief van Grondwaterstanden in een behoefte voorziet, blijkt onder meer uit het feit dat er in 1972 ca.21 .000 formulieren met elk 80 grondwaterstanden aan 160 verschillende instanties zijn verstrekt. Deze kunnen in de volgende categorieën worden ingedeeld:
172
natuurbescherming instituten
universitaire
3% 8%
diensten van gemeentewerken 9% openbare watervoorziening 11o/o landbouw, cultuurtechniek 18o/o waterstaatsd iensten,water-
schappen
24o/o
particuliere instanties (adviesbure,aus etc.) 27o/o De gegevens van het Archief zijn nodig onder meer bij: . de uitvoering van civieltechnische werken, b.v. bouwwerken waarbij bronbemaling moet worden toegepast; o de uitvoering waterstaatkundige en landbouwkundige werken, ten gevolge waarvan de grondwaterstand in een gebied drastisch kan veranderen; . de grondwateronttrekking voor de openbare en industriële watervoorziening, mede met het oog op de belangen van de natuurbescherming en de landbouw. Mede vanwege de omstandigheid, dat de hoeveelheid grondwater die jaarlijks wordt gewonnen steeds toeneemt, wordt het Archief van steeds groter belang voor het waterbeheer. ln 1970 is aangevangen met de automatisering van het bestand van grondwaterstanden (momenteel omstreeks 3t/2miljoen stuks). Met deze automatisering hoopt het Archief kosten te sparen op de adm inistratieve werkzaamheden en de dienstverlening te verbeteren en uit te breiden. Bovendien zullen de gegevens toegankelijk worden voor wetenschappel ijke analyse, waardoor het gedrag van het grondwater onder wisselende omstandigheden - klimaat, rivierstanden en menselijke ingrepen in de ruimste zin - bestudeerd en zo mogeii.¡'k voorspeld kan worden. Getracht wordt de automatisering ¡n 1976 gereed te hebben.
De bedragen van de wettelijke kinderbijslag en van het minimumloon zullen met ingang van 'l juli 1973 als volgt worden verhoogd. 1. Kinderbijslag 1e kind:
'bevroren' op f 54,86 per maand; 2e en 3e kind: van f 65,26 tot f 68,64 p,er maand; 4e en 5e kind: van f 87,10 tot f 91 ,52 per maand; 6e en 7e kind: van f 96,46 tot f 101 ,14 per maand; 8e-en volgende kinderen:
van
f
106,60
tot f 1 12,06 per maand;
Zoals bekend worden de bedragen voor 3e en volgende kinderen nog vermeerderd meï O,4o/o van het nominaal salaris (inclusief bijslag AOW) tot maximaal f 6,- per maand.
2. Minimumloon Het minimumloon zal worden verhoogd van f 9.552,- tot f 10.056,- nominaal salaris per jaar.
'Leergangen Regeltechniek' Onder auspiciën van het Koninklijk lnstituut van lngenieurs, h,et Nederlands lnstituut van Register ingenieurs en Afgestudeerden van Hogere
Technische Scholen, en de Vereniging 'Het lnstrument' wo,rdt gelijk-
tijdig met de
tentoonstellin
g
'Het
lnstrument' een leergang g,eorganiseerd over' Het ontwerþen van regelin de praktijk' op 27 en 28 september 1973 in het R,Al-gebouw te Amsterdam. sysúe,men
Folders ziin aan te vragen bij het administratieadres'Leergangen Regeltechniek', Rietveldlaan 4 te Eindhoven, of
felefonisch:
040 - 782109.
Bridgeclub TNO Zoals in het nummer van oktober 1972 werd medegedeeld, is vorig jaar een bridgeclub opgericht, die een aantal bridgers van het hoofdkantoor TNO en van in de omgeving van Den Haag gelegen laboratoria onder zijn leden telt. Aan de speelavonden, die eens in de twee weken op dinsdag worden gehouden in de kantine van het hoofdkantoor, Juliana van Stolberglaan 148, Den Haag, werd met veel enthousiasme deelgenomen, evenals aan de bridgelessen. Mevrouw Van Dam (oud-speelstervan het Nederlandse damesteam) heeft zich tot onze grote erkentelijkheid bereid verklaard deze lessen in het komende bridgeseizoen voort te zetten.
Op 19 december 1972 en 1 mei 1973 werden onderlinge drives gehouden, waaraan voor alle deelnemers een prijsje was verbonden. Met zeer veel waardering vermelden we het initiatief van het bestuur van de Personeelsvereni ging Hoofdkantoor
TNO, dat voor de op 1 mei gehouden drive een fles Hennessy beschikbaar stelde, die door de heer A. van Oosterhoudt werd verloot. Aan deze drive ging een vergadering vooraf, waarin een bestuur werd gekozen, dat als volgt is samengesteld: J. Koster, voorzitter (hoofdkantoor TNO, tel. 814481, t. 121) H. Saur, secr./penningmeester (hoofdkantoor TNO, t. 427); Mej. R. H. v. d. Valk, wedstrijdleidster (hoofdkantoor TNO, t. 435); lr. L. de Lavieter, wedstrijdleider (TNO-Complex Zuidpolder,
tel. 015-569330); A. W. Mathlener, commissaris materieel (hoofdkantoor TNO, t.1181128); E. P. H. Drummen, kascommissaris.
Door de heer A. Penning de Vries, die zich in het afgelopen seizoen zeer veel moeite heeft gegeven voor een uitstekende organisatie en administratie, werd een financieel overzicht uitgebracht, dat een batig saldo te zien gaf. Besloten werd de contributie voor het komende seizoen te stellen op f 12,50. Voor enigszins gevorderde en gevorderde bridgers zijn er naast robberbridge mogelijkheden tot het deelnemen aan interne viertallen- en parenwedstrijden en voor hen, die hun krachten ook buiten TNO willen meten, bestaat de mogelijkheid om in TNO-verband deel te nemen aan de viertallencompetitie van de Haagse Bedrijfs Bridge Bond, die in de maanden oktober t/m april eens in de twee weken op donderdagavond wordt gehouden. Voor degenen, die hieraan deelnemen, bedragen de kosten f 12,50 extra.
Bridgende TNO'ers uit Den Haag en omgeving meldt U - al dan niet met partner - als nieuw lid van onze bridgeclub aan bij een van bovengenoemde bestuursleden. Ook gezinsleden van TNO'ers zijn van harte'welkom.
Tot dusver hebben we,een veertigtal leden, een redelijke start dus, maar gegeven de vele medewerkers van TNO in Den Haag en omgeving, die bridgen of d¡t willen leren, nog veel te weinig. Dit waarschijnl'ljk mede omdat ons clubie nog onbekend is. Daarom heeft het bestuur gemeend om in samenwerking met de Commissie Jeugdbridge van de Nederlandse Bridge Bond op 15 september a.s. een grote drive te organiseren (gerekend wordt op minstens f 00 paren) in de kantine van het TNO-Complex Zuidpolder. Wij wensen van harte, dat zoveel mogelijk paren van TNO aan deze drive, waarvan de voordelige baten geheel ten goede zullen komen aan het Je,ugdbridge, zullen deelnemen, Voor verdere bijzonderheden verwijzen w'rj U naar de mededeling. U kunt zich ook intern opgeven b'tj Mei. R. H. v. d. Valk (tel. 814481, t. 435).
ledereen hoe oud of hoe jong dan ook kan aan deze, drive deelnemen, doch de eerste' 10 ingeschreven jeugdparen betalen f 10,-. Er zal worden gespeeld volgens top-i ntegraal. Meesterpunten volgens
MEDEDELING
De Commissie Jeugdbridge in Delft organiseert op 15 september a.s. in samenwerking metTNO ee,n drive ten bate van het Jeugdbridge. Er zal worden gespeeld in de kantine van
TNO Zuidpolder, Schoemake,rstraat 97 te Delft. Aanvang 10.30 uur. De inschrijving geschiedt onder gelijktijdig overmaken van het inschrijfgeld ad f 'l 5,- pe'r paar op gironummer 29501 37 t.n.v. Ron v. d. Werf, Jacob Gilleshof Delft, tel. 01 5-141 709.
,l4,
schema. Prijzen in de vorm van geldprijzen en in natura.
Schr¡f zo spoedig mogelijk in, want de inschrijving stopt b¡ het bereiken van de 100 paren.
173
Stichting Centraal Pensioenfonds TNO 25 juni 1973 Nr. 4
MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR
l.
Aanvulling richtlijnen artikel
king in de algemene vergade,ring van
18
Pensioenreglement Het dagelijks bestuur van d'e Centrale Organisatie TNO heeft in zijn vergadering van 15 mei 1973 goedkeuring gegeven aan het bestuursbesluit
van 11 april 1973.
Hierbij werd de toeslagre'geling artikel
,ex
van het Pensioenreglement aangevuld met een bepaling die aansluiting geeft op de nieuwe regle18
menta¡re regeling, waarbij aan de na 9 mei 1973 van echt gescheiden vrouw van een deelnemer een prem¡evrije aanspraak op weduwenpens¡oen ¡s toegekend. Deze aanvulling van artikel 18 beitekent in concreto, dat deze mensen onder het algemeen ge,stelde voorbeho,ud een toeslag ex
artikel 18 kunnen 2. Accountant lngevolge artikel
I
kri.¡'gen.
van de Statuten
zal het dbCO jaarlijks de administra-
deelnemers van 29 mei j.l. Naar aanle'iding van dit overleg he,eft het bestuur in zijn vergadering van 13 juni j.l. nog tot enkel,e wijzigingen in het voorstel besloten. Deze wijzigingen hebben betrekking op de voorgestelde wijzigingen in het pensioenreglement en omvatten:
Puzzel 198
Deze puzzel uit het juni-nummer was abusievel[jk als 197 genummerd, maar 197 had al ee'n plaatsje in het mei-nummer gevonden. Gelukkig werd het oplossen er niet door
bemoeilijkt . . . Het ingevulde kruiswoord moest er zo uitzien:
a.
een redaktionele verbetering bij
artikel
2;
b" een uilvoerige' toelichting bij artikel 3 door h,et opnemen van de verkorte inhoud van de geldende acceptatierege'ling;
L
A
s
R
A
A
E
I L
het als een bestaand recht bij artikel t handhaven van de mogelijkheid tot voortzetting van de gesloten verzekeringen na ontslag voor eigen
bij
verzeke-
raar.
s
N E ¡{ E H Â
1-
o o
A
A e
u E
o
E T
o E
) z
L A H
F L
a
T
k
E A
r
R,
E
Q A
L
D Ê
B
5
É
T o T
t
A R
o
€
5
)
E
A
N
I
D
o
l<
L E
o
N
(
c s
z
l. E e ñ
B €
E
'r
R.
o
E D E
L Ä
L
u D A rl
L
T
5
A
¡,1
K
I
s o
A A
D
P
€
u
K
o Ê
R
t¿
a
o
R
L
R
E
s
a
(
f
E
5 T c L
c.
rekening rechtstreeks
? o Ê T e E E N o N o o R T E s
E R
ï
c s
tie en de jaarstukken van het Pensioenfonds TNO doen onderzoeken door een deskundige,. D'eze deskundige is dezelfde deskundige als aangewezen is voor het onderzoek van
het jaarverslag en de jaarrekening van de Centrale Organisatie TNO.
Het onderzoek bij h,et fonds
ge-
schiedde tot dusver do,o'r de Accoun-
tantsdienst van het Ministerie' van Onderwijs en Wetenschappen. Deze
dienst staakt echter de controle bij TNO. Met ingang van het boekjaar 1973 zal deze control,e worden overgenomen door het accountantskantoor Klijnveld Kraayenhof & Co. De kosten hiervan zijn te rekenen tot de kosten van beheer en administra-
4. Algemene vergaderingen van deelnemers Het is hetvoornemen op het geamendeerde bestuursvoorstel tot wijzi ging van statuten en reglementen het goedkeuringsbesluit van de algemene vergadering van derelnemers te vragen. Deze algemene vergaderingen zullen worden uitgeschreven voor 5 oktober 1973 en 19 oktober 1973, resp. om 4.00 uur namiddag en 3.00 namiddag. Beide vergaderingen zijn naar verwachting no,dig in verband met de statutaire be,slissingsproc,edure. De convocatie voor deze vergaderin gen
tie.
(met de regeling bij volmacht) zal, behoudens bijzondere omstandighe-
3. Voorstel tot wijziging van de
den, eind augustus 1973 uitgaan. De statutair vereiste goedkeuring van het dbCO op h,et bestuursvoor-
Statuten, het Pensioenreglement en het Spaarreglement
Het voorstel (met toelichting) we,rd op 1 mei 1973 aan alle deelnemers verzonden en wa€ punt van bespre174
stel is verzocht. De Centrale Personeelsraad TNO en de niet in TNOverband aangesloten werkgevers zijn hiervan in ke'nnis gesteld.
De optelling luidt:
12 Yz31/251/22 4 535 2531/251/28 31/z 1935 375
0
31/zSi/26470
Er is onzerzijds nog geen
commentaar te geven op de verrichtingen van de puzzelaars: in verband met de vakanties ging onze kopij ver voor de sluiting van de inzenddatum de' deur uit. De pri.¡'swinnaars zijn de bezetters van de bovenste laddersporten op dat moment. Het zi.¡'n: de heer H. van Lingen, 950 pnt. (5) de heer L. van Onselen, 945 pnt. (3) De top nu: 1. mevr. P. ten Cate-Kroon, 940 pnt. 2. de heer A. v. d. Dop 885 pnt.
Jr.,
3. mevr. C. v. d. Leeden-
v. d. Vlugt, 4. mej. M. Vos, 5. mej. E. M. Peeters,
855 pnt. 835 pnt. 825 pnt.
Puzzel200
A.
2
1
Anagram kruiswoordraadsel
Van de omschreven woorden moet alleen de eerste letter op zijn plaats blljven staan. Zou het gevraagde woord SPEL zijn, dan kan worden ingevuld SELP of SLPE, maar niet SPLE, want daarbij zou de P op zijn plaats zi.¡'n bl[jven staan.
5
4
3
9
lo
11
t3 1A
12
l5
26
20
19
4
¿3
29
3t
30
21
25 2A
¿7
a
7
14
16
?2
6
32
34
33
De omschrijvingen zijn: 37
wapen; 4. kunsttaal; 6. vleeswaar; 9. uitsteeksel; 11. leuk; 1 3. steunplank, 14. plantenziekte; 16. berg; 18. tafelvaatje; 20. deel \/an een vogelkop; 22. beenvulling; 24. keukengerei; 25. godheid; 26. rivier in Duitsland; 28. onbeP. vnw.; 29. vochtig warm; 30. linie; 32. sierlijk; 35. gravin van Holland;
Horizontaal:
3A
39
40
42
41
43
1.
36. ogenblik; 37. kwelling; 41 .zakenruimte; 44. op die tijd; 45. godin; 47. godheid;48. ruwe stof; 49. vogel; 5l. eveneens; 53. plaats in OverUsel; 54. hijsen; 56. oPP. maat; 57. grof meel; 59. kleur; 61 . koraal-
44
45
4A
46
47 50
¿f9
54
53
5f
53
)t
32
50
55
>4
ã-J
)ti
55
)tf
t¿
51
eiland; 62. vlek; 63. voorbeeld; 64. wiel; 65. plaats in Z.-Holland.
Vertikaal: 1. leesteken; 2. vochtig; 3. vrUuit; 4. Europ. land; 5. opstapje;
6. stad in Tsj. Slow; 7. TNO-|nstituut; 8. opschudding; 10. kunstwerk; 12. herkauwer; 13. wapen; 15. lich. deel; 17. vlinder; 19. pop. naam. v. Eisenhouwer; 21. sappig; 23. snel
sprek'en; 25. schamel bezit; 27. witte m¡er; 29. meetk. lichaam; 30. kunstwerk; 31. prul; 33. voorzetsel; 34.vis; 38. zwartsel; 39. ve'rtrouwelUk; 40. halfaap; 41. gangmeubel; 42. voorzetsel ; 43. kunststuk; 46. eenzekere; 48. roofdier; 49. grondsoort; 50. Keltische sagekoning; 52. elk; 54. omwenteling; 55. voer; 58. groente; 60. bergweide.
B.
Vermenigvuldigtal en vermenigvuldiger bevatten de 1 0 verschillende cijfers en zi.¡'n beide geen drie-
Vermenigvuldiging
vouden. Hoe luidt de vermenigvuldiging in cijfers?
1
9
-x7 3
Elk van de opgaven is goed voor 25 punten, waarbi.¡' de oplossing voor 20 september moet worden gezonden aan de Puzzelredaktie van TNO-Kontakt, Van Heemstrastraat 1 9,
Delft. Het ga u allen goed! HORASS 175
SOLOPOT
ln deze warme dagen - de Solopot
wordt altijd een maand van te voren geschreven - kan ik alleen maar koele gerechten be,denken, vandaar déze receptie.
Brood met sardine 1 boterham (eventueel licht geroosterd), boter, 1 of 2 slabladen, 1 tomaat, 1 klein blikje sardines, strooi aroma, citroensap, 1 eetlepel yoghurt, bieslook en dille. Was de sla en droog ze goed af. Snijd de tomaat in plakken. Maak het blikje open en giet de olie af. Snijd de bieslook met eventueel een klein takje dille frjn. Besmeer de boterham met een beetje boter, leg hierop de sla, dan de tomaat en daarop de sardines. Besprenkel ze met een beetje citroensap en strooi er wat aroma over. Leg hierop de yoghurt waarover u de fijngehakte kruiden strooit.
Een versierde gehaktbal 1 koude gare gehaktbal, 1 stuk komkommer, 1 dessertlepel yoghurt, macaronisaus uit een fles, citroensap, peper, zout, tabasco, tomaat, groene paprika, 1 theelepel gesnipperde ui. Snijd een klein plakje van de gehaktbal af zodat hij kan blijven staan en snijd hem overdwars in drieën. Rasp de komkommer en zet hem
a\
enige tijd koel weg met een beetje zout. Pers er dan het vocht goed uit. Vermeng de yoghurt met een paar druppels citroensap, een paar theelepels macaronisaus, peper, zout en tabasco.. Meng hier de goed uitgelekte komkommer door en leg het mengsel op de onderste plak gehakt. Leg hierop weer een plak gehakt, daarop een dikke plak tomaat bestrooid met wat zout en peper, en daarop de laatste plak gehakt. Versier de bovenkant met een plakje tomaat, en ring groene paprika en wat gesnipperde ui.
Groentesla met kruidensaus
Voor de sla: 2 aardappelen, 150 g. spercieboontjes, 150 g. bloemkool, I fijngesnipperd uitje, 1-2 eetlepels azijn, zout en peper, tomaat, t hardgekookt ei, wat zwarte olijven. Voor de saus: 1 eetlepel magere yoghurt, 2 eetlepels slasaus, 1 eetlepel macaronisaus, citroensap, zout, peper, tabasco, 1 mespuntje suiker, 3 eetlepels verse gesneden tuinkruiden (bieslook, petersel ie, th[.¡'m-weinig, dille-weinig - selderie, komkommer kruid). Snijd de bloemkool in kleine stukjes en de bloemkool in roosjes en schil de aardappelen. Kook aardappelen, bloemkool en boontjes apart gaar (laat de bloemkool vooral niet te lang koken). Giet de groenten af, snijd de aardappelen in blokjes en
a-
roer de groenten warm door elkaar met het gesnipperde uitje, de azijn en peper en zout naar smaak. Laat gedurende een nacht in de koelkast staan. Leg de salade op een bord bedekt met een paar slabladen en versier hem met plakken tomaat, hard gekookt ei en zwarte olijven. Meng voor de saus alle ingrediënten behalve de tuinkruiden door elkaar en proef of de smaak naar uw zin ls. Roer daarna de gesneden tuinkruiden erdoor. Als u dat niet allemaal kunt bemachtigen laat u weg wat u niet kunt krijgen. ln plaats van bieslook kunt u bijv. ook een gesnipperd zomeruitje gebruiken. Eet hierbij tartaar, een saucijsje, een plak rosbief die u bij de slager laat snijden of een gepaneerde en gefrituurde plak belegen kaas.
Banaan met advocaat en slagroom 1 klein banaan, 2 eetlepels frambozen of 1 dessertlepel frambozenjam, citroensap, advocaat, slagroom of klop-klop, 1 cocktail kers. Snij de banaan in plakken en doe hem in een glazen kommetje; roer er het citroensap - tegen het verkleuren - er de frambozen of de jam door. Laat dit in de ijskast goed koud worden. Giet er op het laatste ogenblik gekoelde advocaat over. Versier het geheel met een toefje slagroom of klop-klop en die rode cocktail-kers.
TNO-Kontakt, Personeelsorgaan van de Nederlandse Centrale Organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek TNO; Redakteur: J. Borst; Redakteuren Puzzelrubriek: J. v. d. Horst en Th. H. Asselman; Redaktie-adres: Juliana van Stolberglaan 148, Postbus 297, telefoon 814481 te Den Haag; Kopij voor het volgend nummer dient uiterlijk 20 augustus in het bezit van de redakt¡e te z[jn. Druk: Semper Avanti te Den Haag.
176
¿
