Huisvesting Scholenprogramma Appingedam
meentelijke besluitvorming voor het aardbevingsbestendig maken van de schoolgebouwen binnen de gemeente Appingedam. Het plan combineert de informatie over de noodzakelijke bouwkundige versterkingen van de bestaande schoolgebouwen en de ideeën voor de gewenste onderwijskundige transities.
Verkort programmaplan huisvesting scholen Appingedam Nieuwsbrief Weusthuis en Partners | 1
maart 2016
De bestaande onderwijshuisvesting in de gemeente Appingedam moet aardbevings- en toekomstbestendig worden. De gemeente werkt daarom sinds oktober 2015 intensief samen met de schoolbesturen en de kinderopvang- en welzijnsorganisaties aan plannen hiervoor. Het programmaplan, waarvan dit de verkorte versie is, vormt de basis van de ge-
Feiten en cijfers Basisscholen in de gemeente Binnen de gemeente Appingedam bevinden zich 4 basisscholen in 2 integrale kindcentra, 2 scholen voor speciaal onderwijs, 2 schoolgebouwen voor voortgezet onderwijs en 1 school(gebouw) voor middelbaar beroepsonderwijs. Deze scholen ressorteren onder het regime van 5 schoolbesturen.
School
Plaats
Schoolbestuur
1. Jan Ligthart
Appingedam
Stichting openbaar onderwijs Marenland
2. De Citer
Appingedam
Christelijk Primair Onderwijs Noordkwartier
A. Peuterspeelzaal de Wieke
Appingedam
ASWA
C. BSO
Appingedam
Kids2b
3. De Triangel
Appingedam
Christelijk Primair Onderwijs Noordkwartier
4. De Vuurvlinder
Appingedam
Stichting openbaar onderwijs Marenland
B. Peuterspeelzaal Pinkeltje
Appingedam
ASWA
D. BSO
Appingedam
Kids2b
E. Dagopvang
Appingedam
Kids2b
5. Prof W.J. Bladergroenschool
Appingedam
RENN4
6. SBO De Delta
Appingedam
RENN4
7. Eelwerd Opwierdeweg (VMBO/Pro)
Appingedam
Stichting Voortgezet Onderwijs Eemsdelta
8. Pastorielaan (VWO/HAVO)
Appingedam
Stichting Voortgezet Onderwijs Eemsdelta
9. Opwierderweg (MBO)
Appingedam
Noorderpoort
Basisonderwijs IKC Olingertil:
IKC Opwierde:
Speciaal Onderwijs:
Voortgezet en Middelbaar Beroeps Onderwijs
Verkort programmaplan huisvesting scholen Appingdam 2 | Nieuwsbrief Weusthuis en Partners
2
Steeds minder leerlingen In de provincie Groningen is er in veel gemeenten sprake van bevolkingsafname. Het geboortecijfer daalt en er zijn steeds minder jonge kinderen. Bovendien is er binnen het onderwijs sprake van schaalvergroting om de kwaliteit te handhaven. Het gevolg is dat het aantal basisscholen afneemt.
Ook in de gemeente Appingedam zijn de leerlingenaantallen in de leeftijd 4-12 jaar de laatste jaren gedaald. Deze trend zet door tot 2030. Ten opzichte van 2015 wordt een krimp verwacht van circa 20%. Daarna stabiliseert het leerlingenaantal voor het primair onderwijs. Voor de kinderen van 12 tot en met 17 jaar (VO en MBO) laten de prognoses tot 2030 een forse krimp zien van rond de 25%.
Daarna stabiliseert het aantal potentiële leerlingen. Door de verwachte afname van het aantal leerlingen zal zowel in het (speciaal) basisonderwijs als in het VO/MBO de ruimtebehoefte afnemen. Binnen het basisonderwijs zal de overmaat aan ruimte gering zijn. Binnen met name het VO en MBO echter loopt de bestaande overmaat verder op. De toekomstige onderwijshuisvesting voor VO en MBO vraagt daarom om een fundamentele herbezinning.
3 Nieuwsbrief Weusthuis en Partners | 3
Inspecties en maatregelenplannen NAM Voor alle schoolgebouwen in Appingedam zijn bouwkundige inspecties uitgevoerd. De inspecties en het vervolgproces daarna zijn als volgt verlopen: • Bouwkundige inspectie Er zijn bouwkundige inspecties uitgevoerd door VIIA, de werknaam voor de combinatie van Royal Haskoning/DHV en Visser Smit Bouw. Voorafgaand aan de inspecties zijn door VIIA tekeningen opgevraagd waarna de school door een inspectieteam is geïnspecteerd. • Uitkomst inspecties en HRBE’s. In een korte notitie is het resultaat van de inspecties ten aanzien van eventuele risicovolle gebouwelementen beschreven. Alle aangetroffen HRBE’s (High Risk Building Elements) zijn zo spoedig mogelijk na de inspecties aangepakt. • Analyse en maatregelenplan bouwkundig versterken. Na elke inspectie is een gebouwanalyse uitgevoerd. Van elk schoolgebouw is een drie dimensionaal digitaal ontwerp gemaakt om te kunnen bepalen of het schoolgebouw voldoende aardbevingsbestendig is. Voor alle scholen is gebleken dat bouwkundige versterkingsmaatregelen nodig zijn.
Maatregelenplannen Alle noodzakelijke maatregelen zijn samengevat in het maatregelenplan. Dit laat zien welke bouwkundige aanpassingen nodig zijn om een school naar de huidige maatstaven aardbevingsbestendig te maken. Het gaat er bijvoorbeeld om vloeren, wanden en dak beter aan elkaar te bevestigen en te verstevigen of de fundering te verbreden. In alle gevallen gaat het om tamelijk ingrijpende maatregelen die tijd kosten. De exacte tijd verschilt per school, maar varieert per school tussen de 6 tot 9 maanden. Meer recente inzichten kunnen overigens nog tot nieuwe inzichten en bijstellingen leiden. Tijdens de periode van bouwkundig versterken kan de school niet gebruikt worden voor onderwijs. Daarom moeten er tijdelijke huisvestingsfaciliteiten worden gerealiseerd. Conclusie is ook dat met het aardbevingbestendig maken van
de bestaande scholen substantiële budgetten zijn gemoeid. De hoogte van deze budgetten maakt in een aantal gevallen een afweging noodzakelijk tussen bouwkundig versterken of nieuwbouw. Daarbij spelen ook overwegingen van onderwijskundige en demografische aard. Veiligheid In z’n algemeenheid geldt dat er in Appingedam geen gebouwen zijn die zijn ontworpen of gebouwd om bestand te zijn tegen aardbevingen. Dat geldt uiteraard ook voor de schoolgebouwen. De schoolgebouwen zijn nu met voorrang geïnspecteerd. Overal waar uit de inspecties zogenaamde hoog risico gebouwelementen naar voren zijn gekomen, zijn deze direct na vaststelling verwijderd of verstevigd. Daarmee zijn alle directe veiligheidsrisico’s weggenomen. Naar het oordeel van de autoriteiten zijn de scholen 4 nu veilig voor gebruik.
4 | Nieuwsbrief Weusthuis en Partners
Uitgangspunten Aan de basis van de transitievoorstellen in dit plan liggen drie met elkaar samenhangende, integrale uitgangspunten. Ze vormen de drijfveren om tot transitie te komen. Het gaat om: • Toekomstbestendigheid - Scholen moeten krimp proof zijn. Om te voorkomen dat lokalen vanwege de krimp leeg komen te staan zou er bij nieuwbouw gewerkt kunnen worden met een vaste kern en een flexibele schil. In de flexibele schil komen functies of lokalen met een beperktere levensduur. - Scholen moeten aardbevingsbestendig zijn waarbij het niet alleen gaat om het wegnemen van de risico’s van instorten, maar ook om het voorkomen van schade bij (toekomstige) bevingen. - Toekomstbestendigheid blijkt uit de relatie met leefbaarheid van dorpen en wijken. Scholen worden door bewoners ervaren als voorzieningen die bijdragen aan de leefbaarheid van hun dorp en wijk.
- Kinderen met speciale zorg maken steeds meer deel uit van de scholen. Dat vraagt om begeleiders en werkplekken. - Het gebruik van ICT in de vorm van computers en digitale schoolborden als leermiddelen stellen eisen aan de school. - De ontwikkeling naar integrale kindvoorzieningen zet de komende jaren door en stelt andere eisen aan de gebouwen. • Hoge gebouwkwaliteit Een aantal specifieke kenmerken van de schoolgebouwen moeten in de nadere uitwerking tot uiting komen: - Frisse scholen. De kwaliteit van een goed binnenklimaat. - Duurzaamheid. Materiaalkeuze, maar ook duurzaam in onderhoud en gebruiksduur. - Energiezuinig. Een zo energiezuinig mogelijk gebouw realiseren - Ontwerp. Geeft uitdrukking aan de totale kwaliteit van het schoolgebouw schoolgebouw.
• Hoge onderwijskwaliteit De voorstellen komen mede tot stand vanuit de drijfveer om een goede onderwijskwaliteit te kunnen bieden: nu en in de toekomst. In de huidige situatie kan worden meebewogen met de ontwikkelingen op het gebied van:
Nieuwsbrief Weusthuis en Partners | 5
Transitieplan De gemeente en de besturen van scholen en kinderopvang hebben diverse gesprekken gevoerd over de gewenste transities binnen de gemeente Appingedam. Hieronder is uitgewerkt welke transitie wordt beoogd en welke uitgangspunten worden gehanteerd. Basisonderwijs In 2014 zijn 2 nieuwe integrale kindcentra opgeleverd en in gebruik genomen. Beide kindcentra zijn in eigendom bij Woongroep Marenland. Beide gebouwen moeten in aanzienlijke mate bouwkundig worden versterkt. Schoolbesturen en kind organisaties zien bouwkundige versterking als enige optie voor deze gebouwen die bijna gloednieuw maar niet aardbevingsbestendig zijn. Voor beide kindcentra zal bij bouwkundige versterking tijdelijke huisvesting moeten worden gevonden voor circa 1 geheel schooljaar waarbij meer recente inzichten nog kunnen leiden tot nieuwe inzichten en bijstellingen. Tijdelijke huisvesting zal onderdak moeten bieden aan de gehele gemeenschap en alle functionaliteiten zoals die nu aanwezig zijn in de bestaande kindcentra. Het grootste kindcentrum (OPwierde, circa 5.500 m²) bepaalt daarmee de omvang van de gewenste tijdelijke huisvesting. De locatie daarvan moet worden gekozen in de nabijheid van de huidige kindcentra en goed bereikbaar zijn. Speciaal onderwijs Voor SBO De Delta zou bouwkundig versterken aan de orde kunnen zijn. De school is gunstig gesitueerd nabij openbaar vervoer. Er zou van de situatie gebruik kunnen worden gemaakt door af te zien van het bouwkundig versterken van de huidige school en te kiezen voor een alternatief, bijvoorbeeld nieuwbouw of gebruikmaking van leegkomende bestaande gebouwen die dan bouwkundig worden versterkt. Dit moet nader onderzocht worden. Een belangrijk voordeel van de huidige locatie is de gunstige ligging ten opzichte van het openbaar vervoer. Bij het nader onderzoeken van de mogelijkheden tot samenwerking en verbreding is de bereikbaarheid dan ook een duidelijk aandachtspunt. Indien SBO De Delta/Bladergroenschool naar een andere dan de huidige locatie zou verhuizen, is géén tijdelijke huisvesting nodig. De leerlingen kunnen dan in het bestaande gebouw blijven totdat de nieuwe huisvesting beschikbaar is.
Voortgezet onderwijs en Middelbaar Beroeps Onderwijs Voor de 3 VO/MBO- scholen geldt dat de bestaande schoolgebouwen bouwkundig moeten worden versterkt. Echter bij zowel het Eemsdeltacollege als Noorderpoort bestaat er de uitdrukkelijke wens om te komen tot vernieuwing van de bestaande onderwijshuisvesting, Gedacht wordt daarbij aan een campus voor het voortgezet en middelbaar onderwijs in samenwerking met de gemeente Delfzijl. Een nieuwe gezamenlijke campus biedt naar het oordeel van partijen een aantal voordelen: • Gemeente- en schoolbesturen laten zien dat er geloof is in de toekomst: ook in de komende jaren blijft er goed VO en MBO voor de jongeren in de regio. • Door intensieve samenwerking kan worden gewerkt aan het verbeteren van de aansluiting VMBO – MBO. • Nieuwe opleidingen die passen bij de ontwikkelingen binnen de regio zijn een prima mogelijkheid om de kan sen op werk voor een deel van de jongeren te vergroten. • Kansen voor de uitbreiding van de onderwijsmogelijkheden voor volwassenen. • Een nieuwe campus genereert extra wervingskracht op de jongeren van de toekomst. • Nieuwbouw biedt de mogelijkheid om overmaat in de bestaan de gebouwen weg te nemen en aansluiting te zoeken bij hedendaagse eisen van modern onderwijs. Ook kan worden geïnvesteerd in duurzaamheid en energieprestatie. Er ligt een aantal mogelijkheden voor het realiseren van een campus. Daarbij wordt gedacht aan nieuwbouw of aan een combinatie van nieuwbouw en een bestaand schoolgebouw dat bouwkundig wordt versterkt. Dat kan op één locatie of op een combinatie van twee locaties die een ruimtelijk functionele samenhang vertonen. Alternatief voor het campusidee blijft het bouwkundig versterken van de bestaande gebouwen. Gevolg is dan wel dat de gebouwen op afstand staan en een campus idee niet echt mogelijk is.
Verkort programmaplan huisvesting scholen Appingedam 6 | Nieuwsbrief Weusthuis en Partners
6
Uitvoering De transitieopgave waarvoor in het scholenprogramma Appingedam is gekozen omvat 2 bouwkundige versterkingsopgaven en (voorlopig) 2 nieuwbouwopgaven. Ze staan hieronder beschreven. IKC Olingertil en Opwierde: bouwkundig versterken Voor de IKC’s is de keuze helder: bouwkundig versterken. In het versterkingsprogramma vindt op basis van de laatste kennis van aardebevingsbestendig bouwen nog een optimalisatie plaats. Ook wordt ruimte gezocht om de schoolgebouwen verder te verduurzamen cq. energiezuinig te maken. Wellicht zijn ook onderwijskundige optimalisaties aan de orde. Ten behoeve van deze opgave wordt een projectgroep opgericht. Bij deze projectgroep wordt ook de eigenaar van de gebouwen - Woongroep Marenland - betrokken. De uitvoering van het bouwkundig versterken wordt zo spoedig mogelijk opgepakt.
Om de schoolgebouwen bouwkundig te kunnen versterken zullen de leerlingen en kinderen tijdelijk worden ondergebracht in een op te richten tijdelijke school en opvang. Nieuwbouw campus VO Eemsdeltacollege/MBO Noorderpoort Er wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Nieuwbouw SBO De Delta/Bladergroenschool In het verlengde van het haalbaarheidsonderzoek voor het VO en het MBO wordt een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om te komen tot nieuwbouw of gebruikmaking van bestaande – vrijkomende - gebouwen.
Planning Uitgangspunt is dat de gehele (transitie)opgave in vijf jaar wordt uitgevoerd. Dat betekent dat alles op 1 januari 2021 is voltooid. Indien wordt besloten tot nieuwbouw voor het speciaal basisonderwijs, het voortgezet en/of middelbaar onderwijs zullen uiterlijk 1 januari 2021 de nieuwe gebouwen moeten zijn opgeleverd.
Financiële uitvoerbaarheid NAM is (financieel) verantwoordelijk voor de bouwkundige versterking van beide integrale kindcentra inclusief tijdelijke huisvesting. Voor het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs is voorlopig uitgegaan van nieuwbouw van een campus. De budgetten voor bouwkundige versterking van de bestaande gebouwen zijn daarom door NAM in principe beschikbaar gesteld voor nieuwbouw. Over financiering van het tekort voor nieuwbouw van een campus wordt overleg gevoerd met de Nationaal Coördinator Groningen. Afhankelijk van de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek kan altijd worden teruggevallen
7
op het alternatief van bouwkundig versterken van de bestaande gebouwen. Het transitievoornemen voor het speciaal onderwijs (RENN4) is eveneens afhankelijk van de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek naar een nieuwe campus voor het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Voorlopig is NAM verzocht het budget voor bouwkundige versterking te reserveren voor vervangende nieuwbouw. Later zullen definitieve afspraken met NAM worden gemaakt.
Verkort programmaplan huisvesting scholen Appingedam Nieuwsbrief Weusthuis en Partners | 7
8
Verkort programmaplan huisvesting scholen Appingedam 8 | Nieuwsbrief Weusthuis en Partners
