HANDLEIDING
FSC-HOUT TOEPASSING VAN FSC-HOUT DOOR PARTIJEN UIT DE BOUWBRANCHE
Deze
cover is gedrukt op 215 grams Chro-
HANDLEIDING
FSC-HOUT TOEPASSING VAN FSC-HOUT DOOR PARTIJEN UIT DE BOUWBRANCHE
inhoud
Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
1.
Wat is FSC? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
2. Certificering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
3.
FSC in projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
pagina 3
Deze brochure is geschreven voor bedrijven die werkzaam zijn in de bouwbranche en die FSC-gecertificeerd hout willen toepassen in bouwwerken. Voor deze bedrijven is praktische informatie gebundeld over het hoe, wat en waarom van het realiseren van projecten met FSC-hout.
fotoverantwoording
FSC Nederland
Cover, 5, 10, 11, 13, 15,18
Shutterstock
Cover, 4
De Groot Vroomshoop BV
6,13,15, 8,12,13,14,
Architectuurfotografen/ Fedde de Weert
7
Diergaarde Blijdorp/ Rob Doolaard
9
Petra Appelhoff fotografie 16/17 Groot Lemmer BV
17
Mulder Obdam
19
Hout is één van de belangrijkste bouwmaterialen die er bestaan. Hout is warm, licht, sterk, gemakkelijk op maat te maken, bijna eindeloos her te gebruiken en hernieuwbaar! Dat laatste gaat natuurlijk alleen op als we goed voor onze bossen zorgen, waar ook ter wereld. Maatschappelijk verantwoorde bouwers werken met FSC-gecertificeerd hout, zodat ze zeker weten dat bossen in stand blijven en er ook voor nieuwe generaties hout beschikbaar komt. Het FSC-keurmerk biedt je als bouwer en als klant zekerheid dat het hout afkomstig is uit duurzaam beheerd bos. Steeds meer van onze klanten kiezen expliciet voor FSC-hout, zoals gemeenten, waterschappen, corporaties en natuurlijk het rijk (duurzaam inkopen), maar ook bedrijven en particulieren die hun ‘houtje’ willen bijdragen aan een duurzame samenleving. Moderne bouwers doen er daarom goed aan om expliciet kenbaar te maken aan klanten dat er alleen met duurzaam geproduceerd hout wordt gewerkt. Kort na de oprichting in 2005 heeft Bouwend Nederland, de vereniging van 5.000 bouw- en infrabedrijven samen met een aantal koploperbedrijven gekozen voor FSC-hout. Mede hierdoor is de toepassing van FSC-hout in de professionele bouw flink gestegen. De afgelopen jaren zien we ook dat hout steeds beter wordt toegepast in bouwwerken, waardoor er een ruimere keuze is in houtsoorten. Van inmetselkozijnen, die in weer en wind veel te verduren krijgen, gaan we naar compleet beglaasde en afgelakte montagekozijnen die pas in de afbouwfase worden geplaatst, desgewenst met onderhoud en verzorging voor 15 jaar. Ook dat is werken aan duurzaamheid. Nu staan we voor de uitdaging om van duurzaam geproduceerd hout de norm te maken voor de hele bouwsector. Deze brochure laat zien dat de markt er klaar voor is, wij bouwers weten dat het kan, in elke toepassing. Laten we het samen doen, want samen geven wij het bos (en de bouw) toekomst!
Peter Fraanje, FSC ambassadeur en senior beleidsmedewerker Duurzaamheid bij Bouwend Nederland
pagina 5
Aandacht voor
ecologische, sociale en economische aspecten
Waarom FSC?
1. Wat is FSC? FSC is een internationaal netwerk ter bevordering van verantwoord bosbeheer. De afkorting staat voor Forest Stewardship Council (letterlijk: Raad voor Goed Bosbeheer). FSC beheert een wereldwijde standaard voor goed bosbeheer, met daaraan gekoppeld een keurmerk. Dit keurmerk geeft zekerheid dat de grondstoffen voor hout- en papierproducten afkomstig zijn uit verantwoord beheerde bossen waar aandacht is voor ecologische, sociale en economische aspecten. Dit bosbeheer wordt aan de FSC-standaard getoetst door onafhankelijke certificeringsinstanties. FSC is een belangrijk en praktisch instrument in de strijd tegen ontbossing. Ook partijen in de handelsketen (van handelaar tot aannemer en drukkerij) dienen te worden gecertificeerd volgens de FSC-standaard. Hout en houtproducten kunnen zo worden gevolgd in de hele handelsketen (‘Chain of Custody’ = CoC). Hiermee bestaat zekerheid over de herkomst van de producten tot aan hun uiteindelijke verwerking. Waarom kiezen voor FSC?
duurzaamheidsbeleid en sluit aan op MVO-uitgangspunten.
Het gebruik van FSC-producten in de bouw is een logische
7. FSC is een sterk merk met een grote naamsbekendheid.
en belangrijke stap bij duurzaam bouwen. Er zijn veel goede Word partner van FSC Nederland!
redenen om voor FSC te kiezen: 1. FSC maakt verschil: FSC-certificering leidt concreet tot behoud
FSC Nederland is een platform voor overheden, bedrijven
van bossen wereldwijd en tot milieuvriendelijk en economisch
en organisaties in Nederland die de FSC-doelstellingen
verantwoord beheer van die bossen met alle aandacht voor
onderschrijven en helpen realiseren. Partijen die zich als
de mensen die van het bos afhankelijk zijn.
partner bij FSC Nederland aansluiten, laten expliciet zien dat
2. FSC wordt wereldwijd beschouwd als de hoogste standaard
ze staan voor verantwoord bosbeheer en zich willen inzetten
door
voor het vergroten van het marktaandeel van FSC-producten
onafhankelijke certificeerders volgens strikte wereldwijd
in Nederland door zo veel mogelijk FSC-gecertificeerde hout-
geldende richtlijnen.
en papierproducten in te kopen en toe te passen.
voor
goed
bosbeheer.
FSC-certificering
gebeurt
3. Niet voor niets is FSC het enige houtkeurmerk dat wereldwijd gesteund wordt door boseigenaren, bedrijven én alle grote
Partner worden van FSC Nederland heeft veel voordelen.
milieuorganisaties, zoals Greenpeace, het Wereld Natuur
Zo
Fonds en andere maatschappelijke organisaties.
FSC-projecten en bij communicatie over FSC met haar
4. Ook voldoet het FSC-keurmerk aan de inkoopcriteria van de rijksoverheid voor Duurzaam Inkopen.
kunnen
bouwbedrijven
rekenen
op
begeleiding
bij
doelgroepen. Partners hebben toegang tot een netwerk van ruim 250
bedrijven en organisaties die allemaal dagelijks
5. Er zijn FSC-houtproducten verkrijgbaar voor alle toepassingen
met FSC bezig zijn. Partners staan uiteraard vermeld op de
in de bouw, van over de hele wereld. Dus uit tropische bossen,
website. FSC Nederland behartigt bovendien de belangen
maar ook uit gematigd en noordelijk (Europees) bos.
van haar partners, bijvoorbeeld als het gaat om de juridische
6. FSC staat voor daadwerkelijk verantwoord ondernemen
aspecten van aanbesteding. Let op: partnerschap met FSC
vanwege een integrale ecologische én sociale visie op
Nederland is niet hetzelfde als certificering! Zie daarover
verantwoord bosbeheer. Kiezen voor FSC past zonder meer in
deel 2 van deze brochure.
Meer weten over partnerschap met FSC Nederland? Zie www.fsc.nl
pagina 7
Certificering vormt geen belemmering maar de concurrentiepositie
versterkt
2. Certificering FSC-bedrijfscertificering: waarom? Om er zeker van te zijn dat in het werk toegepast hout afkomstig is uit een FSC-gecertificeerd bos, moet het hout in de hele handelsketen (‘Chain of Custody’; CoC) kunnen worden gevolgd. Dat betekent dat alle bedrijven in de keten – waaronder de timmerfabriek en aannemer – gecertificeerd moeten zijn. Dit wordt ook wel CoC-certificering genoemd. Zonder (eigen) FSC-certificaat kan een bedrijf geen FSC-hout en houtproducten leveren! Selectiecriterium bij aanbesteding
Wanneer een bedrijf een FSC-certificaat aanvraagt, wordt door
Steeds meer opdrachtgevers stellen als eis bij aanbestedingen
een certificeerder beoordeeld of er een goed systeem is om de
dat gewerkt wordt met FSC-gecertificeerde producten, maar ook
FSC-producten te volgen en onderscheiden. Is er een procedure
dat bouwbedrijven en toeleveranciers FSC-gecertificeerd zijn.
opgesteld? Is er een duidelijke werkwijze met een uitgeschreven
Alleen dan heeft de opdrachtgever zekerheid dat daadwerkelijk
richtlijn? Wie is waarvoor verantwoordelijk?
wordt geleverd waar hij om heeft gevraagd. Een certificeerder let grofweg op de volgende punten: Alleen bedrijven die gecertificeerd zijn kunnen inschrijven
• Er is een registratiesysteem (administratie), waarin
op werken waarbij FSC-certificering als selectiecriterium
wordt bijgehouden hoeveel FSC-gecertificeerd hout (en
wordt gesteld. FSC-bedrijfscertificering is relatief eenvoudig
-houtproducten) wordt ingekocht.
en kan tegen beperkte kosten gebeuren. Certificering kan
• Op de inkoopdocumenten staat duidelijk omschreven
(meestal) binnen enkele weken tot (soms) enkele maanden
welke producten (volhout, kozijnen, plaatmaterialen, etc)
worden afgerond, afhankelijk van de complexiteit van het
zijn gekocht met FSC-certificaat en in welke hoeveelheid.
bedrijf. Certificering vormt daarmee geen belemmering voor
• Er wordt bijgehouden binnen welke projecten FSC-
bouwbedrijven en toeleveranciers. Integendeel, het versterkt
gecertificeerd hout wordt toepast, hoeveel wordt toegepast
hun concurrentiepositie.
en welke producten het betreft.
Het aantal FSC-gecertificeerde aannemers in Nederland neemt
Projecten waarin FSC-gecertificeerd hout wordt toegepast zijn
snel toe. Medio 2009 waren er 70 FSC-certificaten toegekend
te herkennen aan een speciale code of toevoeging bij het
aan bouwbedrijven, zomer 2010 waren er dit al meer dan 250.
projectnummer. Er is een overzicht van de leveranciers die het FSC-hout(en product) leveren. Van deze leveranciers is een kopie
FSC-certificering: zo gaat dat
van een geldig FSC-CoC-certificaat aanwezig. Het FSC-hout kan
Een bedrijf dat FSC-gecertificeerd is, zorgt voor fysieke
als zodanig in magazijn, opslag, werkplaats en op het werk zelf
scheiding van het FSC-gecertificeerde hout bij ontvangst,
herkend worden (bijvoorbeeld door een logo, specifieke locatie
opslag en verwerking. Daarmee wordt voorkomen dat het
of kleurmarkering).
FSC-gecertificeerde hout wordt verwisseld of vermengd met hout zonder FSC-keurmerk. Dit betekent dat FSC-producten als
Op de afleverbon, eindfactuur of eindbeschrijving van het
zodanig goed herkenbaar zijn in het magazijn, de werkplaats,
project staat duidelijk beschreven welke en hoeveel producten
op de bouwplaats én in de administratie (zie ook deel 3 van
er zijn geleverd met FSC-certificaat. Bovendien wordt het
deze brochure).
CoC-nummer van het eigen (gecertificeerde) bedrijf vermeld. Alle medewerkers zijn op de hoogte van de FSC-certificering en de werkwijze die hierbij komt kijken. pagina 9
Kosten
een toeleverende timmerfabriek. Wel is het uitgangspunt
De kosten voor FSC-certificering van een bedrijf (Chain of
dat minimaal de houtleverancier FSC-gecertificeerd is. Een
Custody-certificering) zijn lager dan vaak wordt gedacht. Er zijn
onafhankelijk certificeerder controleert of aan de eisen
vaste kosten voor initiële certificering van een individueel bedrijf
van projectcertificering wordt voldaan. Een nadeel van
(een volledige ‘audit’; die na 5 jaar wordt herhaald) en ook voor
projectcertificering is dat voor ieder project afzonderlijk een
jaarlijkse vervolgaudits, waarvan de tarieven per certificeerder
certificaat moet worden aangevraagd. Individuele certificering
worden vastgesteld maar onderling vergelijkbaar zijn.
is op de lange termijn aantrekkelijker dan projectcertificering,
De tarieven voor groepscertificering (voor kleinere bedrijven)
voor zowel bouwbedrijf (of timmerfabriek) als opdrachtgever.
zijn aanzienlijk lager.
De partijen besparen met individuele (CoC)-certificering tijd en kosten.
De kosten van projectcertificering zijn van dezelfde orde van grootte als individuele certificering, maar afhankelijk van de
Voor
complexiteit van het project. Actuele tarieven zijn aan te vragen
groepscertificering. Dit werkt kostenbesparend omdat een deel
kleine
bedrijven
bestaat
de
mogelijkheid
van
bij de certificerende instanties, zie www.fsc.nl/certificeerders.
van de controle door een groepsmanager wordt uitgevoerd.
Naast de kosten voor audits betalen gecertificeerde bedrijven
Voor groepscertificering komen bedrijven in aanmerking die
een vaste bijdrage aan FSC International, de eigenaar van het
maximaal 15 werknemers tellen. Een certificeerder controleert
FSC-keurmerk. Deze bijdrage is afhankelijk van de houtomzet
de groepsmanager en voert steekproefsgewijs controlebezoeken
van een bedrijf. Daarnaast dient een bedrijf rekening te
uit bij aangesloten bedrijven. Voor een overzicht van
houden met interne kosten die samenhangen met bijvoorbeeld
groepsmanagers zie www.fsc.nl/certificeerders
kennisverwerving of de benodigde aanpassing van administratie of organisatie.
FSC-certificaatnummer en FSC Keurmerk Licentie Code
Projectcertificering Soms heeft het bouwbedrijf (nog) geen eigen CoC-certificaat, en wordt voor een project van projectcertificering gebruikgemaakt.
Een gecertificeerd bedrijf ontvangt twee unieke nummers. • Het FSC certificaatnummer dat gebruikt wordt op facturen, pakbonnen en offertes (bijvoorbeeld SGS-COC-88888).
In dat geval zorgt de opdrachtgever (of het bouwbedrijf) dat
• De FSC Keurmerk Licentie Code is het nummer dat in het
er voor het betreffende project een eigen FSC-controlesysteem
FSC-label op producten vermeld wordt (bijv. FSC-C004060).
komt. Daarin kunnen meerdere bij het project betrokken partijen
Op de site http://info.fsc.org zijn alle FSC-gecertificeerdebedrij-
worden opgenomen, naast het bouwbedrijf bijvoorbeeld ook
ven aan de hand van één van beide nummers terug te vinden.
Stappenplan FSC-certificering
1
Oriëntatie 1
Oriënteer u op de consequenties van FSC-certificering voor uw bedrijf.
2. Stel vast of u eventueel in aanmerking komt voor groepscertificering (een relatief gemakkelijke en goedkope manier van FSC-certificering voor bedrijven met maximaal 15 werknemers) of multi-sitecertificering (voor grote bedrijven met meerdere vestigingen). 3. Neem kennis van de standaard FSC-STD-40-004 V2-0 voor FSC-certificering. Hierdoor krijgt u een eerste indruk van de eisen die FSC-certificering aan uw bedrijf stelt. De standaard vindt u (vooralsnog alleen in het Engels) op www.fsc.org 4. Oriënteer u op het aanbod aan FSC-Certificeerders; vraag offertes aan en ga na of de certificeerder over een checklist beschikt voor FSC-certificering. Op www.fsc.nl/certificeerders vindt u een lijst met in Nederland actieve certificeerders.
2
Opzetten certificeringsysteem 5. Stel vast of uw leverancier(s) FSC-gecertificeerd is (zijn) en of de scope (reikwijdte) van hun certificaat de producten betreft die aan uw bedrijf/ organisatie geleverd worden; dit kan eenvoudig door een kopie van het certificaat van de leverancier(s) op te vragen.
6. Zet een FSC-procedure op papier. 7. Definieer de FSC-Productgroepen die u met FSC-label wilt verkopen. 8. Ga na hoe u in uw bedrijfsvoering kunt aantonen dat vermenging van FSC-gecertificeerd hout (of houtproducten) met niet-gecertificeerd hout voorkomen wordt. De certificeerder heeft hiervoor vaak een checklist. 9. Vermenging kan voorkomen worden door fysieke scheiding van houtstromen (zoals aparte opslag), identificatie van houtstromen (markeringen, labels e.d.), documentatie (‘administratief scheiden’, zoals met facturen) en voorlichting aan werknemers. Soms zijn hiervoor aanpassingen nodig binnen de organisatie.
3
Auditing 10. Certificaten worden verleend na toetsing (auditing) door een onafhankelijke certificeringsinstantie (dus niet door FSC zelf). Neem vroegtijdig contact op met één of meer FSC-certificeerders voor meer informatie en een offerte. pagina 11
kwaliteitsmanagementsysteem”, legt Henk van Essen (FSCCoördinator/manager Kwaliteit, Arbo en Milieu bij BAM Utiliteitsbouw) uit. Het bedrijf heeft het haar medewerkers gemakkelijk gemaakt door diverse praktische documenten en een duidelijk werkplan op te stellen met praktijkgerichte werkinstructies voor alle voorkomende functies. Zo weet ook de inkoper waar hij op moet letten. BAM Utiliteitsbouw doet vrijwel uitsluitend zaken met leveranciers die zelf ook FSC-gecertificeerd zijn. Als grote speler in de bouw kostte het het bedrijf weinig moeite haar vaste leveranciers te overtuigen van het nut om zich te certificeren. Van Essen: “Maar ook voor kleinere bedrijven zie ik daar niet een probleem. Als opdrachtgever bepaal je immers je eigen inkoopvoorwaarden. Wat betreft FSC zie ik het zo: je gaat ook niet naar de bakker om een fiets te kopen.” Is FSC-hout duurder? “Dat hangt natuurlijk af van de houtsoort. Tropisch hout is wat duurder. Maar de markt maakt mede de prijs. We hebben inmiddels prima prijsafspraken met onze vaste leveranciers. Een aantal jaren terug was er nog een gemiddeld prijsverschil van 15 tot 20%. Dat is nu – mede dankzij onze onderhandelingen – nog maar gemiddeld zo’n 4%. Ik weet zeker dat onze concullega’s ons daar ook dankbaar voor zijn.” Henk van Essen (BAM Utiliteitsbouw):
“Je gaat ook niet naar de bakker voor een fiets.”
En wat als een leverancier zegt materialen niet in FSC te kunnen leveren? “Dat is vooral te voorkomen door een goede voorbereiding. Door vroeg om de tafel te gaan zitten met onze opdrachtgever kunnen we veel problemen voorkomen. Door kwaliteits-
Verschillende divisies van BAM Utiliteitsbouw waren al langer
en prestatie-eisen te stellen in plaats van houtsoorten voor
FSC-gecertificeerd. Maar sinds december 2009 hebben alle
te schrijven. We pluizen natuurlijk van te voren het bestek
regioafdelingen én het hoofdkantoor een bedrijfscertificaat,
goed uit, zodat we weten wat er gevraagd wordt en of eisen
middels een zogeheten multisite-certificaat. “Dat betekent
realistisch zijn. Daarna zet je je bestellingen op tijd in gang. De
dat FSC nu bedrijfsbreed standaard is geïntegreerd in ons
Goedhoutdatabase helpt om naar FSC-alternatieven te zoeken en
als convenantpartner kun je ook een beroep doen op bemiddeling van FSC Nederland. Er ligt een duidelijke verantwoordelijkheid bij de leverancier: die zal moeten aantonen dat het gevraagde echt niet met FSC-certificaat kan worden geleverd. Als dat toch het geval is zullen we dit met de opdrachtgever moeten bespreken. Blauwe olifantjes zijn natuurlijk niet te leveren. Maar dat probeer je te voorkomen. Alle partijen willen uiteindelijk tijd, energie en ergernis besparen.” Waarom specifiek FSC? “We zijn bewust convenantpartner geworden. Als bedrijf ondersteunen we de doelstellingen van FSC. We zijn blij dat FSC wat verder kijkt dan andere keurmerken en bijvoorbeeld ook de arbeidsomstandigheden in tropische bosgebieden waarborgt. Dat FSC als enige keurmerk internationale erkenning heeft, speelt zeker mee. We zien dat FSC de toekomst heeft; marktleider is en zal blijven. Kiezen voor FSC is daardoor ook praktisch vanuit het oogpunt van beheersbaarheid. We gaan niet ingewikkeld doen door ook nog eens andere keurmerken binnen onze bedrijfsvoering op te nemen. En op de bouwplaats vermenging moeten voorkomen met nog meer materiaalstromen. Waarom zouden we?” Snapt de opdrachtgever dat? “Natuurlijk. We doen daar ook ons best voor. We offreren standaard in twee varianten: volgens de gestelde voorwaarden en (ook als daar niet om is gevraagd) in een duurzame variant volgens onze ‘GreenUp-tool’. In die laatste variant zit ook standaard de toepassing van FSC-gecertificeerde producten. We willen daarmee meer bewustwording kweken en op z’n minst een gesprek op gang brengen. We zijn ervan overtuigd dat als je de totale ‘Cost of Ownership’ beschouwt, duurzaam bouwen de meest rendabele keuze is. Dat doen we zelf ook: alles wat we zelf ontwikkelen, doen we duurzaam. Met FSC.” pagina 13
W.M.J. de Nijs (Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V.):
“Vanzelfsprekend partner van FSC” Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V. is met 260 werknemers een van de grotere bouwbedrijven van Nederland. Het bedrijf houdt zich bezig met uiteenlopende activiteiten als woningen utiliteitsbouw, renovatie- en restauratiewerkzaamheden en gebiedsontwikkeling. M.J. de Nijs en Zonen is vanzelfsprekend convenantpartner van FSC Nederland. Financieel directeur W.M.J. de Nijs: “De Nijs bouwt en ontwikkelt veelal in een binnenstedelijke omgeving. Hierdoor zijn wij gewend om te bouwen met respect voor het heden maar met de kennis van het verleden. De dag van vandaag, is morgen verleden. Daarom zijn wij aan de toekomst verplicht, hier in het nu, nieuwe bouwwerken te realiseren. Daarbij is duurzaamheid van dermate maatschappelijk belang, dat wij verplicht zijn ons hiervoor in te zetten. Toepassing van FSC-hout en een partnerschap van FSC Nederland horen daar als vanzelfsprekend bij”.
Stevelina Overeem (van Zoelen):
“Ons FSC-certificaat motiveert onze medewerkers. Ze zijn er trots op!”
Financieel directeur Stevelina Overeem: “Aannemersbedrijf van Zoelen bv is al meer dan 90 jaar een begrip in de Utrechtse bouwwereld. Wij doen bijna alles: nieuwbouw, renovatie, verbouw en restauratie, zowel utiliteit als woningen. Kwaliteit, betrouwbaarheid en duurzaamheid staan bij ons centraal. Duurzaamheid leggen wij graag breed uit: wij hebben duurzame relaties met onze opdrachtgevers en medewerkers, én wij lopen voorop wat betreft milieuvriendelijk bouwen. Zo hebben wij in 1996 ons duurzame kantoorpand gebouwd en waren wij in 2005 één van de eerste aannemers die zich als partner aansloot bij FSC Nederland. Het FSC keurmerk is niet alleen voordelig voor de bossen en de mensen die daar werken, maar ook voor onze eigen bedrijfsvoering. Zo wordt er bij selecties van aannemers niet alleen meer naar prijs gekeken. Ook andere zaken worden meegenomen in de keuze. Zoals het voeren van het FSC-keurmerk. Voor opdrachtgevers betekent dit al snel een pluspunt –en terecht! Hopelijk wordt het binnen enkele jaren een vaste eis van opdrachtgevers. Tot die tijd doen wij er ons voordeel mee!”
pagina 15
De inhoudelijke eisen van het keurmerk zijn
doorslaggevend
3. FSC in projecten FSC als eis in aanbesteding Aanbestedende partijen mogen als eis stellen in bestek
FSC-certificering van de Chain of Custody ‘betrekkelijk eenvoudig’ kan worden voldaan.
en voorwaarden dat gewerkt wordt met FSC-hout en FSC-houtproducten en dat de uitvoerende partij (bouwbedrijf)
Verkrijgbaarheid van FSC-hout
FSC-gecertificeerd dient te zijn. Wel moet in het bestek dan bij het
In het algemeen is FSC-gecertificeerd hout voor vrijwel alle
vermelden van het FSC-keurmerk de woorden ‘of gelijkwaardig’
houtsoorten goed verkrijgbaar. In sommige gevallen dient
zijn toegevoegd. Een leverancier die geen producten met het
het hout tijdig besteld te worden. Het kan voorkomen dat
gevraagde keurmerk kan leveren, krijgt daarmee de mogelijkheid
specifieke houtsoorten minder (of niet altijd) met FSC-keurmerk
aan te tonen dat hij op een andere manier voldoet aan alle eisen
beschikbaar zijn. Vaak zijn er voor een bepaalde toepassing zoals
die aan het gevraagde FSC-keurmerk ten grondslag liggen. De
een raamkozijn ook andere houtsoorten verkrijgbaar, die even
inhoudelijke eisen die gekoppeld zijn aan het keurmerk zijn
goed of beter presteren. Het ‘niet in FSC verkrijgbaar zijn’ van de
dus doorslaggevend, niet het keurmerk zelf. In de praktijk is
bewuste houtsoort hoeft dan niet per se een probleem te zijn.
gelijkwaardigheid lastig aantoonbaar. FSC Nederland raadt opdrachtgevers aan prestatie-eisen op Uit jurisprudentie blijkt het voorschrijven van FSC-certificering
te nemen in het bestek, in plaats van specifieke houtsoorten
van de aannemer (leverancier) als selectiecriterium zonder
voor te schrijven. Daarmee komen ook alternatieve houtsoorten
meer is toegestaan. De rechter oordeelde dat aan de eis van
in beeld met dezelfde kwaliteit. Kennis op dit gebied is dus
pagina 17
Wat kost dat? van belang voor toeleveranciers. Een goede voorbereiding
kiezen voor een andere houtsoort of oplossing. Denk hierbij aan
en slimme detaillering dragen bij aan kostenbeheersing. FSC
het gebruik van sapupira in plaats van meranti voor kozijnen,
Nederland heeft een instrument ontwikkeld waarmee de juiste
aan combikozijnen en aan combidamwanden en -palen. Veel
houtsoort kan worden gevonden voor tal van toepassingen.
houtsoorten met FSC-keurmerk, vooral uit de meer gematigde
Deze HoutScout is te vinden op www.houtscout.nl.
klimaatzones, zijn bovendien niet of nauwelijks duurder dan hout zonder FSC-keurmerk.
Kost FSC-hout meer? Ja en nee. Goed bosbeheer brengt kosten met zich mee. Illegale
De meerkosten van een project waarin FSC-hout is toegepast
houtkap drukt de houtprijzen op de wereldmarkt. Voor FSC-hout
zijn gering. Ter illustratie: in een gemiddelde nieuwbouwwoning
betalen afnemers een eerlijke prijs, waardoor verantwoord
wordt drie à vier kubieke meter hout verwerkt. Eén kubieke
bosbeheer rendabel wordt en bosarbeiders een eerlijk loon
meter hiervan is (tropisch) hardhout. De rest is naaldhout
ontvangen. Daarom is FSC-hout in de regel iets duurder dan hout
dat tegen minimale meerkosten in FSC kan worden geleverd.
zonder FSC-keurmerk. Hoeveel duurder is afhankelijk van de
FSC-hout toepassen is dan ook geen belemmering voor het
houtsoort en de toepassing.
realiseren van bouwprojecten tegen marktconforme prijzen. Dat neemt niet weg dat bouwbedrijven wordt aangeraden zich tijdig
Het gebruik van FSC-hout kost niet per se meer. Meerkosten
te oriënteren op beschikbaarheid en prijzen, zodat wanneer
zijn soms bijvoorbeeld te voorkomen door goed te kijken naar
meerkosten zich voordoen, deze in de offertes kunnen worden
de eisen waaraan een toepassing moet voldoen en daarbij te
verwerkt.
FSC-aanbieders en -producten vinden Het complete overzicht van FSC-gecertificeerde aannemers en het meest actuele aanbod aan FSC-gecertificeerd hout is te vinden op www.goedhoutdatabase.nl. In de Goedhoutdatabase
staan
medio
2010
honderden
verschillende
FSC-houtproducten en diensten bij ruim honderden bedrijven. Ook alle FSC-gecertificeerde aannemers zijn erin opgenomen. De database is ontwikkeld in samenwerking met diverse partners uit het nationale en internationale FSC-netwerk en wordt beheerd door FSC Nederland. Controle op de bouwplaats Tijdens een bouwproject voorkomt het bouwbedrijf dat FSC-gecertificeerd hout wordt verwisseld of vermengd met hout zonder FSC-keurmerk. Het FSC-hout (of -houtproduct) wordt – als er gelijksoortig hout zonder certificaat aanwezig is – gescheiden opgeslagen en verwerkt. Zie voor meer informatie ook deel 2 van deze brochure. pagina 19
De
eindfactuur
is het voornaamste
bewijsstuk
De factuur biedt zekerheid
vrachtbrieven de juiste FSC-certificaatnummers vermelden.
Ook in de administratie moet de stroom FSC-producten goed
Bij de specificaties staat dat het gaat om FSC-gecertificeerde
kunnen worden gevolgd. Bij levering van FSC-hout, FSC-producten
producten en wordt opnieuw het FSC-certificaatnummer van de
en werken waarin FSC-hout(producten) zijn verwerkt, wordt
leverancier vermeld.
op offertes, pakbonnen en op de (eind)factuur nauwkeurig Diezelfde informatie staat ten slotte ook op de factuur van de
aangegeven dat het FSC-producten betreft.
leverancier en die wordt dan nogmaals door het bouwbedrijf Tijdens een bouwproject controleert de aannemer onder
geverifieerd.
meer de FSC-certificaatnummers op een aantal momenten. In aangevraagde offertes levert de toeleverancier (houthandel of
De (eind)factuur is in ieder project voor leverancier, afnemer
timmerfabriek) naast productinformatie over FSC-producten ook
en opdrachtgever het belangrijkste bewijsstuk dat FSC-hout en
zijn unieke FSC-certificaatnummer (bijvoorbeeld SGS-COC-88888).
houtproducten zijn geleverd en verwerkt.
Een FSC-gecertificeerd bouwbedrijf dient bij de uiteindelijke bestelling expliciet het FSC-materiaal te specificeren (op de
Het FSC-logo gebruiken
opdrachtbevestiging) en ook de gecertificeerde status van de
Een FSC-gecertificeerd bouwbedrijf kan het FSC-keurmerk
leverancier goed te controleren (op http://info.fsc.org).
afbeelden op het bouwbord of bij oplevering van het product of project. FSC-gecertificeerde (bouw)bedrijven kunnen – in eerst
overleg met hun certificeerder – gebruikmaken van het FSC-logo.
verantwoordelijke van het bouwbedrijf op de bouwplaats
Meer informatie over logogebruik is te vinden op www.fsc.nl/
of het FSC-hout(product) als zodanig herkenbaar is en of de
logogebruik.
Bij
levering
van
hout(producten)
controleert
de
pagina 21
LEVERANCIER
LEVERANCIER
NIET FSC-GECERTIFICEERD
FSC-GECERTIFICEERD
LEVERANCIER
NIET FSC-GECERTIFICEERD
ONDERAANNEMER FSC-GECERTIFICEERD
ONDERAANNEMER FSC-GECERTIFICEERD
HOOFD AANNEMER
UITBESTEDEN
ONDERAANNEMER NIET FSC-GECERTIFICEERD
FSC-GECERTIFICEERD
CONTROLE
FACTUUR
PAKBON ®
®
OPDRACHTGEVER Om er zeker van te zijn dat in het werk toegepast hout uit een FSC-gecertificeerd bos komt, moet het hout in de hele keten (Chain of Custody) gevolgd kunnen worden. Daarom moeten alle bedrijven – waaronder leverancier, timmerfabriek en aannemer – FSC-gecertificeerd zijn. Als één bedrijf in de keten niet gecertificeerd is, dan stopt de FSC-keten en kan er geen FSC-product worden geleverd.
Wat is
FSC
FSC staat voor Forest Stewardship Council (letterlijk vertaald: Raad voor Goed
Colofon
Bosbeheer). FSC is een internationaal netwerk ter bevordering van verant-
©De Handleiding FSC-Hout - Toepassing door partijen
woord bosbeheer. FSC stelde een wereldwijde standaard op, met daaraan
uit de bouwbranche is een uitgave van FSC Nederland
gekoppeld een keurmerk. Het internationale, onafhankelijke FSC-keurmerk
Productie en redactie: Arjan Alkema, Juul Zwinkels
geeft zekerheid dat de grondstoffen voor hout- en papierproducten met het
Tekst: Anne Marij Postel (Postel met Woorden)
keurmerk afkomstig zijn uit verantwoord beheerde bossen, waar aandacht
Ontwerp en realisatie: Linda Bruinenberg (Studio 4)
is voor ecologische, sociale en economische aspecten.
Drukkerij: Zwaan Printmedia, Wormerveer Papier: 150 en 250 grams Lumi Silk,
FSC Nederland is een platform van enige honderden bedrijven, opdrachtgevers
ter beschikking gesteld door Proost en Brandt, Diemen
en milieu- en sociale organisaties. FSC Nederland streeft naar verandering van traditionele markten van hout en houtproducten. Doelstelling van FSC
FSC Nederland
Nederland is dat in 2015 minimaal de helft van alle hout en papierproducten
Cornelis Houtmanstraat 17
op de Nederlandse markt FSC-gecertificeerd is en de andere helft minimaal
3572 LT Utrecht
uit legale, bekende en niet-controversiële bron afkomstig is.
030 276 7220
Voor realisatie van deze ambitieuze doelstelling zoekt FSC Nederland
Deze uitgave kwam mede tot stand dankzij de financiële steun van
samenwerking met zoveel mogelijk partijen die visie, missie en doelstelling
het Initiatief Duurzame Handel.
van FSC delen. ©2010 FSC Nederland. Dit werk is auteursrechtelijk beschermd.
FSC zoekt duurzame partners in de bouw
Overname van tekst uit deze brochure is toegestaan mits vooraf toestemming is verleend door FSC Nederland. FSC Nederland heeft deze
FSC Nederland is ervan overtuigd dat FSC de toekomst is voor de bouwsector.
handleiding zorgvuldig en naar beste weten samengesteld, maar kan niet
Bouwbedrijven die zich aansluiten als partner van FSC Nederland hebben
instaan voor de juistheid van de weergegeven informatie. FSC Nederland
direct toegang tot het FSC-netwerk van honderden bedrijven en organi-
aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard
saties, waaronder gemeenten, waterschappen, woningcorporaties en project-
dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen gebaseerd
ontwikkelaars, maar ook organisaties zoals Wereld Natuur Fonds, ICCO en
op de informatie in deze uitgave.
FNV Vakcentrale. FSC Nederland biedt haar partners advies en ondersteuning en alle mogelijkheden zich te profileren als FSC partner. Meer weten? Stuur een email naar
[email protected].
FSC ® 1996 FSC-SECR-0100
