HORTICOOP KENNIS EVENT VRUCHTGROENTEN 23 September 2015 Ellen Beerling – Erik van Os, Chris Blok, Jan Janse, Jim v Ruijven
Inhoud (vruchtgroenten)
1. Waarom aandacht voor water en emissies? 2. Oorzaak emissies? Knelpunten en oplossingen 3. Sluiten waterkringloop: Emissieloze kas 4. Zuiveren lozingswater 5. Vragen en discussie
2
1. Waarom aandacht voor Water & emissies? waterkwaliteit in glastuinbouwgebieden onder de maat Waterkwaliteit grondwater (drinkwater) Waterkwantiteit: beschikbaarheid goed gietwater
Waterkwaliteit in glastuinbouwgebieden Gehalte aan stikstof in glastuinbouwgebieden 30
25
Stikstof (mg N/l)
20
1994: Lozingenbesluit 15 Glastuinbouwgebied Referentiegebied 10 Doel van Delfland
5
0
Hoogheemraadschap van Delfland
Focus op waterkwaliteit - gevolgen Afspraak sector met overheid (Platform Duurzame Gtb):
Kg N/ ha/ jaar
In 2027 (nagenoeg) geen emissies uit glastuinbouw 300
Phalaenopsis e.a. potplantorchideeën
250
roos, gerbera, uitgangsmateriaal groenten aardbei, aubergine, paprika
200 komkommer, potplant, uitgangsmateriaal sierteelt, overige sierteelt tomaat, kruiden
150
tulp, eenjarige zomerbloeiers
100
orchidee (Cymbidium)
50 Anthurium, kuipplanten, perkplanten
0 2013
overige groenten
2016
2019
2022
2025
5
Overschrijdingen waterkwaliteitsnormen voor GBM
> 5x MTR > 2x MTR > MTR Niet toetsbaar > streefwaarde, ≤ MTR ≤ streefwaarde
6
NL: focus op waterkwaliteit - gevolgen
GBM toelating / herbeoordeling onder druk
Politieke discussie over neonicotinoïden
Verplichte zuivering bij lozen ● Etiketten o.a. Admire ● Generiek in 2016/2018
7
Toenemende vraag vanuit de markt
Hoeveelheid spui per jaar (m3/ha)
Bron: emissieproject LTO
Hoeveelheid spui per jaar (m3/ha) & kosten water+meststoffen (€€ /ha, jaar)
Bij EC 3 = 2,50 € / m3
Lozen = €€ weggooien
2. Oorzaak emissies?
Knelpunten en oplossingen
Substraatteelt: huidige situatie
lozing
ontsmetting
Redenen voor lozing: 1. 2. 3.
4. 5.
regenwater + aanvullend water
6. 7.
bemesting
First flush Ophoping natrium Spoelwater filters Onbalans in nutriënten Ziekten Storingen Groeiremming
3. Sluiten waterkringloop Veel knelpunten bij recirculeren al opgelost aantonen dat jaarrond zonder lozen haalbaar is: Waterefficiente Emissieloze Kas vergelijken met Reguliere kas (lozen volgens emissienorm 2015)
- Juli – dec 2014:
komkommer geen verschil in productie/ kwaliteit
- Dec 2014 – dec 2015: paprika
100% recirculatie
Ontsmetting
Precision growing
Natriumarm gietwater
Optimale bemesting
De Waterefficiënte Emissieloze Kas Hypothese:
Nul-lozing goed
mogelijk bij zelfde productie en kwaliteit
Doel:
Aantonen dat emissieloos telen mogelijk is
Onbekende knelpunten boven water halen
Demonstreren en communiceren
over benodigde apparatuur en kennis
144 m² Teelt met 0-lozing 144 m² Referentie teelt (lozen volgens N-norm)
Juli – Dec ‘14: komkommer, Cadence (RZ) Dec ‘14 – Dec ‘15: paprika, Maranello (Enza) Steenwol (inert substraat) Wekelijkse gewaswaarnemingen Klimaat voor beide kassen nagenoeg gelijk
0-lozing Referentie
Referentie kas Emissie norm 2015: 133 kg N/ha/jr Dus lozen: 430 m3/ha/jaar (hier: 5160 L/jaar)
Filterspoel water First flush Eerste 6 weken geen hergebruik Incidentele lozingen NB. Natrium in gietwater is laag: ca. 0.1 mmol/L (regen- + osmosewater)
Emissieloze kas: geen lozingen 100% recirculatie
Ontsmetting
Precision growing
Natriumarm gietwater
Optimale bemesting
Komkommer
25
60
20
50
40
15
#/m2
kg/m2
Cumulative kg-production
Conventional greenhouse Zero emission greenhouse
10 5
30
20
10
0
0 33
34
35
36
37
38
weeknr
39
40
41
42
Paprika Cumulative kg-production Sweet Pepper 14
kg/m2 (green + red)
12 10 8 6 4
Reference
2
Zero-emission
0 9
11
13
15
17 19 weeknr
21
23
25
27
Voorkom ophopen Natrium
Selectief verwijderen? Voorkomen! ● Goed gietwater = natriumarm ● Onderhoud RO ● Kwaliteit meststoffen beide compartimenten! want good practice
Goede ontsmetter
-> voorkomen verspreiding ziekten -> voorkomen lozen door storingen Ontsmettingstechnieken ● UV, Verhitter, Ozon ● Juiste dimensionering ● Tijdig onderhoud ● Voldoende buffer bij storing
Emissieloze kas: ozon (0.2 mg/L, > 90 sec)
Hergebruik vanaf de start
Bij twijfel over waterkwaliteit biotoets Fytotoxkit
Afbraak eventuele groeiremmende stoffen
● H2O2-UV ● Ozon
Hergebruik First flush
doorsteken matten in 2x Drainwater is veilig te gebruiken
Filterspoelwater
● Zandfilter / automatisch filter ● Spoelwater:
450 m3/ha (SAF: ca. 25 m3/ha)
Emissie GBM en meststoffen loopt snel op
Spoelwater zonder meststoffen en GBM gebruiken
Filterspoelwater hergebruiken
Alternatief: vlakbedfilter
Filters zonder spoelwater ● test met vlakbedfilter voor (ozon)ontsmetter
Optimale bemesting: sturen op plantbehoefe
• Goed meten en analyseren gift, drain en matwater • Opname analyses: voeding op basis van verbruik Kalium
uptake drain
Potassium
lower limit lower limit
upper limit upper limit
25
4500 uptake (mmol/kg)
4000
20
3500 3000
15
2500 2000
10
1500 1000
5
Drain concentration/ drip water (mmol/l)
5000
drip
500 0 30-1
0 20-2
13-3
3-4
24-4 date
15-5
5-6
26-6
bron: GAC
Watergeefsysteem Voorkomen problemen met vertraagde toediening van nieuw voedingsrecept en GBM
- 16 mm leidingen (ipv 25 mm) - ringleiding
Watergeef strategie - WC, EC en Temp metingen met Grosens sensoren in het substraat (3 per kas)
- Optimalisatie watergeef strategie
Vervolg Emissieloze kas 2016-2017
Strategie bij einde teelt Strategie teeltwisseling (schoonmaken kas) Doorontwikkeling bemestingsstrategie Moeilijker (niet-inert) substraat: kokos
4. Zuivering lozingswater
Verplichte zuivering komt er aan Techniek moet zijn gecertificeerd Eind 2015/begin 2016: Beoordelingssystematiek voor zuiveringstechnieken wordt bekend
Toetsen met ‘Standaard Water’ • Representatief voor lozingswater (realistic worse case)
•
Bevat naast nutriënten en vervuilingen 12 GBM
Zuivering lozingswater Over het algemeen:
Meer water = hogere kosten Eerst hoeveelheid terugbrengen, daarna techniek Collectieve voorziening goedkoper Mobiele installatie interessant bij weinig spui Eigen zuiveringsinstallatie
Zuiveringstechnieken Oxidatietechnieken
● ● ● ●
H2O2 + UV
Ozon (+ UV) H2O2+ozon+UV H2O2 (nog in onderzoek)
Filtering
● Actief kool (en combi met oxidatie) ● Membraan (RO, MD) NB: kosten afvoeren kool of brijn
Nitrogen recovery unit KNO3 , K2SO4, KH2PO4, KCl 15 mmol/L NO3
Drain water
T r e at m e n t
< 0,2 mmol/L NO3
Ionen
Schone oplossing
34
Doorslag
5. Vragen en discussie
Dank voor uw aandacht
Ellen Beerling
[email protected]
