Het paarden- en gezondheidstoerisme in de provincie Drenthe

Het paarden- en gezondheidstoerisme in de provincie Drenthe Een onderzoek naar het paardentoerisme in Drenthe en of zij in staat zijn samen te werken met Duitsland op het gebied van gezondheidstoerisme

_______________________________

Marije Keegstra en Gerjanne Karst @Work Juni 2015   1

Onderzoek over paardentoerisme in Drenthe en of zij in staat zijn samen te werken met Duitsland op het gebied van gezondheidstoerisme

Studenten Marije Keegstra [email protected] 263982 Gerjanne Karst [email protected] 257419 Moduul 4 AtWork Vrijetijdsmanagement Begeleiding: Martin Groters Opdrachtgever: Judith Veldman, lid kenniskring lectoraat I.Delies, speerpunt Vrijetijd, Wonen en zorg.

Datum: 11 juni 2015 Stenden Hogeschool, Leeuwarden

2

Voorwoord Voor u ligt een onderzoek naar het paardentoerisme in Drenthe, in opdracht van Judith Veldman-Dam. Dit onderzoek is opgesteld door Marije Keegstra en Gerjanne Karst, derdejaars vrijetijdsmanagement studenten aan Stenden Hogeschool Leeuwarden. Het onderzoek is deel van het moduul @Work en is bedoeld om een ‘probleem’ uit een bestaand bedrijf te onderzoeken. Dit onderzoek zal dieper ingaan over paardentoerisme en gezondheidstoerisme in Drenthe en of er samenwerkingen mogelijk zijn met Duitsland. Het uiteindelijke rapport zal overhandigd worden aan Gerhard Roelfes, regiomanager van de stedenkring Zwolle-Emsland. Wij willen Judith Veldman-Dam en Cigdem Zantingh bedanken voor het begeleiden en het beantwoorden van vragen tijdens dit onderzoek. Verder bedanken wij graag Martin Groters voor de begeleiding tijdens het onderzoek.

Veel leesplezier!

Marije Keegstra Gerjanne Karst

263982 257419

Stenden Hogeschool, Leeuwarden Juni 2015

3

Samenvatting Dit onderzoek is opgesteld vanuit de volgende doelstelling: “De doelstelling van dit onderzoek is om gezondheidstoerisme in kaart te brengen en hoe dit in relatie staat met paardentoerisme in de provincie Drenthe. Daarnaast zullen er aanbevelingen worden opgesteld voor de provincie Drenthe, om zich te profileren in de paardentoerisme”. De volgende probleemstelling is hierbij opgesteld: “In hoeverre zijn mensen in de provincie Drenthe, die zich bezighouden met paardentoerisme, bereid en in staat samen te werken met Duitsland?” Om de probleemstelling te beantwoorden zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. In hoeverre wordt er aandacht besteed aan actief paardentoerisme in de provincie Drenthe? 2. In hoeverre zijn bedrijven in de hippische sector in Drenthe bewust bezig met gezondheidstoerisme? 3. Wat zijn de sterke en zwakke punten van het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 4. Wat zijn de kansen en bedreigingen met betrekking tot het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 5. Welke trends en ontwikkelingen hebben een invloed op het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 6. Is de provincie Drenthe bereid om samen te werken met Duitsland op het gebied van paarden- en gezondheidstoerisme? De onderzoeksmethoden die voor dit onderzoek zijn gebruikt zijn een literatuuronderzoek en interviews. De begrippen paardentoerisme en gezondheidstoerisme zijn gedefinieerd met literatuuronderzoek en aanvullend hierop zijn interviews gehouden met mensen uit de hippische sector. Uit de resultaten bleek dat de provincie Drenthe veel aan paardentoerisme doet maar nog niet zo bezig is met gezondheidstoerisme. Er is veel aanbod wat betreft paardentoerisme, qua accommodaties en ruiterroutes en dergelijke. Maar ondernemers in de hippische sector zijn nog niet zo bekend met het fenomeen gezondheidstoerisme. Wel zijn ze geïnteresseerd in een samenwerking met Duitsland op dit gebied, als het begrip gezondheidstoerisme voor hun eerst duidelijk wordt gemaakt en wat het belang hier van is. Aan het einde van het rapport zijn enkele aanbevelingen gegeven voor Duitsland om een zo goed mogelijke samenwerking aan te gaan. Daarnaast zijn er aanbevelingen gegeven voor een mogelijk verder onderzoek.

4

Inhoudsopgave 1. INTRODUCTIE 1.1 Aanleiding onderzoek 1.2 Vooronderzoek onderwerp 1.3 Doelstelling onderzoek 1.4 Probleemstelling 1.5 Onderzoeksvragen 1.6 Structuur rapport

Blz. 6 Blz. 6-7 Blz. 7 Blz. 7 Blz. 8 Blz. 8

2. ONDERZOEKSMETHODE 2.1 Kwalitatieve onderzoeksmethode 2.2 Kwaliteit onderzoek 2.3 Methodiek per onderzoeksvraag

Blz. 9 Blz. 9 Blz. 10

3. RESULTATEN 3.1 Hippische sector in Drenthe 3.2 Gezondheidstoerisme in Drenthe 3.3 Trends & Ontwikkelingen 3.4 SWOT-analyse 3.5 Gezondheidstoerisme en paardentoerisme in Duitsland

Blz. 11-12 Blz. 12-13 Blz. 13-14 Blz. 15 Blz. 16

4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 4.1 Conclusies 4.2 Antwoord probleemstelling 4.3 Aanbevelingen

Blz. 17-18 Blz. 19 Blz. 19

LITERATUURLIJST

Blz. 20

BIJLAGEN Bijlage 1: Interview Alja Scholing Bijlage 2: Actief paardentoerisme Drenthe

Blz. 21-26

5

1. Introductie 1.1 Aanleiding onderzoek Lastrup is een gemeente in Duitsland die onderzoek wil doen naar grensoverschrijdend sporttoerisme. Lastrup wilt meer aan de paardentoerisme doen om het aanbod van actieve toeristen te vergroten. De provincie Drenthe profileert zich als paarden(sport) gebied, om deze reden wilt Lastrup weten of een hier een samenwerking mogelijk is. Kortom het Lastrup wil in kaart brengen in hoeverre de provincie Drenthe zich profileert in paardentoerisme. Het onderzoek is voor Lastrup belangrijk om vast te stellen of er kansen zijn voor eventuele samenwerkingen met de provincie Drenthe.

1.2 Vooronderzoek onderwerp Actief paardentoerisme Paardentoerisme is alles wat te maken heeft met paardrijvakanties, ruitervakanties, overnachten en paarden vakantie accommodaties (Vakantie met Paarden, Z.J.). Met actief paardentoerisme wordt gefocust op de actieve toeristen, die werken aan hun gezondheid en gezond oud worden. Deze doelgroep is afkomstig uit Duitsland, waar ze werken met twee verschillende gezondheidszorg systemen, de REHA (rehabilitatie) en de AKTIV doelgroep (gezond bezig zijn door middel van sport en voeding e.d.) beide doelgroepen krijgen een vergoeding van de verzekering, op toeristisch gebied, zoals op vakantie naar een kuuroord. Gezondheidstoerisme Het aantal zorgbehoevende mensen is erg gegroeid en de groeiende aandacht voor gezondheid en bezinning heeft ook consequenties voor de toeristisch-recreatieve sector. Steeds meer mensen hebben behoefte aan zorg of faciliteiten die het reizen en verblijven makkelijker maken. Naast dat is er vraag naar vrijetijdsactiviteiten waarbij gezondheid centraal staat. De markt van deze vakanties en activiteiten die gericht zijn op de zorgbehoevende mensen wordt “gezondheidstoerisme” genoemd. Dit zijn toeristischrecreatieve activiteiten met aandacht voor zorg en gezondheid. De sector kan variëren van het herstel na een operatie in een zorghotel tot het ontspannen en mediteren in een wellness resort, of een volledig verzorgde vakantie voor een gehandicapte reiziger (Izovator, 2011). In dit rapport zal gefocust worden op de “Aktiv” doelgroep. De doelgroep uit Duitsland, zij worden gemotiveerd om gezond te leven. Gezondheidstoerisme speelt hierin een rol. Het is een preventie van ziek worden en kan worden gedaan in de vorm van Wellness. De vraag is of de Drentse gemeenten kunnen samenwerken met Lastrup op het gebied van paardentoerisme/sport en dit stukje gezondheidstoerisme. Een samenwerking kan bijvoorbeeld zijn op het gebied van kennis en innovatie.

6

Hippische sector in het algemeen Volgens sectorraadpaarden (2014) was 2014 het meest succesvolle jaar in de geschiedenis. Nederlandse ruiters, menners, fokkers en paarden domineerden het wereldtoneel. Nederland telt bijna 500.000 ruiters en 450.000 paarden. Het CBS geeft aan dat er in Nederland totaal 1,5 miljard euro omgaat in de paardenwereld. Na voetbal is de paardensport de sport met de grootste economische waarde. Recreatief gaat de paardensport ook goed en groeit het aantal mensen dat paardrijdt. Er is ook een toename te zien van mensen die een eigen paard bezitten, ondanks de economische tegenwind. Daarnaast hebben mensen met een verstandelijke of fysieke beperking baat bij het helende contact tussen mens en paard. Via de Federatie Paardrijden Gehandicapten rijden wekelijks 6.000 ruiters bij 70 aangesloten verenigingen en maneges. Hieronder zijn een aantal weetjes weergeven over paardensport in Nederland:

1,2  miljoen  paardensport  geïnteresseerden     500.000  actieve  paardensporters     6,600  paardenbedrijven,  waarvan  1.000  maneges     7.300  paardenevenementen  per  jaar     64%  van  alle  ruiters  zijn  jonger  dan  30  jaar    

1.3 Doelstelling onderzoek De doelstelling van dit onderzoek is om paardentoerisme in kaart te brengen en hoe dit in relatie staat of kan staan met gezondheidstoerisme in de provincie Drenthe. Daarnaast zullen er aanbevelingen worden opgesteld voor Lastrup (Duitsland) voor een samenwerking.

1.4 Probleemstelling “In hoeverre zijn mensen in de provincie Drenthe, die zich bezighouden met paardentoerisme, bereid en in staat samen te werken met Duitsland?”

7

1.5 Onderzoeksvragen 1. In hoeverre wordt er aandacht besteed aan actief paardentoerisme in de provincie Drenthe? 2. In hoeverre zijn bedrijven in de hippische sector in Drenthe bewust bezig met gezondheidstoerisme? 3. Welke trends en ontwikkelingen hebben een invloed op het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 4. Wat zijn de sterke en zwakke punten van het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 5. Wat zijn de kansen en bedreigingen met betrekking tot het paardentoerisme in de provincie Drenthe? 6. Is de provincie Drenthe bereid om samen te werken met Duitsland op het gebied van paarden- en gezondheidstoerisme?

1.6 Structuur rapport In het tweede hoofdstuk, de onderzoeksmethode, staat aangegeven hoe het onderzoek wordt uitgevoerd en welke onderzoeksinstrumenten hierbij worden gebruikt. Daarnaast is er een overzicht van de onderzoeksvragen en de methode hiervan. Het derde hoofdstuk, resultaten en discussie, zal bestaan uit de resultaten van de verschillende onderzoeksvragen. Het vierde hoofdstuk is de conclusie, hierbij zullen antwoorden worden gegeven op de verschillende onderzoeksvragen om een zo goed mogelijk antwoord te geven op de vooraf opgestelde probleemstelling. Daarnaast worden aan de hand hiervan aanbevelingen gegeven, beschreven aan het einde van dit hoofdstuk.

8

2. Onderzoeksmethode In dit hoofdstuk is toegelicht hoe het onderzoek is uitgevoerd en welke onderzoeksinstrumenten hierbij zijn gebruikt. Daarnaast geeft het informatie over de geldigheid van het onderzoek, de validiteit en betrouwbaarheid en de bruikbaarheid van het onderzoek.

2.1 Kwalitatieve onderzoeksmethode Het onderzoek is uitgevoerd door middel van de kwalitatieve onderzoeksmethode. Kwalitatief betekent dat er geen gebruik wordt gemaakt van cijfermatige gegevens, maar dat het onderzoek wordt uitgevoerd in het ‘veld, ofwel ‘in de werkelijkheid’ (Verhoeven, 2009). Het onderzoek zal gedaan worden door middel van literatuuronderzoek en interviews. Literatuuronderzoek Verschillende literatuur is bestudeerd en worden gebruikt om de verschillende begrippen te definiëren en om vervolgens conclusies te trekken en aanbevelingen op te stellen. Literatuur wordt vooral gebruikt uit reeds eerder onderzochte publicaties over het onderwerp. Interviews Er zijn verschillende diepte interviews worden gehouden met experts op het gebied van paardentoerisme en de provincie Drenthe. Focusgroep Verder is er een focusgroepinterview uitgevoerd tijdens een vergadering met verschillende belangrijke personen in de hippische sector en de opdrachtgever. Een focusgroepinterview is een groepsinterview. Hierin zijn vragen gesteld over het onderwerp, om zo meer kennis te verkrijgen over het desbetreffende onderwerp.

2.2 Kwaliteit onderzoek Volgens Verhaar (2009) wordt de kwaliteit van een onderzoek bepaald door drie verschillende factoren: de geldigheid, de validiteit en betrouwbaarheid en de bruikbaarheid. Geldigheid onderzoek Dit onderzoek zal gedaan worden door middel van interviews en literatuuronderzoek. Door verschillende kwalitatieve dataverzamelingsmethoden te combineren, ook wel triangulatie genoemd, wordt de geldigheid van de onderzoeksresultaten verhoogd (Verhoeven, 2009). Validiteit en betrouwbaarheid onderzoek Doormiddel van diepte interviews te combineren met het literatuur onderzoek wordt het onderzoek valide en betrouwbaar. De interviews zullen verdieping geven aan het onderwerp. Bruikbaarheid onderzoek Door gebruik te maken van verschillende data verzameling methodes en onderzoekinstrumenten wordt de bruikbaarheid van het onderzoek zo hoog mogelijk

9

2.3 Methodiek per onderzoeksvraag De onderzoeksvraag: “In hoeverre wordt er aandacht besteed aan actief paardentoerisme in de provincie Drenthe?” is beantwoord door middel van een literatuur onderzoek naar het aanbod van actief paardentoerisme in Drenthe. “In hoeverre spelen elementen van gezondheidstoerisme een rol binnen het actieve paardentoerisme in de provincie Drenthe?” deze onderzoeksvraag is onderzocht en beantwoord aan de hand van literatuur. Voor deze onderzoeksvraag: “Wat zijn de sterke en zwakke punten van het paardentoerisme in de provincie Drenthe?” is een interne analyse opgesteld door gebruik te maken van de SWOT analyse. De onderzoeksvraag: “Wat zijn de kansen en bedreigingen met betrekking tot het paardentoerisme in de provincie Drenthe?” is beantwoordt door het opstellen van een externe analyse aan de hand van de SWOT analyse. “Welke trends en ontwikkelingen hebben een invloed op het paardentoerisme in de provincie Drenthe?”. Deze vraag is beantwoordt door middel van een omgevingsanalyse, ofwel de DESTEP. Hierbij worden de demografische, ecologische, sociaal-culturele, technologische, economische en politiek-juridisch invloed factoren uitgelegd en hoe deze invloed hebben op het paardentoerisme in Drenthe. “Zijn er samenwerkingen met betrekking tot gezondheidstoerisme en paardentoerisme in de provincie Drenthe?” Deze onderzoeksvraag is geanalyseerd door middel van desk research/literatuuronderzoek. Aanvullend hierop kan er informatie worden verkregen door middel van een gesprek met Gerhard Roelfes.

10

3. Resultaten In dit hoofdstuk worden de onderzoeksvragen zo veel mogelijk geanalyseerd om vervolgens in hoofdstuk 4 conclusies te geven.

3.1 Hippische sector in Drenthe De deelvraag “In hoeverre wordt er aandacht besteed aan actief paardentoerisme in de provincie Drenthe?” wordt in deze paragraaf beantwoord. Dus wat is er op dit moment te doen op het gebied van paardentoerisme? Hier zal dan ook een inventarisatie van worden gemaakt. Het Recreatieschap Drenthe is in 2011 begonnen om zich actief te ontwikkelen op gebied van paardentoerisme. De twaalf Drentse gemeenten gaan samenwerken om de knelpunten op te lossen (Paardenprovincie, 2011).In de tabel in bijlage 2 is te zien wat er in 2015 te doen is op gebied van paardentoerisme. Er zijn op dit moment 34 accommodaties in de provincie Drenthe beschikbaar voor actieve toeristen die een vakantie willen wat in teken staat van paarden en vooral paardrijden. Alle accommodaties zijn gelegen bij een ruiterroute. In de provincie zijn 7 duidelijke ruiterroutes van in totaal 840 kilometer. Er zijn 3 organisaties in Drenthe die routeroutes onderhouden, tochten organiseren en de routes beschrijven. Er zijn meerdere maneges in de provincie, hiervan zijn 7 maneges ook gericht op de paardentoerisme. In de zomer maanden mei t/m oktober zijn er in de provincie Drenthe 12 evenementen. De meeste evenementen duren meerdere dagen. De evenementen verschillen tussen sport evenementen, clinics en markten. Verder heeft de provincie Drenthe heeft in 2014 geld geïnvesteerd in een groot onderzoek naar de hippische sector in Drenthe (Knhs, 2014). In het onderzoek wordt de hippische sector in Drenthe beschreven (BMC & Hanze Hogeschool, 2015).   De hippische sector in de provincie Drenthe bestaat niet alleen uit maneges en rijverenigingen, maar ook fokkerijen en hengstenhouderijen horen hier ook bij. Verder zijn er nog een tal van bedrijven die een dienstverlenende rol spelen voor de hippische sector, zoals bijvoorbeeld transportbedrijven. Wat betreft hippische evenementen is er vaak een overlap tussen verschillende disciplines: dressuur, springen, eventing, endurance, mennen, aangespannen sport, voltige, reinig, polosport en draf- en rensport. Deze disciplines zijn zowel op (top) sport- als op recreatief niveau. Een zesde van de nationale economische omvang van de hippische sector wordt in Drenthe gecreëerd. De bedrijven die actief zijn in het hippisch toerisme en recreatie ontvangen jaarlijks ongeveer 54.427 gasten vanuit Drenthe en daarbuiten. Deze gasten nemen een kleine 10.000 paarden mee om dan hippisch te recreëren. Van dit aantal gasten zijn 21,3% afkomstig uit Drenthe en 68,3% uit andere delen van Nederland en 4,7% uit het buitenland. Deze gasten zijn voornamelijk afkomstig uit België, Duitsland en Rusland (BMC Advies/Hanze Hogeschool, 2015). De huidige paardensector in Drenthe is goed voor 5400 banen: drie procent van het totaal aantal banen in Drenthe. In de provincie zijn zo'n 50.000 paarden, 60.000 ruiters en 450 hippische evenementen. De totale omzet van de paardensector in Drenthe is 230 miljoen (RTV Drenthe, 2015). De Vereniging Paardentoerisme Drenthe (VPD) geeft aan dat Drenthe zich bewust is van haar potentie als paardenprovincie. Deze organisatie promoot Drenthe op het gebied van paardrijvakanties. Als hippische recreatiebedrijven in Drenthe voldoen aan de door VPD gestelde eisen van veiligheid, welzijn voor paard en pony, voorzieningen en gastheerschap, kunnen zij zich aansluiten bij deze organisatie. Op dit moment heeft de VPD twintig leden,

11

waaronder campings en groepsverblijven en maneges (BMC Advies/Hanze Hogeschool, 2015). Als we kijken naar het paardentoerisme in Drenthe, kan er worden vastgesteld dat er veel aanbod is. Maar het paardrijden wordt nog niet als populairste uitje gekozen. Volgens Provincie Drenthe (2014) zijn bovengemiddeld populaire uitstapjes in Drenthe, fietsen voor het plezier, recreëren in de natuur, tochtjes met de auto/motor en een bezoek aan een dierentuin of pretpark. Overigens is paardrijden wel populairder dan gemiddeld. In Drenthe gaat bijna 3% van de vakantiegangers wel eens paardrijden, waar landelijk maar net iets meer dan 1% op een paard stapt. Het aanbod van de hippische sector in Drenthe is duidelijk, maar de provincie is de afgelopen jaren niet actief bezig dit onder de aandacht te brengen. De informatie over de ruiterroutes en de sector is niet recent. Drenthe loopt veel paardentoerisme mis in 2014 doordat de routes slecht zijn aangegeven en de routes niet op elkaar aansluiten. Veel toeristen verdwalen zelfs (RTV Drenthe, 2014). De ruiterroutes en informatie over de hippische sector wordt gecommuniceerd via brochures en informatieve folders eens per jaar. Hans Hartog zegt over deze folders dat dit het visite kaartje is van Drenthe (Hartog, 2013).

3.2 Gezondheidstoerisme in Drenthe In deze paragraaf zal een antwoord worden gegeven op de volgende vraag: “In hoeverre zijn bedrijven in de hippische sector in Drenthe bewust bezig met gezondheidstoerisme?” Volgens Drenthe Beweegt (2014) heeft de provincie Drenthe plannen om een project te starten in 2015, de 365 route. Bestaande routes zoals fiets, loop- en hippisch worden aan elkaar gekoppeld tot een arrangement met accent op beleving, gezondheid en innovatie. Verder willen ze programma’s koppelen aan het programma aangepast sporten. Zoals bijvoorbeeld vormen van arrangementen als zorg- en gezondheidstoerisme. In het interview met Alja Scholing, medewerker van vereniging Paardentoerisme Drenthe. kwam naar voren dat het begrip “gezondheidstoerisme” niet bekend is in relatie met actief paardentoerisme. De vereniging Paardentoerisme focust zich op alle recreanten die met of zonder paard naar Drenthe komen. De vereniging is op de hoogte van de accommodaties en activiteiten van de hippische sector van de provincie. Alja Scholing verteld dat er niet gefocust wordt op de gezondheid maar de promotie meer focust op de ruimte, rust en groene omgeving van Drenthe. Op het moment wordt er aandacht besteed aan het knooppuntensysteem en de verbetering van de ruiter- en menpaden. Op het moment is er niet veel geld in de sector en zijn er geen subsidies, om deze reden gaat alles stapje voor stapje legt Alja uit. Wat betreft Duitsland is de vereniging Paardentoerisme Drenthe niet op de hoogte van vergoedingen in Duitsland voor gezondheidsvakanties en op deze doelgroep wordt op het moment niet gelet. Volgens BMC Advies/Hanze Hogeschool (2015) zijn er organisaties die een rol kunnen spelen als rust- of pleisterplaats voor hippische recreanten en toeristen, voor langere ritten en dagtochten. Hierbij zijn de rust- en pleisterplaatsen van belang. In samenwerking met Staatsbosbeheer, heeft de VPD een aantal degelijke plaatsen gerealiseerd. Daarnaast ontwikkelen ondernemers ook zulke plaatsen (Paardenprovincie Drenthe, Z.J.). In totaal gaat het om meer dan veertig rust- en pleisterplaatsen in de provincie Drenthe (zie bijlage 2) Deze plaatsen kunnen zich profileren in het bieden van elementen van gezondheidstoerisme, om meer Duitse toeristen te trekken.

12

Volgens het onderzoek van BMC Advies/Hanze Hogeschool (2015) heeft de provincie Drenthe de ambitie om in 2030 dé provincie te zijn om te wonen, werken en recreëren. De vrijetijdseconomie is daarbij een belangrijk thema, met name de verbinding met natuur, landschap, cultuur en sport. Paardensport is dan ook een van de kernsporten en kan een belangrijke bijdrage leveren aan deze ambitie. Rust, natuur en verschillende landschappen vormen de kernwaarden van Drenthe. Daarnaast zijn beleving en events belangrijk, en ook dit kan Drenthe bieden. Kansen zijn dat Drenthe gewone toeristen hippische dagrecreatie kan bieden en met name Duitse toeristen arrangementen kan aanbieden. Verder kan Drenthe de koppeling van hippische recreatie en toerisme met sport bieden door middel van arrangementen. Daarnaast moet de provincie Drenthe eerst de knelpunten verbeteren op het gebied van de ruiterroutes en paden.

3.3 Trends & Ontwikkelingen Deze paragraaf zal een antwoord geven op de volgende vraag: “Welke trends en ontwikkelingen hebben een invloed op het paardentoerisme in de provincie Drenthe?” Volgens Marcus & van Dam (2012) helpt een DESTEP analyse je om de kansen en bedreigingen (trends & ontwikkelingen) van een organisatie, of in dit geval een gebied, te analyseren. De factoren die in een DESTEP analyse worden behandeld zijn: demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politieke factoren. Hieronder zal een beschrijving worden gegeven van de verschillende factoren en hoe deze van invloed zijn op de provincie Drenthe. 3.3.1 Demografische factoren Vergrijzing Vergrijzing is een demografische ontwikkeling die vanaf 2013 sterk aan het toenemen is. Volgens CBS statistieken (2013) zal het aantal 65-plussers toenemen van 2,7 miljoen in 2012 tot een hoogtepunt van 4,7 miljoen in 2041. Tot 2060 zal dit rond hetzelfde getal blijven schommelen. Verder vindt er een dubbele vergrijzing plaats, namelijk de groep van 80plussers zal vanaf 2025 toenemen. Verder geeft het CBS aan dat in de provincie Drenthe het aantal 65-plussers verder zal toenemen in de komende vijfentwintig jaar. Het aantal 65plussers zal zich in 2040 rond de 30 procent bevinden (Nationaal Kompas, 2013). Volgens het Trendrapport Toerisme, Recreatie en Vrijetijd (2014) is er behoefte aan zorg, ook tijdens vakanties. Zorgvragers ondervinden dan ook belemmeringen op het gebied van vakantieaanbod in Nederland, wat zeer beperkt is. 3.3.2 Economische factoren Stijging toerisme Nederland Het toerisme in Nederland zal naar verwachting van het Trendrapport Toerisme, recreatie en Vrijetijd (2014) stijgen. Ze verwachten dat de toeristische bestedingen in Nederland met 2,6 procent groeien naar 36,5 miljard euro en het aantal banen zal ook toenemen met 2,2 procent naar 780.000. Verder komen er meer toeristen uit het buitenland (stijging 5% naar 12,8 miljoen) en deze toeristen komen vooral uit Duitsland. Bezuinigingen De bezuinigingen van de overheid op bijvoorbeeld het Staatsbosbeheer hebben een grote invloed op de financiering van buitensport. Door dit ontstaat er druk op investeringen in onderhoud en de veiligheid van het buitensportroutenetwerk. Er zal moeten worden gekeken naar nieuwe verdienmodellen (Trendrapport Toerisme, Recreatie en Vrijetijd, 2014). 3.3.3 Sociaal-culturele factoren 13

Gezondheidstoerisme Volgens het trendrapport Toerisme, Recreatie en Vrijetijd (2014) gaan mensen steeds bewuster om met gezondheid, fitheid en algeheel welzijn en ook is er een groter wordende groep senioren met zorgbehoefte. Hierdoor ontstaan vormen van ‘wellness’, zorgtoerisme en zorgboerderijen etc. Mensen gaan dus werken aan hun gezondheid in hun vrije tijd en in vakanties. Gezondheidstoerisme kan worden geassocieerd met ouderen en gehandicapten. Als hier door bedrijven op wordt ingezet, kan dit het imago van de regio negatief beïnvloeden en ‘gewone’ toeristen afschrikken. Het zijn juist de jongeren en de actieve ouderen die bezig zijn met hun gezondheid. De actieve gezondheid zoekers zijn mensen tussen de 35 en 60 jaar. De Provincie Drenthe zal moeten onderscheid maken tussen medisch toerisme (dat gericht is op zieken) en gezondheidstoerisme (dat gericht is op de gezondheid en well-being van gezonde mensen). 3.3.4 Technologische factoren Technologie Internet en Social Media zijn tegenwoordig natuurlijk niet meer weg te denken in de maatschappij. In 2013 had 97% van de Nederlanders tussen de 12 en 75 jaar, toegang tot het internet. 95 procent heeft toegang via de computer of laptop, 72 procent via de mobiele telefoon en 64 procent via andere apparatuur, zoals een tablet. Ervaringen van andere toeristen worden gedeeld via Social Media, mensen kunnen online boeken en aanbieden zullen via het internet worden verspreid (Provincie Drenthe, 2014). 3.3.5 Ecologische factoren Duurzaamheid Volgens het ANVR (2013) is duurzaam ondernemen binnen de toeristische sector een must. De positieve effecten van het reisproduct zijn in 2025 gemaximaliseerd en de negatieve effecten ervan geminimaliseerd. Hierbij wordt gestreefd naar een balans tussen People, Planet en Profit. 3.3.6 Politieke factoren Wetgeving paardenwelzijn Volgens de Dierenbescherming (2013) pleiten zij al jaren voor een scherpere wet- en regelgeving op het gebied van paardenwelzijn. Dit voorstel is in januari naar de tweede kamer gestuurd en er wordt verwacht een antwoord te komen in april 2015. Veel voorkomende problemen die zijn onderzocht zijn: gecoupeerde staarten in het buitenland, het paard is te dik of te mager of zelfs mank. Om deze problemen op te lossen is er een wetvoorstel opgesteld. Verder zijn er volgens Stegen.net (2013) strengere regels gekomen op het gebied van paardenwelzijn.

14

3.4 SWOT-analyse Drenthe In deze paragraaf worden de volgende twee vragen beantwoord: “Wat zijn de sterke en zwakke punten van het paardentoerisme in de provincie Drenthe?” en “Wat zijn de kansen en bedreigingen met betrekking tot het paardentoerisme in de provincie Drenthe?” Sterke punten • •

Er is veel aanbod wat betreft paardentoerisme in Drenthe; Veel Drentse bedrijven doen iets met verblijfrecreatie;

Zwakke punten •

•

•

• •

Kansen •

• • •

•

• •

•

Vergrijzing: inspelen op vergrijzing door paardenvakanties aan te bieden in de provincie Drenthe, met daarbij een stukje gezondheidstoerisme; Inspelen op groeiend toerisme in Nederland; Nieuwe banen in de paardensector; Gezondheidstoerisme aanbod vergroten i.c.m. paardentoerisme (mensen willen een actieve vakantie); Drenthe zal meer evenementen kunnen organiseren in de hippische sector; Duurzaam ondernemen; Duitsers zijn nog maar 9% van de toeristen in Drenthe, hier valt dus nog wat te winnen; Participatie wet wordt ingezet in Drenthe, creëren van nieuwe banen.

Er is té veel aanbod in accommodatie zonder paard, dan mét paard (je moet dus je eigen paard meenemen) Drenthe staat bekend als fiets en wandel provincie (Paardenprovincie, Z.J.); Paardrijroutes zijn slecht aangegeven en in kaart gebracht (RTV Drenthe, 2014); Ruiterpaden sluiten niet op elkaar aan (RTV Drenthe, 2014); Veel hippische bedrijven kennen het begrip “gezondheidstoerisme” vrijwel niet.

Bedreigingen • • • •

Vernatting van het landschap (Stegen.net, 2013); Economische situatie (Stegen.net, 2013); Scherpere regels op het gebied van paardenwelzijn (Stegen.net, 2013); Bezuinigingen overheid

15

3.5 Gezondheidstoerisme en paardentoerisme in Duitsland De volgende vragen zullen worden beantwoord door middel van deze paragraaf: “Is de provincie Drenthe bereid om samen te werken met Duitsland op het gebied van paarden- en gezondheidstoerisme?” Om antwoord te kunnen geven op de deelvraag te kunnen beantwoorden zijn alle accommodaties en maneges benaderd via de mail en via een contact formulier met de vraag: “Duitsland is goed ontwikkeld op gebied van gezondheidstoerisme, waaronder de hippische sector. Zijn jullie bereid om samen te werken met Duitsland om kennis te delen en te innoveren op gebied van paardentoerisme?”. Ongeveer 40 bedrijven zijn benaderd waarvan 6 bedrijven hebben gereageerd. De 6 bedrijven die gereageerd hebben staan in de onderstaande tabel weergegeven. Bedrijfsnaam Het Amerveld

Plaats Amen

Samenwerking Ja

Hoeve ‘t Wed Westernkamp

Wapse Hoogersmilde

Nee Nee/Ja

De Bronzen Emmer

Meppen

Ja

Gezond Boeren Verstand Manege Gasselte

Dalerveen

Ja

Gasselte

Ja

Beschrijving Zolang Duitse paarden Nederlands zijn ingeënt. Geen interesse. Nog niet gespecialiseerd genoeg. Wel in de toekomst. Belangstelling voor samenwerking. Geïnteresseerd, ziet veel mogelijkheden. Heel geïnteresseerd, kunnen goed aansluiten op Duitsland.

In de bovenstaande tabel is te lezen dat 4 bedrijven echt geïnteresseerd zijn in de samenwerking op dit moment. Alle bedrijven die gereageerd hebben zijn niet op de hoogte van wat Duitsland te bieden heeft en op het moment zijn er nog geen samenwerkingen met Duitsland. 3 bedrijven zijn erg geïnteresseerd en zien veel mogelijkheden. De geintresseerde bedrijven zijn op maximaal 45 min afstand van Duitsland. Van de bedrijven die niet geïnteresseerd zijn is 1 wel geïnteresseerd in de toekomst maar moet eerst zichzelf verder ontwikkelen. Echter is helaas niet te zeggen of de bedrijven die niet gereageerd hebben geen interesse hebben of de mail/contact formulieren niet goed bijhouden. Er zijn twintig bedrijven aangesloten bij de vereniging Paardentoerisme Drenthe. Alja Scholing, medewerker van de verenging is benaderd met de vraag: “Bent u op de hoogte van paardentoerisme in Duitsland, zij vergoeden vakanties met een actief doel (Duitse naam: Aktiv)? Zijn hier al eventuele samenwerkingen met Duitsland?”. Alja Scholing antwoord hierop in het schriftelijk interview dat zij niet van samenwerkingen op de hoogte zijn. Vervolgens is Alja gebeld met de vraag: “Staat de verenging wel open voor samenwerkingen met Duitsland?” hierop antwoord Alja: “Op het moment is de verenging eerst bezig met de knelpunten te verbeteren, voor de toekomst staan zij open om te kijken naar verdere samenwerkingen.”  

16

4. Conclusie en aanbevelingen In dit hoofdstuk worden conclusies gegeven per onderzoeksvraag om vervolgens de probleemstelling te beantwoorden. Aanvullend hierop zullen aanbevelingen gegeven worden.

4.1 Conclusies Paardentoerisme Drenthe Jaarlijks trekken gemiddeld 54.427 hippische toeristen naar de provincie Drenthe. In de provincie zijn ruim voldoende accommodaties beschikbaar voor deze toeristen en de meegenomen paarden, er is 840 kilometer aan ruiterpaden, maneges en evenementen. Echter wordt dit aanbod niet duidelijk gecommuniceerd en onder de aandacht gebracht. Ook zijn er op het moment klachten over de ruiterpaden omdat deze niet op elkaar aansluiten en toeristen verdwalen. Er zijn 3 organisaties die zich bezighouden met de ruiterroutes en het aanbieden. De provincie Drenthe promoot zichzelf op het gebied van paardrijvakanties. Er zijn gemiddeld meer paardentoeristen in Drenthe dan in andere Nederlandse provincies, toch valt hier nog veel te winnen want maar 3% van de Drentse toeristen komen om te paardrijden.

Gezondheidstoerisme Drenthe Drenthe beweegt kondigt een project “De 365 route” aan waar routes aan elkaar gekoppeld worden tot een arrangement met accent op beleving, gezondheid en innovatie. Echter bij de verenging Paardentoerisme Drenthe is niet op de hoogte dat gezondheidstoerisme betrekking heeft op paarden toerisme en focust zich hier dus niet op. In de promotie van Drenthe als paardentoerisme wordt de nadruk gelegd op de ruimte, rust en omgeving en niet op de gezondheid. BMC Advies en Hanze Hogeschool rapporteren dat er rust- en pleisterplaatsen van belang zijn voor de hippische recreanten en toeristen in de provincie. Op het moment zijn er meer dan veertig rust en pleisterplaatsen in ontwikkeling die bij dragen aan gezondheidstoerisme en Duitse toeristen zullen trekken. BMC Advies en Hanze Hogeschool melden wel dat het belangrijk is eerst ook de knelpunten te verbeteren op het gebied van de ruiterroutes en paden voordat Drenthe zich verder kan profileren.

Trends & ontwikkelingen Wat betreft trends en ontwikkelingen heeft de provincie Drenthe te maken met vergrijzing, wat erg aan het toenemen is in Drenthe. De provincie Drenthe kan hier op inspelen door (paarden)vakanties aan te bieden voor de 65-plussers en daarbij een stukje gezondheidshulp toe te voegen. Daarnaast is er een stijging te zien in het toerisme in Nederland, want het aantal bestedingen binnen de toeristische sector en het aantal banen in deze sector nemen flink toe. Dit betekent dat de Provincie Drenthe hier op kan inspelen door zich te profileren als paardenprovincie en ervoor te zorgen dat toeristen naar Drenthe komen. Daarnaast zullen er nieuwe banen vrij kunnen komen, ook in de paardensector. Een andere ontwikkeling dat plaatsvindt in Nederland, zijn de bezuinigingen. Dit kan van invloed zijn op de buitensport, en de provincie Drenthe zal dan ook op zoek moeten gaan naar nieuwe verdienmodellen om het buitensportroutenetwerk op peil te houden. Een sociaal-culturele trend is het gezondheidstoerisme, een kans voor de provincie Drenthe, want hier zal de toekomstige toerist om vragen. En hiermee kan worden samengewerkt met de gemeente Lastrup in Duitsland. De technologie speelt een grote rol in het toerisme, mensen boeken vooral online en lezen recensies via Social Media over verschillende toeristische bestemmingen. De provincie Drenthe kan zich goed profileren op het gebied van Social

17

media. De trend duurzaam ondernemen in de toeristische sector is een must. Provincie Drenthe kan duurzaam ondernemen inzetten en hier extra omzet door creëren, een groei doormaken en marktaandeel veroveren. Verder zijn er nog politieke ontwikkelingen, zoals de wetgeving van het paardenwelzijn. De Provincie Drenthe moet zich houden aan de regels op gebied van paardenwelzijn om een zo goed mogelijke samenwerking met Duitsland aan te gaan.

Sterke & zwakke punten en kansen & bedreigingen Er is veel aanbod wat betreft paardentoerisme in Drenthe. Het komt er op neer dat de ondernemers in de Hippische sector in Drenthe nog niet allemaal bekend zijn met het fenomeen “gezondheidstoerisme”. Verder zijn de zwakke punten op het gebied van paardentoerisme dat er te veel accommodaties zijn waar je je eigen paard moet meenemen. Daarnaast zijn de ruiterrouters slecht aangegeven en in kaart gebracht en sluiten ze niet op elkaar aan. Het laatste zwakke punt is dat Drenthe bekend staat als fiets en wandel provincie in plaats van een paardenprovincie. Hier kunnen ze dus nog wat halen. De kansen zijn dat er nieuwe banen worden gecreëerd, het inspelen op gezondheidstoerisme en de vergrijzing. Enige bedreigingen die er zijn voor het paardentoerisme, is de vernatting van het landschap, de economische situatie en de scherpere regels die er zijn op het gebied van paardenwelzijn.

Gezondheidstoerisme en paardentoerisme in Duitsland Er kan geconcludeerd worden dat alle bedrijven die gereageerd hebben en de vereniging Paardentoerisme Drenthe op dit moment geen samenwerkingen hebben en/of op de hoogte zijn van mogelijkheden tot samenwerkingen met Duitsland. Groot deel van de bedrijven en de vereniging zijn wel geïnteresseerd in samenwerkingen op dit moment of voor in de toekomst.

18

4.2 Antwoord probleemstelling Hieronder zal een antwoord worden gegeven op de probleemstelling van dit onderzoek. De probleemstelling is: “In hoeverre zijn mensen in de provincie Drenthe, die zich bezighouden met paardentoerisme, bereid en in staat samen te werken met Duitsland?” De hippische ondernemers in de provincie Drenthe zijn bereid samen te werken met Duitsland op het gebied van paarden- en gezondheidstoerisme. De bedrijven die hebben gereageerd zien een samenwerking zitten met Lastrup. Voor Duitsland is Drenthe een goede partij om mee samen te werken omdat de provincie Drenthe 34 accommodaties heeft voor paardenvakanties, 7 maneges voor deze groep, organisaties en vele ruiterroutes heeft. Daarnaast is de paardensector goed voor veel banen, drie procent van het totaal aantal banen in Drenthe, en is het goed voor een omzet van 230 miljoen. Wel moeten er nog enige verbeteringen worden gedaan op dit gebied. Zo zijn vele ruiterrouters onduidelijk aangegeven en verdwalen toeristen er geregeld. Verder speelt het begrip “gezondheidstoerisme” niet zo een belangrijke rol als dat het doet in Duitsland. Hierdoor is het begrip voor vele ondernemers nog vaag.

4.3 Aanbevelingen Hieronder worden aanbevelingen gegeven voor de gemeente Lastrup, over hoe ze het verder kunnen aanpakken en welke bedrijven bereid zijn voor een samenwerking en op welke manier. Daarnaast zullen er aanbevelingen zijn voor een verder onderzoek.

•

Duitsland moet het begrip “gezondheidstoerisme” eerst doorvoeren in Nederland, voordat er een evenwichtige samenwerking kan komen;

•

De knelpunten op het gebied van paardentoerisme moeten worden verbeterd in Drenthe, voordat Duitsland in zee gaat met de provincie;

•

Niet alle accommodaties die zich richten op paardentoerisme, zijn aangesloten bij een vereniging. Deze accommodaties zullen dus apart moeten worden benaderd;

•

Op dit moment kunnen de bovengenoemde belangstellende organisaties gesprekken voeren over een eventuele samenwerking met Duitsland;

Verder onderzoek Hieronder zijn aanbevelingen gegeven voor een verder onderzoek:

•

Er zal een onderzoek moeten worden gedaan of de wensen van Duitsland overeenkomen met de belangstellende bedrijven in Drenthe;

•

Verder kan er onderzocht worden wat de toegevoegde waarde zal zijn van de samenwerking tussen Drenthe en Duitsland;

•

Daarnaast moet er een onderzoek plaatsvinden op welke manier er een samenwerking tussen Duitsland en Drenthe kan worden aangegaan;

•

Een onderzoek zal moeten worden gedaan naar de Aktiv en Reha doelgroepen, en hoe je deze benaderd;

19

Literatuurlijst • • •

• •

• • • • •

•

• •

BMC, Hanze Hogeschool. (2015). Economische betekenis en potentie van de hippische sector in Drenthe Drenthe Beweegt. (2014). Rapportage Drenthe Beweegt. Geraadpleegd op 29 april 2015 via https://www.google.nl/?gws_rd=ssl#q=rapportage+drenthe+2014+hippisch Izovator. (2011). Marktonderzoek gezondheidstoerisme Gooi en Vechtstreek. Geraadpleegd op 22 april 2015 via http://www.izovator.nl/files/1Marktonderzoek%20gezondheidstoerisme%20Gooi%20en%20Vechtstreek%20%20v120110.2-2.pdf Marcus, J. & Van Dam, N. (2012). Een praktijkgerichte benadering van Organisatie en Management. (7e dr.). Houten: Noordhoff Uitgevers Groningen Nationaal Kompas Volksgezondheid. (2013). Vergrijzing: Wat zijn de belangrijkste verwachtingen voor de toekomst?. Geraadpleegd op 28 april 2015 via http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/vergrijzing/toekomst/ Paardenprovincie. (Z.J.). Drenthe in de media. Geraadpleegd op 28 april 2015 via http://www.paardenprovincie.nl/hoofdmenu/media/drenthe-in-de-media Paardenprovincie Drenthe. (Z.J.) Rust- en pleisterplaatsen. Geraadpleegd op 26 mei 2015 via http://www.paardenprovincie.nl/hoofdmenu/drenthe/rust-en-pleisterplaatsen Provincie Drenthe. (2014). Factsheet Vrijetijdseconomie Drenthe. Geraadpleegd op 26 mei 2015 via RTV Drenthe. (2014). Drenthe loopt paardentoeristen mis. Geraadpleegd op 28 april 2015 via http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/drenthe-loopt-paardentoeristen-mis RTV Drenthe. (2015). 'Drenthe kan paardenprovincie nummer 1 worden'. Geraadpleegd op 1 mei 2015 via http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/drenthe-kanpaardenprovincie-nummer-1-worden Stegen.net. (2013). Hippisch Platform Drenthe wijst op bedreigingen voor de paardensector. Geraadpleegd op 28 april 2015 via http://www.stegen.net/2013/02/hippisch-platform-drenthe-informeert-overbedreigingen-voor-paardensector/ Vakantie met Paarden. (Z.J.). Paardentoerisme in Nederland. Geraadpleegd op 22 april 2015 via http://www.vakantie-met-paarden.nl/paardentoerisme Verhoeven. (2009). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger onderwijs. Amsterdam: Boom Lemma https://www.google.nl/?gws_rd=ssl#q=factsheet+vrijetijdseconomie+drenthe

20

Bijlage 1 – Interview Alja Scholing

Vragenlijst paardentoerisme/gezondheidstoerisme Drenthe Alja Scholing, medewerker vereniging Paardentoerisme Drenthe 1. In hoeverre besteedt de provincie Drenthe aandacht aan (actief) paardentoerisme? Het is lastig om deze vraag te beantwoorden. Bedoelen jullie met de “provincie” de ondernemers of de overheid? De ondernemers in Drenthe (deels verenigt in onze vereniging Paardentoerisme Drenthe) proberen door samenwerken op het gebied van promotie, onderhoud etc. het paardrijden en recreëren in Drenthe onder de aandacht te brengen. 2. Doet Drenthe ook iets met gezondheidstoerisme? Dus mensen die met hun gezondheid bezig zijn en dit combineren met een paardrijvakantie, (actieve op gezondheidsbevordering gerichte paardentoerisme bedrijven) Daar kan ik je geen antwoord op geven. Wij (als bedrijf) doen dat in ieder geval niet. 3. De provincie Drenthe wil zich profileren als Paardenprovincie, wordt hier ook aandacht besteedt aan het feit dat paardrijden bevorderlijk is voor de gezondheid? Nee, dat doen we (nog) niet. We leggen in onze promotie natuurlijk wel de nadruk op ruimte, rust, groene omgeving etc. 4. Wat kan Drenthe eventueel verbeteren op het gebied van paardentoerisme/gezondheidstoerisme? Zijn er factoren die het succes in de weg staan? Het paardentoerisme zou verbeterd kunnen worden door de aanleg van een knooppuntensysteem door heel Drenthe. De kosten houden deze verbetering tegen. Ook het onderhoud (door Staatsbosbeheer) van de ruiter- en menpaden zou verbeterd kunnen worden. Ook dit is een geld kwestie. 5. Bent u op de hoogte van paardentoerisme in Duitsland, zij vergoeden vakanties met een actief doel (Duitse naam: Aktiv)? Zijn hier al eventuele samenwerkingen met Duitsland? Nee, dat ken ik niet. 6. Subsidieert de provincie deze hippische sector? Hoe gaat dit in zijn werk? Nee, er is geen subsidie.  

21

Bijlage 2 – Actief paardentoerisme Drenthe Categorie Accommodatie

Bedrijfsnaam Camping De Otterberg

Plaats Wijster

Accommodatie

Landgoed ’t witte zand

Meppen

Accommodatie

Ruitervakantiece ntrum Havelte Hoeve ’t Wed in Wapse

Havelte

(Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.)

Wapse

Accommodatie

Het Amerveld

Amen

Accommodatie

Meisterhof

Dwingeloo

Paardden-vakntieboerderij. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected] Boerderijcamping. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: Contactformulier Camping. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected]

Accommodatie

Recreatie boerderij Evensterk

Een

Camping met aandacht voor mens en dier. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected]

Accommodatie

Brammershoop

Eeserveen

Accommodatie

Hippisch Centr. Emmen

Erica

Camping, kamperen met eigen paard. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected] 5-sterren manege. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected]

Accommodatie

Hippisch Centr. Exloo

Exloo

Centrum voor paarden sport. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected]

Accommodatie

Familie van Rein

Gasselte

Camping/ Bed & Breakfast. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: [email protected]

Accommodatie

Minicamping Creativo Camping de Bosrand

Haule

Minicamping. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Boerencamping. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.)

Camping Klein Zwitserland Memory-Garden

Zuidwolde

(Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.)

Zuidvelde

Luxe bed & Breakfast. Twee Boxen

Accommodatie

Accommodatie

Accommodatie Accommodatie

Spier

Beschrijving Een complete camping met manege (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.) Contact: Contactformulier

22

Bed & Breakfast

beschikbaar (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] Appartementen en een groepsaccommodatie/vakantiehuis (tot 21 personen). Er is 2 ha land met daarin een wei voor eigen paard en 6 boxen (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] luxe boerderij appartementen met gratis logies voor uw paard (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] Paarden kunnen gestald bij de buren in een paardenpension (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] Een beperkt aantal paarden te huur (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] Mogelijkheid tot rijles, buitenritten en dagtochten onder begeleiding (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected] Bevindt zich bij prachtige ruiterpaden. Overnachten in zeer luxe ranch die met alle gemakken is voorzien (Ruiterpad, 2015). Contact: [email protected]

Accommodatie

PaardenVakantieboerderij Hoeve ‘t Wed

Wapse

Accommodatie

An de wieke

Nieuw Balinge

Accommodatie

B&B Kamer 7

Diever

Accommodatie

De Mathilde Hoeve

Wapserveen

Accommodatie

Gezond Boeren Verstand

Dalerveen

Accommodatie

Westernkamp

Hoogsmilde

Accommodatie

Groepsverblijf en Camping Boerhaarshoeve

Grolloo

Camping en appartementen met weidegang gastpaarden, nabije ruiterroutes en huifkarovernachtingen (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: via contact formulier

Accommodatie

Vakantieoord De Bronzen Emmer

Meppen

Accommodatie

Recreatieboerder ij Alberthoeve

Wateren

Accommodatie

Minicaming de Wolvenhoeve

Smilde

Een 5 sterren camping met bungalows. Er is een manege, ruiterroutes, ponykampen, weidegang een huifkarovernachtingen (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Geschikt voor groepen. Er zijn 41 stallen een manege en genoeg ruimte en faciliteiten (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Een minicamping met een buitenmanege en ponykampen (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] 23

Accommodatie

De Oldendieverhof

Diever

Accommodatie

Ieberenhoeve

Schoonloo

Accommodatie

’t Hoefijzer

Zwiggelte

Accommodatie

Landgoed de Dodshoorn

Grolloo

Accommodatie

De Horperhoeve

Zweeloo

Accommodatie

Stalhouderij nieuw Moscou

Hollandschev eld

Accommodatie

Camping De Reeënwissel

Hoogersmilde

Accommodatie

Les Chevaux

Buinen

Accommodatie

Natuurlijk aan de Es

Havel te

Manege

Manege de

Zuid-oost

Een boerderij met uitstekende paardrij- of menvakantie faciliteiten (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Appartementen en vakantiehuizen in een bosrijke omgeving (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Groepsaccomodaties met een manege, paarden huur, kampen, tochten en dichtbij zijnde ruiterpaden (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Er is een gast per keer op het terrein om optimaal te kunnen genieten van de privacy en natuur. Et is een buiten manege, ruiterpaden, binnen manege, en 6 stallen (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Er zijn paarden te huur, veel arragenmenten met trainingen, begeleidingen, tochten, ponykampen en er is een binnen en buiten manege aanwezig (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Luxe appartementen waar een paard kan worden gestald en vrij worden gelaten in de rij hal. (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Een familiecamping met ruiter en men paden en een manage. Ook hier worden ponykampen gehouden en zijn huifkarovernachtingen mogelijk (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Vakantiewoningen. Worden o.a. Ponykampen georganiseerd en trainingsweekenden (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Vakantiecentrum voor paarden vakanties (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Organiseert o.a Ponykampen 24

Eekwal

Drenthe

Manege

Manege Smit

Pesse

Manege

Manege Knollegruun

Schoonloo

Manege

Manege Gasselte

Gasselte

Manege

Paardencentrum Dolfing

Te Vries

Manege

Hippisch Centrum Rosworld De drift

Zeijen

Dwingeloo

Manege met accommodatie. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.)

Ruiterroutes

Drents-Friese Wold

Appelscha

Ruiterroute

Annen

Annen

Ruiterroute

Assen

Assen

Ruiterroute

Borger

Borger

Ruiterroute

Buinerveen

Ruiteroute

Broningerveenro ute Dieverroute

Ruiterroute

Emmen

Emmen

Ruiterroute

Grolloo

Grolloo

Ruiterroute

Drentsche AA

Drentsche AA

Ruiterroute

Nationaal Park

Dwingeldervel

Talrijke mooie huifkar-, wandel- en fietsroutes door de uitgestrekte bosen heidegebieden, het is hier ook toegstaan buiten de de ruiterpaden te rijden (Ruiterpad, 2015). Lengte van de route is: 41000 m (KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 74000 m(KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 52000 m(KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 20000 m (KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 17000 m(KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 74000 m (KNHS, Z.J.). Lengte van de route is: 50000 m (KNHS, Z.J.). Lengte van de route: 18700 (KNHS, Z.J.). Gemarkeerde ruiter- en menroutes

Manege

Diever

(Ruiterpad, 2015). Contact: Contactformulier 48 stallen, paarden te huur, ponykampen, manege en aan menen ruiterpaden (Verenging Paardentoerisme, 2012). Grote manege met 75 stallen, paardenhuur, pony kampen, manege, nabij ruiterroutes, een weidegang en een minicamping (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: [email protected] Een manage met 80 stallen waar dagelijks bosritten worden gehouden en verschillende arrangementen zijn voor individuelen en groepen (Verenging Paardentoerisme, 2012). Contact: Contactformulier Paardensport Centrum, met lessen, kampen, ritten en trektochten (Zomerborg, Z.J.). Activiteiten, ritten, kampen en lessen. (Paardenprovinvie Drenthe, Z.J.)

25

d

Ruiterroutes Organisaties

Drenthe Ruiter- en menroutes van de KNHS

met een totale lengte van 57 kilometer (Nationaal Park Dwingelderveld, Z.J.). U kunt op de routekaart inzoomen tot op straatniveau. Het is nu ook mogelijk om met een GPS systeem de routes te rijden aan de hand van GPS coördinaten (Ruiterpad, 2015)

Ruiterroutes organisaties

Stichting Elisabeth Ruiterkampen

Westerbork

Ruiterroutes organisaties

Vereniging Paardentoerisme Drenthe

Drenthe

Evenement

Concours Hippique Coevorden Crosstraining voor haflingers Clinic Olympisch Wereld en Europees (Para) Ruiter Frank Hosmar CH Eext

Coevorden

Organiseert geïntegreerde ruiterkampen voor lichamelijk-, zintuiglijk-, verstandelijk- en nietgehandicapten (Ruiterpad, 2015). 840 kilometer ruiter- en menroutes, oneindige bossen, prachtige heidevelden, uitgestrekte landerijen en vele zandwegen (Ruiterpad, 2015). 15 mei 2015, duur is 3 dagen

Roden

17 mei 2015

Hollandschev eld

19 mei 2015

Eext

IJRN Internationaal Western Meets Dressuur Clinic Olympisch Wereld en Europees (Para) Ruiter Frank Hosmar Ringsteken Norg Nationaal Tuigpaardenconc ours 2015 Tuigpaardenconc ours Regionaal IJRN Gaedingakeppni Paardenmarkt

Exloo

22 mei 2015, 5 dagen durend evenement 22 mei 2015, 3 dagen durende wedstrijden 30 mei 2015

Evenement Evenement

Evenement Evenement Evenement Evenement

Evenement Evenement

Evenement Evenement Evenement

Assen Hollendschev eld

30 juni 2015

Norg Norg

4 juli 2015 28 juli 2015

Norg

6 September 2015

Exloo

12 September 2015, 2 dagen durend evenement 20 Oktober 2015

Zuidlaren

26