HOOGTEPUNTEN MILJOENENNOTA
Blog van Floor Lekkerkerker
Van GBA tot DIGID, van identiteitsfraude tot ICT bij de Politie, het blijkt dat de overheid blijft vernieuwen met ICT, ook (juist?) in deze tijden van crisis. Gelukkig maar! Ik heb hieronder de hoogtepunten uit de Miljoenennota op een rijtje gezet. Zonder overigens de pretentie te hebben volledig te zijn. Digitale dienstverlening 2017 Uiterlijk in 2017 kunnen bedrijven en burgers daartoe zaken die zij met de overheid doen, voortaan digitaal afhandelen. In de «Visiebrief Digitale overheid 2017» beschrijft het kabinet hoe de overheid dit doel voor haar burgers wil bereiken. • • • •
Het programma »Digitale overheid 2017» richt zich onder meer op het vergroten van de digivaardigheid van burgers. Het programma richt zich tevens op de gebruiksvriendelijkheid van ICT-voorzieningen van de overheid. Beveiliging is een prioriteit. Er wordt geïnvesteerd in de eOverheidsvoorzieningen om het beveiligingsniveau in stand te houden. De effectieve inzet van basisregistraties wordt voortgezet.
GBA In 2014 wordt de Wet basisregistratie personen ingevoerd. Met deze volgende stap in de modernisering van de huidige Gemeentelijke basisadministratie is sprake van een meer sluitende registratie van personen, mede door de uitbreiding met het registreren van niet- ingezetenen. Om verschillende problemen, zoals de fraude bij de toeslagen, beter aan te kunnen pakken, wordt in 2014 de kwaliteit van de gegevens in de Gemeentelijke basisadministratie verbeterd. In 2014 wordt ook gestart met het gereed maken van de overgang van de Persoonsinformatievoorziening Nederlandse Antillen en Aruba (PIVA) naar de Gemeentelijke basisadministratie in Caribisch Nederland. Digitale basisinfrastructuur Voor de bovenstaande ontwikkelingen is een stelsel van eOverheidsvoorzieningen (Digitale basisinfrastructuur) een noodzakelijke basis. Door realisatie van het stelsel van basisregistraties, een gedegen stelsel van identiteit en authenticatie en het realiseren van interoperabiliteit tussen systemen op basis van – waar mogelijk open – standaarden, kan de overheid goede dienstverlening bieden, zorgen voor een veilige en betrouwbare informatievoorziening en werken als één overheid. Vele eOverheidsvoorzieningen zijn nu in bedrijf, dienen up to date gehouden te worden en te voldoen aan de wijzigende eisen met betrekking tot veiligheid, toenemend gebruik en interoperabiliteit, ook in internationaal verband. Dit moet bijdragen aan een open overheid.
Cyberdreiging en informatiebeveiliging Digitale aanvallen kunnen de integriteit van de staat, de veiligheid van de vitale infrastructuur en de vertrouwelijkheid van informatie aantasten. Uit onderzoek van de AIVD blijkt dat er op grote schaal sprake is van cyberaanvallen, onder meer door vreemde mogendheden. Digitale aanvallen nemen bovendien in aantal en complexiteit toe. De Nederlandse samenleving wordt beschermd tegen digitale aanvallen door onderzoek naar aanvallen die maatschappelijke ontwrichting kunnen veroorzaken of inbreuk maken op de democratische rechtsorde, digitale spionage, cyberterrorisme en -extremisme en complexe digitale aanvallen (Advanced Persistent Threats). Met detectie en onderzoek naar digitale aanvallen worden organisaties binnen en buiten de overheid geholpen de weerbaarheid tegen digitale aanvallen te verhogen. De AIVD werkt samen met de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) aan een nationaal detectienetwerk. De AIVD en de MIVD bundelen kennis en capaciteit in een nieuw op te richten gezamenlijke SI-GINT/cybereenheid. In het kader van de evaluatie van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten worden onder andere de bijzondere bevoegdheden op het gebied van cyber en SIGINT geëvalueerd. Er moet gewerkt worden aan een groter bestuurlijk en operationeel besef van het belang van informatiebeveiliging. Het gehele openbaar bestuur is een vitaal domein in het nationale netwerk van detectie en response. Daarom is de feitelijke beveiliging van de voorzieningen, zoals DigiD, van groot belang. Er zullen verdere stappen naar een groter bestuurlijk en operationeel besef van het belang van informatiebeveiliging worden genomen. Dit besef is onderdeel van de maatregelen die getroffen worden om de veiligheid en betrouwbaarheid van de digitale basisinfrastructuur te kunnen blijven waarborgen, zeker gezien de toename van (dreiging van) digitale aanvallen en inbraakpogingen op de voorzieningen binnen de digitale infrastructuur. De recente reeks cyberaanvallen op vitale onderdelen van onze maatschappij illustreren dat verhoging van de digitale weerbaarheid van Nederland noodzakelijk is. Reden om de Nationale Cyber Security Strategie te actualiseren. De implementatie hiervan volgt in 2014. Belangrijke onderdelen van de Nationale Cyber Security Strategie zien op het detecteren van digitale dreigingen en het leveren van respons hierop. Hiertoe gaan we in 2014 het Nationale Detectie Netwerk en het Nationale Response Netwerk opbouwen en vormgeven. Tevens versterken we de juridische positie van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC). Daarnaast wordt de ICT-Response Board van de huidige twintig cyber experts uitgebreid naar zestig in 2014 en wordt de private deelname aan het NCSC geïntensiveerd. Ook vinden in 2014 de onderhandelingen en implementatie plaats van de EU-richtlijn over netwerk- en informatiebeveiliging. De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol op het gebied van nationale veiligheid en crisisbeheersing, terrorismebestrijding en cybersecurity. De taken worden namens de minister uitgevoerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). DigiD & eID DigiD is het identificatiemiddel voor burgers om elektronisch zaken te doen met de overheid. Het moet veilig en betrouwbaar zijn en blijven. Daartoe
wordt gewerkt aan een verdere verhoging van het betrouwbaarheidsniveau van DigiD. Er wordt gewerkt aan een landelijk afsprakenstelsel (eID), waarbinnen diverse identificatiemiddelen en -voorzieningen (publiek en privaat) ingezet worden bij de elektronische dienstverlening aan burgers en bedrijven. Daarbij wordt een voorstel uitgewerkt om een DigiD-kaart te ontwikkelen, die ook buiten het domein van de overheid kan worden gebruikt. De invoering van een eID stelsel NL en een eID middel met een hoog betrouwbaarheidsniveau (DigiD-kaart) levert een aanzienlijke bijdrage aan de realisatie van het programma Digitaal 2017, het verminderen van cybercrime en het vermindert de kwetsbaarheid van de elektronische dienstverlening. In 2014 worden de voorbereidingen getroffen voor besluitvorming over een mogelijke uitrol van DigiD kaarten in de periode 2015 t/m 2017 en aansluiting van publieke en private partijen op het eID-stelsel. Het betreft zowel beleidsmatige en organisatorische voorbereidingen, alsmede de financiering van dit instrument. Identiteitsfraude Er worden voorzieningen ontwikkeld, waarmee burgers (en bedrijven) zelf identiteitsfraude kunnen tegengaan. Het wordt mogelijk de geldigheid van identiteitsdocumenten van anderen te verifiëren en de eigen identiteitsdocumenten bij diefstal of verlies te blokkeren. Identiteitsfraude kan op vele manieren plaatsvinden. Dit vraagt een gezamenlijke, interdepartementale aanpak. Eind 2013 ontvangt de Tweede Kamer een kabinetsbrede visie op identiteitsfraude. Open data Nederland heeft zich aangesloten bij het Open Government Partnership en verbindt aan de deelname aan dit internationale netwerk een actieplan. Het plan omvat onder meer acties op het terrein van open data, actieve openbaarheid en een open houding. De transparante, de faciliterende en de toegankelijke overheid vormen de drie pijlers van de Nederlandse deelname. Uitgangspunt is dat alle informatie openbaar is, tenzij er gewichtige redenen zijn, om dat in een bepaald geval niet te doen. AIVD bezuiniging ICT De € 10 mln. bezuiniging in 2014 zal de AIVD realiseren middels een sterke versobering van het taakbudget van de dienst. Dit houdt onder andere in dat de AIVD zal versoberen en ICT-voorzieningen en ondersteuning gaat afschalen. Dit zijn maatregelen zonder directe gevolgen voor de operationele slagkracht van de dienst en het veiligheidsbestel. Op termijn heeft de versobering op het gebied van de ICT-voorzieningen wel gevolgen voor het operationele werk van de dienst, gelet op het belang hiervan voor een sterke kennis- en informatie intensieve organisatie, als de AIVD. Ook wordt bezuinigd op de dienstverlening en advisering op het gebied van informatiebeveiliging aan het Rijk. Implementatie NUP (VNG) Naast de verdere ontwikkeling van het informatiebeleid en de (door)ontwikkeling van e-overheidsvoorzieningen bevordert het Ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de implementatie van eoverheidsvoorzieningen, welke uitvoering moeten geven aan de visie op dienstverlening. Ook zorgt het ministerie voor een versnelde en effectieve inzet van het stelsel van basisregistraties. Voor de ondersteuning draagt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bij aan de implementatieondersteuning (operatie NUP) voor gemeenten. Deze ondersteuning wordt in opdracht van de VNG door Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) georganiseerd. De ontwikkelactivititeiten in het kader van de implementatieagenda NUP lopen tot en met 2014. Vanaf 2015 worden de ontwikkeltaken omgezet in structureel en regulier beheer, onderhoud en doorontwikkeling van deze voorzieningen van de basisinfrastructuur e-overheid. Elektronisch stemmen In mei 2013 is een externe adviescommissie ingesteld, die tot taak heeft na te gaan of elektronisch stemmen in het stemlokaal, bij verkiezingen die vallen onder de Kieswet, mogelijk is. De commissie streeft ernaar voor 1 november 2013 advies aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uit te brengen. ICT bij politie op orde Aan het verder op orde brengen van de ICT bij de politie, door uitvoering van het (Bijgesteld) Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie ((B)AVP), werken we in 2014 voortvarend door. Dit moet onder meer leiden tot meer gebruiksgemak, minder uitval en verlies van gegevens, meer en betere informatie-uitwisseling en lagere kosten van de informatievoorziening en ICT. In dit traject worden relevante partners, zoals de KMAR, vanzelfsprekend nauw betrokken. Digitale collectie Nationaal Archief Door de digitalisering van de informatiehuishouding van het rijk staat het Nationaal Archief de komende jaren voor een substantiële taakverzwaring. Ten eerste zijn dit de extra middelen ten behoeve van de digitale collectie voor het Nationaal Archief. Voor de investering in versterking en uitbreiding van de digitale infra- structuur en de digitale archiefcollectie is in totaal € 28 miljoen vrijgemaakt (te verdelen in € 3 miljoen in 2013, € 11,8 miljoen in 2014 en € 13,2 miljoen in 2015). ICT en bedrijven EZ is vanuit een stimulerende rol verantwoordelijk voor het scheppen van randvoorwaarden voor een excellent ondernemings- klimaat door: •
•
Het stimuleren van de juiste randvoorwaarden en grootschalige implementatie van digitale voorzieningen die de overheidsdienstverlening aan ondernemers verbeteren zoals het Ondernemingsdossier. Realiseren van tien publiek-private doorbraakprojecten, onder meer gericht op het vergroten van het gebruik en de kennis van ICT door het midden- en kleinbedrijf, in de topsectoren en in sectoren als onderwijs en zorg.
•
•
Het regeerakkoord schetst een aantal belangrijke uitdagingen op ICT gebied. Zo moet de dienstverlening door overheden beter en moeten bedrijven en burgers uiterlijk in 2017 zaken die ze met de overheid doen – zoals het aanvragen van een vergunning – digitaal kunnen afhandelen. Daartoe worden toepassingen als het Digitale Ondernemersplein, eherkenning en e-factureren, waarmee het voor bedrijven makkelijker wordt om hun zaken met de overheid te regelen, breed geïmplementeerd. Ook komt er een wettelijk kader (Wet op het Elektronisch Zakendoen) om het recht op elektronisch zakendoen voor bedrijven te regelen, inclusief het vastleggen van het (her)gebruik van een aantal digitale voorzieningen en van een aantal spelregels voor het digitale verkeer. Daarnaast komt er voor ondernemers die gebruik maken van het Ondernemingsdossier een eenmalige gegevensuitvraag om bedrijfsgegevens uit te wisselen met de overheid en zet het Kabinet in op tien publiek-private doorbraakprojecten, onder meer gericht op het vergroten van het gebruik en de kennis van ICT door het midden- en kleinbedrijf, in de topsectoren en in sectoren als onderwijs en zorg.
Consumentenbescherming en digitale economie Er wordt gewerkt aan een betere bescherming van de consument in de telecom- en internetmarkt (onder andere tegen onnodige pop-ups). In dat kader wordt de cookiewet zodanig aangepast dat geen toestemming meer hoeft te worden gevraagd voor cookies die niet privacygevoelig zijn. Hierbij wordt uiteraard de verhoogde bescherming van eindgebruikers tegen het volgen van hun surfgedrag behouden. De gewijzigde cookiewet zal na behandeling door de Tweede en Eerste Kamer naar verwachting medio 2014 in werking treden. Daarnaast werken we in 2014 aan de verdere implementatie van de Nationale Cyber Security Strategie 2.0. We continueren in 2014 het Platform Internetveiligheid en het programma Digiveilig. De doelen blijven het vergroten van bewust- wording rondom digitale veiligheid en het verbeteren van de maatschappelijke weerbaarheid van burgers, MKB en ZZP-ers. Binnen het programma Digiveilig worden de activiteiten op het gebied van privacy geïntensiveerd. Floor Lekkerkerker werkt als zelfstandig professional voor Dunit en verbindt vanuit Dunit zelfstandig interim professionals met de e-Overheid. www.dunit.nl
