Handige hulpmiddelen. onafhankelijk universiteitsblad. Spinozaprijswinnaar houdt niet van hypes. Wat zou u doen? More is needed. Mark van Loosdrecht

NR.05 3 november 2014

onafhankelijk universiteitsblad

Mark van Loosdrecht

Spinozaprijswinnaar houdt niet van hypes Or-verkiezingen

Wat zou u doen? Housing

More is needed

Handige hulpmiddelen

english pages see page 28

2

Delta

TU Delft

8 Delta nr. 5

3 november

2014

“Een plek om de SnowGo te fotograferen was snel gevonden: SnowWorld is een van de sponsors. Het is een prototype, nog een beetje aan de zware kant. Ook past hij niet in een gewone personenauto, maar Michelle Hoogwout had voor alles een oplossing. Eenmaal in de sneeuw heb je geen last meer van het gewicht, en blijkt het ineens een wendbaar afdalingsinstrument te zijn.” (Fotograaf Sam Rentmeester)

REAGEER!

12

www.delta.tudelft.nl

colofon

Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.

Redactie Frank Nuijens (hoofdredacteur) - @franknu, Katja Wijnands - @kwijnands, Dorine van Gorp - @dorinevangorp, Saskia Bonger - @sbonger, Tomas van Dijk - @tomasvd, Connie van Uffelen - @connievanu, Jos Wassink - @joswashere Medewerkers aan dit nummer nummer Jorinde Benner, Aldo Brinkman, Natalie Carr, Phillip Gangan, Auke Herrema, Job Hogewoning, Jessica Kalisvaart, Damini Purkayastha, Folkert van der Meulen Bosma, Molly Quell, Daniela Stow, Jimmy Tigges, Ellen Touw Foto’s Sam Rentmeester, Hans Stakelbeek

Bladconcept en vormgeving Maters & Hermsen, Leiden Lay-Out Liesbeth van Dam Redactie-adres Universiteitsbibliotheek, Prometheusplein 1, 2628 ZC Delft, 015 278 4848, [email protected] Advertenties H&J Uitgevers, 010 451 5510, [email protected] Druk Edauw & Johannissen Oplage 8.000 Jaargang 47 ISSN 2213-8838 Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief op de website. Meer informatie op: www.delta.tudelft.nl/colofon

cover

interview

Presentatie protoypes

mark van loosdrecht

Een oefenrobot, een zitsnowboard, een gevoelige naaldpunt, een doorbloedingsmeter: enkele van de medische prototypes die werden getoond op het symposium Design of Medical Devices dat eind oktober plaastvond in Delft.

Zeewater om het toilet door te spoelen en het riool als bron van grondstoffen. Zo ziet Spinozaprijswinnaar en waterzuiveringsexpert prof. dr.ir. Mark van Loosdrecht de toekomst. “De meeste megasteden liggen immers aan zee.”

Delta

3

TU Delft

18

28 reportage

english pages

Or-verkiezingen

PhD's struggle to find housing

Op 3 en 4 november zijn er aan de TU verkiezingen voor de ondernemingsraad en de onderdeelcommissies. Wat is hun rol en wat zou u doen als u in de or zat? Delta vroeg het enkele medewerkers.

In the past five years, finding suitable accommodation as a PhD candidate has becoming increasingly difficult in Delft. But, there are some new projects that might help.

Delta 06 verschijnt op maandag 17 november

VERDER Column Kort nieuws nieuws master sport lifestyle achtergrond leuk bedacht desgevraagd cartoon Survival Guide science

04 05 07 15 16 17 22 25 27 29 30 31

4

Delta

TU Delft

Ik ben sinds kort ernstig verslingerd aan Sims. Vijf jaar

Davey Oldenburg (20) heeft de prestigieuze modellenwedstrijd Elite Model Look 2014 gewonnen. De TU-student bouwkunde doet op 2 december mee aan de wereldfinale in China. En dat terwijl hij erover twijfelde om mee te doen. Het was zijn vriend die hem overhaalde.

geleden heb ik ook zo’n periode van verslaving meegemaakt, met ‘The Sims: Het Rijke Leven’. Ieder vrije minuut besteedde ik achter de computer, om een verdieping op mijn Sim-huis te zetten of te werken aan mijn carrière als maffiabaas. perden mij te veel en plasten zo maar op de grond als de

1 Ik heb veel ervaring op de catwalk.

wc bezet was. Ook vond ik het vervelend dat je na een paar

nee

potjes tonghockey al gelijk werd opgezadeld met een wieg

2 Ik vind het leuk

in je slaapkamer. Maar irritanter was nog concurrentie van mijn eigen kinderen. Zij bouwden dankzij slimme cheats

als mensen naar me kijken.

enorme villa’s met sportzaal en zwembaden, waar ze dan

ja

weer stiekem mijn Sims in lieten verdrinken door het trap-

3 De modewereld

petje weg te halen. Elke keer als ik het spel startte, lagen er verdorie weer nieuwe zerkjes in de achtertuin. Ik speel nu The Sims Freeplay op mijn tablet, lekker in mijn

is interessanter dan die van de architectuur en stedenbouw.

eentje op de bank. De Sims in dit spel zijn een stuk minder

ja

veeleisend, je hoeft ze niet constant te voederen of naar

4 Ik laat mijn stu-

de wc te sturen. Het is een spel met alles er op en er aan,

die meteen schieten als ik topmodel kan worden.

maar bepaalde activiteiten duren eindeloos als je geen zin hebt om er echt geld aan uit te geven. Dat is in de praktijk wel weer prettig, want een mens moet in het echte leven

5 Op welke stelling wil je terugkomen? “Op stelling 3. Los van mijn studie heb ik niks gedaan in de architectuurwereld, dus die ken ik nog niet. De modewereld heb ik door de wedstrijd deels gezien. Mensen verzorgen zich van top tot teen om naar een modeshow te komen kijken. Dat vind ik leuk. Maar ook bij de architectuur ligt mijn passie. Ik maak zeker mijn bachelor af, voordat ik eventueel modellenwerk ga doen na de wedstrijd in China. Ik moet nog maar een half jaar. Wat is nou een half jaar? Aan mijn master kan ik wel wat later beginnen. Ik heb zes jaar vwo gedaan, nu studeer ik nominaal. Ik heb er niet veel naast gedaan, heb me echt op de studie gestort. Nu kan er best even wat tussendoor.”

nee

ook douchen, de poes te eten geven en, zeker als je thuis werkt, nuttig bezig zijn achter de laptop. Ik heb daarom de

columnellentouwojaaa!

gewoonte ontwikkeld om mijn Sims op mijn thuiswerkdag ’s ochtends direct naar hun eigen werk te sturen, zodat ik niet in de verleiding kom hun kookvaardigheden te verbeteren of een trendy badkamer aan te leggen. Wel constateerde ik dat er in deze freeware versie een zekere mate van zedenverwildering heeft toegeslagen. Ik weet nog dat mijn Sims vroeger besmuikt giechelend rond rommelden in een rood vibrerend bed als ik de optie ‘Spelen in bed’ klikte. Nu klik ik op ‘O Jaa!’ (hoe verzin je het) en hatsikidee, daar gaan ze uit de kleren. Slechts verhuld achter een discreet roze geblokt rondje staan ze te rampetampen in de badkamer of in de tuin, net waar ik ze heb achtergelaten. Dat naast hen een andere Sim gewoon zijn nagels staat schoon te maken of paprika’s aan het telen is, lijkt ze absoluut niet te storen. Overigens zit er volgens mij een bug in het spel. Afgelopen weekend bleef een stel na een partijtje O jaa!-en dagenlang in hun onderbroek rondlopen. Pas nadat ik ze vrijwel bloot naar hun werk had gestuurd trokken ze weer gewoon kleren aan. Kijk en dat hoeft van mij dan weer niet. Want, om met mijn favoriete loodgieter James Dent te spreken: “ Het is met ondergoed hetzelfde als met intelligentie. Je moet het wel hebben, maar je mag er niet mee pronken.”

Ellen Touw is beleidsadviseur internationalisering en secretaris van de toetsingscommissie joint education.

20.000 De TU bereikte deze maand een mijlpaal. Er staan meer fulltime studenten dan ooit ingeschreven: twintigduizend. De universiteit vierde dat door de twintigduizendste student op taart te trakteren. Deze Pip Schuijt komt de master biomechanical engineering doen. Ook met de moocs gaat het goed. De teller van inschrijvingen voor nieuwe massive open online courses staat op 110 duizend. Samen met de inschrijvingen van vorig jaar en de huidige moocs telt de universiteit 250 duizend inschrijvingen. Dat aantal zal verder stijgen, verwacht de universiteit, nu er moocs in het Arabisch, Chinees en Russisch aankomen. Collegelid Anka Mulder stelt op haar weblog tevreden vast dat het één dus niet ten koste gaat van het ander, maar dat online en fysiek onderwijs elkaar versterken. ankamulder.weblog. tudelft.nl

Tweet Bart Root: “Als masterstudent vroeg ik me al af waarom we de TU-satellieten Delfi-C3 en Delfi-n3Xt niet als educatietool gebruiken. De Delfi-C3 vliegt nu al 6,5 jaar rondjes om de aarde. Zijn missie was al voltooid, maar hij is nooit uitgezet. Hij zendt nog steeds signalen uit. In mijn ruimtevaartgroep meten we signalen van satellieten, om te kijken hoe snel ze vliegen en waar ze zijn. Om studenten ervaring te geven in het leren van satellietbaanbepaling heb ik, samen met een master- en PhD-student, DopTrack gebouwd. Daarmee is de snelheid en positie van de Delfi satellieten te bepalen. Als onderdeel van het Delfi-grondstation bovenop het gebouw van EWI wordt DopTrack gebruikt in de space minor, die per september volgend jaar begint. Daarin leer je onder meer data-analyses te maken van satellietsignalen. Twee weken geleden hebben we de hardware voor DopTrack aangesloten en nu testen we de software. We kunnen al satellieten voorbij ‘horen’ vliegen. Met satellietbanen kun je onderzoek doen aan bijvoorbeeld het zwaartekrachtveld, zonnewinden en het weer in hogere atmosfeerlagen. Masterstudenten die het leuk vinden om hiermee te werken: neem contact op met [email protected] of [email protected], dan kunnen we een voorstel maken voor een masterscriptie.”

(Foto: Lobke Leijser)

Toch was ik op een dag ineens uitgespeeld. Die Sims mop-

Kort Meer en uitgebreider nieuws op www.delta.tudelft.nl

Massamedia

De landelijke media stonden vorige week in de rij voor TU-student Alec Momont, met als voorlopig hoogtepunt een tv-optreden in De Wereld Draait Door. De 23-jarige IO-afstudeerder bedacht een ambulance-drone die de overlevingskans bij een hartstilstand fors moet vergroten. Het onbemande mini-vliegtuigje heeft medische apparatuur aan boord, zoals een defibrillator, en kan met een snelheid van honderd kilometer per uur binnen één minuut bij een slachtoffer aanwezig zijn, in een gebied van twaalf vierkante kilometer. (Foto’s: TU Delft)

De week van... Promovendus ir. Gauthem Ram Chandra Mouli (EWI) heeft net zijn ‘go-no go’-presentatie’ achter de rug. Hij mag door met zijn onderzoek. “Als promovendus moet je na een jaar je onderzoek presenteren aan je promotiecommissie. Deze bepaalt dan of je door mag met je onderzoek. Dat is natuurlijk een spannend moment. Ook al had ik een goed gevoel over mijn voortgang, toch was ik een beetje zenuwachtig. Ik onderzoek onder andere hoe de productie van elektriciteit met zonnepanelen beter afgestemd kan worden op de energievraag. Elektrische voertuigen spelen hierbij een belangrijke rol. Auto’s worden in de toekomst wel-

licht opgeladen met de elektriciteit van zonnepanelen op kantoorgebouwen. Nu wordt de elektriciteit die de panelen produceren van DC omgezet naar AC. In de accu’s van de voertuigen gaat dit weer terug naar DC. Bij elke omzetting gaat energie verloren. We werken aan een techniek waarbij de accu’s direct met DC gevoed kunnen worden.” 3mE-medewerker Peter Poot is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen in de sleeptank. Hij veegt op dit moment de laatste restjes water van de sleeptank in het afvoerputje. De sleeptank moest helemaal leeg, iets dat maar een keer

Oud-beurscommentator Willem Middelkoop geeft op dinsdagavond 10 november een presentatie waarin hij wil aantonen dat vrijwel niets is wat het in de massamedia lijkt te zijn. Dat doet hij aan de hand van Youtube-filmpjes. Zo zal hij volgens organisator Studium Generale ‘de achtergronden van het Amerikaanse Ebolapatent’ onthullen en laten zien dat grote bedrijven achter de schermen de wereld regeren in plaats van democratisch gekozen regeringen. sg.tudelft.nl

Onoverzichtelijk in de paar jaar gebeurt. “Een afvoerpijpje was bijna doorgeroest. Dat moest zo snel mogelijk vervangen worden. 1500 kuub water moest eruit. Dat wordt allemaal weggegooid. Zonde. Maar gezien de omstandigheden was dit het beste. Straks loopt de hele kelder onder. We hebben tien uur moeten pompen om het water eruit te krijgen. Wat ik zoal tegengekomen ben? Pennen, moertjes, boutjes. Nee, geen vissen. Haha. Toen ik hier begon met werken in 1991 deed het verhaal al de ronde dat er vissen zaten in de sleeptank. Maar ik ben ze nooit tegengekomen. Begin volgende week moet de tank weer vol zijn.”

De verkeerssituatie tussen de Sint Sebastiaansbrug en de TU-campus is op gezette tijden onoverzichtelijk, maar niet onveilig. Dat stelt het college van burgemeester en wethouders in een antwoord op vragen van een bezorgde burger. delta.tudelft.nl/28980

Keurmerk

Er komt een speciaal keurmerk voor ingenieurs die hun vak bijhouden. Zij worden opgenomen in een register en mogen zich straks chartered engineer of incorporated engineer noemen. delta.tudelft.nl/28975

ICT-directeur

De afdeling ICT heeft per 1 januari een nieuwe directeur, Paul Hillman. College van bestuurslid Anka Mulder denkt hij de TU kan helpen bij het voldoen aan de verwachtingen van studenten en medewerkers. Die veranderen door toename van data, snel wifi en online onderwijs. delta.tudelft.nl/28949

Trambaan

De ondernemingsraad maakt zich zorgen over de verkeersveiligheid op de campus. Nu weer vraagt zij aandacht voor verkeer dat al of niet legaal over de trambaan rijdt. delta.tudelft.nl/28942

6

Delta

Tekst: Jessica Kalisvaart Foto’s: Haaldbeeld, Ernst de Groot

TU Delft

Uitblinkende docenten Wie is de beste docent van de TU Delft? Op 13 november wordt bekend wie er met de eervolle titel vandoor gaat.

Elk jaar kiezen de studenten van alle acht faculteiten hun favoriete docent, door mee te doen aan een enquête die hun studievereniging organiseert. Uit deze acht genomineerden kiest een jury tijdens de laatste ronde de winnaar. De Beste Docent 2014 ontvangt duizend euro en mag daarnaast vijfduizend euro besteden aan onderwijsvernieuwing.

Sander Minnoye

Servaas Storm

David Abbink

Marcel Bilow

Industrieel Ontwerpen “Ik probeer altijd zoveel mogelijk voorbeelden uit het dagelijks leven te geven. Studenten leren makkelijker als ze weten waar iets over gaat; als je echte producten en toepassingen gebruikt. Anders wordt het bij mechanica al snel te abstract. Daarnaast probeer ik open te zijn en niet te veel te verplichten. Ik vind dat studenten moeten komen omdat ze het vak leuk vinden, niet omdat ze hun punten moeten halen. Het is mooi om met deze nominatie te merken dat mijn studenten de vrijheid waarderen die ze krijgen.”

Techniek, Bestuur en Management “Veel studenten klagen over colleges waarin een spreker in 45 minuten zo'n vijftig PowerPoint-slides voorleest. Omdat ik geen PowerPoint gebruik, maar alles ter plekke verwoord en uitwerk op het bord, is elk college nieuw. Door deze manier van doceren kan ik live en stap voor stap laten zien hoe je een economisch vraagstuk op gestructureerde wijze kan benaderen en analyseren. Ik ga in op de actualiteit en laat me leiden door de vragen en opmerkingen van de studenten. Die interactie is ontzettend belangrijk.”

3mE “Mijn enthousiasme is, denk ik, wat de studenten het meest aan mijn lessen waarderen. Ik vind mijn vakgebied enorm interessant en dat probeer ik over te dragen. Ik ben zelf nog redelijk jong en ik weet ook nog heel goed wat ik zelf als student saai en juist leuk vond. Ik probeer dat te gebruiken om de stof helder uit te leggen. Ik bespreek niet alleen droge sommen, maar ik leg ook uit wat je er in het dagelijks leven aan hebt. Dan wordt het tastbaar.”

Bouwkunde “Ik voel me eigenlijk helemaal geen docent. Ik probeer gewoon mijn fascinatie en nieuwsgierigheid voor techniek over te dragen op mijn studenten. In de mastercursus Bucky Lab begeleid ik ze om van een concept een werkend prototype te maken. Ik werk met een hands-on approach. Ga maar gewoon proberen, dan komt er altijd wel iets uit. En zelfs als er niet uit komt wat je had verwacht dan kun je daar weer van leren. Je moet gewoon durven de uitdaging aan te gaan.”

‘Ik gebruik een nieuwe onderwijsmethode die ‘gamification’ heet’

Andrei Metrikine

Alexandru Iosup

Jack Pronk

Max Mulder

Civiele Techniek en Geowetenschappen “Ik hou van wat ik doe en ik denk dat de studenten dat ook merken. Interactie en het tussendoor stellen van vragen vormen belangrijke elementen in mijn colleges. Ik spreek tijdens de lessen met de studenten en probeer me te verdiepen in hun gedachten. Mensen kunnen zich eigenlijk niet zo lang concentreren. Door vragen te stellen en af en toe een grapje te maken, blijven de studenten beter gefocust. Tijdens de colleges merk ik dat studenten mijn methodes fijn vinden.”

Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica “Ik gebruik een onderwijsmethode die ‘gamification’ heet. In het kort betekent dit dat sociale gamingtechnieken worden toegepast in de lessen. Studenten kunnen bijvoorbeeld punten of brownies verdienen en dat motiveert hen om uit te zoeken wat ze leuk vinden en waar hun krachten liggenDoor het spelelement spreekt de cursus studenten van verschillende niveaus en met verschillende persoonlijkheden aan. Ze volgen eigenlijk een gepersonaliseerde cursus.”

Technische Natuurwetenschappen “Onderwijs geven vind ik gewoon ontzettend leuk en ik doe het met heel veel plezier. Ik denk dat het plezier dat ik in lesgeven heb studenten inspireert. Wat daarbij voor mij heel erg belangrijk is, is het menselijke contact. Dat kan in de collegezaal zijn of een een-op-een overleg met een masterstudent over wat voor hem of haar de beste keuze is qua loopbaan of studie. Daar steek ik veel tijd in. Dat mijn studenten mij genomineerd hebben, vind ik dan ook eigenlijk nog mooier dan een wetenschappelijke publicatie.”

Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek “Instrumentation and signals is nogal abstract en wiskundig, maar ik vind het belangrijk dat het leuk is om te volgen. Ik probeer mijn enthousiasme over te brengen door bijvoorbeeld over mijn eigen ervaringen te vertellen. Toen ik zelf het vak volgde, vond ik het ook lastig, maar tegelijk besefte ik: dit is iets heel bijzonders; een andere kijk op de wereld. Ik stop dan ook niet met uitleggen totdat mijn studenten het doorhebben. Als ze dat aha-moment nog niet hebben gehad, benader ik het op een andere manier.”

Delta

7

TU Delft

campusnieuws ‘Durban dudes’ bloggen vanuit Zuid-Afrika Vijf masterstudenten civiele techniek doen in Zuid-Afrika onderzoek naar de uitbreiding van de haven van Durban. Drie maanden lang delen zij hun belevenissen via de eerste Delta-blog.

Als ze teruggaan naar Delft willen ze hun onderzoeksrapport klaar hebben. Wat de exacte onderzoeksvraag wordt, moet blijken als ze ter plaatse zijn. Volgens Rick de Koning zijn de gesprekken met betrokkenen nodig om tot de juiste probleemstelling te komen. Feit is dat de haven van Durban te krap in zijn jasje zit. Uitbreiding is noodzakelijk, maar de stad en de bergen zijn dichtbij. Vandaar dat het oog van de plannenmakers is gevallen op het oude vliegveld van Durban. Dat raakte in onbruik doordat een nieuwe luchthaven nodig was voor het WK Voetbal in 2010. Volgens een al ontwikkeld masterplan moet het leegstaande stuk grond plaatsmaken voor water. De vijf doen hun onderzoek in opdracht van het consultancy- en bouwbedrijf WSP. Rick de Koning: “WSP gaf ons een lijst met lopende projecten. We hebben voor de haven van Durban gekozen, om verschillende redenen. Veel studenten doen hun project in een ontwikkelingsland, maar van hen hoorden we dat ze te maken kregen met een gebrek aan data en hulpmiddelen. We wilden ook niet in een land werken dat lijkt op Nederland. Dus

Rik Gijsman, Frans de Haan, Rick de Koning, Tuan Le en Sander Steeneken zijn door de redactie van Delta gedoopt tot de Durban Dudes. Ze zijn de eerste bloggers die gebruikmaken van de blogfunctie van de Delta-website. De komende drie maanden zullen zij iedere week schrijven over hun project en hun leven in Zuid-Afrika. De studenten vliegen op 10 november naar Stellenbosch om kennis te maken met hun begeleiders. Drie dagen later reizen ze door naar Durban, waar ze twee weken de tijd hebben om te praten met zoveel mogelijk mensen die met de havenuitbreiding te maken hebben. De laatste twee maanden van hun Zuid-Afrikaanse avontuur brengen de vijf door in Stellenbosch.

De vijf masterstudenten, van links naar rechts: Rik Gijsman, Sander Steeneken, Frans de Haan, Rick de Koning en Tuan Le. (Foto: Durban Dudes)

kwamen we uit in Zuid-Afrika. Dat heeft een goede universitaire infrastructuur en het is een prachtig land. De opdracht in Durban is interessant, juist omdat in een havenproject al onze specialisaties samenkomen.” Tot vlak voor vertrek zijn de studenten onder de naam Project Durban bezig met het werven van fondsen en sponsors. Grote baggeraars Boskalis en Van Oord hebben al ondersteuning toegezegd. De studenten krijgen tien studiepunten voor hun multidisciplinaire project. Vier van hen doen de

master waterbouwkunde, met verschillende specialisaties. Sander Steeneken volgt de master geotechniek. Ze verblijven drie maanden in hotels, en hoewel ze via WSP korting krijgen, moeten ze hun reis zelf betalen. De Koning ziet het wel zitten: “Vooral over het ontbijt ben ik te spreken. Dat is elke dag geregeld.” (SB) delta.tudelft.nl/blog/durban-dudes

Fietsroute tussen Leiden, Delft en Rotterdam Noordwijkerhout

Lisse

Sciencepad

N 450

Noordwijk-Binnen

Teijlingen

N 451

ESTEC

Voorhout

De Klei

Sciencepad Kennisinstelling

1

Katwijk aan Zee

Plaatsnaam

A44

N 444

Kaag

Rijnsburg

Valkenburg

Plassen

Warmond

Katwijk a/d Rijn

Katwijk

Waternaam

Delftse Schie

N 206

1

Gemeentenaam

Sassenheim

Oosteinde Teylingen Klinkenberg Kager

N 449

Knelpunten

Delft

Delft

Rooversbroek

De Engel N 444

Legenda

Lisserbroek

N 208

N 443

Noordwijk aan Zee

Oud-Ade

Oegstgeest

Rijpwetering

Oegstgeest

A4

N 445

Kaag en Braassem

N 206

Provinciegrens

2

N 441

Gemeentegrens Bebouwd gebied

Bio Science Park 3

Valkenburgse Meer

Bedrijfsterrein

Hoogmade

N 446

Leiderdorp

Leiden

Leiderdorp

Rijksdorp Rijndijk

Maaldrift

Glastuinbouw

Leiden

4

Wassenaar

Bos

Hoge Rijndijk

Wassenaar

Duin

Deijl

Achthoven

N 447

Koudekerk a/d Rijn

N 448

Water

Groenendijk

Voorschoten

Snelweg Hoofdweg

ZoeterwoudeDorp

5

Regionale weg

Voorschoten

N44

N 440

Spoor

N11

Zoeterwoude

Westeinde

De Vlietlanden

N 447

Zuidbuurt

Een fietsroute door Zuid-Holland, die onderweg prominente kennisinstellingen als de TU Delft aandoet. Als het aan de PvdA-Statenfractie in Zuid-Holland ligt komt er zo’n ‘Sciencepad’.

N 209

Weipoort Bent

N 206

6 A4

LUC Campus DH Leiden Universiteit

Hazerswoude-Dorp Gelderswoude

Stompwijk

Leidschendam

Westeinde

Leidschendam-Voorburg

7

Hogeveen

Voorburg

Zoetermeer

Den Haag Haagoord

8

Zoetermeer

Gooland

Moerkapelle Kruisweg

Nootdorp Noukoop

Strijp

Poeldijk

N 211

N 464

N 211 N 465

Mariendijk N 439

Pijnacker

A4

11

Den Hoorn

TU Delft Pijnacker-Nootdorp

De Lier

Schipluiden

Zevenhuizer Plas

Oud Verlaat

N 471

Abtswoude

N 219

N 209

Bergschenhoek

Oostbuurt

Westerlee

Rottemeren

Lansingerland

Rodenrijs

Hodenpijl

N 223

N 223

Berkel en N 472

Oude Leede

A13

N 470

A12

Zevenhuizen

Bleiswijk N 470

N 468

Blaker

Noordeinde

Delfgauw

Delft Lierhand

N 213

Heenweg

N 473

10

Delft

't Woudt

N 222

N 466

N 220

Ca

N 211

Naaldwijk N 467

Dijckerwaal

N 209

Vlieland

9

Wateringen

Kwintsheul

Honselersdijk

N 466

's-Gravenzande

Nie uw e

Rijswijk

N 470

Katwijkerlaan

Rolpaal

N 213

Westland

N 467

N 209

Den Haag

Rijswijk

N 211

Benthuizen

De Rotte

Den Haag

Zoetermeerse Plas

Wilsveen

De Rotte

Midden-Delfland W ate

lan dka

na a

N 468

Maasdijk rw eg

Zweth

Negenhuizen

Gaag

Kandelaar

12 N 209

Terbregge

N 471

Kerkbuurt

l

13

N15

Kralingsche Plas

Vlaardingen

Maassluis

Schenkel

Rotterdam

Schiedam

Maassluis Rotterdam

Capelle a/d IJssel

Maasland

A20

A20

Erasmus Universiteit

Schiedam Kralingse Veer

Brielle

Science Toren

Vlaardingen

Rozenburg

Nieuwe Maas

Brielle

schaal Zwartewaal Vierpolders

0

2,5

5 kilometer

Pernis

Heijplaat

Rotterdam A16

A15 A4

Het Sciencepad voert langs kennisinstellingen. (Bron: PvdA Zuid-Holland) N 218

Krimpen a/d IJssel

Erasmus MC

14.1011

De fietsroute loopt van Katwijk en Noordwijk, via Leiden en Den Haag naar Delft en Rotterdam en is ongeveer vijftig kilometer lang. De route verbindt kennisinstellingen als Estec en de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam, die onderling steeds meer samenwerken. Plannen om deze zogenoemde kennis-as per openbaar vervoer en auto te verbinden, liggen er al jaren. De fietsroute komt daar als het aan de PvdA ligt bij. Samen met de Fietsersbond onderzocht de fractie de route. Grotendeels gaat het Sciencepad over bestaande fietspaden. Op sommige plaatsen zijn verbeteringen of nieuwe verbindingen nodig. De PvdA-fractie heeft een lijst opgesteld met dertien fietsknelpunten, zoals het smalle fietspad onderlangs

de Sint Sebastiaansbrug in Delft. De paden zouden dezelfde uitstraling moeten krijgen. Start-, tussenen eindpunten zouden gemarkeerd moeten worden en bewegwijzering uniform moeten zijn. Onderweg kunnen faciliteiten komen als fietsverhuur, fietsstallingen en oplaadpunten voor elektrische fietsen. Ook kleine exposities van de kennisinstellingen zijn mogelijk, denkt de fractie. Fractielid Petra Smits noemt het energiezuinige rijtjeshuis Prêt à Loger op de Delftse campus als voorbeeld. Dat zou het pad voor toeristen interessant kunnen maken. Maar vooral hoopt de PvdA dat medewerkers en studenten eerder geneigd zullen zijn de fiets te pakken, wat files kan schelen en CO2-uitstoot kan verminderen. (SB) delta.tudelft.nl/28976 De PvdA-Statenfractie heeft haar voorstel voor het Sciencepad woensdag 22 oktober aangeboden aan de provincie. Op 19 november wordt het plan besproken in de commissie verkeer en milieu. De reactie van de provincie komt op zijn vroegst in januari 2015.

Handige hulpmiddelen

Categorie endovasculair Dr. Tianshi Wang (Erasmus MC)

Categorie handapparaten Dr.ir. Dennis van Gerwen (TU Delft, afdeling biomechanica, 3mE)

Categorie revalidatie Dr. Gerdienke Prange (Roessingh Research en Development)

Tekst: Jos Wassink Foto’s: Sam Rentmeester

Delta

9

TU Delft

De nieuwste medische hulpmiddelen laten zien aan studenten, academici en mensen uit de industrie. Werkende prototypes, die je gewoon mag aanraken. Dat is het doel van het symposium Design of Medical Devices dat eind oktober in Delft plaatsvond. Een selectie uit de inzendingen.

Categorie robotic devices Promovendus Steven Beekmans (VU)



Categorie gebruiksgericht Michelle Hoogwout (masterstudent biomechanica)

Lees verder op pagina 10

Overzicht van geselecteerde inzendingen

categorie revalidatie

Beeldgeleide technologieën

Endovasculair

9

Robotic devices

9

Ondersteunende technologieën

Gebruikersgerichte apparaten Handapparaten Revalidatie

10 9 15

H

“Om een medisch apparaat op de markt te brengen, is eerst klinisch onderzoek nodig. Vandaar dat we clinici uit de academische ziekenhuizen bij het symposium betrekken. Voor bedrijven kan het symposium van belang zijn om een inschatting te kunnen maken van de business case. Wij brengen de belanghebbenden bij elkaar.”

Wie zijn jullie bezoekers? “Vorig jaar hadden we tweehonderd deelnemers, van wie 25 procent student was, 10 procent uit de industrie kwam en de rest bestond uit internationale academici van technische en medische faculteiten.”

In Amerika vindt het DMD-congres ieder jaar plaats. Gaat dat hier ook gebeuren?

In Minnesota zijn de duizend deelnemers gelijkelijk verdeeld over studenten, academici en industrie. Hoe zit dat in Delft? “Het Amerikaanse symposium is commerciëler

Per jaar krijgen zo'n veertigduizend Nederlanders een beroerte. Tussen dertig en zestig procent van deze mensen houdt moeite met het gebruik van de armen en/of handen. Veel oefenen is vaak de enige manier om controle over de hand terug te winnen, al is succes niet gegarandeerd. De oefenrobot Script (Supervised care and rehabilitation involving personal telerobotics) is ontwikkeld om mensen te stimuleren bij het oefenen zonder de aanwezigheid van een therapeut. De soepel scharnierende handschoen met sensors en bijbehorende oefeningen op de computer zijn ontworpen door de universiteit Twente in samenwerking met een aantal bedrijven en instituten. Bewegingswetenschapper dr. Gerdienke Prange (Roessingh Research en Development, RRD) leidde het onderzoek waarbij de robot werd uitgetest door 24 patiënten gedurende zes weken. De handschoen werd aangesloten op een computer en patiënten oefenden ermee aan de hand van motiverende computergames. Een therapeut kon de verrichtingen naderhand volgen en het programma indien nodig bijsturen. Acht patiënten (38 procent) waren er functioneel merkbaar op vooruit gegaan. “Dat is geen verkeerd resultaat” oordeelt Prange, “als je bedenkt dat interventies meestal maar bij een deel van de patiënten aanslaan.”

langrijk om de vindingen op de markt te brengen?

et symposium is gemodelleerd naar het zustercongres dat sinds 2001 jaarlijks in het Amerikaanse Minneapolis plaatsvindt. Prof.dr.ir. Just Herder importeerde het concept en dr. John van den Dobbelsteen (eveneens faculteit 3mE) werd programmadirecteur. “Het unieke aan dit symposium is dat het over werkende prototypes gaat”, vertelt Van den Dobbelsteen. “Mensen die alleen een onderzoek of een simulatie insturen komen er bij ons niet in. De plenaire praatjes zijn kort, zodat mensen meer tijd overhouden om de prototypes te bekijken, en liefst er aan te zitten. ”

“Het heet DMD-Europe, dus het kan best zijn dat het symposium naar een andere Europese stad gaat. Maar omdat we het symposium in 2016 willen combineren met de Smit (Society of Medical Innovations & Technologies), lijkt het me leuk om het ook volgend jaar nog in Delft te houden.”

Oefenrobot

Wanneer vindt u het symposium geslaagd? van opzet. Dat is niet verwonderlijk als je weet dat Minnesota de Silicon Valley van de medische industrie is. Ze maken daar meer ruimte voor bedrijven dan wij doen. Wij willen geen bedrijfspresentaties voor kant-en-klare producten, maar alleen lopend onderzoek.”

Is aanwezigheid van bedrijfsleven niet be-

“Vorig jaar waren we verrast door de positieve reacties op ons format. Voor ons telt niet het aantal deelnemers, en ook niet het aantal deals tussen onderzoekers en industrie. Ik wil dat mensen hier het gevoel krijgen dat ze nieuwe dingen hebben gezien die ze elders niet zien.” designofmedicaldevices.eu

Delta

11

TU Delft

Vaatinspectie

Doorbloeding

Cardiologen willen graag weten hoe een kransslagader er van binnen uitziet. Hoe zit het met verkalking en de doorstroming van de aders? Er bestaan technieken om de binnenkant van bloedvaten af te beelden. Dat gebeurt door een katheter met een speciale probe door het vat op te voeren en terug te trekken. De afbeelding van de vaatwand wordt tijdens het terugtrekken gemaakt. Daarvoor is nu naast de bestaande echoscopie een nieuwe techniek beschikbaar die met laser werkt: optical coherence tomography. De lasertechniek is sneller (tot tien centimeter per seconde) en levert scherpere beelden op. De techniek maakt gebruik van een micromotor (twee bij één millimeter) met een spiegeltje aan de as die het laserlicht vanuit een optisch fiber naar de vaatwand kaatst met een rotatiesnelheid van zo’n vijfduizend omwentelingen per seconde. Die snelheid is van belang omdat de techniek wordt toegepast op een kloppend hart, en de afbeelding van zo'n tien centimeter aderlengte moet plaatsvinden tussen twee hartslagen in om verstoringen van het beeld te voorkomen. De langzamere echografie beeldt maximaal drie tot vier centimeter per seconde af, zodat er altijd verstoringen zichtbaar zijn. De probe met de micromotor is ontwikkeld door dr. Tianshi Wang en collega's van het thoraxcentrum van het medisch centrum van de Erasmusuniversiteit in samenwerking met het bedrijf Kinetron in Tilburg.

Duur was hij niet, de doorbloedingsmeter van dr.ir. Dennis van Gerwen (afdeling biomechanica bij 3mE). Drie tientjes voor de laserpen en twintig euro voor een webcam. Samen met een computer en wat programmeerwerk op MatLab doet zijn doe-het-zelf-opstelling hetzelfde als een klinische doorbloedingsmeter van enkele tienduizenden euro's. Schijn met een laserpen op een oppervlakte en je ziet een patroon aan lichte en donkere spikkels ontstaan. Dit is het gevolg van versterking en uitdoving van het coherente laserlicht. Dat patroon verandert bij de minste verplaatsing, bijvoorbeeld doordat er bloed onder het oppervlak stroomt. Dennis van Gerwen kijkt naar een klein gebiedje van de camera, van zeg zeven bij zeven pixels, en berekent daar de gemiddelde lichtsterkte van en de standaardafwijking. Als het vlak stilstaat, is het contrast tussen de spikkels maximaal, en dus ook de standaardafwijking. Een goed doorbloede huid beweegt voldoende om het patroon te vervagen waardoor het contrast verlaagd wordt. Een proef op de eigen vinger waarbij hij zijn arm afknelde en weer losliet toonde aan dat de variatie in doorbloeding goed te meten was. De volgende stap is te laten zien dat het in ook een (gedoneerde) placenta werkt. En dan het geheel in een dunne endoscoop te bouwen voor onderzoek en interventie bij tweelingzwangerschappen in samenwerking met het Leids Universitair Medisch Centrum.

Categorie Endovasculair

categorie handapparaten

Op gevoel

Zitsnowboard

Er wordt wat afgeprikt in Nederlandse ziekenhuizen. Het aantal ingrepen voor het nemen van weefselmonsters of de behandeling van organen met prikken bedraagt meer dan vijftigduizend per jaar. De naaldpunt, die de TU Delft ontwikkelt in samenwerking met het Laserlab van de VU Amsterdam, heeft een uiterst gevoelig puntje dat moet helpen om de arts te laten weten waar in het lichaam het instrument zich bevindt. Tevens moet het door kunnen geven hoe het interne weefsel aanvoelt. “Chirurgen voelen aan de stijfheid van het weefsel vaak waar ze zitten”, vertelt promovendus Steven Beekmans (VU). Het gevoelige puntje zit beschermd als een stift in een vulpotlood. Het meet de stijfheid van het weefsel door er met een klein bolletje op een hefboom tegenaan te tikken. Naarmate het bolletje het weefsel verder indeukt is de stijfheid ervan minder. Die afstand wordt gemeten met een laserinterferentietechniek. “Het is de TU vooral te doen om krachten op een naald te meten om daarmee doorschieten tijdens een ingreep te voorkomen”, vertelt Beekmans. “De VU gaat het meer om de diagnostische waarde van weefselstijfheid. Zo is tumorweefsel vaak harder dan de omringde cellen, en dat geldt ook voor Alzheimerplakken in het brein.” Mogelijk vindt die kennis in een later stadium toepassing in een nieuw chirurgisch instrument.

Na haar stage bij het Amerikaanse bedrijf Beneficial Designs dat zitski's voor gehandicapten maakt, wilde Michelle Hoogwout als masterstudent biomechanica iets met gehandicaptensport doen. Bij het Haagse bedrijfje ProDaptive (van TU-alumna Gina van der Werf) was een zitsnowboard met de naam Mini ontwikkeld, waarmee je echter niet zelfstandig in een stoeltjeslift kon. Daar ontwikkelde Hoogwout een oplossing voor tijdens haar afstuderen bij ProDaptive. De zitting van haar SnowGo is draaibaar op het board bevestigd (een snowboarder zit/staat haaks op de bewegingsrichting) en de handvaten zijn afneembaar. Aangekomen bij de skilift gebruikt de sporter de handvaten als prikstokken en draait de stoel in voorwaartse richting zodat hij door de poortjes bij de lift kan komen. Daar wacht hij tot de stoeltjeslift van onder en van achter het zitboard optilt en meeneemt. De sporter zit dan in de zitting van het snowboard op de stoeltjeslift. “Dat werkt echt geweldig”, stelt Hoogwout, die het prototype zelf heeft uitgeprobeerd bij Snowworld. Daar moest ze het argwanend kijkende liftpersoneel instrueren om vooral de lift niet af te remmen. Zelfs de veiligheidssluiting kon gewoon gebruikt worden. Eenmaal overtuigd van de veiligheid heeft ze de SnowGo ook door een gehandicapte sporter laten uitproberen. Eerst met instructeur en daarna zelfstandig. Het prototype werkt, maar het board is (nog) niet in productie.

categorie Robotic devices

categorie gebruiksgericht

Het toilet spoelen we door met zeewater en het riool wordt een bron van grondstoffen. Zo ziet Spinozaprijswinnaar en waterzuiveringsexpert prof.dr.ir. Mark van Loosdrecht de toekomst.

‘Je moet je carrière niet aan één succes ophangen’

Tekst: Tomas van Dijk Foto’s: Sam Rentmeester

Delta

13

TU Delft

Een béétje futuristische woning – zo een die menig TU op haar campus heeft staan – vangt urine en poep apart van elkaar op. De feces gaan in een gistingsinstallatie. Van het resultaat, methaan, wordt het huis verwarmd. Poep doorspoelen is zonde. En dat geldt natuurlijk ook voor schoon water. Is ons rioolsysteem aan herziening toe? Zeker niet, zegt Mark van Loosdrecht. “Als ik het Nederlandse riool opnieuw mocht ontwerpen, zou ik het precies maken zoals het nu is." De hoogleraar milieubiotechnologie en waterzuivering van de faculteit Technische Natuurwetenschappen (TNW) houdt niet van hypes en pretentieuze praatjes. Zijn nuchtere inslag heeft hem geen windeieren gelegd. Deze zomer ontving hij de Spinozapremie, Nederlands belangrijkste wetenschappelijke prijs, voor zijn baanbrekende onderzoek naar de ecologie van micro-organismen in rioolwater. Hij staat aan de wieg van twee nieuwe waterzuiveringstechnieken: de Nereda-technologie, waarbij waterzuiverende bacteriën in korreltjes groeien die snel bezinken, en de Anammox-technologie, waarmee schadelijk ammonium samen met nitriet wordt omgezet in onschadelijk stikstofgas en water.

niet zo’n goed geheugen. Bij de studie milieutechnologie in Wageningen zat veel scheikunde en natuurkunde. Dat paste beter bij me. Als je bij die vakgebieden de principes snapt, kun je de rest afleiden.”

Zou u werkelijk niets veranderen aan het riool?

Hoe bent u in de hoek van de waterzuivering terecht gekomen?

“We hebben onze zaken goed op orde. Sinds eind negentiende eeuw zijn we verlost van cholera en tyfus. Er zijn wel wat optimalisaties mogelijk. Zo zullen we ons toilet in de toekomst doorspoelen met zeewater, en gaan we grondstoffen produceren uit rioolwater. Maar het thema blijft hetzelfde. Water stroomt de stad in, het neemt alle vuil mee en wordt buiten de stad weer opgevangen en verwerkt. Zoals de Babyloniërs het drieduizend jaar geleden al bedachten.”

Zeewater om de wc door te spoelen? “Ja. In Hongkong is dat al heel normaal. De meeste megasteden liggen aan zee. Als je een tekort hebt aan zoet water, ligt het voor de hand om het toilet met zeewater door te spoelen. Zout water geeft ook heel nieuwe mogelijkheden voor de waterzuivering.”

U heeft 2,5 miljoen euro gekregen. Wat gaat u met dat geld doen? “Van 99 procent van de bacteriën weten we vrijwel niets. We weten niet hoe ze reageren op veranderingen in de omgeving, zoals de beschikbaarheid van voedsel. Bacteriën maken gebruik van veranderingen voor een competitief voordeel. Sommigen slaan bijvoorbeeld vetten op om in perioden van voedselschaarste van de concurrenten te kunnen winnen. Ik ben ervan overtuigd dat we dankzij dit soort kennis over de ecologie, grondstoffen kunnen produceren uit rioolwater. Zoals bioplastics bijvoorbeeld. Sinds de oliecrisis van 1973 proberen onderzoekers dit al uit suiker te maken. Maar men vroeg zich nooit af wat een bepaalde stof betekende voor het micro-organisme en hoe hij tot de productie ervan aangezet kan worden.”

U studeerde milieutechnologie in Wageningen. Was biologie geen betere keuze geweest? “Biologie interesseerde me, maar de opleiding vond ik niets. Biologen zijn net postzegelverzamelaars. Ze willen alles rubriceren. Je moet tijdens de opleiding veel namen leren en feitenkennis opdoen. Ik heb

‘Bij de universiteit hoef je niet mee te doen aan hypes’

Wat vindt u interessant aan micro-organismen? “Ze vormen complexe leefgemeenschappen. Hoe steekt dat leven in elkaar? Het zijn puzzels. We weten weinig van bacteriën, maar we weten wel dat als we de omstandigheden op een bepaalde manier veranderen, er een beest komt dat korrels maakt, of bioplastics. Je hebt miljarden bacteriën in de zuivering zitten. Ze delen zich elk uur. Na een paar dagen kun je dus weer heel andere hebben.”

U draait aan de knoppen… “En evolutie kan zijn beloop krijgen.”

“Na mijn promotieonderzoek in Wageningen, naar transport van bacteriën door de bodem, vroeg Sef Heijnen (hoogleraar biotechnologie bij TNW, red.) of ik hier wilde werken. Ik was gewoon op zoek naar een baan. Eerst zocht ik werk in de industrie. Ik had al twee interviews gehad bij DSM. Zij moesten nog evalueren. En dat duurde een tijd. Toen heb ik voor de TU gekozen. Het werk bij DSM ging over de fysische chemie van het broodbakken.” Lachend: “Dat is ook boeiend.”

Waarom moet u hierom lachen? “Omdat het zo ambachtelijk klinkt, brood bakken. Maar het is niet makkelijk om de belletjes goed te krijgen. Ik zeg het maar om aan te geven dat ik niet per se een baan in de waterzuivering ambieerde. Als ik in Wageningen werk aangeboden had gekregen gericht op waterzuivering, dan had ik het niet aangenomen. Die groep heeft de neiging om heel toegepast te werken. Ik onderzoek liever de basis en kijk hoe het toegepast kan worden. Toepassen is niet mijn hoofddoel.”

Is dat de reden waarom u aan een universiteit werkt en niet in de industrie? “De universiteit is door de bank genomen een plezierige werkgever. Ik kan de dingen doen die ik belangrijk vind. Grondstoffen maken uit afval is het volgende waar we ons op richten. Een bedrijf zal nooit de eerste stappen zetten. Bij bedrijven kon ik rond 2000, toen we begonnen met Nereda, niet aankloppen met ideeën over slibkorrels. Toen had iedereen het over membraanbioreactoren, die zouden de toekomst hebben. Dat was een hype. Bij de universiteit hoef je niet mee te doen aan hypes.” Lees verder op pagina 14

14

Delta

TU Delft

‘Een regering koopt liever een fregat dan dat ze een riool aanlegt’ Is Nereda uw kindje? “Zo voelt dat wel ja.”

Reist u Nereda achterna, naar Brazilië bijvoorbeeld? Daar worden nu twaalf Nereda-installaties gemaakt. “Nee, ik ga niet naar Brazilië. Technologie wordt vaak belemmerd doordat de uitvinder te veel op zijn vondst zit. Je kunt maar beter de markt zijn werk laten doen. Als uitvinder ben je vaak niet de geschikte persoon om de techniek aan de man te brengen. De technologie is overgedragen aan ingenieursbureau DHV. Als ik me er echt mee had willen bemoeien, had ik naar dat bedrijf moeten overstappen. Zo hoor je te werken op de TU. Je moet niet te lang werken aan het in de praktijk brengen en ook niet je hele verdere carrière ophangen aan die ene succesvolle vondst. Het was denk ik niet moeilijk geweest om nog tien promovendi op Nereda-technologie te zetten. Maar ik wil door naar de volgende ontwikkeling. Anders wordt het allemaal te hbo-achtig.”

U wilt zich nu richten op de productie van alginaat, een soort gel die gebruikt wordt in de farmacie en de voedselindustrie. “De bacteriën in de korrels produceren alginaat. Dat ontdekten we pas jaren nadat de technologie ontwikkeld was. Het is een kostbaar materiaal, dat nu uit bruinwier wordt gewonnen. Vroeger dacht men dat bacteriën die dit materiaal maken het enkel uitscheiden. Dat maakte het lastig om een industrieel productieproces met bacteriën op te zetten, want in een gel kun je niet roeren. Maar bij Nereda blijkt het materiaal dus in korreltjes te zitten. Als de waterzuivering van Utrecht zou overstappen op Nereda, dan zou er voldoende alginaat worden geproduceerd om aan vijf procent van de wereldvraag te voldoen.”

U gelooft niet in gescheiden opvang van urine en feces. Is dat omdat het niet goed te combineren is met Nereda? “Het terugwinnen van grondstoffen is schaalafhankelijk. Dus dat is inderdaad een reden waarom ik denk dat we niet aan lokaal gescheiden inzameling moeten doen. Urine en feces apart inzamelen vergt bovendien veel materieel. In derdewereldlanden zie ik wel een toekomst voor decentrale toiletten, omdat grootschalige sanitatie daar niet van de grond komt. Een regering koopt liever een fregat dan dat ze een riool aanlegt. Politici uit hogere rangen zouden zich achter sanitatieprojecten moeten scharen. Als koning Willem-Alexander op werkbezoek is, dan gaat hij naar zo’n project. De gemiddelde president opent echter geen dorpstoilet.”

Bent u een workaholic?

CV Mark van Loosdrecht (1959) ontving deze zomer een van de vier Spinozaprijzen van NWO. Hij studeerde milieutechnologie in Wageningen en promoveerde daar in 1988 op een onderzoek naar de verspreiding van bacteriën in de bodem (‘Adhesion of bacteria and the effects of adhesion on the microbial activity’). Direct daarna kreeg hij een onderzoeksbaan aangeboden aan de TU. Hij bestudeert en beïnvloedt de eigenschappen van bacteriën in waterzuiveringssystemen. Vorig jaar ontving hij de Simon Stevin Meesterprijs 2013

van een half miljoen euro van technologiestichting STW voor de ontwikkeling van twee nieuwe waterzuiveringstechnologieën met micro-organismen: de anammoxen de korrelslibtechnologie (Nereda). Slechts twee andere onderzoekers kregen eerder zowel deze prijs als de Spinozaprijs (Detlef Lohse en Albert van den Berg, beiden van de Universiteit Twente.) Aan prijzen geen tekort. In 2012 ontving Van Loosdrecht de prestigieuze Lee Kuan Yew Water Prize in Singapore.

“Uiteraard. Dat kan ik niet ontkennen. Workaholics heb je in twee varianten. De ene werkt vanuit carrièreperspectief; hij is bang voor baanverlies of wil directeur worden van de zaak. Dat is niet mijn motivatie. De andere, onder wie ik, wil uitzoeken hoe dingen werken. Daar zit een ander soort stress omheen. Ik heb niet de ambitie om afdelingshoofd te worden of decaan. Ik heb niet het geduld om lang bij vergaderingen te zitten. Daarbij komt dat er aan de TU ook eigenlijk geen hogere functie is dan hoogleraar. Hoogleraren vormen het gezicht van de universiteit. Ik ben workaholic, maar ik ga wel twee maanden per jaar op vakantie. Ik heb er helemaal geen probleem mee om van de buitenwereld afgesloten zijn. Ik ga naar de Himalaya, de Andes of de Alpen; naar de bergen en de vergezichten.”

De master Cora Man Bericht uit de baarmoeder Als zwanger worden niet wil lukken, kan dat veel stress opleveren; klinisch gerommel met ovulatietesten en geplande vrijpartijen. Industrieel ontwerper Cora Man bedacht voor haar afstuderen dé oplossing tegen kalenderseks: de Cycle-Observation-Ring-Application for vaginal use. De Cora dus, die voor het intieme vriendinnengevoel het woordje 'with' kreeg toegevoegd. je er onder andere gewoon gemeenschap mee kunt hebben en ze heel comfortabel zijn. Als laatste gaf ik ze een vibrator en een gewone tampon.“ De uitkomst: de softcup voelde het meest comfortabel. Het uiteindelijke, ovaalvormige ontwerp van With Cora heeft daar dan ook veel van weg. Man: “Je brengt hem in na de menstruatie en laat hem zitten tot de volgende, wanneer je hem meteen weer kunt opladen. Een beetje zoals de Nuvaring, een flexibele ring die tussen de menstruaties door een lage dosis hormonen afgeeft in de vagina en daar als anticonceptie dient. Het interne metertje van With Cora communiceert via bluetooth met een app op je telefoon, en geeft zo continu de temperatuur weer. Is die 0,4 graden hoger dan normaal? Dan ovuleer je en weet je dat je aan de slag kunt." Of juist niet, want de ovulatiemeter kan ook gebruikt worden voor het tegenovergestelde; die vruchtbare dagen juist vermijden. De vaginale ovulatiemeter van Man is niet de eerste op de markt. Zo is er de OvuSense, een soort tampon die je elke avond in doet en 's ochtends weer verwijdert. “Maar als je eenmaal in bed besluit gemeenschap te hebben, moet je hem wel eerst even uit doen“, zegt de ontwerper. “Gezellig is anders. 'Sorry schat, momentje, ik moet even mijn ovulatiemeter verwijderen'. Bovendien ben je ook met die toepassing dagelijks in de weer.“ Vrouwen staan nog wel wat huiverig tegenover het gebruik van bluetooth in hun lichaam, ontdekte ze. “Compleet onnodig. Ik heb gesproken met experts bij elektrotechniek, die vertelden dat de medische industrie daar al lang gebruik van maakt. In pacemakers, bijvoorbeeld.“ Man studeert deze week af op haar product en blijft de komende tijd nog in dienst bij haar werkgever om With Cora verder te ontwikkelen voor de markt.

Onderwerp:

With Cora: a Cycle-ObservationRing-Application for an intimate use Eindcijfer:

Nog niet bekend

(Foto: Sam Rentmeester)

Een baby. Voor de meeste studenten is het een ver-van-mijn-bed-show, maar niet voor Cora Man (27). Toen zij zich voor haar afstuderen bij Industrieel Ontwerpen richtte tot de erotische industrie, belandde ze zonder vooropgezet plan in de (anti)conceptieplanning. Even iets anders dan de erotische artikelen, waar ze zich aanvankelijk op richtte. “Ik wilde iets doen wat anderen niet snel zouden kiezen. Out of the box denken. Mijn werkgever, een bedrijf in Rotterdam, begaf zich aanvankelijk op het terrein van de erotische middelen, maar wilde meer de wellness-kant op. Ze wilden een ovulatiemeter, maar wel één voor vaginaal gebruik. Bovenin de vagina zit namelijk een holte rond de baarmoedermond waar je hem gevoelloos kunt dragen, goed de lichaamstemperatuur kunt meten en waar je partner hem tijdens het vrijen niet kan voelen.“ Gangbare ovulatietesten werken net als zwangerschapstesten: het zijn sticks waar de vrouw overheen plast en vervolgens de uitslag in het display verschijnt. Ook al ovuleert een vrouw maar één keer per maand en is de eicel maar 24 uur vatbaar voor bevruchting; tegen de tijd dat de test eindelijk positief is, ben je er als stel toch al snel dagelijks mee bezig. Dat kan de nodige stress opleveren. Man: “Het haalt de spontaniteit uit de seks, en leidt op de overige, niet-vruchtbare dagen vaak ook tot minder intimiteit in een relatie.” Voor die informatie moest de ontwerper wel eerst een aantal stellen interviewen die al lang probeerden in verwachting te raken. "Geen onderwerp waar mensen zomaar over praten.“ En ze moesten nog experimenteren ook: “Ik liet ze softcups inbrengen, kleine cupjes die bedoeld zijn om menstruatiebloed op te vangen. Ook gaf ik ze Beppy-tampons, speciale sponsjes zonder touwtje (ook ontwikkeld bij de TU), die vaak worden gebruikt in de seksindustrie , bij sport en in de sauna, omdat

IN THE SPORTLIGHT

sportzaken

Nicky Law Specs

1.78 meter Gewicht

67 kilo Geboortejaar 1991

De kokende kolk

studie: eerst TN bachelor, nu management of technology, master.

Sport:

Spectaculaire zeilraces, kramp in Assen en hockeyers houden moed.

badminton (bij USSR)

andere sporten: vroeger aikido

Waarom badminton? “Ik deed het vroeger al. Op de TU heb ik het weer opgepakt.”

USSR-shirt met clublogo.

Welk niveau? “Competitie, eerste klasse regionaal.” Sterke punten? “Mijn voetenwerk, bewegen over de baan en strategisch inzicht.” Zwakke punten? “Mijn niveau is nogal wisselvallig.” Trainingsbroek met TU Delft-logo.

Blessuregevoelig, lichamelijke zwakheden? “Valt mee, hoewel badminton een blessuregevoelige sport is. Bij een foute sprong ga je snel door je enkel en je rug en schouders worden belast.” Hoogtepunten/prijzen? “Een paar jaar geleden werden we tweede op het NK voor regioteams.”

Waarom sport je bij USSR? “Het is een leuke, gezellige, internationale omgeving waar je veel verschillende mensen ontmoet.” Ambities? “Competitie spelen op nationaal niveau. Dat is nu twee klassen hoger, dus te doen.” Ergens een hekel aan? “Mensen die overdreven doen, schelden en boos worden, of met hun racket gooien. Dan krijg je een negatieve sfeer.”

Altijd twee rackets meenemen, voor als de bespanning breekt.

Er zijn veel verschillende typen snaren. Elk type heeft een ander effect op hoe hard je slaat en hoeveel controle je hebt op de shuttle. Op laboratoriumniveau kan een shuttle snelheden halen van rond de 400 kilometer per uur. Omdat een shuttle heel licht is kunnen vochtigheid, temperatuur en de vorm van de hal waarin gespeeld wordt van grote invloed zijn.

Schoenen met goede vering. Deze werden ooit gedragen door de nummer 1 van de wereld.

(Foto: Sam Rentmeester)

Waarom zou iemand gaan badmintonnen? “Het is een fysieke sport waarbij je alle delen van je lichaam gebruikt. Je loopt veel, het is intensief. Daarnaast krijgt badminton steeds meer diepgang naarmate je beter wordt, vooral op strategisch niveau.”

De Slag om Delft op de Kolk was als gewoonlijk weer een spectaculaire vertoning. Op de voorlaatste zondag van oktober streden zeven zeilteams uit heel Nederland op dit deel van het Rijn-Schiekanaal zo'n beetje de hele dag om de fel begeerde beker. Bij de zogeheten matchraces in driepersoonsboten -wedstrijdjes van één tegen één- speelt behalve snelheid ook het tactisch uitschakelen van de tegenstander een belangrijke rol. Zeg maar het elkaar legaal hinderen op het water. “De dag begon zonnig en rustig“, vertelt voorzitter Tomas te Velde van het organiserende Broach. “Maar toen het in de middag flink begon te waaien en de boten steeds harder accelereerden, zijn er wel wat aanvarinkjes geweest.“ De finalerace ging tussen het Rotterdamse team Brongers en het uit drie wat oudere jongedames bestaande She Sails, met voormalig Broach-lid Rikst Dijkstra als schipper. Zij kon niet verhinderen dat de Rotterdammers, overigens pas in de vijfde race van deze best of three, aan het langste eind trokken. Zes dagen later beproefden René Kleizen en Stein Posthuma, beiden van DSZ Wave, in Assen hun krachten tijdens het NK duathlon op de klassieke afstand: 10 kilometer lopen, 40 kilometer fietsen en nog eens 5 kilometer lopen. Eerstgenoemde moest na een goed begin bij de tweede run uitstappen vanwege kramp. “Typisch voor duathlon“, aldus zijn clubgenoot Posthuma. “Dat gebeurt vaak bij de tweede run, vooral bij deze afstand." Posthuma zelf zat tijdens de eerste run in de kopgroep en stapte na 33 minuten als derde en dus virtueel podiumkandidaat op de fiets. Ook hij kreeg last van krampen, maar sloeg zich daar doorheen. Hij finishte als vijfde. “Dat was voor mij het maximaal haalbare, na een lang en zwaar seizoen. Nu lekker even uitrusten.“ Dat laatste valt overigens te bezien, met de tentamens voor de deur. In een lokale krant hield hockeyer Mats van Hattum van DSHC de moed er opzichtig in, na vier nederlagen en één gelijkspel. Het flink verjongde hockeyteam van het corps zit in een opbouwfase. Zorgwekkend wilde de spits de situatie nog niet noemen. Voorlopig ligt de focus op de ontwikkeling van het spel in plaats van op de resultaten, liet hij weten. Hij sloot het interview af met de fraaie redenering: “Het seizoen is pas net begonnen, dan gaan we natuurlijk niet al praten over degradatie.“ Dat is de juiste spirit, maar toch zal er een omslag moeten komen. Twee speelronden later staat DSHC nog altijd met één schamel punt onderaan. (JT) Tips? [email protected]

Wat: Culinair popconcert van Sir James Waar: ‘t Labyrint Wanneer: vrijdag 21 november (zaterdag 8 november presentatie debuutsingle bij Huszár) Prijs: €25, uiterlijk 2 dagen van tevoren reserveren via facebook.com/ sirjamesband

8,5

17

party Spotters

Pompoen Zo langzamerhand zie je ze weer overal. In grote en kleine maten, rond, ovaal, uitgerekt. Ik heb het uiteraard over pompoen. Of hij nou groen, oranje of geel is, uiteindelijk zijn het, met de juiste bereiding, pareltjes van groentes. De grap is namelijk dat pompoen zowel zout als zoet te gebruiken is. En aangezien er veel te veel van zijn, hierbij een aantal tips om er mee los te gaan. Pompoen uit de oven Nodig: ovenschaal; mes Ingrediënten: pompoen; zout; peper; olie; komijnzaad

Sir James brengt zijn debuutalbum op smaak Een culinair bereide eend op je bord. Dat smaakt naar een nummer van het debuutalbum van de singer/songwriters van Sir James. De bandleden houden wel van een experimentje. Proef zelf maar. Typisch zo’n gevalletje van ‘een beetje vreemd, maar wel lekker’. Om hun debuutalbum ‘My love the drunk’ te promoten, dat in januari 2015 verschijnt, bedacht Sir James een heel exclusieve promotoer: chef-kok Simon Lodewijk (Parkheuvel, Inter Scaldes, Le Garage) serveert een compleet acht-gangendiner tijdens de concerten van de band, geïnspireerd op de nummers van de nieuwe plaat. “We hebben het afgelopen jaar veel opgetreden. Voornamelijk huiskamerconcerten, maar ook op De Parade, het Magneet Festival in Amsterdam en tijdens een toer door Italië. Tussendoor wonnen we de Grote Prijs van Zuid-Holland en de Peter Tetteroo Bokaal van Westerpop – we waren toe aan een experiment”, zegt leadzanger Tommaso Sarri, die deze zomer afstudeerde bij Industrieel Ontwerpen. “We vinden het leuk om samen te werken met mensen uit verschillende vakgebieden. Gitarist Frank van Kasteren, Hammond-organist en harmonicaspeler Anne Punt, basgitarist Ralf Pouw en drummer Joost Wesseling hebben allemaal het conservatorium gedaan, Simon is de broer van een studiegenoot van mij. Hij vertelt zijn verhaal door middel van zijn kookkunst, wij het onze door onze muziek. Waarom niet samen optreden?” En zo geschiedde, onder de toepasselijke naam ‘Op Smaak’. De optredens duren twee uur; precies genoeg tijd om Simon elk gerecht te laten toelichten, en Sir James de anekdotes bij de nummers te laten vertellen. Hoe smaakt dat eigenlijk, die eerste single ‘Good Morning’, die op 8 november uitkomt? “Dat weet ik zelf ook niet precies”, lacht Tommaso, “het gaat meer om de sfeer van de nummers. Die vertaalt Simon naar gerechten.” Een beetje ‘high end’ is het wel, geeft de zanger toe. “We wilden graag ook eens een ander publiek bereiken dan degenen die naar de popzaaltjes gaan.” Toch is de Op Smaaktoer zeker ook geschikt voor de die hard festivalganger; een kaartje kost 25 euro inclusief diner. Exclusief drank, dat wel. Het had trouwens maar weinig gescheeld, of het debuutalbum van Sir James was er nooit gekomen. “We zijn al vijf jaar samen, maar deden het naast onze studies. Toen de diploma’s in zicht kwamen, hebben we gezegd: nu moeten we kiezen. Of we maken een plaat, óf we stoppen. Het werd het laatste. We hebben ons een week opgesloten in een huisje in Groningen, en hebben daar het hele album geschreven.” Om dat album betaald te krijgen, zette de band een crowdfundingactie op. Voor 150 euro kon iedereen een nummer laten schrijven. Tommaso: “Dat hebben veel mensen gedaan. Zoveel, dat we hebben besloten daar een apart album van te maken, dat rond december gratis zal verschijnen op SoundCloud. Tim van ’t Hof, een Rotterdamse filmmaker, heeft er een documentaire over gemaakt.” Een schrale troost voor de Leidenaren, waar het optreden van de Op Smaak-toer al is uitverkocht. Voor de overige optredens, onder andere op 21 november in Delft, zijn nog kaarten beschikbaar. Zin in een voorproefje? Op 8 november presenteert Sir James zijn debuutsingle bij Huszár aan de Hooikade. (JB)

Dodelijk simpel, zet de oven op 200 graden. Snij de pompoen middendoor en vervolgens in plakken van ongeveer een centimeter. Bij de meeste pompoenen kan de huid erop blijven voor roosteren. Inwrijven met olie, zout en peper, en besprenkelen met komijnzaad. Doe ongeveer dertig minuten in de oven en schep halverwege de pompoen om. Direct serveren of de dag erna in een koude salade. Pompoen panacotta Nodig: kleine bakjes; 2 steelpannen; blender; zeef; pannenlik; rasp Ingrediënten (8 personen): 300 gr geschilde pompoen; suiker; kaneel; 500 ml. melk 500; gelatine (1 gram/blad per 100 ml); boter Leuk dessert om te proberen. Schil de pompoen, snij middendoor en ontpit. Rasp de pompoen en stoof op een laag pitje gaar in de steelpan. Doe de helft van de melk erbij en pureer glad met de blender. Druk door een zeef voor een fijne puree. Week de gelatine in een bakje koud water en warm in een pannetje de melk op. Doe de gelatine bij de melk en los helemaal op. Giet de melk bij de pompoenpuree en breng op smaak met kaneel en suiker. Zet de pompoen panacotta ongeveer twee uur in de ijskast om op te laten stijven.

Met geslepen messen, Job Hogewoning

Tekst: Connie van Uffelen Foto’s: Sam Rentmeester

Delta

19

TU Delft

Wie wordt het? Weet u het al? Op 3 en 4 november zijn er aan de TU verkiezingen voor de ondernemingsraad en de onderdeelcommissies. Wat zou u doen als u in de or zat? We vroegen het enkele kiezers op de volgende pagina's.

Wat doet de ondernemingsraad? Het contract met de schoonmakers, de verdeling van het geld binnen de TU, de sportkaart en vastgoed op de campus: het zijn maar een paar voorbeelden van onderwerpen waar de ondernemingsraad (or) medezeggenschap over heeft. De or heeft invloed op en controleert het beleid van het college van bestuur. De raad heeft instemmingsrecht op besluiten over sociale en personeelsaangelegenheden voor zover die niet in de cao zijn geregeld. Het gaat daarbij over regelingen op het gebied van bijvoorbeeld beloningen, veiligheid, aanstellingen, ontslag en beoordelingen. Als de or niet instemt met beleid kan het college dit niet uitvoeren. De or heeft daarnaast adviesrecht bij besluiten over finan-

ciële en bedrijfsorganisatorische zaken. Te denken valt aan belangrijke reorganisaties en investeringen. Als een besluit van het college niet of niet geheel overeenstemt met het advies van de or, moet het de uitvoering daarvan een maand opschorten. In die tijd kan de or beroep instellen bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam. Verder heeft de or het recht om op eigen initiatief voorstellen te doen. Het college van bestuur is verplicht die voorstellen serieus te bekijken en moet de raad voorzien van alle informatie die de or redelijkerwijze nodig heeft. De onderdeelcommissies zijn de lokale ondernemingsraden van de faculteiten en diensten. Zij hebben nagenoeg

dezelfde bevoegdheden als de or, maar dan alleen voor onderwerpen binnen hun faculteit of dienst. De or bestaat momenteel uit 21 medewerkers. Elke drie jaar zijn er verkiezingen. Dit keer wil de raad groeien naar de wettelijk toegestane 25 leden. Er zijn vier fracties met in totaal 47 verkiesbare kandidaten: AbvaKabo FNV, Democratisch Beleid, Connected en CMHF/AC-HOP/CNV Publieke Zaak. Waar deze partijen voor staan, is te vinden op de website www.or.tudelft.nl, onder het kopje ‘verkiezingen’. Meer informatie over de medezeggenschap: bit.ly/105aH85 www.or.tudelft.nl

Or- en odc-verkiezingen, 3 en 4 november 2014, inloggen op https://stem.tudelft. nl (inloggen met NetID). Hier staat ook informatie over de kandidaten. Voor de or zijn er 47 kandidaten in de race, voor de odc’s van de acht faculteiten en de UD in totaal 64. Lees verder op pagina 20

Erik Tempelman

Jonas Teuwen

Barbara van Vliet

Functie: Universitair hoofddocent (uhd) Faculteit/dienst: Industrieel ontwerpen

Functie: Promovendus, voorzitter van promovendivereniging Promood Faculteit/dienst: Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

Functie: Secretaresse Faculteit/dienst: Bouwkunde

“Ja, we zitten momenteel in een reorganisatie bij Industrieel Ontwerpen en de or geeft hierover advies aan het college van bestuur. Het goede nieuws is dat er kritisch wordt meegekeken of dingen kloppen. Dat is heel zinvol. De onvermijdelijke keerzijde daarvan is dat de reorganisatie lang duurt.”

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden?

“Ja, ik weet dat die er zijn om het werkende personeel een stem te geven. Dat idee heb ik er van.”

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc?

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc?

“Ja, ik zie het blad en spreek wel eens mensen van de or. Meestal bekijk ik het blad als dat mij gegeven wordt. Ik zoek het niet zelf op. Ik heb het idee dat de odc maar moeilijk mensen kan vinden. Je wetenschappelijke carrière gaat toch voor. De eerste vraag als je als uhd begint is: wanneer word je professor?”

“Ja, met de or. Die wil meer promovendi als kandidaat en vraagt of wij daar bekendheid aan willen geven. Er is een partij - Connected - die dit onderwerp expliciet op haar verkiezingsflyer heeft staan.”

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden?

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, omdat ik tegen zo veel dingen ‘nee’ zeg. Ik moet focussen.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Nee, ik denk dat ik er een paar keer voor gevraagd zou moeten worden. Carrièretechnisch kun je beter in een examen- of een opleidingscommissie zitten.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “Concrete maatregelen om de werkdruk en vooral stress te bestrijden. Een goed voorbeeld is door BMW aangereikt: daar kunnen mensen ’s avonds niet bij hun mailbox. Misschien dat het college van bestuur voortdurend de energie vindt om 24/7 bereikbaar te zijn, maar verwacht dat niet van medewerkers.”

(Foto:Job Jansweijer)

“Ja, onder meer met het promotiereglement en met promovendi die met een beurs uit het buitenland komen, maar niet genoeg hebben om in hun levensonderhoud te voorzien.”

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, ik heb er nooit aan gedacht. Goed punt.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Voor de or, maar ik heb dat niet gedaan omdat het voor een periode van drie jaar is en ik al voorzitter was van Promood. Nu zou het wel kunnen, maar ik ben over één jaar weg.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “Promovendi. De Graduate School houdt te weinig rekening met individuele gevallen. Mensen die bijvoorbeeld met een beurs als leraar promoveren, zijn meestal een stuk ouder en hebben ervaring, maar moeten toch punten halen. Dat is een te strikte eis. Een ander onderwerp is het promotiereglement. Verder zijn vergaderingen in het Nederlands, maar veel promovendi spreken dat niet. In andere universiteiten is er vertaling ter plekke.”

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden?

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc? “Ik ken mensen die in de odc van Bouwkunde zitten en af en toe komt er een pamflet voorbij. Ik lees dat niet altijd, misschien ligt het aan de uitstraling van het blad.”

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, dat komt omdat niet bekend is dat die vergaderingen openbaar zijn. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat je er als medewerker bij kunt aanschuiven.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Nee, ik weet wel dat er verkiezingen zijn, maar dat is niet iets waar ik graag aan deelneem. Ik zou niet zo snel zitting nemen in de or, hoewel de or wel belangrijk is. Je moet er geschikt voor zijn en ik sta liever niet op de voorgrond.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “Twee punten: allereerst een ontspanningsruimte voor medewerkers. Een rondje op de campus lopen ter ontspanning, doe je in de winter niet zo snel. Bovendien zijn er weinig bankjes. Verder zie ik graag een mogelijkheid om laagdrempelig in gesprek te kunnen gaan met een coach over hoe je je sterke punten beter kunt benutten in je werk en hoe je zwakke punten kunt verstevigen.”

Wilma Peterse

Merel Eggens

Jan Rots

Functie: Baliemedewerker Faculteit/dienst: TU Delft Library

Functie: Studieadviseur Faculteit/dienst: Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek

Functie: Hoogleraar constructiemechanica en afdelingsvoorzitter structural engineering Faculteit/dienst: Civiele Techniek en Geowetenschappen

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden? “Waar ze nu mee bezig zijn, weet ik tot mijn schande niet. Ik weet wel dat de or overlegpartner is van het college van bestuur.”

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc? “Ja, ik ken mensen die in de odc zitten of zaten. Ik zie het blad wel eens voorbij komen, maar ik ga er niet naar op zoek. Ik wilde net het filmpje bekijken dat naar ons is gemaild en waarin de or mensen oproept zich kandidaat te stellen, maar dat filmpje maakt geluid, dus dat kan in de bibliotheek niet.”

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, we zitten door onze inroostering vast achter de balie. Ik weet wel dat die vergaderingen openbaar zijn.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Ja, ik heb gekeken wat er van je verwacht wordt. Ik vind het wel belangrijk dat er voldoende mensen zijn voor de medezeggenschap.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “Aandacht voor de werknemer na de reorganisatie.”

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden? “Waar ik ze meestal aan link is: onderhandelingen over cao’s, de rechtspositie en de belangen van medewerkers.”

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc? “Nee, bij ons op de gang hangt wel een grote poster van de or met een boom er op. Een collega wil zich nu kandidaat stellen.”

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, ik vind het vaak een beetje ouderwets medium om dingen te bewerkstelligen. Ik ben er niet zo in geïnteresseerd eigenlijk.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Nee, ik heb er niet zo veel zin in om er tijd voor vrij te maken. Bovendien ben ik dit jaar met een opleiding begonnen en daar gaat veel tijd in zitten.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “IKA. Ik werk hier nu 2,5 jaar en ik loop er al twee jaar tegenaan dat IKA onduidelijk is. Het gaat vooral om wat je keuzes nu precies zijn en welke gevolgen die hebben. Er is bij ons op de gang altijd discussie over hoe je het ook al weer moet invullen en wat je moet inzetten.”

1 Weet u waar de or en odc’s zich mee bezighouden? “Ja, vooral met personeelsbeleid, reorganisaties, huisvesting en de manier waarop het geld aan de TU wordt verdeeld.”

2 Komt u wel eens in aanraking met de or of de odc? “Ja, ik zie het blaadje van de or wel eens liggen. Ik las daarin dat de or meedacht over de budget toekenningssystematiek (BTS). Ik ken twee mensen die in de or zitten en hoor dat ze goed geïnformeerd worden over veranderingen.”

3 Gaat u wel eens naar een vergadering van de or of odc? “Nee, de odc vergadert met de decaan en als er iets is wat de afdeling raakt, spreek ik wel eens met de odc. Dan hoor ik hun zorgen, over werkdruk bijvoorbeeld.”

4 Hebt u overwogen zich kandidaat te stellen? “Nee, absoluut niet. Ik ben al afdelingsvoorzitter en dan moet je dit er niet bij doen. Ik heb veel andere prioriteiten.”

5 De or zou wat mij betreft aandacht moeten besteden aan… “Vastgoed en huisvesting. Daar gaat veel geld in om. Wat is het handigst: nieuwbouw, verbouw, herbestemming, sloop? Hoe benut je de ruimte het beste? Wat is een goede balans tussen campus-, kantoor-, onderwijs- en labvoorzieningen? Nuttig als or en odc’s namens medewerkers meedenken met het bestuur.”

22

Delta

TU Delft

‘Zwakke promovendi in Nederland kunnen slagen’ Als je als onderzoeker geld hebt gekregen waarmee je een vierjarig promotietraject kunt financieren, wil je dat er na afloop een proefschrift klaarligt. Dat lukt niet altijd. Wanneer keur je iets af en hoe ga je om met sociale druk en financiële belangen? Onderzoekers over de spagaat tussen promotiekwaliteit en doorstroming.

Wanneer is het werk van een promovendus goed genoeg? Hoogleraar biomechanica Jenny Dankelman hanteert een paar vuistregels: heeft het onderzoek een rode draad? Heeft de promovendus zelfstandig initiatieven genomen? En heeft hij het onderzoek zelf uitgezet, gedaan, geanalyseerd en opgeschreven? Belangrijk bewijs daarvan bestaat uit publicaties in peer reviewed tijdschriften, vindt Dankelman. Er is ook een relatie met de geldverstrekker, zegt hoogleraar scheepsontwerp Hans Hopman. ”We hebben hier nogal wat Chinese promovendi met een beurs van de Chinese overheid. Bij een no go moeten die promovendi het geld waarschijnlijk terugbetalen.” Dat kan pijn-

lijk zijn, maar toch moet je een streep trekken als de indruk bestaat dat het niets wordt, vindt Hopman. Geld speelt ook op een andere manier een rol, schetst Frank Miedema. Hij is decaan van het UMC Utrecht en een van de initiatiefnemers van de academische actiegroep Science in Transition. Die kwam een jaar geleden met een position paper getiteld ‘Waarom de wetenschap niet werkt zoals het moet, en wat daar aan te doen is’. Miedema vertelt dat in het UMC Utrecht zo’n tweehonderd promoties per jaar zijn, die in totaal grofweg twintig miljoen euro opleveren. Dat geld slaat voor een deel neer in de afdelingen die deze promoties realiseren. “Dus er is naast wetenschappelijk prestige

23

Tekst: Connie van Uffelen

ook financiële druk om promoties te laten doorgaan en om veel promovendi te hebben”, zegt Miedema. “Iedereen kan bedenken welk ongewenst gedrag dat uitlokt.” TU Delft-conrector Peter Wieringa herkent het geschetste mechanisme. “Zodra je aan aantallen - of dat nou promoties zijn of diploma’s - financiën koppelt, gaat iedereen zitten rekenen.” Hoogleraar waterbouwkunde Bas Jonkman zag het aantal promovendi tussen 2005 en 2010 een enorme vlucht nemen door het verdienmodel van de TU. Faculteiten kregen in die tijd negentigduizend euro per promotie. “Opeens zag je dat sommige vakgroepen naar twintig á dertig promovendi groeiden”, zegt Jonkman. “Veelal door mensen met een beurs uit bijvoorbeeld China aan te trekken. Al die mensen kunnen natuurlijk minder goed begeleid worden.” Sinds vorig jaar verdeelt de TU het geld echter anders. Promoties tellen voor een kleiner deel mee in het totale budget van faculteiten. Zij kunnen zelf bepalen wat daarvan naar de afdeling gaat.

Afwijzingen Rest de vraag hoe vaak proefschriften beneden de maat zijn en worden afgewezen. Dankelmans ervaring is dat dit maar weinig gebeurt. “Ik denk dat de promotiecommissies zoals Delft die hanteert daar een goede rol in spelen.” De commissies komen in beeld zodra de promotor het concept proefschrift heeft goedgekeurd en de promovendus een promotiedatum heeft. “Essentieel is dat die promotiecommissies echt onafhankelijk zijn”, zegt Dankelman. “Natuurlijk kun je met het kiezen van de commissie rekening houden met wat je aan reacties hoopt te krijgen. Daar moet je kritisch op zijn. Het college voor promoties heeft daar een belangrijke rol in.” Dat college – bestaande uit de rector, de conrector en alle decanen – ziet toe op wie in de promotiecommissie komt en stelt het promotiereglement op. In het nieuwe reglement, dat per 1 januari ingaat, staat dat proefschriften door de plagiaatscanner moeten en wordt de rol van de onafhankelijke leden in de promotiecommissie versterkt. “Zodra twee mensen melden dat er tekortkomingen zijn, vragen we de promotor om een reactie en zullen we vaker de promotiedatum uitstellen”, zegt conrector Wieringa. Dat laatste zat al in het reglement verstopt, maar wordt nu nadrukkelijker voor het voetlicht gebracht. Jonkman merkt het nu al. “Laatst zat ik in een promotiecommissie en maakte ik bezwaar. De promovendus moest extra werken aan zijn proefschrift en zijn promotie is met een half jaar uitgesteld.” Wieringa ziet steeds vaker dat commissieleden serieus opmerkingen hebben, waar dat voorheen zelden voorkwam. Zijn ze kritischer of gaat de kwaliteit omlaag? Wieringa vindt het een moeilijke vraag. “Ik geloof niet dat de kwaliteit omlaag gaat, maar ik heb daar geen bewijs voor. Leg proefschriften van tien jaar geleden naast die van nu en ik zie geen achteruitgang.” Dat mensen expliciet met kritiek komen, noemt hij een vooruitgang van het systeem.

Goed lezen Commissies zouden wel hun werk soms beter kunnen doen, merkt Dankelman op. “Ik denk dat veel commissieleden het erg druk hebben. Als ik zelf in een commissie zit, hoef ik niet alles te lezen. Bij artikelen die in goede tijdschriften zijn gepubliceerd, zijn er al peer reviews geweest. Dat neem ik mee om te kunnen beoordelen of een proefschrift aan de maat is. Wat dat betreft is publiceren wel een belangrijk aspect.” Hopman zegt dat de commissie nu vaak per mail werkt en vraagt zich af of dat niet beter in een zitting kan plaatsvinden. “Ik heb dat in België en Engeland meegemaakt. In Engeland had je voor-

‘Bij een no go moeten sommige promovendi het geld waarschijnlijk terugbetalen’ af een soort examenzitting die uren kon duren. Zo lang als nodig was. Alleen daarom al moest je het proefschrift als commissielid ontzettend goed gelezen hebben.” In Frankrijk is de ceremonie vergelijkbaar met een afstudeersessie. “Minder theater, minder ceremonieel”, zegt Dankelman. “Na afloop kan gevraagd worden om verbeteringen door te voeren.” Zelf is Dankelman gecharmeerd van het Noorse systeem. Daarin krijgt een promovendus van de promotiecommissie twee weken van tevoren een opdracht of onderwerp waarover hij een voordracht moet houden van een uur. Daarna volgt de gewone verdediging waarin twee externe commissieleden allebei een uur mogen opponeren. Voor de rest lijkt het op de ceremonie in Delft. Daarin opponeren alle leden gezamenlijk binnen een uur. Nu, zo vindt Hopman, is het voortraject op die Delftse ceremonie een ‘administratieve afhandeling’. “Je moet ergens wat kruisjes zetten.” Wieringa deelt die mening niet, maar sluit ook niet uit dat het gebeurt. “Ik hoor wel eens de opmerking dat commissieleden eerst het kruisje hebben gezet en dan in het vliegtuig op weg naar de zitting het proefschrift lezen. Nou… als we daar achter komen, wordt er wel wat van gezegd.” Zou het niet beter zijn als de promotie een examen was? Promovendi kunnen immers niet ‘zakken’. Als het boekje er eenmaal ligt, is de promovendus gepromoveerd. “Het is waar dat zwakke promovendi in Nederland kunnen slagen”, zegt hoogleraar micro-elektronica Paddy French. “Maar hoe zou het anders moeten?”

huiverig French is huiverig voor meer bureaucratie. “In België is er een soort dubbelverdediging met eerst een besloten examen”, zegt hij. “Later is de openbare verdediging. Een tweetrapsraket. Daar is wat voor te zeggen, maar het vergt veel tijd. Commissieleden moeten twee keer op komen draven. Als ze uit het buitenland komen, vraag je echt wel wat van ze.” Wieringa ziet die praktische problemen ook. “We zien op dit moment niet echt de noodzaak dit te doen, maar er wordt wel eens over gesproken of het niet beter is dat anders te doen.” Dankelman vindt de ceremonie een moment waarop de promovendus kan laten zien wat hij heeft gedaan en dat kan verdedigen. “Dat uur krijgt de promovendus als waardering voor het werk. Het is de kers op de taart voor de promovendus. Je kunt je afvragen of we dat allemaal zo moeten optuigen. Ik noem het een stukje theater. Voor een deel ook waardevol naar de promotor en co-promotor. Een mooie afsluiting.”

24

3D print week

exhibition, lectures, workshops & more

24 - 28 November At TU Delft library

Sports & Culture

library.tudelft.nl/3dprintweek

Delta Calcudoku

November Programme

 Sports & Culture

Swimming For Beginners* Learn how to swim with professional guidance in 8 lessons, starting in November. For ladies there is also the possibility to participate in women-only swimming lessons. Go to www.sc.tudelft.nl or the Sports desk for more information. Register at the counter of the Sportsfondsenbad Delft, Weteringlaan 1. Fridays, 18:45 - 19:30, @Sportfondsenbad, €66,50 (€54,- w/ TU Delft Sports card)

-------------------------------------------------------------12

Free Try-out Lessons @Culture Feel free to drop by and join or watch! Wednesday, 19:00-23:00, @Culture, €0,-

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

13

Pop-Up Market Lifestyle market with various creative offerings. Design, fashion, art, accessories, handmade goods, cool interior items and vintage from young creators. Listen to live performances from Typhoon, Friends of the Family, local singer- songwriters and vinyl DJs. Oh, and a wide range of fresh food and drinks will be available! Interested in selling your goods? Visit www.sc.tudelft.nl for more info! Thursday, 17:00 - 22:30, @Culture, €0,-

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

14

Festival of Lights: Diwali The Indian festival of light is full of delight. Let’s double the charm of this night and celebrate together! Enjoy the many festivities, from musical performances to workshops and food. Friday, 18:00, @Culture, €0,- [In co-op w/ ISA Delft]

© 2014 www.sudoku-variations.com

--------------------------------------------------------------

The solution of this calculodoku will be published in next Delta. In a regular Sudoku, every row, column and block of 3x3 cells must contain the digits 1 through 9 exactly once.

--------------------------------------------------------------

This Sudoku has nine subgroups of three cells with the shape of the mathematical infinity symbol. Every horizontal and vertical combination of a yellow, blue and pink subgroup also must contain the digits 1 through 9 exactly once.

19

20

Urban Marble Game* When was the last time you played with marbles? Relive your childhood memories and play with marbles @ FreeZones. Every zone has its own goal. Meet up @ Sports square and let the games begin! Wednesday, 19:00, @Sports, €2,- (incl. marbles)

Storytelling Night: Sahand Sahebdivani Sit back, relax and get lost in the many many stories the storyteller of the year 2014, Sahand Sahebdivani, has up his sleeve for you. Some are so unbelievable you have a hard time discerning the border between fantasy & reality. He’ll be backed up by an amazingly talented international band. Come and listen and/or share if you dare! Thursday, 20:30, @Culture, €0,-

-------------------------------------------------------------28

Sports Tournament: Dodgeball* Dodgeball is an extremely fun game, a great way to have some fun with friends and; it’s easy! Two teams on opposite sides hit the opposite team with soft foam balls forcing them to move outside the court boundaries and win! Subscribe individually or as a team and join this tournament. Friday, 19:30, @Sports, €3,- [In co-op w/ Torius & the Dutch Dodgeball Federation]

-------------------------------------------------------------* Enrol @ www.sc.tudelft.nl or Sports & Culture desks

-------------------------------------------------------------Sports & Culture Mekelweg 8-10, 2628 CD Delft www.sc.tudelft.nl | twitter.com/tudelft_sc | www.sc.tudelft.nl/facebook

If you love to solve more of these challenging Sudoku variations please visit www.sudoku-variations.com.

Solution Calcudoku Delta 4

Delta

leuk bedacht

Infraroodbeelden lieten er geen twijfel over bestaan. Het voormalige hoofdgebouw van de TU aan de Julianalaan, waar de faculteit Bouwkunde na de Bouwkundebrand in 2008 noodgedwongen introk, lekte aan alle kanten warmte. De ramen waren van enkel glas en ook de muren en het dak waren nauwelijks geïsoleerd. In 2010 presenteerde hoogleraar klimaatontwerp prof.dr.ir. Andy van den Dobbelsteen een rapport met renovatieplannen die hij samen met een grote groep collega’s van Bouwkunde had gesmeed. In 2013 zou het gebouw haar energieverbruik ten opzichte van 2009 gehalveerd hebben. In het rapport werd behalve betere isolatie onder meer gerept over warmtewisselaars, een zonneschoorsteen die zorgt voor een natuurlijke ventilatie, en zonecollectoren op het dak.

Iets te optimistisch De renovatie van het gebouw is nu in volle gang. Delen van het dak zijn geïsoleerd. De oostvleugel is helemaal voorzien van dubbel glas. En nu is de westvleugel aan de beurt. “Het is wat later dan gepland. Bij Bouwkunde zijn we altijd

Delta bericht regelmatig over innovatieve ideeën. Maar wat is daarvan terechtgekomen? Hoe staat het bijvoorbeeld met het energieverbruik van Bouwkunde?

iets te optimistisch”, lacht prof. dr.ing. Ulrich Knaack. Hij nam het stokje over van Andy van den Dobbelsteen en is nu de voorzitter van de klankbordgroep die de afdeling vastgoed adviseert over de renovatie. “Er moest speciale dubbele beglazing gemaakt worden voor de stalen raamkozijnen. Het is erg mooi gedaan.”

Wat levert het op? Maar de hamvraag is natuurlijk; wat levert de renovatie op? Weinig. Dat blijkt uit cijfers van de directie facilitair management & vastgoed (FMVG). Naar verwachting kost het warmhouden van het gebouw volgend academisch jaar 875 duizend kilowattuur (kWh) per jaar. Voor de renovatie was dat nog 991 duizend kWh per jaar. Een vermindering van negen procent. Bij lange na niet de halvering die was beoogd. Met het verbruik van elektra is het nog erger gesteld. Die neemt toe met 355 duizend tot 2713 duizend kWh per jaar. Volgens Silvy Leijh van het FMVG kost de verbeterde ventilatie van het gebouw veel energie. De energie lekt dus niet meer uit het pand zoals ON

BESL

IST

vroeger, maar wordt gebruikt voor meer comfort, zo relativeert zij. Daarnaast zijn lang niet alle maatregelen die in het rapport van 2010 stonden doorgevoerd. Zo zijn de zonneschoorsteen en zonnecollectoren geschrapt. Voor de renovatie werd uiteindelijk twaalf miljoen euro beschikbaar gesteld. De extra maatregelen zouden nog miljoenen euro’s meer hebben gekost. Leijh denkt dat er in de toekomst nog wel pogingen ondernomen zullen worden om het energieverbruik te verminderen. “Uiteindelijk moet de hele TU immers energieneutraal zijn.”

Zinloze ethiek Ethiek in de wetenschap is overgewaardeerd en verslechtert structureel de kansen op een carrière. Misschien maak ik er wel een stelling van voor in mijn proefschrift. Acht jaar geleden ben ik scheikunde gaan studeren omdat ik data-analyse het leukste vind dat er is. Een carrière in de wetenschap was voor mij dus een no brainer. Hierna een postdoc, dan tenure track en later prof worden van een succesvolle onderzoeksgroep. Dat leerproces wil ik natuurlijk optimaliseren. Hoe dat aan te pakken? Een voorbeeld. Twee weken geleden was ik op een conferentie van de geldschieter, waar een poster gepresenteerd moest worden. Niemand die daar zin in heeft, dùs wordt er een posterprijs uitgereikt, ter motivatie. Alle genodigden kregen een stickervelletje met vijf rode stickers. Goeie poster? Sticker plakken. Meeste stickers wint. Voelen jullie hem al? Precies: er werd vals gespeeld. Ik zag dat, deed er niet aan mee, en verloor. Er werd aan de organisatie gemeld dat sommigen voornamelijk ‘decoratief’ gebruik maakten van de stickertjes, maar toch won de poster met de meeste (vals geplakte) stickertjes. Zielig verhaal, hè? “Boehoe Aldo, kun je niet tegen je verlies? Jochie, het is maar een poster.” Klopt. Klein posterprijsje op kleine conferentie. Zorgt voor een kleine vermelding op een cv. Maar, een paar van die vermeldingen doen het ene cv méér lijken dan het andere. Zodoende hebben kleine beetjes vals spelen een grote impact op een vervolgbaan. Natuurlijk gaat het me niet om die posterprijs. Het gaat me erom dat ik het proces voor een optimale carrière wil doorgronden. Dat houdt dus in: vals posterprijzen winnen, slappere experimentele data publiceren, werken aan ideeën van anderen, hard co-auteurschappen eisen, et cetera. Dingen die samen optellen tot een beter cv. Dingen die alleen klootzakken voor elkaar krijgen. De les van vandaag: ik moet een klootzak worden, want met dat ethische gepriegel van mij kom ik er niet. Ik moet vaker liegen, harder zijn tegen anderen, niet zo kritisch zijn op m'n eigen experimentele data en vooral: stickers op m'n eigen poster plakken.

columnaldobrinkman

Het idee

25

TU Delft

26

Advertenties

How do you make a lithography system that goes to the limit of what is physically possible? At ASML we bring together the most creative minds in physics, electronics, mechatronics, software and precision engineering to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy-efficient microchips. Our machines need to image billions of structures in a few seconds with an accuracy of a few silicon atoms. So if you’re a team player who enjoys the company of brilliant minds, who is passionate about solving complex technological problems, you’ll find working at ASML a highly rewarding experience. Per employee we’re one of Europe’s largest private investors in R&D, giving you the freedom to experiment and a culture that will let you get things done. Join ASML’s expanding multidisciplinary teams and help us to continue pushing the boundaries of what’s possible.

www.asml.com/careers /ASML

/company/ASML

Voor advertenties bel met:

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80

E [email protected] Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.

Join the future of Automotive! High tech Automotive region Eindhoven System oriented education and research • Smart mobility concepts • Clean, efficient & smart vehicle technology Visit the TU/e Master Event for more information about the Master’s Program Automotive Technology. Wednesday November 12, 18.00 - 21.30 Eindhoven University of Technology -------------------------------------------------------------------------------------More info: [email protected] - www.tue.nl/masterevent

Delta Magazine Lees ‘m online

www.delta.tudelft.nl

Where innovation starts

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen. 1 op de 5 mensen krijgt dementie, waarvan Alzheimer de meest voorkomende vorm is. www.alzheimer-nederland.nl

Delta

desgevraagd

Stelling

De overheid heeft de besturing en beheersing van ict-projecten niet op orde. Dat kost de belastingbetaler miljarden euro’s. Het ergste is: niemand leert van zijn fouten. De parlementaire onderzoekscommissie ict publiceerde onlangs haar onthutsende conclusies.

‘De ‘go Dutch’ benadering bij het betalen van een diner schaadt de vriendschap in een Chinese omgeving.’

Liguo Sun Luchtvaartingenieur “De Chinese traditie schrijft voor dat het altijd de gastheer of gastvrouw is, of degene die het initiatief nam voor een diner, die de rekening betaalt. Dat doet die persoon niet omdat hij gek is, maar omdat hij meer waarde hecht aan projectbureau op te tuigen dat opdrachten moet toetsen, niet de juiste weg is. Dat leidt tot extra complexiteit, terwijl je die nu juist wilt reduceren. Bovendien kost meer governance meer tijd. Die tijd is er niet. Een toetsing door het bureau kan een half jaar later al

Wat nodig is, is juist decentralisatie niet meer valide zijn. Als er problemen ontstaan, hebben bestuurders altijd de neiging om te centraliseren, om het naar zich toe te trekken. Maar je moet niet te veel bestuurlijke rompslomp neerzetten. Ict-projecten zijn daarvoor te complex.” Wat nodig is, is juist decentralisatie, stelt Janssen. En dus nieuwe manieren

van werken. Mensen op decentraal niveau moeten door opleiding bewapend worden om om te gaan met die complexiteit en dynamiek. “Ze moeten heel flexibel zijn, om steeds kleine stappen te maken. Agile development noemen we dat: binnen een beperkt aantal weken, meestal drie, kom je tot een werkend product, dat je daarna weer een stukje verder ontwikkelt. De DigiD is daarvan een mooi voorbeeld. Iedere versie heeft een hoger beveiligingsniveau. Ik vind het jammer dat de commissie-Elias niet ook heeft gekeken naar succesvolle projecten. Er is een gigantische behoefte aan ict’ers, maar met alle nadruk op projecten die fout gaan, wordt het werk er niet aantrekkelijker op.” (SB)

vriendschap dan aan het geldbedrag. Daar komt bij dat als een persoon de rekening de ene keer betaalt hij de volgende keer wordt uitgenodigd. Er ontstaat dus een soort rotatiesysteem. Het bevordert de relatie tussen mensen. Veel zakelijke overeenkomsten worden in China rondom een tafel met lunch of diner beklonken. Als de rekening op de ‘going Dutchway’ betaald zou worden, zouden veel zaken stranden.”

delta.tudelft.nl/28972

Strip: Auke Herrema

De overheid krijgt er flink van langs in het eindrapport van de parlementaire onderzoekscommissie ict. Een greep uit de bevindingen: de overheid heeft haar ict-projecten niet onder controle, ze heeft onvoldoende inzicht in kosten en baten, kennis en management schieten tekort en de overheid leert niet van fouten. Zo kan het gebeuren dat projecten jarenlang tegen hoge kosten doormodderen en uiteindelijk mislukken. Terwijl de rekeningen aan de ict-bedrijven die de opdrachten uitvoerden keurig worden betaald. Een miljardenstrop voor de belastingbetaler. Marijn Janssen, professor ‘ict and governance’ aan de faculteit Techniek, Bestuur en Management wil desgevraagd eerst vaststellen dat ict geen alleenrecht heeft op falende projecten. Dat gebeurt bij grote infrastructurele werken ook. De oorzaak ligt vaak in slecht plannen, onrealistische verwachtingen en wensdenken. Janssen: “Het probleem met ict is dat de complexiteit en de dynamiek heel groot zijn. Ict-projecten zijn ingewikkeld en veranderingen volgen elkaar snel op. Ik denk dat daarom de aanbeveling van de commissie-Elias, om een

27

TU Delft

28

Delta

Text: Philip Gangan Photo: Sam Rentmeester

TU Delft

In a three-part series, Delta explores the lack of space on campus for classrooms and accommodation and asks what solutions have been put in place.

We've got more about the lack of space at TU Delft, now discussing housing for PhDs. Also, did you notice there's a new Calcudoku puzzle on page 24? Go back and check it out if you haven't. The instructions

English pages

are in English.

Finding suitable accommodations as a PhD candidate in Delft can present a variety of challenges.

TU Delft PhD's in need of more housing options Housing is a major concern for international students, not only in Delft, but also in many other cities in the Netherlands. “We want to guarantee housing for PhD candidates in the first year because of the shortage in Holland.” Issues regarding the lack of student accommodations and the high cost of rent are due in part to the limited amount of residential space in these densely populated areas. While PhD candidates at TU Delft share similar grievances with the rest of the international student community, they are faced with unique challenges in respect to their housing situation. Since PhD candidates reside in Delft for an extended period of time, they are typically in need of long-term accommodations. As employees of the university, these students receive a monthly salary, which should be suf-

ficient to cover their living expenses. Still, many PhD candidates depend on research grants or external funding and rely on a much smaller stipend. Like most international students living in Delft, they are confronted with high rental prices, particularly in the private housing market. Even with a monthly salary, housing options for PhD candidates are still very limited. In order to ensure that international students find suitable accommodations, TU Delft has developed a system of guaranteed housing in cooperation with student housing organization DUWO. Each year, 150 units are guaranteed to PhD candidates for a 1-year period. Moreover, an additional 80 units are reserved for long-stay tenants. “We want to guarantee housing for PhD candidates in the first year because of the [housing] shortage in Holland,” says DUWO Accommodate Director Gijsbert Mul. “Until a short period ago, it seems that PhD’s could more easily find accommodations because they have a salary and can

‘It is difficult when PhD candidates come with an entire family’

afford higher rent. Only in the last five years has long-term housing become a problem, so we are building more housing facilities in consultation with the TU and depending on the need.” Ordinarily, PhD candidates pay roughly €500 to €800 per month for their guaranteed housing, €200 more than the average DUWO accommodation. These units are fully furnished, with added costs such as utilities and municipality taxes included in the rent. According to Mul, if, during their stay, children move in or a baby is born, most tenants search for more appropriate housing themselves. “It is difficult when [PhD candidates] come with an entire family,” says TU Delft International Housing Coordinator Alexander van der Wel. “We don’t have [family housing] with DUWO because it’s not their core business as a student housing organization. This falls more under the regular housing market. It also has to do with the price and the regulations that we have to obey.” Although the International Office is more than willing to contact real

Read more on page 29

Delta continuation from page 28 estate agents on behalf of PhD students, Van der Wel claims that a family apartment in Delft for €700 a month is a needle in a haystack. “Sometimes we are quite lucky and we find something, but it’s not something we can guarantee that we can provide.” Indeed, searching for housing on the private market poses its own set of challenges. A number of landlords and rental agencies in Delft refuse to rent out properties to students, even if they are completing their PhDs. In some cases, electricity, gas, water and Internet connection are excluded in the rent, meaning tenants must arrange for these utilities themselves. Furthermore, most agencies charge a month’s rent for their services,

while landlords require an additional month’s rent as a security deposit. In the end, these expenses can add up to an enormous amount, that is, if they can find a room or an apartment at all.

Old and expensive “Housing options are very limited in Delft,” says TPM PhD candidate Joolie Kasmire. “If you live in the city centre, you have to pay a lot of money for an old, inefficient, probably illegal, tiny flat with no garden or natural space. The whole city is working hard to maintain its traditional building style and charm. Unfortunately, this preoccupation with image means that very few new or affordable homes are built in the city and that old homes are not upgraded with modern features.” That being said, the Delft Municipality

TU Delft is currently working with real estate developers and housing organizations to improve the situation. Rotterdam-based company West Yellowstone is planning to build housing accommodations for PhD candidates and young professionals in Delft by early 2015. The goal is to provide interim housing solutions for this particular group as they progress towards the next phase of their lives. Located at the Spoorzone, the housing complex will offer 150 to 200 studio apartments ranging from 30 to 36m2. 45m2 units may also be made available for couples. Ideally, the average rent for these non-furnished units will cost €650 per month, including utilities. However, the project needs to generate enough interest from its target audience before construction can commence.

29 Overall, the city’s general lack of space puts a strain on new student housing initiatives. Although the Municipality has approved the site of the proposed West Yellowstone housing complex, the project has been authorized for a period of five to ten years. Consequently, the company plans to construct modular housing units, which will relieve the pressure on the housing market only temporarily. As the TU Delft student population increases every year, the development of more permanent student housing accommodations is of paramount importance. Given the critical issues regarding space, and amount of time and investment necessary to realise such developments, providing these new accommodations is easier said than done.

Big news on the smallest imaginable scale In September, TU Delft made news for breaking new ground in molecular electronics research. A research team from the university designed a single molecule that can be used as a building block in nanometre-sized circuits. “This is the first time that such a device has been realized on the smallest imaginable scale, thus providing an interesting option within the continuing down-scaling of electronic components by the conventional industry,” reads a report about the findings.

The team was headed by Professor Herre van der Zant of TU Delft and includes faculty members, Post-Doctoral researchers and PhD candidates.

‘At the moment, our single-molecule device is not faster or cheaper’ The research was done in collaboration with Groningen University and the FOM Foundation and received financial support from the foundation, the Dutch Ministry of Education, Culture and Science and the European FP7framework programme. Explaining the functionality of the de-

sign, Prof. Van Der Zant says, “In general, a single molecule can perform electronic functions used in the current semiconductor industry such as diodes or transistors. The special feature of the molecules is that the functionality is condensed in the molecule itself, the smallest scale imaginable; in semiconducting components one typically uses a combination of different materials and complex designs to achieve this.” To produce the molecule, gold wires are broken. Once broken, they form the electrodes between which the molecule is positioned. The electrodes can be separated with picometer control, allowing for mechanical control of the molecular properties. They also adapted home-made low-noise electronics to measure very small currents through the molecule. The project started three years ago

and TU’s departments involved include Quantum Nanoscience and Chemical Engineering. “Their contribution is on the experiments and the theoretical interpretation. In addition, chemists from Groningen contributed with the synthesis and design of the molecules,” adds Van Der Zant. In terms of application, whether in a phone or a future computing device, it is early days yet to see how it can be adapted. “At the moment, our single-molecule device is not faster or cheaper. The main advantage is its small size, in the order of nanometres. The importance of the work is that it shows a new concept to make resonant tunnelling devices. The future will tell whether this technology will find its way to commercial use.” (DP)

30

Delta

Text: Damini Purkayastha Photo: Hans Stakelbeek

TU Delft

delft survival guide Surviving the winter activities Don’t let the thought of the dark days of winter bring you down. From ice-skating to Christmas choirs and visiting saints – these are the things to watch out for starting November. Sinterklaas comes to town November 22 The Dutch precursor to Santa Claus, Sinterklaas, or Saint Nicholas, arrives in the Netherlands from Spain by boat in November. This year he reaches Amsterdam on November 16 and then travels to other Dutch cities. His boat usually arrives in different cities in a grand parade, with several of his helpers performing acrobatic stunts. He then gets on his magnificent white horse for a foot-parade through the city, throwing sweets and gifts out for excited children. He reaches Delft on November 22 at 12:30 along the Oostsingel waterfront, his parade will cross Markt at 14:00 and then head to Beestenmarkt at 15:30. Sinterklaas itself is celebrated on December 5, and in a tradition similar to Christmas, children leave hay for Sint’s horse by the fireplace and he in turn leaves them gifts.

Skate away the blues December 5 to January 6 You needn’t pray for snow if you’re hoping to ice-skate this year. Regardless of dipping mercury, the city has a pop-up ice rinks ready for you. A temporary ice-rink - DSW Schaatsbaan Delft – opens each year at Beestenmarkt as well. Open for a month, fun party-music, disco lights and Christmas decorations add to its festival appeal. Those without skates can rent at the site and help is at hand for beginners.

You can watch the lighting of the tree on Lichtjesavond.

An ice-bar, ice-disco, ladies night and a special event for students are lined up. Both rent and entry are €5.75 for a whole day.

tradition was started to bring people of the city together and celebrate the Christmas spirit.

Light up the winter

November end to December end It’s the season of giving, but it usually begins with a long shopping spree. All across Europe, traditional Christmas markets are set-up around this time. The more famous ones include the Cologne Christmas Markets in Germany (November 24 to December 23) which is visited by millions, Amsterdam’s Local Goods Christmas Market, a two-day event at the De Hallen complex (December 20-21). And the Dickens Festival in Deventer, Overijssel (December 20-21) a Christmas tribute to Charles Dickens. From Scrooge and Oliver Twist

December 9 Christmas festivities kick-off on December 9 with Lichtjesavond, a lighting ceremony where the whole town gathers to watch a giant Christmas light up. The day is marked by a Christmas market, with small concerts, food stalls all across town, carol singers and lots of Glu wine on sale. The tree chosen is usually a tall Nordmann that is beautifully decorated and usually big tree is usually lit at 19:00 but keep an eye on Delft.nl closer to the day for more updates. Now in its 17th year, the

Christmas Markets

It’s the season of giving, but it usually begins with a long shopping spree

to drunkards and carollers, over 950 characters from his books come alive at Bergkwartier as the city becomes 19th Century England for two days. The festival has over 150,000 annual visitors. Free to the public, it is open from 11:00 to 17:00

Christmas Concerts December Now in its ninth year, the Kerstconcerten in Delft is held at the Old Church, the concert line-up includes celebrity performers. This year TV presenter and Opera singer Ernst Daniël Smid and his daughter Coosje Smid, who competed in The Voice of Holland, will also perform. Tickets cost from €32.50 to €37.50. Celebrating Christmas dreams from Vienna is the Ave Marie Kerstconcert. This year, soloists join the New Romanian Chamber Orchestra and Choir as they perform at venues across the country. In Delft, it will be held on December 22 at the Old Church. Tickets cost €49.50 at the venue, (30% off for newsletter subscribers).

Delta

31

TU Delft

SCIENCE Framing for freedom Industrial designer Hakim Sugito, MSc developed a frame to stabilize cameras while filming. He hopes that the system called Waltz will give independent filmmakers more freedom. The way the frame, called Waltz, works is that it actively compensates for disturbances it detects through its Inertia Measurement Unit or IMU. This is a stamp-sized combination of accelerometers and a gyroscope that measures translations and rotations in three dimensions. “Actually, the IMU we chose was too cheap”, says Sugito. For €20-30 you can’t expect to have world-class but it underachieved nonetheless. “It reacts too slow and its signal is too noisy.” Sugito is confident that the Waltz can be made quick enough to actively compensate for camera movements by using other components. To simplify matters he chose to compensate for three translations

SHORT Bio jet fuel

Sugito with his prototype stabilisation system. (Photo: Jos Wassink)

only and not for rotations. There is a trend to equip cameras with builtin compensation for rotations and Sugito assumes it will be a standard feature soon enough. The Waltz is low cost due to standard materials originating from 3D printer-building providers. Apart from a standard kit, Sugito contemplates bringing Waltz onto the market in the form of an opensource developers kit in the hope that others will jump on the bandwagon and develop apps to operate

the Waltz with your phone. Hardware add-ons for lighting or sound would be attractive options as well. As innovative filmmakers pick up the Waltz, the production costs may be decreased substantially. And bringing down the costs of filmmaking increases the financial independence of filmmakers and their autonomy, Sugito proudly declares. (JW) delta.tudelft.nl/28955

Masters of expressions Painters of the Golden Age knew like no other how to convey human emotions convincingly. Hamdi Dibeklioğlu demonstrates this with software that recognizes expressions. His set-up is part of an exhibition in the Frans Hals Museum in Haarlem. It is clear that Rembrandt looks frightened in the master's self-portrait. But fear is not the only expression. He looks a bit surprised as well. To be more precise: 30% of the expression is wonder. And there is a hint (5%) of disgust. Or so Hamdi Dibeklioğlu, of the pattern recognition and bioinformatics section (EEMCS faculty), and Theo Gevers from the University of Amsterdam calculated with their special software that analyses facial expressions in paintings. Dibeklioğlu and Gevers’ facial analysis system is part of the exhibition Emotions - Pain and Pleasure in Dutch painting of the Golden Age, in the Frans Hals Museum, which runs till February 15, 2015. The exhibition contains more than fifty works from the sixteenth- and seventeenth-century collections of museums including the Frans Hals Museum, the Rijksmuse-

Rembrandt's self-portrait form 1630 shows just a little hint of disgust. (Photo: Frans Hals Museum)

um, the Mauritshuis, Museum Boijmans van Beuningen, Musée des Beaux-Arts de Strasbourg, Teylers Museum, the Centraal Museum and a number of private collections in the Netherlands and abroad. As well as paintings by Frans Hals, the exhibition features history paintings, genre works and portraits by masters like Pieter Lastman, Rembrandt, Jan Steen and Frans van Mieris. (TvD) delta.tudelft.nl/28985

Biofuel consortium BE-Basic joined forces with Brazil to develop aviation fuel (kerosene) from waste streams and biomass. A memorandum of understanding was signed in the Brazilian State Minas Gerais last week. BE-Basic is now an official partner in the biokerosene platform that was founded last March by the Brazilian State, aviation companies, agriculture producers and research institutes. From the Netherlands, KLM and bio-kerosene producer SkyNRG have joint the partnership as well. The memorandum states that the partnership will stimulate the development of sustainable biofuels for aviation over the entire production chain: not only feedstock and production technologies, but also increasing public awareness and demand. One of the objectives is the consolidation of a socalled bioport (a local production facility) in Minas Gerais modelled after the recently opened Bioport Holland at the Rotterdam harbour (Tweede Maasvlakte). This facility aims to supply 1 percent of KLM's fuel need next year and then ramp up production to 1 million tonnes of bio jet fuel by 2020. delta.tudelft.nl/28984

Crossing Majorana's

Micron-sized semiconductor crosses set the stage for Majorana manipulations, which may be used as basics for quantum computing. Moving Majorana's around is a way to change their quantum state, explains Dr Ilse van Weperen who did her PhD research on crossing nanowires, the type of which will one day host Majorana's to be moved around, or ‘braided’ as researchers prefer to call the process. "Moving Majorana's is important for two reasons", says Van Weperen. "If they display the properties that theory predicts, we will have proven beyond doubt the identity of the particles we measure as being Majorana's. On top of that, we will be able to control them which is a prerequisite for using them as qubits in a quantum computer." The article she published together with dr. Sebastién Plissard (TU Eindhoven) and co-authors made the cover of Nature Nanotechnology last year. Last month she defended her PhD thesis. delta-tudelft.nl/28954

English pages

28

The TU Delft campus gets some life

Text: Natalie Carr Photo: Sam Rentmeester

30

Surviving the winter activities

31

See www.delta.tudelft.nl for the translation of page 12: Mark van Loosdrecht

Science

The lab of... Design Engineering

H

ow should designers work to get the most out of 3D printing? What kind of software, tools and knowledge do they need for this new manufacturing process? How should one design a workflow that includes robot-human interactions? Are robots freaking awesome? These are just some of the questions, which are currently being answered in the Department of Design Engineering’s Foundation Lab. Their research on digital manufacturing takes technology and looks at Zjenja Doubrovski and Argun Cencen testing the limits of 3D technology.

it from a different perspective, from the industrial design perspective. The goal here is not to develop new technology but rather develop the methods with which this technology is used. In the lab these questions are approached through real design projects which test the limits of the technology to analyse the process of use. One such project examines the benefits of 3D printing in the creation and customization of a saxophone mouth piece. By adjusting the internal geometry of the mouthpiece you can drastically alter the sound it pro-

duces. “This customization gives musicians the ability to create their own distinct sounds” explains PhD candidate Zjenja Doubrovski from Russia. Traditional milling production made these forms impossible to create but 3D printing offers few limitations on shape, so customization becomes relatively cheap. In his work on design support for human robot coproduction, PhD candidate Argun Cencen from Turkey is also looking at the implementation of emerging technology for industrial designers. While most researchers approach these developments

from a technological perspective, he is looking at the process of use. The goal is to achieve the level of a human-human interaction between robots and humans. Working with their very own robot, Baxter, Cencen evaluates human robot interaction and communication. Baxter uses facial expressions to convey his ability to complete tasks and provide feedback for the user. “When you are teaching him something he might look like he is concentrating or if he cannot find what he is looking for he may have a confused facial expression” says Argun Cencen.