Hoe een dorp twee succesvolle Olympische Winterspelen organiseerde
Het wonder van Lake Placid
40
WINTER ZOMER 2013 2015
On the roaD
Het is maar een dorp met drieduizend inwoners, Lake Placid. Even gasgeven en je bent er doorheen. Maar Lake Placid, midden in het enorme natuurgebied van de Adirondacks, is over de hele wereld bekend als het plaatsje waar twee maal de Olympische Winterspelen werden gehouden. Aan de meest recente, die van 1980, bewaren de Nederlandse schaatsliefhebbers weinig goede herinneringen: de Amerikaan Eric Heiden won alle afstanden bij de mannen, van een dikwijls door Nederlanders gedomineerde discipline. De geschiedenis leeft nadrukkelijk voort in dit prettige plaatsje. TEKST
JAN DONKERS
FOTOGRAFIE
LAKE PLACID CVB / LAKEPLACID.COM
Een bevroren Lake Placid AMERICAMAGAZINE.NL
41
Lake Placid Village
Ooit vatte ik het plan op een reisgids te schrijven die Reizen Door Non-Corporate Amerika zou gaan heten. Ik kwam op het idee, toen ik jaren geleden in Colorado in het aangename plaatsje Crusted Butte terechtkwam. Waarom was het er zo aangenaam? Dat ontdekte ik pas geleidelijk: er waren helemaal geen restaurants of hotels van de grote ketens, die grote delen van Amerika zo gelijkvormig maken. The best surprise is no surprise was ooit de slogan van Holiday Inn, maar er zijn ook reizigers die zich juist wél willen laten verrassen. Daar ben ik er een van, en op latere reizen ontdekte ik nog meer stadjes en dorpen, waar je je door gastvrije lokale businesses kunt laten verrassen. Van die reisgids is nooit iets terechtgekomen, maar als hij geschreven zou worden, zou Lake Placid er zeker een plaatsje in verdienen. Het is niet alleen een geweldige startplek om de Adirondacks te verkennen, maar is ook op zichzelf een bezoek waard, met zijn veelzijdige Main Street, fijne terrassen aan Mirror Lake en uitgebreide sportfaciliteiten. Helemaal corporate-free is Lake Placid overigens niet. Er is een Marriott en een Best Western, er is een Ben & Jerry’s en tot voor kort was er zelfs een van de allerlaatste Howard Johnson’s. En natuurlijk ontbreekt de alomtegenwoordige Starbucks niet. Maar voor het overige ademt het dorp (de Adirondacks gaat er prat op dat er geen steden in het gebied zijn) een kleinschalige, lokale sfeer. En overal leeft de geschiedenis van de voor Amerikanen zo triomfantelijk verlopen Olympische Spelen van 1980 nog voort.
42
WINTER 2015
In de gezellige Main Street van Lake Placid Village
Eerste to e ri sme Lake Placid was tot in de jaren dertig van de vorige eeuw een tamelijk non-descripte plaats. In het begin van die eeuw vestigden zich er de eerste mensen, die moeizaam leefden van de landbouw op de rotsachtige bodem. Er werd ijzererts gevonden, maar de exploitatie daarvan bleek niet winstgevend genoeg. Een andere economische activiteit was de houtkap, hoofdzakelijk voor de nieuwe huizen die ter plekke werden gebouwd. Maar al spoedig, naarmate meer mensen de uitgestrekte schoonheid van de Adirondacks ontdekten, raakte de plek in trek bij jagers en Kerstsfeer in Lake Placid Village
vissers, en rijke speculanten die toekomst zagen in deze activiteiten en tegen spotprijzen duizenden acres opkochten. Toerisme bleek de inkomstenbron van de toekomst. Jennifer Tufano van het Lake Placid North Elba Historical Society & History Museum en de regionale historica Beverly Reid noemen de Lake Placid Club als de belangrijkste factor in de toenmalige groei en reputatie van het dorp. Het was de creatie van Melvil Dewey (de man die het decimale indelingssysteem voor bibliotheken ontwikkelde), die in 1895 een grote herenboerderij kocht aan de ‘stille’ kant van Mirror Lake en die verbouwde
tot een gastenhuis voor zijn bemiddelde vrienden. Hij breidde zijn Club uit met de aanbouw en renovatie van verschillende andere panden en in de winter van 1904-‘05 werd de Lake Placid Club voor het eerst ‘winterklaar’ gemaakt. Vanaf dat moment kon er worden geskied, gerodeld en geschaatst, en werd de Club immens populair, zodanig dat er op zijn hoogtepunt wel duizend gasten geherbergd konden worden op de meer dan zestienhonderd hectare. Maar het verging de club net zoals veel van de Great Camps in de Adirondacks: economische en demografische ontwikkelingen luidden een langzame ondergang in, die in 1980 uiteindelijk tot sluiting leidde. Of toch niet helemaal: het botenhuis staat er nog steeds en is nu een restaurant, en het uitgestrekte terrein is nu een populaire golfbaan met 45 holes.
Wi n ter spor t plaats Maar geleidelijk begon het dorp zich te onderscheiden als de belangrijkste wintersportplaats van de Verenigde Staten. Er kwam een indoor-schaatsbaan, waarvoor vooral kunstschaatsers uit de hele land naar Lake Placid kwamen, maar toch waren het vooral de Olympische Winterspelen die het plaatsje internationaal op de kaart zetten. Hoe kreeg een klein dorp als Lake Placid met zijn drieduizend inwoners het voor elkaar om twee maal zo’n groot internationaal evenement te organiseren? Jennifer Tufano kan er kort over zijn: “Determination.” Het waren de vastberadenheid en het doorzettingsvermogen van een groep lokale atleten, die probeerde de Olympische Spelen naar Lake Placid te halen. En dan met name drie schaatsers die bekend stonden als het Lake Placid Skating Trio: Charles Jewtraw, James Hennessy en Ray Bryant. Jewtraw zette het Amerikaanse schaatsen
op de kaart door op de allereerste Winterspelen in Chamonix in 1924 een eerste gouden medaille te behalen en in 1932 was het zover: Lake Placid kreeg de spelen toegewezen. Behalve aan het schaatstrio was dit te danken aan de toewijding van Godfrey Dewey, zoon van bovengenoemde Melvil Dewey, die het verweer van de vele sceptici negeerde en voor elkaar kreeg dat de gemeente North Elba (waarvan Lake Placid deel uitmaakt) de facilitering op zich nam. Voor een groot deel op rekening van de belastingbetalers – een hele prestatie midden in de economische depressie die het land toen teisterde. De Amerikaanse schaatsers sleepten in dat jaar alle gouden medailles in de wacht, maar verder waren het vooral de Scandinavische sporters die heersten – de legendarische Noorse Sonja Henie profileerde zich als internationale vedette, met een latere carrière als filmster als bekroning.
Afdalen met de snowboard vanaf Whiteface Mountain
Mira c l e o n Ic e En toen kwam 1980, met die Winterspelen waaraan wij Nederlanders niet zo veel goede herinneringen bewaren. De Amerikaan Eric Heiden Mountainbiken door een winters landschap veroverde alle gouden medailles bij het herenschaatsen, en het succes van de Nederlanders – nog maar nauwelijks de Ard-en-Keessie-jaren ontwend – bleef bij de mannen beperkt tot een ‘Het dorp Lake Placid ademt een bronzen medaille van Lieuwe de Boer op de vijfkleinschalige, lokale sfeer’ honderd meter en een zilveren voor Piet Kleine op de tienduizend meter. De dames deden het ARCTIC OCEAN ietsje beter met goud (Annie Borckink) en zilver (Ria Visser) op de vijftienhonderd meter. Heel Amerika was dol op Eric Heiden, maar het was een andere overwinning die het land op de rand van nationale hysterie bracht. Het was nog midden in de Koude Oorlog en de nationale Alaska ijshockeyploeg, bestaand uit studenten (profs (U.S.) werden immers nog niet tot de Spelen toegela-
Whiteface Mountain Robert Cicchetti, Shutterstock
PACIFIC OCEAN
CANADA
ATL O UNITED STATES
Hawaii (U.S.)
BAHAMAS Gulf of Mexico
AMERICAMAGAZINE.NL
43
ten), versloeg in de halve finale de staatsamateurs uit de Sovjet-Unie met 4-3. Sensatie! The Miracle on Ice! Nog steeds, vijfendertig jaar later, is die zege niet weg te denken uit het straatbeeld van Lake Placid. Menig etalage wordt nog steeds gesierd met foto’s en krantenkoppen die herinneren aan de historische overwinning, die in de finale overigens door nog een zege op Finland werd gevolgd. Nog meer goud! Het tv-verslag van de wedstrijd tegen de Russen is nog steeds permanent te zien in het Lake Placid Olympic Museum, dat grenst aan de Olympic Arena, de indoor-schaatsbaan waar de wedstrijd werd gespeeld. Ook de film, die Walt Disney maakte over de aanloop naar de zege, is 35 jaar later nog steeds een hit. In dat museum is van alles te zien dat Lake Placids trots symboliseert: van een grote collectie medailles tot Olympische toortsen, een fototentoonstelling, memorabilia van Sonja Henie en een hommage aan Lake Placids eigen succesvolle wintersporters – het dorp heeft naar elke Winterspelen wel minstens een inwoner als deelnemer afgevaardigd.
De rde Wint er spelen Maar de kans dat de Winterspelen voor de derde keer naar Lake Placid komen, is uitgesloten, zegt Beverly Reid. “In 1980 klopte alles, het was midden in de Koude Oorlog en dat maakte dat het enthousiasme voor onze atleten optimaal was. Het lukte ons om iedereen onder te brengen,
al moesten veel juryleden in de buurt worden gehuisvest. Als onderkomen voor de sporters werd met overheidsgeld een Olympisch Dorp neergezet, dat nu als gevangenis dienstdoet. Nu zijn niet alleen de faciliteiten ontoereikend, er zijn nu ook veel meer takken van sport, de Spelen zijn geprofessionaliseerd en het dorp zou nu onmogelijk alle deelnemers kunnen herbergen.” Maar toch is Lake Placid, behalve een prachtige uitvalsbasis voor het machtige natuurgebeuren van de Adirondacks, vooral nog steeds een sportcentrum. In 1995 werd het Olympic Training Center gebouwd, waar wintersporters zich voorbereiden op belangrijke evenementen. De Olympische skischansen staan er nog steeds, aan de rand van het dorp. En in de zomer, als het ijs op Mirror Lake verdwenen is, kun je hier heerlijk zwemmen en kajakken. Elk jaar in juli wordt de Iron Mancompetitie gehouden, een internationaal bekende, zware triatlon. Waar ‘s winters de snowmobiles racen en de langlaufers zich voortbewegen, overheersen in de zomer de mountainbikes, maar ook de gewone wandelaars. De bevolking van Lake Placid verdrievoudigt in die zomermaanden, wanneer de toeristen komen en New Yorkers hun tweede huizen betrekken. Economisch maakt het plaatsje de laatste decennia zijn belangrijkste groei ooit door. Dankzij de Olympische Spelen, zeggen lokale ondernemers, maar niet alleen daarom zal de naam Lake Placid voor altijd met wintersport en Winterspelen geassocieerd blijven.
‘Overal leeft de geschiedenis van Olympische Spelen van 1980 nog voort’
Skirace op de Whiteface Mountain
P RAKTI SCHE INF O R MATIE L AK E P L A C ID , NE W Y O R K S TAT E Ligging en bereikbaarheid Lake Placid en de Adirondacks liggen in upstate New York. Er bevinden zich geen steden in dit natuurgebied en dus ook geen grote vliegvelden. Het gebied is vanuit Nederland (Amsterdam) en België (Brussel) het makkelijkst bereikbaar door met Air Canada (www.aircanada.com) naar Montréal in Canada te vliegen. Vanaf Brussel kan dat rechtstreeks en vanaf Amsterdam met een tussenstop in Toronto. Vanaf Montréal is het dan nog slechts anderhalf uur rijden over comfortabele wegen. Alternatieve aanvlieg havens zijn New York City en Boston. Klimaat en beste reistijd Zomer en herfst zijn het prachtigst, als de natuur zich het meest uitbundig openbaart. Maar in de winter, die al vroeg kan inzetten, is Lake
Placid een weldaad voor wintersporters die er kunnen skiën, schaatsen en nog veel meer. Accommodaties Er zijn goede tot zeer goede hotels verspreid over het gebied te vinden, met een ruime keuze in de regionale centra Lake Placid en Saranac Lake. AmericA had naar volle tevredenheid het High Peaks Resort in Lake Placid (www.highpeaksresort.com) als uitvalsbasis. Restaurants Voor restaurants geldt hetzelfde als bij de accommodaties: een grote verscheidenheid en hartelijke ontvangst. Enkele suggesties: Blackbear Restaurant, 2409 Main Street Smoke Signals BBQ, 2489 Main Street Lisa G’s, 6125 Sentinel Road, een plaatselijke favoriet
Dancing Bears, in het High Peaks Resort Lake Placid Pub and Brewery, 813 Mirror Lake Drive Lake Placid Club Boat House, 654 Mirror Lake Drive Informatie Voor extra info: www.lakeplacid.com, www.adirondacksusa.com En lees anders de volgende boeken: Laura Russell Viscome, Lake Placid Then & Now (Arcadia Publishing) Paul Schneider, The Adirondacks (Henry Holt and Company, New York) Philip G. Terrie, Forever Wild: A Cultural History of Wilderness in the Adirondacks (Syracuse University Press)
AMERICAMAGAZINE.NL
45
