nr. 15
2016
het magazine voor Elektrocracks
OLSTRA AT H E D IT U N E D L HE RACHT K P A R T P O N IE EEN ELEKTRIC UIS HET DIGITALE H ERIJEN T T A B E IR A N IO STAT TROOM OP S E N E O R G N A SLA
INHOUD
nr. 15
2016
4
SCHOOL IN DE KIJKER
HTISA: werkplekleren in de praktijk
8
11
EVELO:
BEROEP IN DE KIJKER
elektricien op trapkracht
koelmonteur en koeltechnicus
15 TECHNISCH
Het digitale huis
2
INHOUD
Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø
[email protected]
Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 17 76 www.volta-org.be •
[email protected] Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.
Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
union des électriciens u n i e v a n elektriciens
19
SCHOOL IN DE KIJKER
vti waregem
Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem
22
TECHNISCH
Stationaire batterijen
Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl
3
4
SCHOOL IN DE KIJKER
DE HELDEN VAN DE HOLSTRAAT JONGEREN MET DROMEN, TOEKOMST IN TECHNIEK In het HTISA (lees: Hoger Technisch Instituut Sint-Antonius) in de Gentse Holstraat kijken ze graag over de schoolmuren. De wereld is de beste klas om te leren, zeggen ze daar. Daarom trekken de leerlingen elk jaar de echte wereld in, naar een werf in de buurt. Een echte werf, met alle uitdagingen en problemen van dien. Als echte elektriciens gaan ze er aan de slag. Werkplekleren, heet dat. En het resultaat mag er zijn.
KLASSIEKE VERBOUWING VAN ICT-BEDRIJF Vorig schooljaar trokken de leerlingen van het 4e jaar naar een werf in de Gentse binnenstad. Een jong ICT-bedrijf had net een nieuw pand gekocht. De elektrische installatie moest er onder handen genomen worden. Via de consulenten van Volta kwam de bedrijfsleider in contact met de school.
SNELLE JONGENS
EEN BOOST
De klas was opgedeeld in twee groepen, elk van een achttal leerlingen. Er is enorm snel gewerkt want op een tweetal weken was de installatie klaar. Na de zomer is er dan een nieuwe groep samengesteld om de verlichting te gaan plaatsen.
‘Werkplekleren is een boost voor hun motivatie’, zegt Hassan.
Dit project was geen vuurdoop, want ook in het 3e jaar hadden deze leerlingen al op bestaande werven gewerkt. Jong geleerd is goed en snel gedaan.
Leerkracht Hassan vertelt: ‘Het project was niet te groot, dat was ideaal. Het ging om een klassieke verbouwing. Slijpen hebben we niet moeten doen. Wel de kabelgoten plaatsen, internetaansluitingen voorzien, schakelaars en stopcontacten aansluiten, ... Het voorbereidende werk, zoals de plannen tekenen, hebben we met de leerlingen eerst op school gedaan. Zo konden we sneller werken zodra we toegang hadden tot de werf. Op voorhand leren plannen en onder tijdsdruk werken was op zich al een heel nuttige ervaring.’
5
‘Het is veel prettiger voor de leerlingen om op een werf te gaan werken, in plaats van op een oefenbord. Ze leren om een opdracht properder en nauwkeuriger uit te voeren en controleren elkaar. Geen half werk, het moet juist zijn. En achteraf hebben ze terecht iets om trots op te zijn.’
Wie zijn de helden van de Holstraat? Hyusmen 15 jaar, afkomstig uit Bulgarije. Doet in zijn vrije tijd aan freerunning. ‘Het werk op de werf was niet zo moeilijk, want we waren goed voorbereid.’ Lacht altijd! Wou eerst liever informatica studeren, maar is heel blij met zijn keuze voor elektriciteit.
Ivan Buiten de school werken is helemaal anders dan op school. Droomjob: zelfstandig elektrotechnicus. Bulgaarse roots, wil ooit graag teruggaan. Fan van Bulgaarse … rap!
IN MIJN CARAVAN BEN IK SUPERMAN! In de Holstraat zitten ze niet stil. Het project rond werkplekleren voor het schooljaar 2015-2016 was wel heel speciaal: de verbouwing van een oude steenbakkerij tot een jeugdherberg. Het klinkt helemaal speciaal als je weet hoe die jeugdherberg er zal uitzien. In een oude industriële hal komen een aantal caravans, dat zijn de kamers. Verder is er een café en eetgelegenheid. De vijfdejaars, een winning team van 14 leerlingen, hebben er 2 dagen per week gewerkt. Op 2 maanden moest de klus geklaard zijn. 6
SCHOOL IN DE KIJKER
Yaw ‘Ik vind elektriciteit geweldig, alleen de theorie is saai.’ Houdt van voetbal, is nummer 10 (Eden Hazard!) bij VC Zwijnaarde.
Muslim We hebben hard gewerkt op de werf: stopcontacten en schakelaars geplaatst, internetkabels gelegd, de zekeringenkast in orde gebracht,…
Houdt van muziek uit Ghana, grote fan van Shatta Wale (reggae en dancehall).
Afghaanse roots, maar: ‘Ik heb snel Nederlands geleerd omdat ik zoveel praat.’ (lacht)
Mehdi Turkse roots.
Waarom elektriciteit? ‘Omdat je dan zeker een keigoeie job vindt.’
‘Dit project was ongelooflijk leuk.’ Elektriciteit was zijn eerste keuze.
‘Als ik de Lotto zou winnen, zou ik geld opsturen naar mijn ouders die nu nog in Iran wonen.’
Altijd aan het werk. In het weekend helpt hij zijn tante, die er een halve boerderij op nahoudt: geiten (‘de mannetjes stinken verschrikkelijk’), konijnen, kippen,…
‘In mijn vrije tijd: lopen, lopen, lopen … Dan gaan de stress en alle zorgen weg. Maar ik zwem ook veel en ga naar de fitness.’
Droomvakantie: naar Turkije!
Mehmed ‘Ik werk graag met mijn handen. Mijn vader is metser en ik wil absoluut ook in de bouwsector gaan werken.’ ‘Als ik de Lotto zou winnen, zou ik eerst een huis kopen en dan verder studeren.’ Belangrijkste hobby’s: voetbal en fietsen.
7
EVELO
HIER LOOPT HET OP WIELTJES
OP STAP MET DE FIETSENDE ELEKTRICIEN
8
PORTRET
Fietskoeriers die per fiets pakjes aan huis leveren, die bestaan al langer. In Gent rijdt sinds kort een fietsenmaker rond die aan huis fietsen gaat herstellen. In Leuven heb je een klusjesman en in Oostende een loodgieter die op dezelfde manier te werk gaan. WATT’s UP ging prompt op zoek naar een fietsende elektrotechnicus en vond hem in Kortrijk:
Mathias Roelandt, ‘uw elektricien op trapkracht’.
De voorgeschiedenis
De praktijk
De voordelen
‘Na het behalen van mijn diploma’s elektronica (VTI Menen) en elektromechanica (VIVEShogeschool Kortrijk) werkte ik 15 jaar als servicetechnieker. Aanvankelijk in het buitenland, onder meer om broedmachines te installeren in Afrika, later hier in eigen land. Ik was vaak op de baan en wat me het meest stoorde waren de files en de parkeerproblemen. Zoveel tijdverlies! En bijgevolg ook geldverlies! Dat moet toch anders kunnen, dacht ik.’
‘Twee jaar later kan ik alleen maar tevreden zijn. Geen files meer. Ik kan mijn fiets altijd vlakbij parkeren zodat ik nooit ver moet sleuren met mijn materiaal. “Maximaal 10 kilometer’, antwoord ik, wanneer mensen me vragen hoe ver ik wil rijden. Daarmee bestrijk ik Kortrijk en zijn deelgemeenten. Gemiddeld fiets ik 5 kilometer om aan de deur van mijn klant te staan. Met een bestelwagen zou ik er niet vaak veel sneller zijn.’
‘Behalve het feit dat ik verlost ben van filestress merk ik nog een hoop voordelen. Zo zijn mijn onkosten een stuk lager. Geen bestelwagen en dus geen benzinekosten meer. Ook het milieu wint natuurlijk. En ik val blijkbaar op, want de mensen spreken mij vaak aan. Mijn verhaal stond ook al in de krant. Wat marketing en naamsbekendheid betreft was het alleszins een goede keuze.’
De inspiratie ‘Wanneer je in grote bedrijven gaat kijken naar de afdeling van de onderhoudstechnici, dan zie je vaak een fietsrek vol fietsen. Soms staat er zelfs een naam op elke fiets. Het is gewoon de snelste manier om je te verplaatsen op een groot bedrijfsterrein met veel productielijnen. Ik vroeg me dus af: waarom dat idee niet overplanten naar de stad?’
‘Gemiddeld fiets ik 5 kilometer tot aan de deur van mijn klanten. Met een bestelwagen zou ik er zelden sneller zijn.’
Het concept ‘Uiteindelijk startte ik twee jaar geleden mijn eigen zaak, Evelo. Niet door een bestelwagen te kopen, wel door een Bullitt-cargofiets aan te schaffen. Een Deens fietsenmerk, heel stevig en degelijk. Daarmee zou ik aan huis gaan om elektrische installaties te plaatsen, herstellingen te doen en kleine renovatieprojecten uit te voeren. Snel en flexibel inspelen op vragen uit de buurt, dat was de bedoeling en dat moest lukken.’
9
PORTRET
Wat gaat er mee op de Bullitt? Wanneer we ’s morgens bij Mathias aanbellen, staat zijn Bullitt al gereed voor de deur. We volgen hem naar een winkel waar hij vandaag aan de slag gaat, exact 4,2 km verder. We hebben net onze auto geparkeerd wanneer Mathias toekomt en zijn materiaal begint uit te laden. Mathias: ‘Vroeger heb ik aan den lijve ondervonden dat je met een bestelwagen veel te veel materiaal meeneemt. Waardoor je op den duur veel tijd verliest om iets terug te vinden. Nu moet ik het anders aanpakken. Ik fiets op voorhand langs bij de klant om in te schatten wat ik nodig heb. Ik denk nu veel meer na bij het inladen, zodat ik geen twee keer moet rijden. En wanneer ik verschillende dagen op één werf werk, hoeft alles niet meteen ter plaatse te zijn. Ik merk dat ik nu veel efficiënter te werk ga.’
INPAKKEN EN WEGWEZEN De cargofiets van Mathias kan maximum 100 kg extra gewicht dragen, maar meestal vertrekt hij met 30 à 40 kg materiaal. In functie van het geplande werk gaat het om: Klein gereedschap (schroevendraaiers, hamer, rolmeter,…) Een kleine accuboormachine met toebehoren Een grote boormachine voor steen Een uitschuifbaar laddertje (tot 2 m) Een lijnlaser met statief Meettoestellen (multimeter, aardingsmeter, stroomtang, lichtmeter) Een koffer met kleine onderdelen (pluggen, schroeven, klemmen,…) Een verlengkabel Een kleine slijpschijf Een kleine afkortzaag Plus het nodige elektrische materiaal (stopcontacten, kabel, verlichtingsmateriaal,…)
10
‘Ik heb wel geluk’, zegt Mathias. ‘Er is een groothandel op 1 km van mijn deur. Ik bestel online zodat alles klaarligt wanneer ik passeer. Vaak rijd ik dan meteen door naar de klant. Als ik toch groter materiaal nodig heb – een tellerkast bijvoorbeeld –, dan kan ik de groothandel vragen om die ter plaatste te leveren. Daardoor heb ik zelf heel weinig materiaal in voorraad.’
VAN CARGOFIETS TOT KINDERFIETS Mathias’ cargofiets is multifunctioneel. De materiaalbak kan er makkelijk afgenomen worden. Hij hoeft maar het stoeltje open te klappen en zijn kinderen hebben de beste plek die ze kunnen dromen.
.be w w w.evelo
HET BEROEP
VIJF REDENEN OM CARRIÈRE TE MAKEN ALS KOELTECHNIEKER KOELMONTEUR EN KOELTECHNICUS 11
KOELMONTEUR EN KOELTECHNICUS
T: OPGEPAS OFDEN! NIET VOOR HEETHO Heb jij een goed elektrisch inzicht? Een onweerstaanbare drang om nieuwe systemen en technieken te ontdekken? En de ambitie om door te groeien in je job? Dan wacht jou een bijzonder spannende en afwisselende carrière als koeltechnieker. Maar hoe begin je eraan, en wat houdt de job in? We zochten het antwoord bij klimaatbeheersingsspecialist ABN in Bilzen. Vijf redenen om aan de slag te gaan in deze boeiende sector!
1
100% WERKZEKERHEID
ABN is gespecialiseerd in koeling en klimaatcontrole. Het bedrijf werd in 1996 opgericht door Jo Nelissen en Rosaline Wijnen en realiseert met 85 medewerkers jaarlijks een omzet van 13,5 miljoen euro. Beide CEO’s hechten veel belang aan snelheid en innovatie. ‘Dankzij onze innovatiecultuur en gepassioneerde medewerkers werken we tien keer sneller dan de concurrenten. Maar het is niet makkelijk om mensen te vinden. Steeds minder jongeren kiezen voor een technische richting, waardoor weinig koeltechniekers afstuderen in het middelbaar. Toch raad ik het iedereen aan, want deze sector biedt 100 procent werkzekerheid. Vraag maar aan de jongeren die hier stage lopen!’ Jo Nelissen ziet drie redenen voor de beperkte instroom. ‘Ten eerste is het geen makkelijke job. Ten tweede moet je voortdurend maken dat je op de hoogte blijft van de nieuwste technologie. En ten derde associëren mensen ons vak nog altijd met vuil werk. Onterecht! Maar het is wél een veeleisende job. Want onze servicetechniekers staan ook ’s avonds en in het weekend paraat.’
12
2
IDEAAL VOOR ELEKTRICIENS
Zaakvoerder Jo Nelissen studeerde voor industrieel ingenieur, maar hecht niet veel belang aan diploma’s. ‘Wat telt, is je passie voor techniek en de wil om levenslang te leren. Als je niet de moeite doet om bij te blijven, heeft je diploma na twee jaar geen enkele waarde meer. Een achtergrond in koeltechnieken of verwarming is handig omdat je dikwijls met brandertechnici in dezelfde industriele omgeving werkt.’ Tom Lenaerts (32) behaalde een A2-diploma in elektromechanica. Maar hij vindt kennis van elektriciteit het allerbelangrijkst. ‘Als service engineer bij ABN ondersteun ik servicetechniekers en monteurs. Vooral elektrisch inzicht is een noodzaak. Iemand met een achtergrond in elektriciteit, school ik binnen de zes maanden om tot koeltechnieker. Andersom zou dat niet lukken. Kennis van elektrische schema’s en aansturingen is onontbeerlijk. Elke koelinstallatie bestaat namelijk uit een koeltechnisch én een regeltechnisch gedeelte.’ En de complexiteit zit vooral in het regeltechnisch gedeelte. ‘Bij industriële systemen gebeurt de regeling via PLC-sturingen, terwijl onze winkelinstallaties gebruikmaken van elektronica. Het vergt veel kennis van elektriciteit en elektronica om fouten op te sporen en te herstellen’, aldus Jo Nelissen.
3
BOORDEVOL AFWISSELING
De projecten van ABN zijn even divers als uitdagend. Jo Nelissen geeft een overzicht: ‘80 procent van de omzet halen we uit koel- en verwarmingsinstallaties voor winkels. Het gaat dan vooral om warmtepomptechnologie. De overige 20 procent komt uit industriële HVAC-projecten (HVAC staat voor heating, ventilation en airconditioning) en cleanrooms.’ Een cleanroom is een zeer zuivere werkomgeving, die gebruikt wordt voor productie- of onderzoeksdoeleinden en die speciaal ontworpen is om besmetting te vermijden. ABN ontwikkelt cleanrooms met een constante temperatuur en luchtkwaliteit, helemaal naar wens van de klant. ‘Cleanrooms kom je tegen in alle sectoren. Denk aan apotheken in ziekenhuizen of labo’s waar menselijke weefsels onderzocht worden. Ook farmaceutische en mechatronische bedrijven hebben nood aan een gecontroleerde productieomgeving. Een sterk opkomende markt is ook de voedingsindustrie. Bedrijven mogen van de Europese Unie steeds minder antibiotica gebruiken. Daarom werken ze in cleanrooms om het risico op besmetting tot een minimum te beperken.’
13
KOELMONTEUR EN KOELTECHNICUS
4
EEN SCHAT AAN DOORGROEIMOGELIJKHEDEN
Bert Daerden (34) volgde een leertijd elektriciteit. Hij startte acht jaar geleden als monteur bij ABN, werd vervolgens servicetechnieker en mag zich tegenwoordig project engineer noemen. ‘Monteur is de beste leerschool die je kan wensen! Je leert alle installaties kennen en begrijpt hoe ze zijn opgebouwd. Dat heeft me enorm geholpen toen ik servicetechnieker werd. Want dan moet je fouten achterhalen én oplossen. Als project engineer coördineer ik projecten van a tot z. Ik hou budgetten in de gaten, stel een planning op en bereid alles voor. Ik heb niet alleen contact met onze eigen monteurs en servicetechniekers, maar overleg ook regelmatig met de klanten.’ Ook Tom Lenaerts begon als monteur, maar ondersteunt nu de servicetechniekers. ‘Ik heb net als Bert de groei van het bedrijf meegemaakt. Zo hebben we ons sterk kunnen ontwikkelen op uiteenlopende terreinen. Dat maakt het enorm boeiend, maar mentaal soms belastend. Want ik ben ook ’s avonds en in het weekend bereikbaar.’
5
LEVENSLANG LEREN
Een koeltechnicus moet voortdurend bijblijven. Zo moet je om de vijf jaar opnieuw je 'Certificaat in de koeltechniek' behalen. Anders mag je wettelijk gezien niet werken aan koelinstallaties. Volgens Jo Nelissen is bijscholing in de eerste plaats je eigen verantwoordelijkheid. ‘De meeste fabrikanten organiseren opleidingen rond nieuwe producten of bieden de mogelijkheid om je online bij te scholen. Wij hanteren de 80/20-regel: 20 procent van de opleidingen gebeurt via fabrikanten of tijdens een cursus. Voor de rest zorg je zelf. Vooral door online informatie op te zoeken.’ Gelukkig sta je er niet alleen voor. Tom Lenaerts legt uit: ‘Wie hier begint, krijgt hulp van ervaren technici. Samen lossen we alle problemen op. Al moeten we daarvoor soms helemaal back tot basics door de installatie van begin tot eind opnieuw te controleren. Elke component afzonderlijk, tot we de fout vinden.’ Verschillende innovaties maken het werk wel aangenamer. Zo ontwikkelt ABN nieuwe technieken om installaties vanop afstand aan te sturen. Bert Daerden wijst op de voordelen. ‘Als we op voorhand weten wat er scheelt, kan onze technieker meteen de juiste wisselstukken meenemen. Wij noemen die extra service first time fix. Dat scheelt ons en onze klanten een pak tijd!’
14
TECHNISCH
Laat de woning voor je klant denken IIIIOIOIOIOIIIOOOIOIOIOOOIOIOIIIIIOOIOOIOIOIOIOIOIOIOIIIIIOIOIOOOIO IOIOIOIOIIIOIOIOIOIOOOOOIOIOOOOOIOIOIIIIIOIOIOIOIOIOIIIOIOIOIOIOI OIOIOIOIOIIIIIOIOIOIOIOIIOIOIOIOIOIIOIOIOIOIOIOOOOOOIOIOIOIOIOIOI
HET
DIGITALE HUIS
We leven in een digitale maatschappij. Digitale toepassingen en oplossingen vind je tegenwoordig overal, zeker ook in onze huizen. Daar verhogen ze het gebruiksgemak en zorgen ze voor energiebesparing. Met die digitale toepassingen kan je zelfs een slimme woning of smart home creëren – een huis met veel gezond verstand, zeg maar.
15
HET DIGITALE HUIS
SLIMME KOELKAST Naast de gemotoriseerde technieken zijn er tegenwoordig ook al heel wat huishoudapparaten die je met de smartphone kunt aansturen. De overtreffende trap van apparaten die je met je app aanstuurt, zijn de slimme huishoudapparaten. Zo zijn er al wasmachines, droogkasten, vaatwassers of warmtepompen die autonoom beslissen wanneer ze hun werk het goedkoopst kunnen doen. De noodzakelijke tariefinformatie krijgen deze apparaten via een homegateway. Je kunt die huishoudapparaten vandaag al aanschaffen in ons land – onder meer Miele en Liebherr bieden dergelijke slimme apparaten – maar het echte voordeel haal je er nog niet uit. Dat kan pas wanneer de slimme elektriciteitsmeters à la minute tariefinformatie via de home-gateway aan de apparaten doorgeven. Zo kunnen die op basis van de elektriciteitsprijs zelfstandig beslissen wanneer ze hun taak uitvoeren. De elektriciteitsprijs zal lager liggen op momenten dat er veel groene stroomproductie is of als er weinig verbruik is in de daluren. Samsung en LG denken nog verder en ontwikkelen een slimme koelkast. Dankzij IoT-technologie – IoT staat voor Internet of Things – kan de koelkast de omgeving monitoren, statussen doorgeven, instructies ontvangen en zelfstandig acties ondernemen. Concreet wil dit zeggen dat je koelkast je vertelt wanneer de melk bijna op is of aangeeft welke voedingsmiddelen hun vervaldatum bereiken.
16
TECHNISCH
INTELLIGENTIE IN EEN DOOSJE De techniek die het dichtst bij domotica aanleunt zijn de systemen waarin je elektrische componenten kunt koppelen aan een module. Daarna kan je ze beheren via je pc, tablet of smartphone. Elektrische componenten zijn bijvoorbeeld verlichting, verwarming, rolluiken, dakramen, woningalarm, videofoon, … Via online software kun je de toestellen niet alleen aan- of uitzetten, of openen en sluiten, maar ook scenario’s programmeren, de status van de apparaten uitlezen en zelfs het energieverbruik beheren. Zo ‘bestuur’ je je woning van op afstand en van waar ook ter wereld. Apple biedt bijvoorbeeld zo’n oplossing met zijn HomeKit.
ZELFLERENDE APPARATEN En het kan nog straffer: zelfdenkende apparaten. Neen, dit is geen science fiction. Zelflerende software is niet nieuw meer. De eerste concrete voorbeelden zijn de zelflerende thermostaten. Zowat iedere verwarmingsproducent biedt die vandaag als optie bij zijn verwarmingsketel. De slimme warmteregelaar monitort het gedrag van de bewoners en leert hier uit. De eerste paar keer dien je als gebruiker de thermostaat nog manueel aan en uit te zetten. Op basis van dit gedrag maakt de thermostaat een profiel van de dagelijkse routines aan en speelt daar op in. En ook deze apparatuur is eenvoudig te regelen en beheren via een app. Via de eerste stappen in de thermostaten is het nog maar een kwestie van tijd voor de software ook wordt toegepast in andere apparaten of zelfs in domotica of gebouwbeheersystemen. Zo kunnen alle elektrische componenten in de woning zich aanpassen aan het gedrag van de bewoners … en evolueren we naar een echte intelligente woning.
17
HET DIGITALE HUIS
SLIMME THUISINSTALLATIE Een echte intelligente woning lijkt vandaag geen utopie meer. De basisvoorwaarde hiervoor is een doorgedreven interactieve communicatie. Alle huishoudapparaten en elektronische componenten in huis moeten met elkaar kunnen communiceren. Dat kan vandaag al via een gebouwbeheersysteem op voorwaarde dat de apparaten zijn uitgerust met een gateway. Die laat toe dat de toestellen met het beheersysteem communiceren. Het hart van dit systeem is een processor die de aangeleverde informatie interpreteert en op basis hiervan de huishoudapparaten aanstuurt om te doen wat de gebruiker van hen verwacht. De installatie van deze nieuwe technieken vraagt niet alleen kennis van elektriciteit maar ook van datasystemen. Als installateur zal je dus vaker samenwerken met een datatechnieker of dien je je daarin te verdiepen of verder te specialiseren om met succes een intelligente woning uit te rusten.
18
SCHOOL IN DEBEROEP KIJKER HET
TEXTIEL: WAT EEN
GEWELDIGE STIEL! GROTE VRAAG NAAR GOEDE ELEKTROTECHNICI IN DE TEXTIELSECTOR
Elke Vlaming wordt met een baksteen in de maag geboren, zegt men. Maar in de omgeving van Waregem (Zuidwest-Vlaanderen) worden veel mensen met een tapijt in de maag geboren. De streek ademt textiel. Je vindt er grote multinationale bedrijven zoals Beaulieu, maar ook veel kleinere en hoogtechnologische ondernemingen. De textielsector stelt het goed: de sector geeft werk aan 20.000 mensen. Niet verwonderlijk dat de elektrotechnische opleidingen in deze streek daarop inspelen.
19
TEXTIEL: MEER DAN TAPIJT Vroeger was het zo: wie textiel zei, dacht meteen aan tapijt. Dat is anno 2016 niet meer het geval. De textielsector is nu enorm gevarieerd. Buitenbeentje dat steeds belangrijker wordt is het technisch textiel: denk aan beschermdoek voor serres, visserijgarens, roofingtextiel, verbandgaas, autogordels, sportgras, brandwerende materialen, doek voor parachutes – het lijstje is oneindig lang. Je kan het zo gek niet bedenken of het heet technisch textiel. Een nichesector die volop in beweging is en waar veel toekomst in zit.
Maxime (15) onderzoekt een SR-motor (SR = slow rotation) ‘We zijn aan het bekijken hoe het er binnen in de motor aan toegaat. We moeten eerst alles loskoppelen, dan terug aansluiten, nagaan hoeveel Ohm erop zit, enzovoort.’
VTI WAREGEM: VAN NAALDJE TOT DRAADJE
Louis (15) de liefde voor elektriciteit ‘De liefde voor elektriciteit is mij met de paplepel ingegeven via mijn vader. Later wil ik in zijn voetsporen treden, als zelfstandig elektricien.’
Het VTI Waregem is een begrip in de regio. De school heeft een lange traditie in het textielonderwijs. Sinds een aantal jaar worden er vanaf het 2e jaar, van elke studierichting van de afdeling mechanica en elektriciteit, mechanische en elektrische vaardigheden aangeleerd die je nodig hebt in een textielomgeving. In de textielsector worden namelijk specifieke competenties gevraagd, op het kruispunt van elektriciteit en mechanica. Daar wil de school op inspelen … Textielmachines zijn eigenlijk een miniwereld waarin heel wat elektrische toepassingen samenkomen: elektronica, mechanica, pneumatica, hydraulica. Bedrijven zijn tegenwoordig op zoek naar werkkrachten die verschillende vaardigheden combineren. Goed opgeleide elektrotechnici hebben dus zeker een streepje voor. De grote troef van de school is het uitgebreide machinepark, dat onder andere bestaat uit moderne textielmachines van de grote en bekende merken: Picanol, Dornier en Sulzer. Dat machinepark is dan ook een grote meerwaarde voor de bedrijven in de buurt, die vaak bij de school komen aankloppen om door VTI-experts opleidingen op maat te laten geven aan hun werknemers. 20
Piet (16) werkt aan de besturing van een tapijtweefmachine ‘Eigenlijk is dit een soort computer, we moeten nu het toetsenbord en de ventilator vervangen. Ik heb hier al veel geleerd, bijvoorbeeld hoe de machines er aan de binnenkant uitzien, normaal zie je alleen de buitenkant. Dat vind ik interessant.’
TECHNISCH Reda (16) een andere kijk op elektriciteit ‘Elke dinsdagnamiddag leren we meer over elektrische toepassingen in textielmachines. Zo krijgen we een ander zicht op elektriciteit, en dat zal ons ongetwijfeld ooit nog van pas komen. Ik vind elektriciteit echt een vak: je moet er eerst goed je hersens voor gebruiken, en als een opdracht dan lukt, dan beleef je daar veel plezier aan.’
LEERKRACHT STIJN: ERVAREN GIDS IN DE WERELD VAN TEXTIEL & WEEFMACHINES ‘We doen in de “textiellessen” vooral praktijkoefeningen rond weefmachines. In de textielsector worden vaak specifieke motoren gebruikt met een speciale reductie om traag te kunnen draaien (slow rotation), die nemen we ook onder de loep: de leerlingen moeten uitmeten, ze leren de motor stap voor stap demonteren, ze leren de weerstand meten en aan de hand van schema’s moet de bedrading gemaakt worden. In tandwielmachines moeten ze ook snelheidsberekeningen maken, ze komen voor het eerst in aanraking met driefasige spanning …’
GEBOREN MET EEN TAPIJT IN JE MAAG? Als elektrotechnicus ook overtuigd van de meerwaarde van textieltoepassingen? Dan kan je zeker terecht in het VTI van Waregem.
arege w w w.v tiw
21
m.be
STOP DE ZON IN EEN BAKJE
Je iPod of tablet hang je aan de adapter en laad je zo op. Je doet dat alle dagen, zonder erbij na te denken. Maar waarom doen we dat niet met onze huizen: een herlaadbare batterij (dat is eigenlijk een accu) installeren en die opladen? Technisch is het al perfect mogelijk met zogenaamde stationaire batterijen. Die kun je opladen tegen nachttarief of met gratis zonne-energie.
Fotovoltaïsche panelen leveren vaak elektriciteit wanneer we die niet echt nodig hebben. Ga maar na, op een zonnige dag – wanneer de zonnepanelen hun hoogste rendement halen - zit je niet binnen met het elektrisch vuur aan en brandt niet alle verlichting. Neen, dan geniet je buiten van de zon. In het beste geval lig je aan het zwembad en verbruik je geen elektriciteit. Dat leidt ertoe dat de grote hoeveelheid groene stroom die we produceren niet in de eigen woning wordt verbruikt, maar op het openbare net wordt gezet. Terwijl we ’s nachts opnieuw elektriciteit van het openbare net moeten aankopen. De zonneparadox noemen de specialisten dat. Ze zoeken al jaren naar oplossingen om dat onevenwicht weg te werken.
WAT ZIT ER ONDER DE KAP? Een van de mogelijke antwoorden is het opslaan van de groene stroom in grote stationaire batterijen. Het
22
idee is niet nieuw, maar het werd pas echt populair toen Elon Tusk, de grote man van Tesla, in april 2015 de Powerwall (voor gezinnen) en Powerpack (voor bedrijven) aan de wereld voorstelde. De Powerwall werd in één klap de meest gekende vorm van stationaire batterij. Je moet het je voorstellen als een toestel ter grootte van een koelkast gevuld met lithium-ion batterijen die samen 7kWh of 10 kWh kunnen opslaan. De tegenhanger van de Powerwall en Powerpack is MyReserve, de stationaire batterij van het aan BMW gelinkte Solarwatt. De batterij kan op verschillende manieren worden opgeladen, bijvoorbeeld via het openbare net – logischerwijze doe je dat aan nachttarief. Of met de elektriciteitsproductie uit de zonnepanelen of eventueel uit een micro warmtekrachtkoppeling, dat is een toestel dat elektriciteit en warmte produceert voor gebruik in de woning. De opgeladen batterijen leveren een
TECHNISCH
Stationaire batterijen slaan groene stroom op
gelijkspanning van 350 tot 450 Volt. Om die stroom bruikbaar te maken voor de woning is een invertor of omvormer nodig. Die zet de gelijkspanning om in wisselspanning.
ZIJN ER VOORDELEN? De stationaire batterij heeft als voordeel dat je onafhankelijk bent van het openbare net als je groene stroom produceert. Wie nu te veel elektriciteit produceert met z’n zonnepanelen, betaalt ervoor om die stroom op het net te plaatsen. Dat noemt men het prosumententarief. Prosumenten zijn consumenten die zelf (een deel van) hun energie opwekken. Wanneer je niet aan het net gekoppeld bent, dien je die vergoeding niet te betalen. Onafhankelijk zijn van het net betekent ook geen risico op overbelasting. De komende jaren blijft de dreiging van een winterse black-out in ons land bestaan. Een stationaire batterij biedt dan de garantie dat het leven
in huis z’n gewone gang kan blijven gaan, als de batterij is opgeladen ten minste. Wie de batterij ’s nachts oplaadt, kan in theorie overdag met de goedkopere elektriciteit werken. Het verschil tussen dag- en nachttarief bedraagt ongeveer 6 eurocent per kWh. Een doorsneegezin dat 1.600 kWh aan dagtarief verbruikt kan zo tot 96 euro per jaar besparen.
WAKOSTDA? Het grote probleem is dat de stationaire batterijen vandaag nog te duur zijn om ze te kunnen terugverdienen. Voor een systeem van 10kWh betaal je bij Tesla om en bij de 3.000 euro, terwijl Solarwatt een prijskaartje van 5.400 euro aan zijn MyReserve hangt. Wanneer je ervoor kiest de batterijen op nachttarief op te laden, dan zou dat betekenen dat het systeem zichzelf pas na 31 jaar terugverdient. Terwijl de batterijen een levensduur hebben van om en bij de vijftien jaar.
23
Kies je voor een fotovoltaïsch systeem gekoppeld aan de batterijen om volledig netonafhankelijk te zijn, dan moet je voor een doorsneegezin zo’n 4,5 kWp aan zonnepanelen installeren. (KWp verwijst naar kilowattpiek: dat is een meeteenheid die bij fotovoltaïsche cellen het elektrisch vermogen aangeeft.) En hoe zit het met het vermogen van die batterij? Tja, dat hangt af van het nominaal vermogen dat je nodig hebt en de tijd die je wilt overbruggen met de batterijen. Als je moeder je lievelingsgerecht (pasta!) aan het koken is, intussen de droogkast op volle toeren draait met je scoutskleren en je zus tegelijk ook nog absoluut haar haar wil föhnen, dan heb je al meer dan één Powerwall nodig. Of je kan er ook voor kiezen in te boeten aan comfort. Wat je op welk moment wel of niet kan doen, speelt natuurlijk vooral in de winter, wanneer de zon minder schijnt, maar je net meer elektriciteit verbruikt. Om dan rond te komen, zal je de batterijen moeten overdimensioneren. Dat vraagt om een hoge investering.
EN WAT HEBBEN WE GELEERD, PROFESSOR? Stationaire batterijen zijn vandaag nog net iets te duur om economisch interessant te zijn. Maar ze hebben zonder twijfel een rooskleurige toekomst voor zich. Zeker wanneer de vraag stijgt en de prijs daalt. Wanneer ook nog de slimme meters hun intrede maken in ons land, dan kunnen de batterijen opladen aan het voordeligste uurtarief. De prijsverschillen zullen dan groter zijn dan deze tussen het huidige dag- en nachttarief. Hou ze dus in de gaten, die stationaire batterijen. Want over enkele jaren zul je ze ongetwijfeld gaan voorstellen aan je klanten.
1
Your 15 Minutes of ? md e Favin jij van dit nummer
Wat je zelf van WAT T’s Up? Heb or vo e ide een interessant g aa gr je l wi een artikel? Of ? UP T’S AT W met je klas in Laat het ons weten via
[email protected]
Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.
Opgefrist staat slim Ho
e werkt ee Wat is een e n automaat? q verbinding? uipotentiale Tijd voor ee n opfrisbeurt v a basisbegripp n enkele e op www.wa n? Kijk snel ttsup.be/nl/ elektropedia
Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl
Watt’s Up online
Bezoek onze website voor meer info over de er job van elektricien, ov iteit ric kt alle richtingen ele el ve op school, en veel meer ….
www.wattsup.be 24
