INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1 Beloning: enkele inleidende beschouwingen C.J.H. Jansen en L.G. Verburg
1
Hoofdstuk 2 Het loon als constituerend element van de arbeidsovereenkomst J.M. van Slooten
13
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
13 13 15 19 21 24 27
Inleiding Geschiedenis van het civiele loonbegrip Opkomst driehoeksrelaties Argumenten tegen een formeel loonbegrip Nadelen van een materieel loonbegrip De toepassing van het materiële loonbegrip Ten slotte
Hoofdstuk 3 Management en beloning: helpen bonussen? E.G.J. Vosselman
29
3.1 3.2 3.3
29 32 34 34
3.4
Inleiding ‘Financialization’ en vermarkting De economische organisatietheorie: essentie en reikwijdte 3.3.1 De performativiteit van de economische theorie 3.3.2 De theorie van de principaal en de agent: probleem en oplossingen 3.3.3 De reikwijdte van de theorie van de principaal en de agent Een contractuele visie op organisaties en organiseren: de ontwikkeling van de marktbureaucratie 3.4.1 Een marktmechanisme in organisaties 3.4.2 Contractuele besturing van transacties in en tussen organisaties
34 38 39 39 40
VII
Inhoudsopgave
3.5
3.6
3.7
De effectiviteit van contractuele besturingsvormen 3.5.1 Complexiteit en onzekerheid als bepalende factoren voor de effectiviteit van contractuele besturing 3.5.2 Niet bij eigenbelang alleen: een ‘governance paradox’ Ontzielde versus bezielde organisaties: naar een dualiteit tussen transactionele ‘governance’ en relationele ‘governance’ 3.6.1 ‘Crowding out’ 3.6.2 ‘Crowding in’ 3.6.3 Dualiteit in ‘governance’ ter bevordering van een doeltreffende en doelmatige middelenallocatie Conclusies
42 43 44 46 46 47 48 50
Hoofdstuk 4 Geen loon naar werken L.W.M. Delsen
57
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9
57 58 61 64 67 70 73 77 81
De arbeidsmarkt is geen bloemenveiling Loon naar werken op macroniveau? Loon naar werken op mesoniveau? Loon naar werken op microniveau? Compenserende loonverschillen Theorieën over de rol van ondernemingen Variabele beloning en demotie Financiële participatie en prestatiebeloning Conclusie
Hoofdstuk 5 Het geven van beloning en het nemen van bonus C.D.J. Bulten 5.1 5.2
5.3
5.4
VIII
Inleiding De bevoegdheden bij het toekennen van beloning 5.2.1 Bij de BV: eenvoud troef 5.2.2 Bij de NV: een huis vol regelingen en rechten Het vaststellen van de bezoldiging 5.3.1 Een dilemma door de dubbele band 5.3.2 Van benoeming naar bezoldiging 5.3.3 De kwalificatie van het bezoldigingsbesluit 5.3.4 Vaststelling van de arbeidsovereenkomst? 5.3.5 De gevolgen van een gebrekkige bezoldiging De bonus aanpassen of terughalen 5.4.1 Inleiding 5.4.2 Het aanpassen van de uit te keren bonus
91
91 93 93 96 102 102 103 104 106 108 116 116 117
Inhoudsopgave
5.5
5.4.3 Het terughalen van de uitgekeerde bonus 5.4.4 De vermindering van bezoldiging door een corporate event Afronding
118 119 124
Hoofdstuk 6 Beloning en de rol van werknemersvertegenwoordigers 127 I. Zaal 6.1 6.2
6.3
6.4
Inleiding Beloning ‘gewone werknemers’ 6.2.1 Artikel 27 WOR 6.2.2 Artikel 31d en 31e WOR (Wet Harrewijn) 6.2.3 Artikel 32 WOR 6.2.4 Artikel 28 WOR Beloning bestuurders 6.3.1 De WOR 6.3.1.1 Artikel 30 WOR 6.3.1.2 Artikel 31d WOR 6.3.1.3 Artikel 31a WOR 6.3.2 Boek 2 BW 6.3.2.1 Inleiding 6.3.2.2 Spreekrechten 6.3.2.3 Indirecte medezeggenschap via de structuurregeling 6.3.2.4 Het enquêterecht 6.3.2.5 Artikel 2:14-16 BW Conclusie
127 128 128 132 133 133 134 134 134 134 135 135 135 136 137 137 138 138
Hoofdstuk 7 Variabele beloning in perspectief E.C.H.J. Lokin
141
7.1 7.2
141 142 142 144 144 146
Inleiding Variabele beloning ontleed 7.2.1 Een definitie van variabele beloning 7.2.2 De opbouw van variabele beloning 7.2.2.1 De korte termijn beloning 7.2.2.2 De lange termijn beloning 7.2.2.3 Het vervagende onderscheid tussen de korte en de lange termijn beloning
148
IX
Inhoudsopgave
7.3
7.4
7.5
X
Variabele beloning in historisch perspectief 7.3.1 Variabele beloning rond 1900 7.3.1.1 Europa 7.3.1.2 Verenigde Staten 7.3.2 Opkomst van variabele beloning in de Verenigde Staten 7.3.3 Van tantièmes naar opties 7.3.4 Recente toename van variabele beloning in de VS 7.3.5 Recente toename van variabele beloning in Europa 7.3.5.1 Recente toename van variabele beloning in Nederland 7.3.5.2 Recente toename van variabele beloning in Duitsland Variabele beloning in theoretisch perspectief 7.4.1 De agent-principaal theorie 7.4.1.1 Belangenconflicten 7.4.1.2 Monitoren van de bestuurder 7.4.2 De pay-for-performance benadering 7.4.3 Verschuiving naar de nadruk op het motiveren van de bestuurder 7.4.4 Consequenties van de verschuiving naar het motiveren 7.4.4.1 Blijven motiveren 7.4.4.2 Beperken van de invloed van oorzaken van buitenaf 7.4.4.3 Het verschil in visie zorgt voor maatschappelijke onrust 7.4.5 De perfecte prestatiemaatstaf 7.4.6 ‘Prestatie’ in de praktijk Variabele beloning in juridisch perspectief 7.5.1 De recente toename in juridische bemoeienis 7.5.2 Laissez-faire 7.5.3 Van marktwerking naar wantrouwen 7.5.3.1 Openbaarmakingsverplichtingen ten aanzien van variabele beloning 7.5.3.2 Art. 2:135 lid 5 BW 7.5.3.3 Tussentijdse opmerking 7.5.4 Wetgeving naar aanleiding van de financiële crisis 7.5.4.1 Claw back en aanpassen van variabele beloning 7.5.4.2 Besluit Beheerst Beloningsbeleid 7.5.4.3 Wet Beloningsbeleid Financiële Ondernemingen
150 150 150 152 153 154 156 156 157 157 158 159 160 161 161 162 164 164 165 166 166 168 170 170 170 171 172 175 177 177 178 180 181
Inhoudsopgave
7.6
Ter afsluiting 7.6.1 De verandering in perspectief 7.6.2 Het gebrek aan vertrouwen in variabele beloning 7.6.3 De financiële sector 7.6.4 Vooruitblik
186 186 187 187 189
Hoofdstuk 8 Betrokkenheid van aandeelhouders en ‘alignment of interests’ bij variabele beloningen N. Lemmers
197
8.1 8.2 8.3 8.4
197 197 199 201
8.5
8.6
Inleiding Het behagen van de betrokken aandeelhouder Het agency probleem en ‘alignment of interests’ De prestatiecriteria en termijnen bij variabele beloningen 8.4.1 Uitgangspunten voor toekenning van variabele beloningen 8.4.2 Maatstaf voor ‘alignment of interests’ 8.4.3 De omstandigheden bepalen de mate van ‘alignment of interests’ 8.4.3.1 Geen allesomvattende ‘alignment of interests’ 8.4.3.2 Uitgifte van aandelen 8.4.3.3 Inkoop van aandelen De complexe discussie over variabele beloningen 8.5.1 Termijn van aandeelhouderschap 8.5.2 Beloningsstructuren en de financiële crisis De totstandkoming van het bezoldigingsbeleid 8.6.1 Eigen en fiduciaire verantwoordelijkheid van aandeelhouders 8.6.2 Opstellen van het bezoldigingsbeleid 8.6.2.1 Beïnvloeding en dialoog 8.6.2.2 Gevaren van beïnvloeding en betrokkenheid 8.6.2.3 Transparantie door betrokken aandeelhouder is noodzakelijk 8.6.3 Toezicht en goedkeuring door aandeelhouders bij jaarlijkse variabele beloning 8.6.3.1 Bevoegdheden 8.6.3.2 Indirect toezicht door aandeelhouders 8.6.3.3 Direct toezicht door aandeelhouders 8.6.3.4 Agenderen van het goedkeuren van het bezoldigingsbeleid 8.6.4 Het agenderen en benoemen van een bijzondere vertegenwoordiger bij claw back
201 203 204 204 205 206 207 207 208 211 211 211 211 212 213 215 215 216 216 218 222 XI
Inhoudsopgave
8.7
8.6.4.1 8.6.4.2 8.6.4.3 8.6.4.4 Ter afronding
Claw Back Agenderen en het geven van instructie Volgorde van besluiten Afstand van recht of gelijkenis met decharge
Hoofdstuk 9 Beloningen in de financiële sector: never waste a good crisis F.C.A. van de Bult 9.1 9.2 9.3
9.4
9.5
De impact van een crisis Van zelfregulering naar een strikt regulatoir kader De Regeling beheerst beloningsbeleid 9.3.1 Inleiding 9.3.2 De werkingssfeer van de Rbb en CEBS-Guidelines 9.3.3 Rbb en CEBS-Guidelines: een drastische inhoudelijke verandering Het bonusplafond van CRDIV en de wet beloningsbeleid financiële ondernemingen 9.4.1 Het Europese bonusplafond 9.4.2 Criteria voor de vaststelling van Identified Staff 9.4.3 Het Nederlandse bonusplafond: wetsvoorstel Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen Ordening van de markt en kritiek op nieuwe ontwikkelingen 9.5.1 Doorgeschoten regulering 9.5.2 Een verdere beperking van de mondiale concurrentiepositie van Europese banken en Nederlandse verzekeraars
222 223 224 227 230
235
235 236 238 238 240 243 248 248 250 251 255 256
257
Hoofdstuk 10 De WNT: een wonderkind of een total loss? R.A.A. Duk
261
10.1 10.2 10.3 10.4 10.5
261 261 265 270 271
XII
Inleiding Totstandkoming, structuur en kernbegrippen van de WNT Een jaar praktijk Enkele vragen Een eerste evaluatie
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 11 Gelijke beloning voor gelijke arbeid: van hard naar zacht(er) F.G. Laagland 11.1 Inleiding 11.2 Het palet van het gelijkloonbeginsel 11.3 Loononderscheid wegens de in de wet benoemde discriminatiegronden 11.3.1 Een overzicht van de keur aan regels en bepalingen 11.3.2 Gelijke gevallen 11.3.3 (In)direct onderscheid en mogelijkheden tot rechtvaardiging 11.4 Loononderscheid wegens de niet in de wet benoemde gronden 11.4.1 De toetsingsmaatstaf 11.4.2 De lijn in de lagere rechtspraak 11.4.3 Conformiteit met het Europese recht 11.5 Concluderend
275
275 276 280 280 282 287 292 292 296 299 301
Hoofdstuk 12 Dumping in de Eemshaven P.C. Vas Nunes
305
12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 12.10 12.11 12.12
305 308 310 311 317 322 324 329 329 338 341 351
Inleiding Begrip “detachering” STAR-advies 1991 EVO/Rome I Detacheringsrichtlijn Waga (1999) Waga (2005) Tussenconclusie Rechtspraak HvJEG Ontwerp nalevingsrichtlijn De zaak FNV Bondgenoten/Remak Nederland anno 2013
Hoofdstuk 13 Beloning en fiscaliteit: een stekelige en ambivalente relatie G.T.K. Meussen
357
13.1 Inleiding 357 13.2 Afschaffen stamrechtvrijstelling in de loonbelasting 358 13.3 Kortingsregeling voor afwikkelen stamrechten in het jaar 2014 359 XIII
Inhoudsopgave
13.4 13.5 13.6 13.7 13.8
Pseudo-eindheffing bij excessieve vertrekvergoedingen De crisisheffing van 16% De 30%-regeling De gebruikelijkloonregeling Conclusie
Hoofdstuk 14 Ter afsluiting L.G. Verburg en C.J.H. Jansen
XIV
360 364 367 371 373 377
