Het gebruik van genitale stoombaden door Surinaamse vrouwen

Het gebruik van genitale stoom baden door Surinaamse vrouwen T. VAN ANDEL1, S. RUYSSCHAERT2, J. BEHARI-RAMDAS3, L. NIEKOOP4, S. DE KORTE5 EN D. KOOPMANS5 1. ETNOBOTANICA, NATIONAAL HERBARIUM NEDERLAND, UNIVERSITEIT UTRECHT 2. PHD STUDENT, TROPISCHE LANDBOUW EN ETNOBOTANIE, UNIVERSITEIT GENT (BE) 3. MSC STUDENT, UNIVERSITEIT LEIDEN 4. MSC STUDENT, VU, AMSTERDAM 5. STUDENTEN GENEESKUNDE, AMC, AMSTERDAM

INLEIDING In veel Afrikaanse landen gebruiken vrouwen planten en andere materialen zoals aluin, papier en antiseptische vloeistoffen om de vagina strak en droog te maken en afscheiding te verminderen.1 Ondanks de pijn die hiermee gepaard gaat, worden deze zogenaamde dry sex-methoden veel toegepast door Afrikaanse vrouwen, omdat mannen het sterk waarderen en daarom hun partner trouw zouden blijven.2,3 Aids-onderzoekers in Afrika waarschuwen al jaren tegen het gevaar van dry sex, aangezien het inbrengen van drogend materiaal het vaginale slijmvlies kan beschadigen Hierdoor kunnen tijdens geslachtsverkeer scheurtjes en wondjes ontstaan, wat de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) bevordert.4 Het intravaginale gebruik van adstringerende stoffen onderdrukt de natuurlijke bacteriën in de vagina en doet bovendien condooms eerder scheuren.5 Dry sex-praktijken blijven echter niet beperkt tot Afrika. Surinaamse vrouwen, en met name marrons (nakomelingen van gevluchte slaven in het binnenland van Suriname), gebruiken veelvuldig genitale stoombaden.6,7 De recente migratie van marrons naar Paramaribo en Nederland stimuleert een levendige handel in medicinale planten die de vagina straktrekken en droogmaken om het seksuele plezier te verhogen.8 Gezien de snelle stijging van soa en hiv-besmetting onder marrons9 en het feit dat dry sex de

242

overdracht van deze infectieziekten versnelt, was onderzoek naar het culturele belang van vaginale stoombaden noodzakelijk. Blijven Surinaamse vrouwen vasthouden aan dit gebruik na migratie? En is deze informatie van belang voor gynaecologen en verloskundigen in Nederland? Met dit artikel willen wij zorgverleners informeren over het gebruik en de mogelijke gezondheidseffecten van genitale stoombaden door Surinaamse vrouwen. De hier gepresenteerde resultaten zijn afkomstig van het postdoc-onderzoek ‘Medicinale planten van Suriname: verandering in plantgebruik na migratie’, uitgevoerd door het Nationaal Herbarium Nederland (Universiteit Utrecht). METHODEN Veldwerk in Suriname vond plaats van januari tot juli 2006, in Paramaribo en enkele marrondorpen in de Districten Brokopondo en Marowijne. Planten gebruikt voor vaginale stoombaden zijn geïdentificeerd in Herbaria in Suriname en Nederland. Er is informatie verzameld over lokale namen, recepten voor stoombaden, de redenen waarom vrouwen deze planten gebruikten en de ideeën die zij hadden over de werking ervan. Informatie over de handel in stoombadkruiden werd verkregen door marktinventarisatie in Paramaribo, Albina en de grensplaats St. Laurent du Maroni (Frans Guyana).8 Koopmans10 en De Korte11 interviewden achttien marrons en twee Creoolse moeders over plantgebruik rondom de men-

Nederlands tijdschrift voor Obstetrie & Gynaecologie, vol. 121, september 2008

struatie en zwangerschap. Ruysschaert ondervroeg 120 vrouwen in Brownsweg (Brokopondo) over het gebruik van planten voor genitale stoombaden. Data van in totaal 140 respondenten zijn samengevoegd en geanalyseerd. Voor informatie over het gebruik van genitale stoombaden in Nederland is geput uit data afkomstig van interviews onder 210 Surinamers van achttien jaar en ouder, gericht op algemeen gebruik van traditionele Surinaamse geneeswijzen.12 De helft van de deelnemers is geïnterviewd in juli 2007 op het Kwakoe-festival in AmsterdamZuidoost; de andere helft door Voorlichters Eigen Taal en Cultuur van de GGD Den Haag en vrouwen van de Haagse Stichting Kaabasi in het najaar van 2007. Er is een inventarisatie gemaakt van medicinale kruiden verkocht in 31 Surinaamse winkels in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere. Tevens zijn er negentien traditionele Surinaamse genezers geïnterviewd, van wie het merendeel in deze winkels werkzaam was. In dit artikel beperken we ons tot de uitkomsten die betrekking hebben op genitale stoombaden. Verschillen tussen kruidengebruik werden geanalyseerd aan de hand van demografische kenmerken. Voor de vergelijkingen tussen groepen werd gebruikgemaakt van de non-parametrische Chikwadraattoets voor categoriale variabelen. Ten slotte hebben we onze resultaten (persoonlijk en via e-mail) besproken met artsen, medisch onderzoekers en andere

Figuur 1. Vaginaal stoombad. Tekening H. Rypkema. Journal of Ethnopharmacology 2008: 116(1):85. deskundigen, werkzaam binnen de gezondheidszorg in zowel Suriname (Academisch Ziekenhuis Paramaribo, Medische Zending, Stichting Lobi, ProHealth) als in Nederland (RIVM, AMC, VUMC, GGD, Aids Fonds, Soa Aids Nederland en hivnet). RESULTATEN Suriname Om een stoombad te maken kookt de vrouw het benodigde plantenmateriaal, giet ze het afkooksel in een emmer en gaat ze wijdbeens op de rand zitten om de hete stoom haar vagina te laten binnendringen (figuur 1). Na ongeveer tien minuten stomen steekt ze haar vingers zo diep mogelijk naar binnen om het aanwezige slijm te verwijderen. Wanneer het water enigszins is afgekoeld, wast ze haar geslachtsdelen met het hete afkooksel. Een grote verscheidenheid aan medicinale kruiden wordt in deze stoombaden gebruikt. Wij registreerden ten minste 177 verschillende plantensoorten, waarvan iets minder dan de helft op de markt werd verkocht.8 In 2006 bestond 31% van de soorten op de medicinale plantenmarkt in Paramaribo en 39% van

de dagelijkse voorraad (ca. 2000 kg) uit stoombadingrediënten. Vaginale stoombaden zijn vooral populair onder Afro-Surinaamse vrouwen. Creoolse vrouwen in Paramaribo gebruiken ze vooral om de vagina en baarmoeder te reinigen na menstruatie, zwangerschap, miskraam of abortus. Onder marronvrouwen is het de gewoonte om tweemaal daags de vagina intensief schoon te maken. Behalve reinigen zijn die kruiden ook bedoeld om de vagina strak en droog te maken, iets wat vooral door mannen, maar ook door vrouwen op prijs wordt gesteld. Dit komt tot uiting in de suggestieve namen die men aan de planten geeft, zoals ‘schuurpapier’, ‘ruwe vagina’ en ‘gebroken penis’ (figuur 2). Met het regelmatig gebruik van stoombaden zeiden de vrouwen hun partner tevreden te houden en zo buitenechtelijke escapades te voorkomen. Omdat men de geur van vaginale afscheiding afstotelijk vindt, worden er vaak aromatische bladeren aan het badwater toegevoegd. De essentiële oliën in deze planten geven bij verdamping een lekkere geur en veroorzaken een fris gevoel.

Waarom bestaan er zoveel verschillende stoombadkruiden? Volgens onze informanten moest iedere vrouw een aantal verschillende planten uitproberen totdat ze de soorten vond die bij haar het beste resultaat bewerkstelligden en geen ongewenste bijwerkingen (jeuk, een brandend gevoel of juist extra afscheiding) veroorzaakten. Vrouwen experimenteerden voortdurend met ‘nieuwe’ soorten voor hun stoombaden. Geen van de door ons geïnterviewde Surinaamse vrouwen was echter op de hoogte van het feit dat een droge, nauwe vagina een risico meebrengt voor het overbrengen van een soa. Ze waren er juist van overtuigd dat het regelmatig schoonhouden van hun geslachtsdelen gezond was en hen bescherming bood tegen dit soort infecties. Het was in hun ogen simpelweg onmogelijk dat een eeuwenoude traditie gevaarlijk kon zijn. Geslachtsziekten werden in hun ogen juist overgebracht door vrouwen die de traditionele gebruiken rondom de intieme hygiëne niet meer respecteerden. Vaginale stoombaden worden echter niet alleen gebruikt voor genitale hygiëne en dry sex. Vrouwen uit verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen vertelden ons dat ze stoombaden gebruikten na de bevalling, om bloed- en placentaresten te verwijderen en de uterus te laten samentrekken. De baden zouden versterkend werken voor de kraamvouw en naweeën en baarmoederverzakking voorkomen. Als een vrouw geen stoombaden zou gebruiken, liep ze het

Figuur 2. Het stoombadkruid Hirtella paniculata. De Surinaamse naam San yu wan’ mi bai gi yu (Wat wil je dat ik voor je koop?) verwijst naar een tevreden minnaar die na afloop van de (droge) seks zijn vriendin een cadeau aanbiedt. Foto. H. Rypkema.


243

gevaar kowru bere (letterlijk ‘kou in de buik’) op te lopen. Volgens onze respondenten kon deze gevaarlijke ziekte, veroorzaakt door resten ‘vuil bloed’ in de baarmoeder, leiden tot hevige buikpijn, koorts en uiteindelijk het overlijden van de kraamvrouw. De meeste Surinaamse zorgverleners die we spraken, waren op de hoogte van de dry sexmethoden. Ze maakten zich zorgen over de mogelijke relatie tussen excessief gebruik van stoombaden en de hoge prevalentie van soa’s, hiv, baarmoederhalskanker en buitenbaarmoederlijke zwangerschappen onder hun patiëntes. Nederland Geen van de Nederlandse zorgverleners die wij benaderden, was op de hoogte van dry sex-praktijken onder Surinaamse vrouwen.7 Artsen staan over het algemeen sceptisch tegenover het gebruik van vaginale douches en andere middelen die de zuurgraad van de vagina beïnvloeden, omdat deze beschermt tegen bacteriën, schimmels en virussen. In hoeverre gebruiken Surinaamse vrouwen in Nederland nog genitale stoombaden? Van de 210 geïnterviewde Surinamers identificeerde 41% zich met Afro-Surinaams en 29% met Hindoestaans. De rest (30%) had een andere Surinaamse etniciteit of was van gemengde afkomst. De mediane leeftijd was 46,4 jaar. De respons onder vrouwen was hoger dan onder mannen (59 resp. 41%). Van de ondervraagden gaf 77% toe wel eens medicinale planten te gebruiken; 66% had dit de afgelopen twaalf maanden gedaan. Kruiden werden niet alleen gebruikt om ziektes te genezen, maar ook om de gezondheid te bevorderen of ziektes te voorkomen. Afro-Surinamers gebruikten significant vaker medicinale planten dan Hindoestanen (χ2 = 7,433, d.f. = 1, P = 0,006). Een kwart van de ondervraagde vrouwen zei wel eens genitale stoombaden te gebruiken. 8 van de 31 zeiden dit in het verleden te hebben gedaan, ‘toen ze nog jong waren’. Onder vrouwen in de vruchtbare leeftijd (18–45 jaar) was het percentage stoombadgebruiksters hoger (34%). Van de Afro-Surinaamse vrouwen ge-

244

bruikte 30% stoombaden, maar in de vruchtbare leeftijdsgroep (n=18) liep dat percentage op tot 39%. In de groep ‘overige etniciteit’ was dit percentage vergelijkbaar (40%). Onder Hindoestaanse vrouwen in de vruchtbare leeftijd (n=16) waren veel minder stoombadgebruiksters (12,5%), maar verschillen tussen de bevolkingsgroepen waren niet significant. Stoombadkruiden stonden als tweede op de lijst van meest gebruikte traditionele geneeswijzen.12 Anders dan in Suriname worden vaginale stoombaden in Nederland bereid door planten te overgieten met kokend water in een emmer of po. Ook worden kant-en-klare zakjes met kruiden geweekt in een plastic bidet met heet water dat onder de wc-bril wordt geplaatst. Sommige vrouwen vullen een lege Lactacyd-fles met het kruidenaftreksel om het zo diep mogelijk in te brengen. Gevraagd naar de reden voor het nemen van stoombaden werd ‘hygiëne’ of ‘reinigen’ het vaakst genoemd, gevolgd door ‘na de bevalling’, ‘verstevigen van de baarmoeder’, ‘schimmelinfectie’ en ‘na een miskraam’. Ook werd ‘lekker, omdat ik er zin in heb’ als argument opgevoerd. Voor een 53-jarige creoolse vrouw uit Amsterdam waren stoombaden zelfs de belangrijkste reden om medicinale planten te gebruiken: ‘Ik gebruik oso dresie (medicinale planten) als ik een vrouwenbad wil gebruiken. De dokter vindt dat je niet mag zitten in heet water en bladeren, maar zij hebben er niks voor.’ Van de 251 verschillende soorten Surinaamse kruiden die in Nederland worden verkocht, is 37% bedoeld voor genitale stoombaden (figuur 3). Ten minste veertien winkels in de Randstad verkopen deze planten, en zeker acht hiervan zijn zelfs gespecialiseerd in stoombadkruiden. De helft van de 55.000 kilo planten die jaarlijks uit Suriname wordt geïmporteerd, komt echter niet in winkels terecht, maar is bestemd voor eigen gebruik of aan-huis-verkoop. Vier Surinaamse bedrijfjes adverteren met stoombadmengsels in kruidenbuiltjes of dichtgeniete koffiefilters op het internet. Op diverse websites (www.mamjo.com, www.suriname. nu) wordt informatie uitgewisseld


Figuur 3. Verkoop van stoombadkruiden op de markt in de Amsterdamse Bijlmer. Foto: L. Niekoop. over recepten, verkoopadressen en de werking van genitale stoombaden. Van de ondervraagde traditionele genezers had 84% klanten die voor genitale stoombaden kwamen. Volgens de meeste genezers (82%) was er sprake van een groeiende vraag naar Surinaamse kruiden. Uit gesprekken met GGD-medewerksters bleek dat jonge Surinaamse vrouwen in Amsterdam ook hun vagina spoelden met schoonmaakmiddelen als Dettol. DISCUSSIE Reinheid is een belangrijk aspect van de Surinaamse cultuur. Het periodiek schoonmaken van het lichaam wordt essentieel geacht voor een goede gezondheid.12,13 Het idee dat een verstopping de vrije stroom van lichaamsvloeistoffen onderbreekt en daarmee de gezondheid in gevaar brengt, is wijdverspreid in het Caribisch gebied.14 Verstopping, door Surinamers vaak aangeduid als ‘kou’ kan behalve een verkoudheid ook slaan op onvruchtbaarheid of baarmoederontsteking (verstopping door vuil bloed). Het verwijderen van deze ‘kou’ door middel van stoombaden is een van de methoden om deze ziekten te voorkomen.12,14 Menstruerende of pas bevallen vrouwen worden door veel Surinamers als onrein beschouwd. Door hen bereid voedsel kan een man ziek maken. Vaginale kruidenbaden worden daarom gezien als een manier om het ‘vuile bloed’ snel kwijt te raken en het lichaam van de vrouw weer aantrekkelijk te maken voor de man. Net als in Afrikaanse landen wordt een vochtige vagina gezien als een bewijs van promis-

cuïteit en een gegronde reden voor de man om een andere vriendin te zoeken.3,9 De door Terborg9 geïnterviewde marrons in het binnenland van Suriname waren van mening dat een droge en nauwe vagina essentieel was voor bevredigende seks. Op de vraag of dry sex pijn en bloedingen veroorzaakte, antwoordden de meeste respondenten positief. Suriname wordt momenteel getroffen door een aids-epidemie, met een geschatte hiv-prevalentie tussen de 1 en 3% van de volwassen bevolking.15 De meeste seropositieven zijn te vinden onder de marrons.9 In het grensgebied met Frans Guyana, waar veel marrons wonen, loopt het percentage geïnfecteerden op tot 4% van alle zwangere vrouwen.16 Ook onder in Nederland wonende Surinamers neemt het aantal hiv-besmettingen toe, aangezien er veel en intensief verkeer is tussen beide landen.17-19 Volgens GGD-onderzoek vertonen Surinaamse mannen meer seksueel risicogedrag dan vrouwen: ze hebben meer partners (gelijktijdig en na elkaar), vaker seksueel contact in het land van herkomst en gebruiken zelden condooms.19 Geen van deze onderzoeksrapporten maakt echter melding van genitale stoombaden. De hiv-prevalentie onder in Nederland wonende Surinamers is circa 1%, maar gezien hun mobiliteit en risicogedrag hebben stijgende hiv-percentages in Suriname direct gevolgen voor Nederland.17,18 Gezien de populariteit van dry sex en de essentie van vaginale hygiëne in de Afro-Surinaamse cultuur lijkt het onverstandig om genitale stoombaden te ontraden. Zeker in het Surinaamse binnenland, waar de gezondheidszorg te wensen overlaat, spelen traditionele vroedvrouwen nog steeds een grote rol bij de bevalling en kraamperiode.9,20 In de jaren negentig was de moedersterfte in Suriname 226 op de 100.000 levendgeborenen.21 Uit onze resultaten blijkt dat vaginale stoombaden vaak worden gebruikt voor het verwijderen van placentaresten na een bevalling, miskraam of abortus. Kennis van planten die de baarmoeder snel doen samentrekken en infecties voorkomen, kan in afgelegen regio’s van levensbelang zijn.

Vanwege de belangrijke rol die vaginale stoombaden spelen in de reproductieve gezondheid van Surinaamse vrouwen, zou de voorlichting zich moeten richten op de voor- en nadelen van deze baden. Veilige methoden, zoals het voorkomen van bloedingen door een uitgebreid(er) voorspel en condoomgebruik, zouden moeten worden gestimuleerd.9 Uiteraard hangt het effect (en het mogelijke gevaar) van genitale stoombaden af van de gebruiksfrequentie, de plantaardige ingrediënten en de sterkte van het aftreksel. Als het gebruik beperkt blijft tot direct na de bevalling (een periode waarin over het algemeen weinig geslachtsverkeer plaatsheeft) lijkt de kans op besmetting met soa’s gering. Daarom zou de voorlichting zich moeten concentreren op degenen die dagelijks stoombaden gebruiken (en zij die dit van hun partner verwachten). Dit betreft met name de marrons in Suriname (73.000 personen) en Nederland (35.000).22 Bij in Nederland wonende Suri naamse vrouwen worden de meeste ziekenhuisopnamen veroorzaakt door ziekten van het urogenitaalstelsel.23 Bestaat er een verband tussen (excessieve) vaginale hygiëne en het voorkomen van urogenitale aandoeningen in deze groep? Heeft het gebruik van vaginale stoombaden aantoonbaar effect op de reproductieve gezondheid en de transmissie van soa’s onder Surinaamse Nederlanders? Wat is het farmacologische effect van het gebruik van stoombadkruiden? Meer onderzoek is nodig om deze vragen te beantwoorden en effectieve voorlichtingsmethoden te ontwikkelen.

Literatuur 1. Runganga AO, Kasule J. The vaginal use of herbs/substances: an HIV transmission facilitatory factor? AIDS Care 1995;7:639–645. 2. Baleta A. Concern voiced over ‘dry sex’ practices in South Africa. Lancet 1998;352:1292. 3. Kun KE. Vaginal drying agents and HIV transmission. Int Fam Plan Perspec 1998;24(2):93-94. 4. McClelland RS, Lavreys L, Hassan WM, Mandaliya K, Ndinya-Achola JO, Baeten JM. Vaginal wash-

ing and increased risk of HIV-1 acquisition among African women: a 10-year prospective study. AIDS 2006;20(2):269-273. 5. Civic D,Wilson D. Dry sex in Zimbabwe and implications for condom use. Soc Sc Med 1996;42:91–98. 6. Andel TR van, Korte S de, Koopmans D, Behari-Ramdas JA, Ruysschaert S. ‘Wasi ondrosei’: het gebruik van vaginale stoombaden in Suriname, OSO 2008;27(1):5271. 7. Andel TR van, Korte S de, Koopmans D, Behari-Ramdas JA, Ruysschaert S. Dry sex in Suriname. J Ethnopharmacol 2008;116(1):84– 88. 8. Andel TR van, Havinga RM, Groenendijk S, Behari-Ramdas JA. The medicinal plant trade in Suriname. Ethnobot Res & Appl 2007;5:351-373. 9. Terborg JRH. Sexual behaviour and sexually transmitted diseases among the Saramaka and Ndjuka Maroons in the hinterland of Suriname. Paramaribo: ProHealth; 2001. 10. Koopmans D. The use of traditional health care for menstruation and menopause related issues among Surinamese Maroon and Creole women. Amsterdam: AMC, 2007. 11. Korte S de. The use of traditional health care in obstetric care by Creole and Maroon women in Suriname. Amsterdam: AMC, 2006. 12. Andel TR van. Oso dresi ini Bakra kondre. Het gebruik van traditionele geneeswijzen door Surinamers in Nederland. Utrecht: Nationaal Herbarium Nederland en GGD Den Haag, 2008. 13. Terborg JRH. Liefde en conflict. Seksualiteit en gender in de AfroSurinaamsee familie. PhD thesis, Universiteit van Amsterdam, 2002. 14. Lans CA. Ethnomedicines used in Trinidad and Tobago for reproductive problems. J Ethnobiol Ethnomed 2007;3:13. 15. UNAIDS/WHO. Epidemiological Fact Sheets on HIV/AIDS and Sexually Transmitted Infections; Suriname, 2006. 16. Tortevoye P, Tuppin P, Carles G, Peneau C, Gessain A. Comparative trends of seroprevalence and seroincidence rates of human T cell lymphotropic virus type I and human immunodeficiency virus 1 in


245

pregnant women of various ethnic groups sharing the same environment in French Guiana. Am J Trop Med Hyg 2005;73:560–565. 17. Gras MJ, Weide JF, Langendam MW, Coutinho RA, Hoek A van der. HIV prevalence, sexual risk behaviour and sexual mixing patterns among migrants in Amsterdam, the Netherlands. AIDS 1999;13:1953–1962. 18. Kramer MA, Hoek JAR van den, Coutinho RA, Prins M. Sexual risk behaviour among Surinamese and Antillean migrants travelling

to their countries of origin. Sex Transm Infect 2005;81:508–510. 19. Veen MG van, Wagemans MAJ, Burg I van den, Tonino-van der Marel E, Leeuwen AP van, Laar MJW van de. HIV-surveys bij hoog-risicogroepen in Den Haag 2005. RIVM/GGD Den Haag, 2006. 20. Ruysschaert S, Andel TR van, Putte K van de, Damme P van. Bathe the baby to make it strong and healthy: plant use and child care among Saramaccan Maroons in Suriname. submitted.

SAMENVATTING Dry sex, het gebruik van planten om de vagina strak te trekken en droog te maken, is populair onder Afrikaanse vrouwen, maar kan het vaginale slijmvlies beschadigen en zo de overdracht van soa’s en hiv bespoedigen. Dry sex blijkt echter niet beperkt tot Afrika. Vaginale stoombaden zijn populair onder Afro-Surinaamse vrouwen. Ze worden gebruikt om de vagina en baarmoeder te reinigen na menstruatie, zwangerschap, miskraam of abortus. Onder marron-vrouwen, nakomelingen van gevluchte slaven uit het binnenland van Suriname, is het de gewoonte om tweemaal daags de vagina intensief schoon te maken. Om het culturele belang van stoombaden te bepalen, is onderzoek gedaan naar de handel in stoombadkruiden in zowel Suriname als Nederland en zijn de achterliggende redenen voor het gebruik onderzocht. In Suriname interviewden wij 140 stoombadgebruiksters, en in Nederland ondervroegen we negentien traditionele genezers en haalden we informatie omtrent stoombaden uit interviews onder 210 Surinamers. Een grote verscheidenheid aan medicinale planten wordt in deze stoombaden gebruikt. Acht winkels in de Randstad zijn gespecialiseerd in stoombadkruiden. Vaginale stoombaden worden niet alleen gebruikt voor dry sex, maar ook om de baarmoeder te reinigen na bevalling, miskraam, menstruatie of abortus. Uit de interviews blijkt dat ca. 40% van de Nederlands-Surinaamse vrouwen in de vruchtbare leeftijd (18–45) dit soort stoombaden gebruikt of gebruikte in

246

21. Mungra A, Kanten RW van, Kanhai HH, Roosmalen J van. Nationwide maternal mortality in Surinam. Brit J Obstet Gynaec 1999;106:55–59. 22. Choenni, C, Harmsen, C. Geboorteplaats en etnische samenstelling van Surinamers in Nederland. CBS Bevolkingstrends 2007;55(1):74-78. 23. Verweij G, Bruin A de, Ree J de, Kardaun J. Ziekenhuisopnamen naar herkomstgroepering en diagnose, 1995-2001. CBS Bevolkingstrends 2004;52(3):97-121.

het verleden. Surinaamse traditionele genezers krijgen veel klanten die om stoombaden vragen. De levendige handel in stoombadkruiden speelt een rol in de snelle stijging van hiv onder Surinamers. Het ontraden van stoombaden lijkt echter geen optie. Voorlichting zou zich moeten richten op de voor- en nadelen van vaginale stoombaden en zich moeten focussen op vrouwen die vaak stoombaden gebruiken en hun partners. SUMMARY Dry sex refers to the use of plants to dry and contract the vagina, a popular practice in Africa that damages vaginal tissue and facilitates the spread of sexually transmitted diseases. Here we show that dry sex practices are not limited to Africa. Afro-Surinamese women frequently use genital steam baths that contain drying and tightening herbs. To assess the possible health consequences of this tradition, we quantified the diversity and trade in steam-bath ingredients and described the reasons why Surinamese women use them. In Suriname we collected botanical vouchers of steam-bath herbs, carried out a market survey and interviewed 140 women who used these baths. In the Netherlands, we also carried out a market survey, interviewed 19 traditional healers and 210 Surinamers on the general use of medicinal plants. In this paper we will focus on results concerning genital steam baths. No less than 177 different plant species were employed in vaginal steam baths in Suriname; while in the Netherlands 93


of such species were offered for sale. Eight shops are specialized in selling steam bath ingredients. Vaginal steam baths are not only used for dry sex, but also to cleanse the uterus after childbirth and menstruation. About 40% of the Afro-Surinamese and women of mixed ethnicity from 18-45 years used genital steam baths. The majority of the traditional healers had clients that asked for genital baths. The lively trade in steam-bath herbs plays a role in the rapid increase in HIV among Surinamese citizens and migrants. Discouraging the use of these baths, however, is not an option. Education programmes should clearly indicate the positive and negative aspects of such intimate baths and focus on women that frequently use them and their partners. Gemelde (financiële) belangenverstrengeling Dit onderzoek wordt gefinancierd door NWO, met een bijdrage van de GGD Den Haag. TREFWOORDEN aids, etnobotanie, hiv, medicinale planten, migratie, reproductieve gezondheid, Surinamers, vagina Correspondentieadres Dr. T.R. van Andel Nationaal Herbarium Nederland Universiteit Utrecht Heidelberglaan 2 3584 CS Utrecht E-mail: [email protected]

Het gebruik van genitale stoombaden door Surinaamse vrouwen

Recommend Documents