STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 Haarlem, .. …. 2005. Geachte deelnemer aan de pensioenregeling, Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Fluor Nederland (het Fonds) wil u via deze brief informeren over een aanpassing van de pensioenregeling. Ten einde u op een heldere manier te vertellen wat tot dit voorstel geleid heeft willen wij u graag in logische stappen vertellen over het Waarom, het Hoe, het Wat en het Wanneer van deze veranderingen. Natuurlijk wordt hierbij ingegaan op wat de aanpassing van de pensioenregeling voor u betekent als deelnemer. Het is voor ons belangrijk dat u deze informatie goed leest en begrijpt dat onder de omstandigheden de voorgestelde aanpassingen de beste keuze uit een aantal mogelijkheden is. Met dit schrijven wil het Fonds u duidelijk maken waarom zij denkt dat het voorstel de beste en meest evenwichtige oplossing is om in de toekomst een goede pensioenvoorziening te kunnen blijven bieden tegen een betaalbare prijs. Hoewel de gepensioneerden wél deze informatie ontvangen en het belang van toeslagen voor deze groep duidelijk is, zullen gepensioneerden en premievrije polishouders geen stem kunnen uitbrengen. Dit is in overeenstemming met de statuten en is ook redelijk aangezien deze groepen met oud-werknemers geen premie meer inbrengen en de opgebouwde pensioenaanspraken niet wijzigen. Met grote nadruk willen wij aanduiden dat de inhoud van deze brief ondersteund wordt door zowel de werkgever, de ondernemingsraad als de deelnemersraad. Later in deze brief zal ook worden uitgelegd dat vertegenwoordigers van deze organisaties direct betrokken zijn geweest in het proces dat geleid heeft tot de nu voorgestelde aanpassingen van de pensioenregeling en hebben meebeslist bij de keuzes die gemaakt zijn.
Algemeen Allereerst een paar begrippen en termen die spelen in pensioenland. Wat is pensioen: Pensioen is uitgesteld loon waarbij gedurende de actieve loopbaan aanspraken worden opgebouwd die tot uitkering komen na pensionering. In Nederland is er een “drie zuilen” model. Elke zuil bevat een deel van de pensioenopbouw. o AOW uitkering (staatspensioen) o aanvullend pensioen via werkgever o individuele regelingen (lijfrente, koopsompolis, …) Als basis voor het totale pensioen dient de AOW (Algemene Ouderdomswet) uitkering. Iedere werkende in Nederland betaalt AOW premie om de AOW uitkeringen te financieren. Het AOW stelsel is een omslagstelsel, wat betekent dat de nu werkenden de AOW uitkeringen van nu betalen. Er wordt dus geen kapitaal opgebouwd. Dit is ook een reden waarom de AOW premie bijna elk jaar wordt aangepast. { FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 Dit stelsel wordt uitgevoerd door de overheid en staat los van een werkgever buiten het innen van de premie. Het Fluor Pensioenfonds houdt zich bezig met de tweede zuil, dus met een aanvullend pensioen bovenop de AOW. Dit document gaat dus primair over het bedrijfspensioen zoals aangeboden als secundaire arbeidsvoorwaarde door Fluor. Pensioenregelingen vallen onder de Pensioen en Spaarfondsenwet (PSW). De Nederlansche Bank is toezichthouder op de uitvoering van de PSW. Vroeger was dit de Pensioen en Verzekeringskamer (PVK), echter deze is na een fusie in 2004 opgegaan in De Nederlansche Bank (DNB). De DNB stelt beleid vast voor de naleving van de PSW en geeft richtlijnen af aan de pensioenfondsen. Richtlijnen van de DNB zijn bindend . De DNB moet ook pensioenregelingen toetsen aan de PSW en deze goedkeuren. De derde zuil zijn de individuele spaarvormen die de mensen zelf kunnen regelen. Dit kan ook via een pensioenfonds, maar wordt meestal via een verzekeringsmaatschappij (bijv een koopsompolis) geregeld. Ook het Pensioenfonds Fluor had een regeling, Aanvullend Individueel Pensioen (AIP) geheten, maar deze is inmiddels gesloten voor nieuwe deelnemers en inleg. Als een werknemer het heeft over zijn pensioen, wordt meestal de combinatie van AOW en aanvullend bedrijfspensioen bedoeld, soms aangevuld met een individuele koopsompolis, etc. Indien er wordt gesproken over een streven naar pensioen ter hoogte van 70% van het laatst genoten salaris, dan wordt met pensioen bedoeld de som van de bruto AOW en het bruto bedrijfspensioen en met salaris het bruto jaarsalaris. Totaal pensioen = AOW + aanvullend pensioen Voor het Fluor Pensioenfonds gelden de volgende definities: Jaarsalaris = 12 x basis maandsalaris + 13e maand + vakantie geld (=13,96 x maandsalaris). Andere betalingen zoals overwerk, winstdeling en toeslagen worden niet verwerkt als basis voor pensioen. Om te zorgen dat er geen dubbel pensioen wordt opgebouwd dan wel dubbel premie wordt betaald, wordt er over dát deel van het salaris waar later bij pensionering de AOW voor wordt uitgekeerd, geen pensioen opgebouwd. Dit deel van het salaris noemt men de franchise en deze bedraagt in 2004 en 2005 € 14.600. Franchise = het salarisdeel waarover geen aanvullend pensioen wordt opgebouwd
Het aanvullende bedrijfspensioen wordt dus opgebouwd over het jaarsalaris minus de franchise; dit noemt men de pensioengrondslag. Pensioengrondslag = jaarsalaris – franchise Pensioen heeft verschillende vormen. In het algemeen bedoelt men met pensioen het ouderdomspensioen (OP). Ouderdomspensioen (OP) = pensioen van de deelnemer Daarnaast is er het nabestaandenpensioen: Nabestaandenpensioen = partnerpensioen (PP) en/of wezenpensioen. Een normaal partnerpensioen wordt aangemerkt als 70% van het ouderdomspensioen. Echter, het is tegenwoordig niet meer gewoon dat dit volledig wordt opgebouwd op kapitaalbasis. Over wezenpensioen zullen we het verder niet hebben. { FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 Bij pensioenregelingen worden verschillende typen onderscheiden. Ten eerste is er een verschil tussen regelingen op kapitaalbasis en verzekeringsbasis. Bij een regeling op kapitaalbasis wordt er kapitaal opgespaard dat bij pensionering tot uitkering komt. Bij een regeling op verzekeringsbasis wordt er een premie betaald die een risico indekt. De meeste pensioenregelingen hebben beide componenten in zich. Zo is bij Fluor het ouderdomspensioen op kapitaalbasis, het wezenpensioen op verzekeringsbasis. Daarnaast kenmerken pensioenregelingen zich met de volgende karakteristiek: Er zijn pensioenregelingen met een pensioen toezegging zoals een eindloon- of middelloonregeling, en er zijn regelingen die een premie toezeggen, die worden beschikbare premie regeling genoemd. Deze typen regelingen worden ook wel Defined Benefit (pensioen toezegging) of Defined Contribution (beschikbare premie) genoemd. Fluor doet op dit moment een pensioentoezegging via een eindloon regeling. Een eindloon regeling is een pensioen regeling waarbij pensioen wordt opgebouwd direct relateerd aan het huidige salaris. Hierbij worden opgebouwde rechten uitgedrukt in een percentage opbouw ten opzichte van het huidige salaris over de totale diensttijd. De correctie van de in het verleden opgebouwde pensioenrechten tegen het toenmalige salaris naar pensioen rechten tegen het huidige salaris noemt men backservice. Backservice = aanpassing van opgebouwde pensioenrechten uit het verleden naar verandering van het loon in het heden. Een middelloon regeling is een regeling waarbij de toekomstige pensioenrechten gerelateerd zijn aan het huidige salaris, echter de backservice over de in het verleden opgebouwde percentage is gekoppeld aan een algemene indexatie, bijvoorbeeld de prijsindexatie. Hierbij wordt dus de directe koppeling met individuele loonsverandering losgelaten en vervangen door een algemene verandering. Wat gebeurt er met pensioenen in Nederland de laatste jaren? Er zijn slechts weinig landen die kapitaal opbouwen (sparen) voor de pensioenregeling. Naast Nederland zijn dit voornamelijk Engeland en Ierland, hoewel dit in andere landen in opkomst is. Als men zoveel kapitaal opbouwt, moet men dit echter wel beleggen en beheren. Gedurende de periode 2001 t/m 2004 zijn de rendementen uit vermogen echter teleurstellend geweest met als dieptepunt 2002. U bent allen op de hoogte van de bijstortingen die Fluor moest doen in het pensioenfonds in 2002 en 2003. Fluor is niet uniek in deze situatie. In Nederland leest men in de kranten met grote regelmaat over bijstortingen, premiestijgingen, versobering van pensioenregelingen of een combinatie hiervan.
Aanpassing pensioenregeling Zoals bekend hebben meerdere partijen belang bij een pensioenregeling. Het bestuur van het pensioenfonds heeft dan ook opdracht om ten alle tijden te letten op de behartiging van de belangen van alle betrokken partijen en deze mee te wegen bij de besluitvorming.
{ FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 De partijen en hun belangen kort samengevat: • • • •
Werknemer Î goede pensioenregeling voor betaalbare premie Gepensioneerden Î toeslagen pensioenen Werkgever Î invloed kosten en risico op continuïteit en winstgevendheid van het bedrijf, invloed goede arbeidsvoorwaarden om mensen aan te trekken Bestuur Î goede uitvoering pensioenregeling, solvabiliteit en risicobeheersing van het Fonds
Toen de werkgever het bestuur van het pensioenfonds verzocht om te kijken naar alternatieven ter aanpassing of verandering van de pensioenregeling werd er besloten om in ieder geval te zorgen dat alle betrokken partijen in dit proces vertegenwoordigd waren en een stem kregen in de besluitvorming rond keuzes die gemaakt moesten worden. Het beeld daarbij was dat de partijen in samenwerking tot de beste oplossing voor een versoberde maar goede pensioenregeling komen, waarbij er een balans is tussen de belangen van alle betrokken partijen. In het proces was er veel focus op zorgvuldigheid en betrokkenheid, zowel binnen het proces zelf als in de resultaten. In maart 2004 werd het Pensioen Team Fluor samengesteld met vertegenwoordigers van ondernemingsraad (OR) (4), deelnemersraad (DLNR) (4), werkgever (2) en bestuur (2), onder leiderschap van een externe voorzitter, tevens adviseur voor het hele team. Daarnaast werd er een aparte adviseur voor de ondernemingsraad en deelnemersraad aangetrokken. Deze adviseur had tevens tot taak om de vertegenwoordigers van de ondernemingsraad en de deelnemersraad meer kennis te verschaffen over pensioenzaken zodat zij goed in staat zouden zijn om met voldoende kennis de juiste beslissingen te kunnen nemen. Ten einde te zorgen dat alles neutraal en zorgvuldig werd gedaan, zijn de rekenmodellen, analyse en studies door een andere externe partij uitgevoerd. Allereerst werd er precies bepaald aan welke randvoorwaarden de nieuwe regeling moest voldoen waarbij natuurlijk werd gekeken naar de verschillende belangen van de betrokken partijen: •
• • •
• •
Goedkeuring vereist van: o werkgever (ook USA) o actuaris o de DNB als toezichthouder op uitvoering van de PSW Kijk naar maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland Concurrerend t.o.v. andere ingenieursbureaus Voorbeelden praktische uitwerking doelstellingen: o Een goede basis regeling aan onderkant met kleine versobering o Versobering van de regeling aan de bovenkant o Breng balans tussen premie en opbrengsten op alle niveaus van inkomen o Werkgeverspremie heeft bovengrens uit concurrentie overweging o Verhoog kans op toeslagen op pensioenen o Kostendekkende premie Vervanging AIP regeling voor reparatie pensioengat op individuele basis Historische rechten (vóór 31 dec. 2004) blijven onaangetast
{ FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 De manier van aanpak was: analyseer de historie van het Fonds om te bepalen waar er zaken niet goed zaten, bedenk alternatieven voor de toekomst die voldoen aan de randvoorwaarden, evalueer gevolgen voor alle partijen, kies beste alternatief . Het resultaat van deze samenwerking is dat het bereikte resultaat ondersteund wordt door al deze partijen: ondernemingsraad, deelnemersraad, werkgever en bestuur!
WAT - aanpassing pensioenregeling Het voorstel voor de nieuwe regeling is een compromis, maar de beste keuze uit de alternatieve oplossingen: • De regeling zal worden versoberd; teneinde de kosten en risico van de aangepaste regeling beheersbaar en betaalbaar te maken zal het niveau van de pensioenaanspraken naar beneden worden bijgesteld. • De premie gaat omhoog om zelfs de versoberde regeling te kunnen financieren. Deze aanpak is gekozen vanwege de beste balans tussen versobering en premie verhoging. Alléén premieverhoging zou geen oplossing zijn, bij alléén versobering (geen premie verhoging), zou de pensioenregeling te veel verslechteren. Dus is er tot een compromis besloten met de volgende inhoud. Hoe gaat de versobering plaatsvinden?: • Rechten opgebouwd t/m 31 dec. 2004 blijven onaangetast • In plaats van één pensioenregeling voor alle deelnemers, zullen er drie gestaffelde subregelingen komen, elk met andere voorwaarden: o Basis regeling een eindloon regeling, praktisch hetzelfde als de oude regeling o Excedent regeling een eindloon regeling, maar met verminderde opbouw o Plus regeling beschikbare premie regeling • De opbouw van het partnerpensioen (PP) zal in de toekomst voor 50% via kapitaalopbouw plaatsvinden en voor 50% via een verzekering op risicobasis. Dit houdt in dat er bij overlijden van de deelnemer gedurende de actieve dienst bij Fluor niets verandert in de mogelijke hoogte van het partnerpensioen. Echter bij pensionering op 65 jaar is er slechts voor de helft PP opgebouwd in kapitaal. Het partnerpensioen wordt dus lager. Herstel is mogelijk via inkoop van partnerpensioen uit het ouderdomspensioen (OP) of via extra sparen. Deze keuze is gemaakt omdat er enerzijds steeds meer gezinnen zijn waarbij de partner werkt en zelf ook pensioen opbouwt, en anderzijds omdat dit een aanzienlijke kosten besparing oplevert. • De premie zal omhoog gaan: o De totale reguliere premie zal stijgen o De werknemerspremie zal van 5,1% naar 6,5% van de salarissom stijgen o De werkgeverspremie zal relatief meer stijgen dan de werknemerspremie • Het is het doel om invoering effectief per 1 januari 2005 te doen plaatsvinden voor opbouw van de pensioenrechten. De veranderingen zijn hieronder aangegeven: { FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653
Opbouw ouderdomspensioen Plus regeling opbouw kapitaal via premie
Í 8 x franchise (116.800 € p/j of 8.366 € p/m ) Excedent regeling opbouw/backservice 1,3% streven 70-60% eindloon opbouw PP 35% OP
Huidige regeling opbouw/backservice 1,7% streven 70% eindloon opbouw PP 70% OP
Basis regeling opbouw/backservice 1,7% streven 70% eindloon opbouw PP 35% OP
Í 1 x franchise (14.600 € p/j of 1.045 € p/m)
AOW
AOW
Í 3 x franchise (43.800 € p/j of 3.137 € p/m)
{ SHAPE \* MERGEFORMAT }
Werknemerspremie: { SHAPE \* MERGEFORMAT } vrijwillige premie
Noot: De werkgever heeft verzocht is om geen percentages van de premieÍ te 8noemen in verband x franchise met vertrouwelijkheid. De aanvullende werkgeverpremie is benodigd voor de minimaal (116.800 Euro) kostendekkende premie voor de huidige regeling (linker kolom).
Hieronder is alles nogmaals met woorden beschreven.
9,5% premie
8% premie
De Basis regeling is van toepassing op het salarisdeel van 1 tot en met 3x franchise (3x franchise = € 43.800 per jaar = € 3.137 per maand). Voor het ouderdomspensioen (OP) is er een streven naar 70% van het laatst verdiende salaris met 2,5 x franchise Í 3 x franchise een opbouw op kapitaalbasis. Euro) Î enaanspraken bedraagt: (43.800 Euro) De o(36.500 pbouw van pensio 7,5% premie premie • voor ouderdomspensioen6% 1.7% per gewerkt jaar • backservice: 1.7% over in verleden opgebouwde rechten Í 1 x franchise • voor partnerpensioen (PP): 50% gekapitaliseerd AOW premie AOW premie (14.600 Euro) Een mogelijk tekort opgebouwd partnerpensioen kan worden ingekocht uit ouderdomspensioen kapitaal of kan extra worden gespaard (zie APP regeling). De Excedent regeling is van toepassing op het salarisdeel van 3x tot en met 8 x franchise (8x franchise = € 116.800 per jaar = € 8.366 per maand). Voor het ouderdomspensioen (OP) is er streven naar 70% van het laatst verdiende salaris bij 3 x franchise afglijdend naar 60% van het laatstverdiende salaris bij 8 x franchise, met een opbouw op kapitaalbasis. { FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 De opbouw van pensioenaanspraken bedraagt: • voor ouderdomspensioen 1,3% per gewerkt jaar • backservice: 1,3% over in verleden opgebouwde rechten (na 1 januari 2005) • voor partnerpensioen (PP): 50% gekapitaliseerd Een mogelijk tekort opgebouwd partnerpensioen kan worden ingekocht uit ouderdomspensioen kapitaal of kan extra worden gespaard. Dit extra sparen geldt natuurlijk ook voor een mogelijk pensioengat door de verminderde opbouw (zie APP regeling). De Plus regeling is van toepassing op het salarisdeel boven 8 x franchise Dit is een “beschikbare premie” regeling die wordt uitgevoerd via de Aanvullend Persoonlijk Pensioen regeling. De opbouw van pensioenaanspraken gaat via de inleg van premies plus het rendement uit kapitaal: • werkgever draagt een vast percentage bij • werknemers bijdrage is vrijwillig tot een fiscaal maximum • opbouw kapitaal (pensioen) afhankelijk van inleg en opbrengst uit vermogen • deelnemer is zelf verantwoordelijk voor beleggen • deelnemer en zijn/haar partner beslissen op moment van pensionering welk pensioen (OP en/of PP) wordt ingekocht en bij welke verzekeringsmaatschappij De deelnemers van de Plus regeling krijgen op individuele basis informatie over deze regeling. Premies Zoals aangegeven zullen de premies stijgen. In het algemeen wordt er gestreefd naar een verhouding tussen werkgeverspremie en werknemerspremie als 2:1. • Werknemerspremie - in reglement vastgelegd o 7,5% over het salarisdeel van 1x franchise (€ 14.600) t/m 3x franchise (€ 43.800) o 9,5% over het salarisdeel van 3x franchise (€ 43.800) t/m 8x franchise (€ 116.800) o geeft totale bijdrage van 6,5% van de salarissom t/m 8x franchise o vrijwillige bijdrage werknemer voor salaris boven 8x franchise • Werkgeverspremie – vastgelegd in Financiële Overeenkomst In de nieuwe regeling zal de werkgever meer premie bijdragen dan in deze verhouding. Ook zal de relatieve verhoging van de werkgeverspremie bijna twee maal zo hoog zijn dan de relatieve verhoging van de werknemerspremie. Toeslagen na aanpassing van de regeling: De intentie tot het geven van toeslagen op pensioenen blijft gehandhaafd. Er komt een grotere kans op toeslagen (>80%), maar het blijft moeizaam in de komende paar jaar vanwege de lage dekkingsgraad en de verplichting tot herstel van de risico reserves. De toeslagen blijven voorwaardelijk en kunnen alleen gegeven worden indien de financiële toestand van het Fonds dit toelaat.
Aanvullend Persoonlijk Pensioenplan - APP Er is een aantal malen verwezen naar een mogelijkheid om bij te kunnen sparen. Tot en met 2003 werd hiervoor de AIP regeling aangeboden door het Fonds. Ter vervanging van de AIP regeling gaat het pensioenfonds de Aanvullend Persoonlijk Pensioen (APP) regeling introduceren. Dit zal over enkele maanden plaatsvinden.
{ FILENAME }
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 Deze APP regeling is bedoeld ter reparatie van een mogelijk pensioengat dan wel aanvulling van pensioen tot het fiscaal toegestane maximum. De APP regelingheeft de volgende kenmerken: • Staat open voor alle deelnemers aan Fluor pensioenregeling • Altijd van toepassing op deelnemers in Plus regeling • Is een beschikbare premie regeling op individuele basis • Opbouw kapitaal gebaseerd op ingelegde premie • Regeling wordt uitgevoerd door externe partij via het Fonds • Deelnemers hebben individuele rekening op naam • Deelnemers nemen zelf beslissing over samenstelling van de beleggingen en daarmee gekoppeld het mogelijke rendement en risico • Pensioen inkopen op de open markt; twee aanbieders, “shoppen mag” • Deelnemer en partner beslissen over de inkoop van ouderdomspensioen en/of partnerpensioen! In de komende maanden zult u meer details horen over de APP regeling.
Recapitulatie regeling aangepaste regeling
opbouw OP
opbouw PP
Plus Regeling. Beschikbare premie. Excedent Regeling. Versoberd eindloon.
boven 8 x franchise. OP op basis opgebouwd kapitaal. 3 t/m 8 x franchise 1,3% opbouw
PP op basis opgebouwd kapitaal. 50% kapitaal opbouw, 50% verzekerd tot 65 jaar.
Basis Regeling. Eindloon.
1 t/m 3 x franchise 1,7% opbouw
nieuwe werknemers premie vrijwillig
AOW
9,5%
7,5%
AOW premie
Namens het bestuur van de Stichting Pensioenfonds
Fluor Nederland A.G.W. Rouwhorst
{ FILENAME }
R. van Lohuizen
{ PAGE } of { NUMPAGES }
STICHTING PENSIOENFONDS FLUOR NEDERLAND Surinameweg 17, Postbus 4354 2003 EJ Haarlem Tel.: 023-5432653 Voorzitter
{ FILENAME }
Secretaris
{ PAGE } of { NUMPAGES }
